- Beogradi dhe Moska i shohin protestat serbe kundër minimit të litiumit si një përpjekje drejt një grushti shteti
Dhjetëra mijëra individë dolën në rrugët e Beogradit më 10 gusht për të shprehur kundërshtimin e tyre ndaj minimit të litiumit. Tubimi u organizua nga Shoqata e Organizatave Mjedisore të Serbisë. Organizatorët theksojnë se nisja e minimit të litiumit nuk mund të lejohet për shkak të mundësisë së kontaminimit të ujit dhe rreziqeve të mundshme shëndetësore.
Pas tubimit të 10 gushtit, disa qytetarë bllokuan dy stacione hekurudhore të Beogradit – Prokopin (Qendra) dhe Beogradin e Ri. Megjithatë, të nesërmen në mëngjes, policia i largoi protestuesit nga shinat hekurudhore. Tre individë u arrestuan, por pasi paraqitën ankesat e tyre, u liruan dy ditë më vonë.
Tubimi në Beograd ishte kulmi i mitingjeve dhe marshimeve që përfshinë dhjetëra komunitete anembanë Serbisë, duke përfshirë disa fshatra dhe qytete të vogla, gjatë disa javëve të fundit.
Projekti i Rio Tinto-s për të hapur një minierë litiumi në Luginën e Jadarit u pezullua nga autoritetet serbe në vitin 2022 për shkak të protestave. Në korrik 2024, qeveria serbe vendosi të vazhdojë me projektin, duke nënshkruar një Memorandum Mirëkuptimi me BE-në për një partneritet strategjik në lidhje me zinxhirët e prodhimit të lëndëve të para, baterive dhe automjeteve elektrike, për zhvillimin jo vetëm të industrisë minerare, por edhe industrive të teknologjive më të avancuara. Siç dihet, bateritë e litiumit janë një nga elementët kryesorë në prodhimin e makinave elektrike.
Autoritetet serbe i shohin protestat e qytetarëve kundër hapjes së një miniere litiumi si një dredhi të politizuar, që synon rrëzimin e qeverisë dhe jo mbrojtjen e mjedisit.
Në prag të tubimit të 10 gushtit, presidenti Aleksandar Vuçiq tha se inteligjenca ruse e kishte paralajmëruar atë për trazirat masive që po planifikoheshin në Serbi, me qëllim përfundimtar tranzicionin në një grusht shteti dhe përmbysjen e lidershipit të zgjedhur ligjërisht.
Zëvendëskryeministri serb Aleksandar Vulin, gjatë vizitës së tij në Rusi më 12-15 gusht, vuri në dukje se Serbia dhe Rusia ndihmojnë njëra-tjetrën për të parandaluar “revolucionet me ngjyra” dhe ndryshimet e dhunshme të pushtetit.
- Qeveria serbe e konsideron BRICS-in si alternativë ndaj BE-së
Bashkëpunimi i ngushtë me vendet e BRICS mund të bëhet për Serbinë një “alternativë reale”, përveç integrimit në Bashkimin Evropian, tha zëvendëskryeministri serb Aleksandar Vulin gjatë një vizite në Federatën Ruse (12-15 gusht).
“Kjo organizatë (BRICS) nuk kërkon asgjë nga Serbia, ndërsa mund të ofrojë më shumë sesa kërkojmë ne. Ndërkohë, BE-ja kërkon gjithçka nga ne, por nuk jam i sigurt se çfarë na ofrojnë. BRICS është shansi ynë dhe një alternativë reale. Unë jam shumë i qartë. Jam pro mendimit që Serbia të marrë parasysh të gjitha mundësitë e BRICS dhe bashkëpunimin më të ngushtë me kombet,” u shpreh Vulin. Duhet të theksohet se Rusia kryeson BRICS në vitin 2024 me rotacion.
Sipas Vulinit, autoritetet serbe presin një ftesë zyrtare për samitin e XIV të BRICS, i cili do të mbahet në Kazan (Rusi) më 22-24 tetor.
Deklarata e zëvendëskryeministrit serb shërben si një tjetër dëshmi se afrimi me BE-në nuk është vektori i vetëm i politikës së jashtme të Serbisë.
- Serbia planifikon të zhvillojë bashkëpunimin me Iranin
Zëvendëskryeministri i Serbisë Aleksandar Vulin, si i dërguar special i presidentit serb Aleksandar Vuçiq, mori pjesë në inaugurimin e presidentit të sapozgjedhur iranian, Massoud Pezeshkian, më 30 korrik. Gjithashtu, u paraqit në një takim me presidentin e ri iranian në Teheran.
Gjatë takimit, Vulin theksoi se të dy vendet gëzojnë një miqësi të sinqertë dhe se Serbia i është mirënjohëse Iranit që nuk e ka njohur pavarësinë e Kosovës.
Në një deklaratë nga qeveria serbe thuhet se Vulin dhe Pezeshkian janë pajtuar se marrëdhëniet mes dy vendeve bazohen në respektin dhe mirëkuptimin e ndërsjellë dhe se ekziston mundësia për të zhvilluar bashkëpunim në fusha të ndryshme.
Siç theksojnë mediat masive, Beogradi ka bashkëpunuar me Teheranin që nga viti 2021, pavarësisht se Irani është vend nën sanksionet e Bashkimit Evropian, dhe Serbia, si kandidate për anëtarësim në BE, është e detyruar ta përafrojë politikën e saj të jashtme dhe të sigurisë me atë të BE-së. Megjithatë, si në rastin e sanksioneve ndaj Rusisë, Serbia nuk ju bind kurrë BE-së për sanksionet kundër Iranit.
- Parlamenti i Malit të Zi miraton postet e reja qeveritare, duke përfshirë në to forca pro-ruse
Qeveria e re përfshin përfaqësues të partive radikale serbe dhe pro-ruse, si Demokracia e Re Serbe, Partia Popullore Demokratike dhe Partia Boshnjake pro-perëndimore.
Koalicioni qeverisës tani përbëhet nga Partia Popullore Serbe (SNP), përfaqësues të partive shqiptare, demokratët centristë dhe Lëvizja Evropa Tani (PES) e udhëhequr nga kryeministri Milojko Spajiq.
Forcat pro-ruse morën dy poste nënkryetare dhe tre ministrore, ndërsa boshnjakët vulosën një pozicion të vetëm zëvendëspresident dhe pesë zyra ministrore.
Më shumë se 50 deputetë mbështetën propozimet e kryeministrit në lidhje me rindërtimin e qeverisë së Malit të Zi në seancën e parlamentit të 23 korrikut. Pothuajse të gjithë ligjvënësit nga partitë opozitare, në veçanti, Partia Demokratike e Socialistëve (DPS), Lëvizja Publike e URA (GP URA), Social Demokratët (SD) dhe Iniciativa Qytetare Kroate (HGI), e kundërshtuan votën.
Rindërtimi i qeverisë, sipas kryeministrit Spajiq, do të përmirësojë mirëqenien e qytetarëve, do të sigurojë sundimin e ligjit dhe do të përshpejtojë përparimin e Malit të Zi drejt anëtarësimit në BE.
Kreu i Partisë Boshnjake, Ervin Ibrahimoviq, vuri në dukje se “kjo qeveri dhe shumica parlamentare mund ta sjellin Malin e Zi në BE, kështu që ne jemi pjesë e kësaj qeverie”.
Ligjvënësi i DPS-së Andrija Nikolic tërhoqi vëmendjen drejt faktit se nuk ka asnjë përfaqësues malazez në qeveri, duke theksuar se kabineti i ri menaxhohet nga Beogradi dhe Moska dhe se Andrija Mandic (politikan kryesor pro-rus në Mal të Zi) është një “bos dhe arkitekt” i këtyre rrethanave.
Qeveria e Malit të Zi pas rindërtimit të fundit përbëhet nga Kryeministri, 24 ministra dhe shtatë zëvendëskryeministra, pesë prej të cilëve mbajnë vetëm postet e zëvendëskryeministrave dhe dy kombinojnë postet e zëvendëskryeministrit dhe ministrit.
Ekspertët pohojnë se koalicioni i gjerë që përfshin kundërshtarët politikë është bërë një “vijë shpëtimi” për kryeministrin Milojko Spajiq, i cili kështu ruajti pushtetin.
- Kroacia shpall personae non grata tre politikanë malazezë
Ministria e Punëve të Jashtme dhe Evropiane të Kroacisë ka njoftuar Malin e Zi më 25 korrik në një mesazh dërguar ambasadës malazeze në Zagreb se Republika e Kroacisë ka shpallur Kryetarin e Parlamentit të Malit të Zi Andrija Mandic, deputetin e Parlamentit malazez Milan Knezeviq dhe zëvendëskryeministrin. Ministri Aleksa Becic si personae non grata për shkak të veprimeve sistematike që cenojnë marrëdhëniet e fqinjësisë së mirë me Kroacinë dhe abuzimin e vazhdueshëm të çështjes së Kroacisë në ndjekje të qëllimeve politike të brendshme.
“Ministria e Punëve të Jashtme dhe Evropiane shpreh keqardhjen që shumica në Parlamentin e Malit të Zi vendosën të injorojnë thirrjet e vazhdueshme nga Republika e Kroacisë për të mos ndërmarrë hapa që mund të ndikojnë në marrëdhëniet tona dypalëshe dhe në rrugën evropiane të Malit të Zi. Në këtë kontekst, veprimet e këtyre figurave politike bien në sy dhe nuk mund të konsiderohen dashamirës dhe fqinjësorë ndaj Republikës së Kroacisë, si dhe as nuk janë në përputhje me qëllimin e deklaruar të Malit të Zi, që është anëtarësimi i tij në Bashkimin Evropian”, theksoi ministria.
Deklarata shton se marrëdhëniet e fqinjësisë së mirë janë një nga elementët kyç të procesit të zgjerimit, si dhe një nga kriteret kryesore për vlerësimin e progresit në rrugën e pranimit të Malit të Zi.
Vendimi i Zagrebit erdhi si përgjigje ndaj miratimit nga parlamenti malazez të një rezolute mbi gjenocidin në kampet e Luftës së Dytë Botërore, duke përfshirë Jasenovacin, i cili ndodhej në territorin e Kroacisë moderne. Rezoluta për Jasenovacin u iniciua dhe u mbështet nga partitë pro-serbe dhe synonte të “balanconte” mbështetjen e delegacionit malazez për rezolutën për gjenocidin në Srebrenicë, e cila u miratua në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së.
- Mbyllen zyrat e Postës së Serbisë në veri të Kosovës.
Tri degë të Postës së Serbisë u mbyllën më 5 gusht në Mitrovicën e Veriut, dy në komunën e Zveçanit, një në Zubin Potok dhe tre në komunën e Leposaviqit.
Zëvendës shefi i Policisë së Rajonit Verior të Kosovës, Veton Elshani, tha se masa për mbylljen e objekteve të operuara nga Posta e Serbisë erdhi pasi forcat e rendit kishin marrë informacionin se ata operonin pa licencë ose nuk ishin regjistruar fare.
Punëtorët e postës që ishin në zyrat e tyre në atë kohë thuhet se u lejuan të merrnin sendet personale, pas së cilës policia e Kosovës sekuestroi të gjitha dokumentet.
Partia e serbëve në Kosovë që quhet Lista Serbe, Zyra për Çështjet e Kosovës dhe Metohisë në Qeverinë e Serbisë dhe Ministria e Informacionit dhe Telekomunikacionit e Serbisë akuzuan kryeministrin e Kosovës, Albin Kurtin, për persekutim të serbëve dhe shkelje të Marrëveshjes së Brukselit (marrëveshjen për mirkuptimin ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës nën ndërmjetësimin e BE-së).
Bashkimi Evropian e quajti mbylljen nga autoritetet e Kosovës të degëve të Postës së Serbisë në veri të Kosovës veprim të njëanshëm dhe të pakoordinuar që shkel marrëveshjet e arritura në kuadër të dialogut të ndërjmetësuar nga BE-ja.
Ndërprerja e shërbimeve ekzistuese për serbët e Kosovës pa një marrëveshje të re e të rënë dakord paraprakisht do të ndikojë në jetën e përditshme të komunitetit serb, tha zëdhënësi i BE-së Peter Stano, duke i bërë thirrje qeverisë së Kosovës që të rishqyrtojë vendimin e saj dhe të gjejë një zgjidhje për çështjen përmes negociatave brenda kornizës së dialogut të ndërmjetësuar nga BE-ja.
Presidenti serb Aleksandar Vuçiq dënoi mbylljen e postave serbe në veri të Kosovës, duke i quajtur veprimet e Prishtinës një përpjekje për të provokuar luftë dhe duke akuzuar “fuqitë perëndimore” dhe BE-në për mbështetjen e qeverisë së Kosovës. “Sjellja e Kurtit është një përpjekje për të provokuar nisjen e një lufte. Ne nuk duam luftë, ne duam të ruajmë paqen, por ai e ka kryer këtë veprim qëllimisht, në mënyrë të organizuar dhe me mbështetjen e disa forcave perëndimore”, tha Vuçiq.
Ai e quajti përgjigjen e Bashkimit Evropian ndaj incidentit “të turpshme dhe të pacipë” dhe kritikoi Brukselin për thirrjen për dialog pavarësisht nga serioziteti i veprimeve të Kurtit, duke sugjeruar që evropianët po përpiqen të minimizojnë natyrën e rëndë të veprimeve të ndërmarra kundër Serbisë dhe interesave të saj.
- Parlamenti i Serbisë miraton Deklaratën e Asamblesë Gjithëserbe
Vendimi është marrë më 31 korrik.
Deklarata për Mbrojtjen e të Drejtave Kombëtare e Politike dhe të Ardhmen e Përbashkët të Popullit Serb, e cila përmban 49 pika, thekson se “populli serb është një tërësi unike” dhe se “përfaqësuesit e kombit serb kanë të drejtë t’i referohen vetes si serbë pavarësisht se ku banojnë aktualisht”. Institucionet e Republikës së Serbisë dhe Republika Srpska këshillohen që “të veprojnë së bashku dhe në mënyrë të koordinuar dhe të bëjnë përpjekje për të ndaluar asimilimin e serbëve në shtetet e tjera të rajonit, si dhe në mbarë botën”.
Draft-Deklarata për Mbrojtjen e të Drejtave Kombëtare dhe Politike dhe të Ardhmen e Përbashkët të Popullit Serb u miratua në Kuvendin Gjithëserb në Beograd, më 8 qershor 2024.
Dokumenti do të miratohej brenda 90 ditëve nga Kuvendi Popullor i Republikës së Serbisë dhe Kuvendi Popullor i Republikës Srpska, të cilët e mbështetën Deklaratën më 3 korrik.
Në të gjithë rajonin, Deklarata konsiderohet si një “platformë” për zhvillimin e “botës serbe”.
- Zgjidhet kryebashkiaku i ri në Himarë
Banorët e qytetit turistik të Himarës në bregdetin e Shqipërisë zgjodhën kreun e ri të bashkisë së tyre më 4 gusht.
Zgjedhjet e parakohshme u anulluan pasi Alfred (Fredi) Beleri, një përfaqësues i komunitetit lokal grek dhe figurë opozitare i zgjedhur në maj 2023 për postin e kryetarit të bashkisë, u arrestua dy ditë para votimeve të vitit të kaluar. Ndërsa ishte pas hekurave, ai arriti të fitojë me 19 vota diferencë, sepse emri i tij mbeti në fletëvotim.
Beleri më vonë u dënua për blerje votash. Komisioni Qendror i Zgjedhjeve ia hoqi të drejtën për t’u zgjedhur kryetar i Bashkisë së Himarës, menjëherë pasi Gjykata e Apelit urdhëroi të zbatohej dënimi i tij me burg.
Burgimi i kryebashkiakut të zgjedhur shkaktoi zemërim në Greqinë fqinje. Beleri, i cili gjithashtu ka nënshtetësi greke, u propozua në zgjedhjet e Parlamentit Evropian nga partia në pushtet Demokracia e Re e Greqisë dhe u zgjodh si eurodeputet.
Komisioni Qendror i Zgjedhjeve thotë se zgjedhjet e reja për postin e kryebashkiakut të Himarës, u fituan nga një përfaqësues i Partisë Socialiste, që është partia në pushtet në Shqipëri, Vangjel Tavo, një grek etnik. Ai mundi me më pak se 1500 vota kandidatin e koalicionit opozitar “Ne Fitojmë Së bashku”, Petro Gjikuria (edhe ai grek etnik).
