- Nove izbore će se održati u Beogradu
Skupština glavnog grada Srbije nije počela sa radom u zakonom predviđenom roku. Na sjednici 3. marta, kada je bio krajnji rok za formiranje nove opštinske vlasti, najstariji izabranik je pred praznom salom objavio da nema kvoruma, što je automatski raspisalo nove izbore.
Na poslednjim lokalnim izborima, održanim istovremeno sa parlamentarnim 17. decembra 2023. godine, vladajuća Srpska napredna stranka i Socijalistička partija Srbije osvojile su najveći broj glasova i 54 poslanička mesta u Skupštini grada Beograda. Na drugom mestu je opoziciona lista “Srbija protiv nasilja” (43 mesta).
Izborni rezultat izazvao je bijes opozicije i aktivista civilnog društva koji su izašli na ulice protestirajući protiv onoga što smatraju “namještenim glasanjem”. Prema njihovim podacima, srpske vlasti su na biračka mjesta u Beogradu povukle nekoliko hiljada stanovnika Bosne i Hercegovine sa srpskim pasošima (takozvani “fantomski glasači”). Demonstranti ističu da je upravo ovaj alat omogućio falsifikovanje rezultata glasanja u korist vladajućih snaga.
Posmatrači iz međunarodnih organizacija također su primijetili kršenja. U februaru 2024. godine, poslanici su usvojili rezoluciju kojom se poziva na nezavisnu međunarodnu istragu o nepravilnostima na parlamentarnim i lokalnim izborima prošlog decembra, sa posebnim fokusom na glasanje u Beogradu.
Odluka o održavanju novih izbora, ali samo na nivou glavnog grada, može se posmatrati kao kompromisni potez srpskih vlasti na čelu sa Aleksandrom Vučićem . Malo je verovatno da je ustupak Beograda bio pokušaj da se pomiri sa opozicijom, već pokušaj da se izbegnu potencijalne sankcije (što znači manje finansiranja) iz EU.
- Zračna baza NATO-a raspoređena u Albaniji
Svečano otvaranje vazdušne baze NATO-a održano je 4. marta u Kučovoj (ranije poznatoj kao Staljin).
Smještena otprilike 80 kilometara južno od Tirane, zračna baza će služiti Albaniji i podržavati napore Alijanse u logistici, zračnim operacijama, obuci i obrazovanju.
Baza Kučova postala je najveći NATO projekat u Albaniji u poslednjoj deceniji. NATO je za modernizaciju objekta izdvojio oko 50 miliona evra. Vlada Albanije je u tu svrhu izdvojila preko 5 miliona eura.
Otvaranje obnovljene vazdušne baze Kučova dio je tekuće kampanje NATO-a jačanja prisustva, pre svega, na Zapadnom Balkanu, ali i u jugoistočnoj i istočnoj Evropi.
- Albanija je bila domaćin samita Ukrajina – Jugoistočna Evropa
Premijer Albanije Edi Rama i ukrajinski predsjednik Volodymyr Zelenskyy su organizovali 28. februara veliki međunarodni forum u Tirani, glavnom gradu Albanije.
Učesnici su izjavili svoju nepokolebljivu podršku nezavisnosti, suverenitetu i teritorijalnom integritetu Ukrajine unutar njenih međunarodno priznatih granica od 1991. godine, i nazvali “neisprovociranu vojnu agresiju Rusije na Ukrajinu” kao “najveću prijetnju evropskoj sigurnosti i međunarodnom miru” i ” očito kršenje međunarodnog prava“.
Ovo se navodi u Deklaraciji samita, koju su podržali predsjednica Kosova Vjosa Osmani, predsjednica Moldavije Maia Sandu , predsjednik Crne Gore Jakov Milatović , predsjednik Sjeverne Makedonije Stevo Pendarovski , predsjednik Srbije Aleksandar Vučić , predsjednik Ukrajine Volodimir Zelenski, premijer Albanije Edi Rama, premijerka Bosne i Hercegovine Borjana Krišto , premijer Bugarske Nikolaj Denkov , premijer Hrvatske Andrej Plenković i premijer Rumunjske Ion-Marcel Ciolacu .
Učesnici su takođe ponovo potvrdili „solidarnost sa Ukrajinom i njenim narodom u njihovoj herojskoj odbrani njihove slobode i naših zajedničkih vrijednosti i izrazili našu spremnost da učestvujemo u sprovođenju Formule mira predsjednika Ukrajine Volodimira Zelenskog“ i obećali da će „učestvovati u inauguralnog mirovnog samita.”
Osim toga, Deklaracija naglašava “čvrstu opredijeljenost” za privođenje pravdi onih koji su “odgovorni za zločin agresije, zločine protiv čovječnosti i druge zločine po međunarodnom pravu počinjene u vezi s agresorskim ratom Rusije protiv Ukrajine”.
Na zahtev predsjednika Srbije iz Deklaracije je uklonjeno svako spominjanje sankcija Rusiji. Međutim, Beograd nije odbacio Deklaraciju podrške Ukrajini kojom se osuđuje ruska agresija, što je svjedočilo o naporima srpskih vlasti da vode politiku „sjedenja na dve stolice“.
- Lideri Zapadnog Balkana i zvaničnici EU sastali su se na samitu u Tirani
Lideri Zapadnog Balkana sastali su se 29. februara na samitu u glavnom gradu Albanije kako bi ubrzali plan Evropske unije koji obećava finansijsku pomoć i brži put ka članstvu u zamjenu za ekonomske reforme.
Plan rasta koji je izradila EU predviđa da svaka zemlja svakih šest meseci dobija određenu sumu novca, u zavisnosti od reformi koje je sprovela u tom periodu. Među zahtjevima koje postavlja EU je i stvaranje zajedničkog regionalnog tržišta na zapadnom Balkanu.
Evropsku uniju je u Tirani predstavljao evropski komesar za proširenje Olivér Várhelyi `, koji je naglasio da Evropska komisija ima za cilj da prepolovi rok za implementaciju novog “ambicioznog” plana.
Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić , premijer Sjeverne Makedonije Talat Xhaferi , predsjedavajuća Vijeća ministara Bosne i Hercegovine Borjana Krišto , a na samitu su učestvovali i domaćin foruma premijer Edi Rama.
Kosovski premijer Aljbin Kurti , koji je takođe bio pozvan na događaj, odlučio se za obraćanje putem video konferencije, napominjući da ne može lično da prisustvuje zbog posjete Velikoj Britaniji, koja je bila zakazana prošle godine.
Premijer Milojko Spajić iz Crne Gore nije otputovao u Tiranu zbog zdravstvenih problema (groznica).
Posmatrači tvrde da su čelnici vlada Prištine i Podgorice namjerno ignorisali samit zbog neslaganja sa idejom EU o regionalnoj integraciji. Podsjetimo, Kosovo i Crna Gora nisu stranke inicijative Otvoreni Balkan, koja predviđa takvu integraciju i trenutno obuhvata samo Srbiju, Albaniju i Severnu Makedoniju.
- Albanija, Severna Makedonija i Srbija zajedničkim potezom ukidaju dozvole za zapošljavanje
Uklanjanje birokratskih barijera postalo je moguće zahvaljujući implementaciji inicijative za regionalnu integraciju Otvorenog Balkana.
Tri zemlje su u januaru potpisale dva protokola o integraciji tržišta rada i sistema elektronske identifikacije građana. Implementacija je počela 1. marta.
Inicijativa Otvoreni Balkan pokrenuta je 2019. godine kada su se Srbija, Albanija i Sjeverna Makedonija dogovorile da stvore zajednički ekonomski prostor otvaranjem svojih granica za građane, robu i usluge.
Inicijativa Otvoreni Balkan naišla je na različite reakcije širom regiona. Zbog liderstva Srbije u projektu, Kosovo odbija bilo kakvo učešće.
U Podgorici su mišljenja bila podijeljena, ali nijedan državni organ nije zvanično odlučio da se pridruži inicijativi. U Crnoj Gori, koja je lider po evropskim integracijama u regionu, zvaničnici smatraju da regionalne integracije neće doprinijeti napretku zemlje ka EU. Naprotiv, sugerišu da bi to moglo ometati, lišavajući Podgoricu šampionata evropskih integracija.
- Mađarski premijer Viktor Orban boravio je u nenajavljenoj poseti Beogradu
Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić javio se na Instagramu o sastanku sa šefom mađarske vlade.
Prema njegovim rečima, dvojica lidera su razmenili mišljenja o nizu tema, kao što je situacija na Kosovu, analizirali planove ekonomskog razvoja i napredak zajedničkih bilateralnih projekata i razgovarali o daljoj saradnji.
Osim toga, razgovarali su o približavanju Zapadnog Balkana i Evropskoj uniji.
Izazovna vremena i ozbiljne probleme uvek je lakše prebroditi ako ih podelite sa iskrenim partnerima i prijateljima, istakao je predsednik Srbije. “Ponosan sam na odnose dvije zemlje koji su na istorijskom vrhuncu i tu se neće zaustaviti”, napisao je Vučić i dodao: “Živjelo srpsko-mađarsko prijateljstvo, živjela Srbija i Mađarska!”
Susret srpskog i mađarskog lidera dao je povoda da se spekuliše o posebnoj uniji dve zemlje. Mađarska je zainteresovana za regionalnog saveznika kako bi sačuvala i proširila svoj uticaj na Zapadnom Balkanu, dok Srbija, zahvaljujući podršci Mađarske, očekuje da će nastaviti politiku ignorisanja zahtjeva Brisela u vezi sa spoljnopolitičkom koordinacijom (prije svega uvođenjem restriktivne mjere protiv Rusije) bez prijetnje da će njen napredak u evropskim integracijama biti zaustavljen ili da se suoči sa sankcijama (prestankom finansiranja) iz EU.
- Crnu Goru posjetio je lider Republike Srpske Milorad Dodik
Tokom posjete Crnoj Gori, predsjednik RS Milorad Dodik sastao se sa predsjednikom Skupštine Crne Gore Andrijom Mandićem . Prema njegovim riječima, Dodik je Mandiću predao nacrt sporazuma o “posebnom odnosu”, ističući da je “to zakonito i propisano Ustavom BiH i Dejtonskim sporazumom”.
Predsjednik RS-a je tokom posjete Crnoj Gori pomenuo i takozvani “srpski svijet”, koji je nazvao “fenomenalnom idejom”.
Dodik i Mandić dotakli su se i nedavnog susreta sa ruskim predsjednikom Vladimirom Putinom.
Grupa demonstranata je viđena kako se okuplja protiv Dodikovog dolaska ispred Skupštine Crne Gore. Među transparentima koje su demonstranti držali bio je i sledeći: „Putinovi sledbenici nisu dobrodošli“.
Dodikov odlazak u Podgoricu i razgovori sa proruskim predsjednikom parlamenta Mandićem neposredno nakon posjete Rusiji pozicioniraju lidera bosanskih Srba kao “veznicu” između Moskve i Zapadnog Balkana. Druga poruka je pominjanje „srpskog svijeta“ – očigledno je da Dodik i Mandić žele Crnu Goru da vide kao dio projekta. Sporazum o “posebnim odnosima” može biti dio ovog procesa.
- Predsjednik Aleksandar Vučić žali se na pritisak Zapada na Srbiju.
Zapadu je potrebna vlast u Srbiji koja bi priznala Kosovo i Metohiju, prestala da podržava Republiku Srpsku i odmah se zalagala za sankcije Rusiji i protiv ekonomskih veza sa Kinom, rekao je Vučić u obraćanju javnosti 2. marta. Prema riječima predsjednika, on to nastojanje vidi kao namjeru da se u Srbiji uspostavi “marionetski režim”.
Prema njegovim riječima, Zapad vrši pritisak preko nevladinih organizacija, političara, medija, domaćih i regionalnih.
Vučićeve izjave su pokušaj da se pred svojim građanima postavi kao lider kome je stalo do interesa zemlje i koji se odupire pritiscima Zapada. Istovremeno, opozicija, javna i politička, pozicionirana je kao antisrpska snaga.
Ove izjave su očigledno deo predizborne kampanje, koja je de facto već počela u Beogradu.
