- Beograd i Moskva srpske proteste protiv rudarenja litijuma vide kao pokušaj državnog udara
Desetine hiljada ljudi izašlo je 10. avgusta na ulice Beograda da iznesu svoj stav protiv iskopavanja litijuma. Skup je organizovao Savez ekoloških organizacija Srbije. Organizatori naglašavaju da puštanje u rad rudnika litijuma nije dozvoljeno zbog opasnosti od kontaminacije vode i potencijalnih opasnosti po zdravlje.
Posle mitinga 10. avgusta, pojedini građani blokirali su dvije beogradske željezničke stanice – Prokop (Centar) i Novi Beograd. Međutim, sutradan ujutro policija je demonstrante odgurnula od željezničkih šina. Tri građanina su privedena, ali su nakon uloženih žalbi svi pušteni dva dana kasnije.
Miting u Beogradu doživljava se kao vrhunac protesta i marševa koji su proteklih sedmica potresli desetine opština širom Srbije, uključujući male gradove i sela.
Projekat Rio Tinto za otvaranje rudnika litijuma u dolini Jadra, vlasti Srbije obustavile su 2022. godine zbog velikih protesta. Vlada Srbije je u julu 2024. godine odlučila da nastavi sa projektom, potpisivanjem Memoranduma o razumijevanju sa EU o strateškom partnerstvu u lancima proizvodnje strateških sirovina, baterija i električnih vozila za razvoj ne samo rudarske industrije, već i višeg sektora tehnološke industrije. Kao što je poznato, litijumske baterije su jedan od glavnih elemenata u proizvodnji električnih automobila.
Srpske vlasti vide proteste građana protiv otvaranja rudnika litijuma kao ispolitizovani trik koji ima za cilj rušenje vlade, a ne zaštitu životne sredine.
Uoči mitinga 10. avgusta, predsjednik Aleksandar Vučić rekao je da su ga ruske obavještajne službe upozorile na planiranje masovnih nereda u Srbiji sa krajnjim ciljem prelivanja u državni udar i svrgavanja legalno izabranog rukovodstva.
Potpredsjednik Vlade Srbije Aleksandar Vulin je tokom posjete Rusiji od 12. do 15. avgusta istakao da Srbija i Rusija pomažu jedna drugoj da spriječe “obojene revolucije” i nasilnu smjenu vlasti.
- Vlada Srbije smatra BRIKS alternativom EU
Bliska saradnja sa zemljama BRIKS-a za Srbiju može postati “prava alternativa” ulasku u Evropsku uniju, izjavio je potpredsjednik Vlade Srbije Aleksandar Vulin tokom posjete Ruskoj Federaciji (12-15. avgusta).
“Ova organizacija (BRICS) ne traži ništa od Srbije, a može da ponudi više nego što mi tražimo. U međuvremenu, EU traži od nas sve, ali nisam siguran šta nam nude. BRICS je naša šansa i prava alternativa. Smatram da Srbija treba da uzme u obzir sve mogućnosti BRIKS-a uz bližu saradnju sa narodima“, rekao je on. Treba napomenuti da Rusija predsjedava BRIKS-om 2024. godine po principu rotacije.
Prema Vulinovim riječima, srpske vlasti očekuju zvaničan poziv na XIV samit BRIKS-a, koji će biti održan u Kazanju (Rusija) od 22. do 24. oktobra.
Izjava potpredsjednika Vlade Srbije je još jedan dokaz da približavanje EU nije jedini vektor spoljne politike Srbije.
- Srbija planira da razvija saradnju sa Iranom
Potpredsjednik Vlade Srbije Aleksandar Vulin, kao specijalni izaslanik predsjednika Srbije Aleksandra Vučića, učestvovao je 30. jula na inauguraciji novoizabranog iranskog predsjednika Masuda Pezeškijana, održavši i sastanak sa novim iranskim predsjednikom u Teheranu.
Vulin je tokom sastanka istakao da dvije zemlje povezuje iskreno prijateljstvo, kao i da je Srbija zahvalna Iranu što nije priznao nezavisnost Kosova.
U saopštenju Vlade Srbije navodi se da su se Vulin i Pezeškijan saglasili da su odnosi dve zemlje zasnovani na međusobnom poštovanju i razumijevanju i da postoje mogućnosti za razvoj saradnje u različitim oblastima.
Kako naglašavaju masovni mediji, Beograd od 2021. godine razvija saradnju sa Teheranom, uprkos činjenici da je Iran zemlja pod sankcijama Evropske unije, a Srbija je, kao kandidat za ulazak u EU, dužna da uskladi spoljnu i bezbjednosnu politiku sa politikom EU. Konkretno, kao i u slučaju sankcija Rusiji, Srbija se nikada nije pridružila EU po pitanju sankcija Iranu.
- Skupština Crne Gore usvojila je novi sastav vlade, koji uključuje proruske snage
U vladi su bili predstavnici radikalnih srpskih i proruskih stranaka, kao što su Nova srpska demokratija, Demokratska narodna partija i prozapadna Bošnjačka stranka.
Vladajuću koaliciju sada čine Srpska narodna partija (SNP), predstavnici albanskih partija, centrističke Demokrata i Pokret Evropa sad (PES) na čelu sa premijerom Milojkom Spajićem.
Proruske snage dobile su dva potpredsjednička i tri ministarska mjesta, dok su Bošnjaci zapečatili jedno mjesto potpredsjednika i pet ministarskih pozicija.
Više od 50 poslanika podržalo je prijedloge premijera o rekonstrukciji Vlade Crne Gore na sjednici Skupštine 23. jula. Gotovo svi poslanici iz opozicionih partija, posebno Demokratske partije socijalista (DPS), Građanskog pokreta URA (GP URA), Socijaldemokrata (SD) i Hrvatske građanske inicijative (HGI), odbili su glasanje.
Rekonstrukcija Vlade, prema riječima premijera Spajića, poboljšaće blagostanje građana, obezbijediti vladavinu prava i ubrzati napredak Crne Gore ka pristupanju EU.
Lider Bošnjačke stranke Ervin Ibrahimović napomenuo je da “ova Vlada i parlamentarna većina mogu Crnu Goru uvesti u EU, tako da smo dio ove vlade”.
Poslanik DPS-a Andrija Nikolić skrenuo je pažnju na to da u Vladi nema predstavnika Crne Gore, ističući da se obnovljenom Vladom upravlja iz Beograda i Moskve, a da je Andrija Mandić (vodeći proruski političar u Crnoj Gori) “šef i mozak”.
Vladu Crne Gore nakon posljednjeg ponovnog pokretanja čine premijer, 24 ministra i sedam potpredsjednika, od kojih je pet samo potpredsjednika, a dva kombinuju funkcije potpredsjednika i ministra.
Eksperti tvrde da je široka koalicija sa političkim protivnicima postala “pomoć za spasavanje” premijera Milojka Spajića, koji je tako zadržao vlast.
- Hrvatska tri crnogorska političara proglasila za personae non gratae
Ministarstvo vanjskih i evropskih poslova Hrvatske obavijestilo je Crnu Goru 25. jula notom upućenom Ambasadi Crne Gore u Zagrebu da je Republika Hrvatska proglasila predsjednika Skupštine Crne Gore Andriju Mandića, poslanika u Skupštini Crne Gore Milana Kneževića i potpredsjednika i ministra Aleksu Bečića kao personae non gratae zbog sistematskog postupanja narušavanja dobrosusjedskih odnosa sa Hrvatskom i konstantne zloupotrebe hrvatskog pitanja u domaće političke svrhe.
“Ministarstvo vanjskih i evropskih poslova sa žaljenjem konstatuje što je većina u Skupštini Crne Gore odlučila da ignoriše stalne pozive Republike Hrvatske da ne preduzima korake koji bi mogli uticati na naše bilateralne odnose i evropski put Crne Gore. U tom kontekstu, radnje pomenutih političkih ličnosti se ističu i ne mogu se smatrati dobronamjernim i dobrosusjedskim prema Republici Hrvatskoj, a nisu ni u skladu sa deklariranim ciljem članstva Crne Gore u Evropskoj uniji“, saopšteno je iz Ministarstva.
U saopštenju se dodaje da su dobrosusjedski odnosi jedan od ključnih elemenata procesa proširenja, kao i jedan od bitnih kriterijuma za ocjenu napretka na pristupnom putu Crne Gore.
Odluka Zagreba uslijedila je kao odgovor na usvajanje rezolucije crnogorskog parlamenta o genocidu u logorima iz Drugog svjetskog rata, uključujući i Jasenovac, koji se nalazio na teritoriji današnje Hrvatske. Rezoluciju o Jasenovcu pokrenule su i podržale prosrpske stranke i imala je za cilj da “uravnoteži” podršku crnogorske delegacije rezoluciji o genocidu u Srebrenici, koja je usvojena na Generalnoj skupštini UN.
- Zatvorene kancelarije Pošte Srbije na severu Kosova.
Tri ekspoziture Pošte Srbije zatvorene su 5. avgusta u Sjevernoj Mitrovici, dvije u opštini Zvečani, jedna u Zubinom Potoku i tri u opštini Leposavić.
Zamjenik načelnika policije sjevernog regiona Kosova Veton Eljšani rekao je da je do zatvaranja objekata Pošte Srbije došlo nakon što su organi zakona dobili informaciju da objekti rade bez dozvole ili da uopšte nisu registrovani.
Poštanskim radnicima koji su u to vrijeme bili u svojim kancelarijama je navodno dozvoljeno da uzmu lične stvari, nakon čega je kosovska policija zaplijenila svu papirologiju.
Srpska stranka na Kosovu pod nazivom Srpska lista, Kancelarija za Kosovo i Metohiju u Vladi Srbije i Ministarstvo informisanja i telekomunikacija Srbije optužili su premijera Kosova Aljbina Kurtija za progon Srba i kršenje Briselskog sporazuma (dogovor o nagodbi Beograda i Prištine uz posredovanje EU).
Evropska unija je nazvala zatvaranje filijala Pošte Srbije na sjeveru Kosova od strane kosovskih vlasti jednostranom i nekoordinisanom akcijom koja krši sporazume postignute u okviru dijaloga uz posredovanje EU.
Prestanak postojećih usluga za kosovske Srbe bez prethodno dogovorenog novog sporazuma uticaće na svakodnevni život srpske zajednice, rekao je portparol EU Peter Stano, pozivajući vladu Kosova da preispita svoju odluku i pronađe rješenje za to pitanje kroz pregovore unutar dijaloga uz posredovanje EU.
Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić osudio je zatvaranje srpskih pošta na sjeveru Kosova, nazvavši postupke Prištine pokušajem izazivanja rata i optuživši “Zapadne sile” i EU da podržavaju vladu Kosova. “Kurtijevo ponašanje je pokušaj da se izazove rat. Mi ne želimo rat, hoćemo da održimo mir, ali on to radi smišljeno, organizovano i uz podršku nekih Zapadnih sila”, rekao je Vučić.
On je reakciju Evropske unije na incident nazvao “sramotom i bezobraznom”, a Brisel je kritikovao što poziva na dijalog bez obzira na ozbiljnost Kurtijevih postupaka, sugerišući da Evropljani nastoje da umanje težinu akcija preduzetih protiv Srbije i njenih interesa.
- Skupština Srbije usvojila Deklaraciju Svesrpske skupštine
Odluka je donesena 31. jula.
U Deklaraciji o zaštiti nacionalnih i političkih prava i zajedničke budućnosti srpskog naroda, koja sadrži 49 tačaka, navodi se da je „srpski narod jedinstvena cjelina“ i da „predstavnici srpskog naroda imaju pravo da se deklarišu kao Srbi bez obzira na to gdje trenutno žive.” Institucijama Republike Srbije i Republike Srpske se savjetuje da “djeluju zajednički i koordinisano i ulože napore da zaustave asimilaciju Srba u državama širom regiona, ali i svijeta”.
Nacrt Deklaracije o zaštiti nacionalnih i političkih prava i zajedničkoj budućnosti srpskog naroda usvojen je na Svesrpskoj skupštini u Beogradu 8. juna 2024. godine.
Dokument je u roku od 90 dana trebalo da odobri Narodna skupština Republike Srbije i Narodna skupština Republike Srpske, koje su 3. jula podržale Deklaraciju.
Širom regiona, Deklaracija se smatra „platformom“ za razvoj „srpskog sveta“.
- U albanskoj Himari izabran novi gradonačelnik
Stanovnici ljetovališta Himara na obali Albanije izabrali su 4. avgusta novog načelnika svoje opštine.
Prijevremeni izbori raspisani su nakon što je Alfred (Fredi) Beleri, predstavnik lokalne grčke zajednice i opozicionar izabran u maju 2023. za mjesto gradonačelnika, priveden dva dana prije prošlogodišnjih izbora. Dok je bio iza rešetaka, uspio je pobijediti s razlikom od 19 glasova jer je njegovo ime ostalo na glasačkom listiću.
Beleri je kasnije osuđen za kupovinu glasova. Centralna izborna komisija oduzela je Frediju Beleriju pravo da bude izabran za gradonačelnika Himarea odmah nakon što mu je Apelacioni sud potvrdio zatvorsku kaznu.
Zatvor izabranog gradonačelnika izazvao je negodovanje u susjednoj Grčkoj. Beleri, koji ima i grčko državljanstvo, nominovan je na izborima za Evropski parlament od strane grčke vladajuće stranke Nova demokratija i izabran je za poslanika u Evropskom parlamentu.
Centralna izborna komisija saopštila je da je na novim izborima za mjesto gradonačelnika Himare pobijedio predstavnik vladajuće Socijalističke partije u Albaniji Vanđel Tavo, etnički Grk. On je sa manje od 1.500 glasova pobijedio kandidata iz opozicione koalicije “Pobeđujemo zajedno”, Petra Đikurija (takođe etnički Grk).
