Rusija ostaje ključni faktor destabilizacije u regionu Zapadnog Balkana — navedeno je na okruglom stolu „Trenutne prijetnje sigurnosti i stabilnosti na Zapadnom Balkanu: destruktivni vanjski uticaji i unutrašnji faktori“, održanom 4. oktobra u hotelu Holiday u Sarajevu (Bosna i Hercegovina). Događaj, koji je organizovao Centar za studije Zapadnog Balkana (CWBS) iz Crne Gore, okupio je eksperte iz Bosne i Hercegovine, Crne Gore, Srbije, Moldavije i Ukrajine.
Diskusija se fokusirala na jačanje ruskog hibridnog uticaja, posebno na rusko miješanje u izbore u Moldaviji, političke krize u Srbiji i izazove evropske integracije regiona.
Balša Božović, osnivač Regionalne akademije za demokratski razvoj (Srbija), otvarajući događaj, naglasio je da su prijetnje sigurnosti Zapadnog Balkana, koje dolaze od vanjskih aktera, u posljednje vrijeme pojačane, naročito zbog ruskog miješanja u parlamentarne izbore u Moldaviji 29. septembra. On je takođe istakao da se ruski uticaj sprovodi i direktno i indirektno, preko srpskog uticaja u regionu.
Ljubomir Filipović, suosnivač Centra za studije Zapadnog Balkana, napomenuo je da Rusija širi svoj uticaj kroz različite formate i u više pravaca. Pored tradicionalne medijske komponente, preko koje se šire dezinformacije, važna su i akademska i kulturna sfera. Cilj takvog uticaja je polarizacija društava, što dovodi do destabilizacije regiona.
Reuf Bajrović, potpredsjednik organizacije U.S.–Europe Alliance (Washington), izjavio je da ruski hibridni uticaj poprima oblike koji obično nisu vidljivi u medijima.
Kao primjer je naveo energetski sektor Bosne i Hercegovine, prvenstveno na teritoriji Republike Srpske, koji su ruske kompanije postepeno preuzele.
Bajrović je također naglasio da se Beograd ne može posmatrati kao jedini centar širenja ruskog uticaja u regionu, ističući da i drugi regionalni akteri aktivno sarađuju s Moskvom putem vlastitih kanala. Posebno je pomenuo Milorada Dodika.
Vitaliy Portnikov, ukrajinski novinar i publicista, opisao je ruski uticaj u regionu kao onaj bez istorijskih temelja. Prema njegovim riječima, Moskva se oslanja na lokalne proruske elite, a njihovim odlaskom s vlasti uticaj Kremlja se sužava.
Nino Bilajac i Irvin Pekmez, istraživački novinari iz BIRN Bosne i Hercegovine, predstavili su istragu o ruskim paravojnim kampovima u Bosni i Hercegovini, u kojima su stotine osoba prošle obuku za kasnije operacije usmjerene na destabilizaciju Moldavije tokom nedavnih parlamentarnih izbora.
Bilajac je takođe predstavio širu sliku ruskog prisustva u Bosni i Hercegovini, ističući da je ono vidno pojačano od 2022. godine. Posebno je naglasio da se broj zaposlenih u Ambasadi Ruske Federacije u Sarajevu značajno povećao posljednjih godina, uključujući nekoliko slučajeva diplomata protjeranih iz drugih zemalja zbog špijunaže.
Roman Russu, moldavski politikolog, opisao je oblike i kanale ruskog uticaja na izbore, navodeći da je razmjer bez presedana — od kampanja dezinformacija do obuke paravojnih grupa na Zapadnom Balkanu.
Politikolog je naglasio da cilj ruskih aktivnosti u Moldaviji nije samo promjena vlasti u Kišinjevu, već i stvaranje uporišta za destruktivne akcije protiv Kijeva i Bukurešta.
Omar Memišević, bosanski politikolog, naveo je da Rusija može biti nezadovoljna rezultatima svoje politike na Zapadnom Balkanu zbog različitih interesa između Moskve i lokalnih elita. Dok je za Rusiju cilj destabilizacija situacije u regionu, lokalni političari slijede vlastite nacionalne interese, koji ne podrazumijevaju povratak u devedesete godine.
Boris Varga, srpski politikolog, izjavio je da „Rusija i Srbija ostaju glavni faktori destabilizacije u regionu“.
„Rusija, koja je izvan Zapadnog Balkana, destabilizuje ga različitim metodama, dok je Srbija istovremeno i izvor i kanal tog uticaja“, rekao je Varga.
Također je dodao da evropske institucije trenutno pokazuju manjak interesa za region, što otvara prostor za jačanje Moskve.
Natalia Gumba (Ischchenko), suosnivačica Centra za studije Zapadnog Balkana (Ukrajina), izjavila je da „se sigurnosna situacija Zapadnog Balkana mora posmatrati u širem evropskom kontekstu, jer se samo na taj način mogu razviti konkretni i efikasni pristupi suprotstavljanju prijetnjama”.
