Qendra për Studimet e Ballkanit Perëndimor (CWBS) organizoi në Podgoricë një panel diskutimi të titulluar “Ndikimet hibride në Evropën Juglindore”, duke mbledhur së bashku ekspertë ndërkombëtarë për të diskutuar sfidat aktuale rreth stabilitetit në Ballkanin Perëndimor.
Ekspertë nga vende të ndryshme morën pjesë në diskutim, duke treguar për mënyrën si e shohin ata situatën, duke dhënë shembuj specifikë të ndikimit hibrid shkatërrues dhe perspektiva për zhvillime të mëtejshme.
Ekspertët pajtohen se Ballkani Perëndimor po përballet me kërcënime serioze hibride që kërkojnë një përgjigje të koordinuar nga komuniteti ndërkombëtar. U nënvizua nevoja për përpjekje të përbashkëta në përballimin e kërcënimeve hibride, duke marrë parasysh përvojën e fituar nga vende dhe rajone të ndryshme.
Agim Musliu: Tension etnik në urën e Ibrit
Agim Musliu, drejtor i Institutit Octopus në Prishtinë, foli për një rast konkret të një kërcënimi hibrid duke përdorur shembullin e urës së Ibrit në Mitrovicë, e cila është bërë simbol i ndarjes etnike. Musliu theksoi se kjo ndarje shpesh çon në tension dhe konflikt, pasi ura përdoret si barrierë fizike dhe simbolike mes dy komuniteteve.
“Ura mund të përdoret për dhunë politike, protesta, bllokada apo veprime të tjera të dhunshme. Çdo destabilizim i rajonit mund të sjellë pasoja më të gjera politike, veçanërisht në kontekstin e marrëdhënieve ndërmjet Serbisë dhe Kosovës,” vuri në dukje Musliu.
Balsha Bozovic: Paqja e padrejtë në Ukrainë si kërcënim për Ballkanin Perëndimor
Balsha Bozovic, President i Akademisë Rajonale të Zhvillimit Demokratik në Beograd, theksoi se arritja e një paqeje të padrejtë në Ukrainë do të përbënte një kërcënim për Ballkanin Perëndimor. Eksperti beson se në këtë rast, do të bëhej përpjekje që çështja e Kosovës të zgjidhet në të njëjtën mënyrë.
Ai shprehu frikën se të njëjtat zgjidhje mund të propozohen për Ukrainën dhe Ballkanin Perëndimor, ku “askush nuk do të jetë plotësisht fajtor dhe askush nuk do të jetë plotësisht i pakënaqur”. Bozovic theksoi se një qasje e tillë mund të çojë në dominimin e përhershëm të agresorit.
Momçilo Raduloviq: Ndikimi hibrid rus dhe nevoja për kundërmasa perëndimore
Momçilo Raduloviq, kreu i Lëvizjes Evropiane të Malit të Zi, ndau mendimet e tij mbi sistemin e ndikimit hibrid rus që ekziston në Ballkanin Perëndimor dhe në të gjithë rajonin më të gjerë të Evropës. Ai e përshkroi atë si një sistem fleksibël që adaptohet shpejt, duke qenë në gjendje të tejkalojë sistemet e mbrojtjes perëndimore.
“Po flasim për një “kallamar” të përbërë nga struktura shtetërore, parashtetërore, parainstitucionale dhe paraideologjike që ushtrojnë, nga ana e Rusisë, lloje të ndryshme ndikimi në të gjitha kontinentet, duke përfshirë edhe Ballkanin Perëndimor”, tha Raduloviq. Ai argumentoi se problemi kryesor nuk është aq shumë ndikimi aktual rus, por mungesa e kundërmasave efektive që duhet të merren nga Perëndimi.
Danilo Kaleziq: Rusia po destabilizon Malin e Zi
Danilo Kaleziq, një studiues i lartë në Institutin e Historisë së Malit të Zi, u fokusua në strategjitë e destabilizimit që Rusia po aplikon në Mal të Zi. Ai shpjegoi se Rusia përdor dy teknika: stabilizimin (në Serbi) dhe destabilizimin (në Mali të Zi deri në vitin 2020).
Si shembull, Kaleziq përmendi dy rreziqet kryesore. Njëra lidhet me riformatimin e qeverisë malazeze, e cila mund të rekrutojë ish-udhëheqës të Frontit Demokratik – një forcë politike, përfaqësuesit e së cilës u akuzuan për grushtin e shtetit të vitit 2016. Një rrezik tjetër lidhet me planet për restaurimin e faltores së Kishës Ortodokse Serbe në Lovçeni, e cila mund të kontribuojë në forcimin e nacionalizmit serb dhe destabilizimin e brendshëm.
“Destabilizimi do të kontribuojë në thellimin e ndikimit rus”, theksoi Kaleziq.
Sergii Morugin: Kultura ruse, një armë hibride e luftës
Serhiy Moruhin, bashkëthemelues i projektit mediatik Balkan Observer, vuri në dukje se në një luftë hibride, asgjë nuk përjashtohet, duke përfshirë kulturën, megjithëse kultura ruse është mjaft popullore në Ballkanin Perëndimor. Eksperti përmendi shembuj specifikë se si u shfrytëzua ajo për të arritur qëllime politike, duke përfshirë kompromentimin e figurave historike ukrainase dhe promovimin e ndjenjave anti-ukrainase dhe anti-evropiane.
Eventi u moderua nga Ljubomir Filipoviq dhe Natalia Ishchenko (CWBS).
Ljubomir Filipoviq vuri në dukje mungesën e njohurive që kemi për Ukrainën, pra historinë dhe kulturën e saj në rajon. Një ndërgjegjësim i tillë kërkohet për t’i kuptuar më mirë themelet e konfliktit të vazhdueshëm ruso-ukrainas dhe për të kundërshtuar narrativat ruse.
Natalia Ishchenko theksoi se përpjekja për të zhvilluar një rezistencë më efektive ndaj ndikimeve hibride shkatërruese, çfarëdo që ata synojnë, do të kontribuojë në stabilitetin dhe paqen si brenda rajonit, ashtu dhe në të gjithë Evropën dhe në pjesën tjetër të botës.
