U Moldaviji su 20. oktobra i 3. novembra održani predsjednički izbori i referendum o evropskim integracijama. Građani Moldavije rekli su „da“ ustavnim amandmanima potrebnim za evropske integracije i ponovo izabrali proevropsku političarku Maju Sandu za šeficu države.
Moldavija, bivša sovjetska republika, je geografski i geopolitički blisko povezana sa Zapadnim Balkanom. Tokom 2000-ih, zemlja je čak bila uključena u projekte evropskih integracija zajedno sa Zapadnim Balkanom. Konkretno, 2006. godine, Moldavija se pridružila Centralnoevropskom sporazumu o slobodnoj trgovini (CEFTA) u isto vrijeme kada i WB6 – Srbija, Crna Gora, Bosna i Hercegovina, Albanija, Sjeverna Makedonija i Kosovo. Međutim, na kraju je Moldavija završila na drugom putu evropskih integracija – zajedno sa zemljama koje su nekada bile dio SSSR-a – Ukrajinom i Gruzijom. Ali bliskost Moldavije balkanskom regionu ostaje nepromijenjena.
Trenutna izborna kampanja u Moldaviji je ponovo pokazala ovu blisku povezanost. Nažalost, u negativnom kontekstu…
Mreža provokatora
Tri dana prije prvog kruga predsjedničkih izbora i referenduma, čelnici agencija za provođenje zakona i bezbjednosnih agencija u Moldaviji najavili su razotkrivanje mreže koja je organizovala obuku u inostranstvu za preko stotinu mladih koji su imali zadatak da insceniraju provokacije prije, tokom i nakon glasanja. Kako navode moldavske vlasti, članovi te mreže, državljani Moldavije, prošli su odgovarajuću obuku u Rusiji, kao i u Bosni i Hercegovini i Srbiji. Svrha mreže „kampova“ bila je stvaranje „odreda“ provokatora za organizovanje masovnih nereda ako tok izborne kampanje i rezultati glasanja ne budu odgovarali Kremlju.
Policija je objavila snimke kamera sa navodnih treninga u Rusiji, Srbiji i Bosni i Hercegovini. Vidi se da su mladi praktikovali organizovanje protesta pod sloganima „Naš jezik je ruski“ ili „Nećemo u Evropu“. U kampovima na Balkanu obuka je bila ozbiljnija, i tu su instruktori, povezani s ruskim privatnim vojnim kompanijama Ferma i Wagner, učili mlade da proizvode IED (improvizovane eksplozivne uređaje) i da upravljaju dronovima.
Pretreseno je stotinu članova mreže. Četvoro je privedeno. Osim toga, obavještajna agencija Moldavije identifikovala je 11 stranih državljana koji su radili u kampovima za obuku u Bosni i Hercegovini i Srbiji.
Projekat destabilizacije Moldavije finansirao je proruski moldavski oligarh Ilan Šor, koji je na potjernici zbog umiješanosti u pronevjeru oko milijardu dolara iz moldavskog bankarskog sistema prije deset godina.
„Moldavski kampovi“ u Bosni i Hercegovini
U Bosni i Hercegovini tema „moldavskih kampova“ izazvala je žestoku reakciju političara i zvaničnika.
Ministarstvo bezbjednosti BiH odmah je negiralo izvještaj moldavskih vlasti. „Bezbjednosne agencije Bosne i Hercegovine nemaju podatke da negdje u Bosni i Hercegovini, a posebno u Republici Srpskoj, postoje kampovi u kojima se navodno obučavaju ljudi iz Moldavije”, navode iz agencije. Ministar bezbjednosti BiH Nenad Nešić, koji je član tima Milorada Dodika, naglasio je da „nema relevantnih dokaza, niti materijala koji bi ukazivali da se tako nešto zaista dogodilo u BiH“.
Umjesto toga, Obavještajno-bezbjednosna agencija Bosne i Hercegovine (OSA) saopštila je da raspolaže podacima o grupi pojedinaca, državljana Rusije i Moldavije, koji su „u Bosni i Hercegovini boravili posljednjih 90 dana“, a koji su, prema navodima moldavske policije, bili su u vezi sa obukom potencijalnih učesnika navodnih protesta u Moldaviji.
Obuka u Bosni i Hercegovini, prema obavještajnim podacima, održana je na teritoriji Republike Srpske, na lokalitetu kod Banjaluke.
I ministar vanjskih poslova BiH Elmedin Konaković potvrdio je da su u Bosnu i Hercegovinu stigli ljudi koji su „u ime i o trošku Ruske Federacije obučavali članove moldavskih timova“. „Nemam tačne dokaze i primjere da su to bile neke vrste vojnih obuka, ali svakako je bilo nekih vrsta obuke za organizovanje nekih protesta ili uličnih akcija”, rekao je Konaković novinarima.
Približno istu informaciju dao je Ilija Cvitanović, šef parlamentarne komisije za kontrolu Obavještajno-bezbjednosne agencije Bosne i Hercegovine. On je potvrdio podatke o boravku stranaca „sa istoka“ u BiH, ali je demantovao da se konkretno radi o obuci u paravojnim kampovima. „Nismo vidjeli detalje jer je riječ o povjerljivoj stvari, ali nema kampova. U jednom trenutku u BiH je bilo sumnjivih građana sa istoka, ali nije se radilo ni o kakvim kampovima“, rekao je Cvitanović.
Šef skupštinske komisije smatra da su Ministarstvo bezbjednosti i ministar Nenad Nešić sve demantovali jer nisu imali informacije o tome, jer nisu imali uvid u obavještajne podatke OSA.
Prema njegovom mišljenju, nedostatak pravovremenog odgovora Obavještajno-bezbjednosne agencije na obuku Moldavaca na teritoriji BiH objašnjava se činjenicom da su informacije o tome „došle prekasno, nakon što je sve završeno, a nisu mogli reagovati ranije.“ Trenutno su u istragu uključeni brojni državni organi Bosne i Hercegovine, a kompletne informacije se još čekaju. „OSA sarađuje sa graničnom policijom, Državnom agencijom za istrage i zaštitu (SIPA), Tužilaštvom BiH, proces je u toku”, rekla je Cvitanović.
Alarmantne poruke
Ambasada Sjedinjenih Američkih Država u Bosni i Hercegovini ocijenila je izuzetno zabrinjavajućim izvještaje Rusa koji su povezani s ruskim privatnim vojnim grupama koje vode kamp u Republici Srpskoj i obučavaju učesnike remećenju demokratskih procesa u Moldaviji. Postojanje ovog kampa mora biti detaljno istraženo, a oni koji su odgovorni za omogućavanje takvih aktivnosti moraju biti izvedeni pred lice pravde, saopšteno je iz odjela za javne poslove američke ambasade.
Za predsjednika Republike Srpske Milorada Dodika tema „moldavskih kampova u RS“ pokazala se toliko aktuelnom da je o njoj razgovarao tokom pregovora sa ruskim predsjednikom Vladimirom Putinom na marginama samita BRICS-a u Kazanju. „Američka ambasada je javila da u Republici Srpskoj navodno postoje kampovi koje smo zajedno sa vama organizovali da destabilizujemo Moldaviju. To je apsolutna laž“, rekao je Dodik na sastanku sa Putinom.
Dodik je nakon povratka iz Kazanja sazvao sastanak „velikog formata“ u Istočnom Sarajevu na kojem se razgovaralo o situaciji. „Pozvao sam sve predstavnike oružanih snaga, Ministarstva odbrane na nivou BiH, Ministarstva bezbjednosti, predstavnike policije, premijera, članove Predsjedništva, poslanike, delegate, predstavnike civilne odbrane i druge“, rekao je.
Međutim, detalji sastanka nisu saopšteni, a komentari na ovu temu su praktično prestali da stižu. Zašto?
Vjerovatno zato što su informacije iz bezbjednosnih agencija u Moldaviji u velikoj mjeri potvrđene ne samo od strane bezbjednosne agencije u Bosni i Hercegovini, već i – doduše šturo – i od strane one u Srbiji.
Selo Radenka
Istovremeno sa javnom objavom moldavskih bezbjednosnih agencija o otkriću centara za obuku građana Moldavije u Bosni i Hercegovini i Srbiji za organizovanje nereda na izborima, srpska Bezbjednosno-informativna agencija BIA je zajedno sa policijom i tužilaštvom sprovela specijalni pretres na ad hoc postavljeni paravojni kamp za obuku stranaca.
Kamp se nalazio na periferiji sela Radenka kod Kučeva, nedaleko od granice sa Rumunijom.
U pretresu su pronađena četiri drona s pripadajućom opremom, VR oprema, StarLink kompleti za satelitsku komunikaciju, radio, fosfor i druge zapaljive tečnosti, kao i satovi za koje se vjeruje da su korišteni za pokretanje eksploziva i druge opreme dvostruke namjene.
Srpske vlasti nisu dale informacije o tome ko je osnovao kamp, za koje svrhe i da li je neko bio zatočen.
Međutim, stručnjaci tvrde da je to bio dio „slučaja Moldavija“.
Vojni analitičar Aleksandar Radić rekao je srpskim medijima da su akcije BIA jasno povezane sa izveštajima koji dolaze iz Moldavije. „Može se pretpostaviti da je informacija o tome ko je koristio navedeni kamp i u koje svrhe proslijeđena na odgovarajuću adresu, ali je široj javnosti u Srbiji, kao i obično, uskraćen pristup ovim informacijama, što je već tradicija. Naravno, to je vijest koju Vlada Srbije doživljava kao neprijatnu i zbog toga će učiniti sve da je minimizuje za domaću javnost“, rekao je on.
Opšta slika
U zaključku, opšta slika izgleda ovako:
Vjerovatno je određeni broj građana Moldavije, prije izbora i referenduma, posjetio Republiku Srpsku (Bosnu i Hercegovinu) i Srbiju kako bi učestvovali u „edukativnim programima“ koje su organizovali Rusi. Svrha ovih „programa“ je, očigledno, bila formiranje grupa provokatora za sprovođenje uličnih nereda tokom i nakon izbora u Moldaviji, ako rezultati glasanja ne budu odgovarali Moskvi.
Vjerovatno se radilo o pokretanju navodno autentičnih javnih protesta, koji bi, zahvaljujući obučenim pseudoaktivistima, prerasli u nerede, tokom kojih bi u igru stupili „diplomci“ paravojnih kampova.
Sudeći prema dostupnim izvještajima, moguće je da su u Republici Srpskoj (BiH) organizovane obuke za civilni dio navodnih akcija, dok su u Srbiji „polaznici“ podučavani po militarizovanijem nastavnom planu i programu.
Može se samo nagađati koliki su ogroman posao uradile bezbjednosne agencije i policija u Moldaviji na otkrivanju mreže i razotkrivanju zavjere. Izlaganje ovih podataka je vjerovatno u velikoj mjeri osiguralo mirne izbore, prebrojavanje glasova i objavljivanje rezultata.
No, ova priča je daleko od kraja.
Danas je jasno da Rusija koristi i namjerava da i dalje koristi Republiku Srpsku i Srbiju kao odskočnu dasku za obuku subverzivnih grupa za vođenje hibridnog ratovanja na teritoriji Evrope.
Izlaganje moldavskih bezbjednosnih agencija neutralisalo je jednu mrežu kreiranu posebno za Moldaviju. Ali u uslovima kada lokalne bezbjednosne agencije i u BiH i u Srbiji, kako se ispostavilo, ne mogu ili ne žele same da uhvate takve mreže, niko ne može garantovati da sličnu šemu Rusi neće koristiti za druge slučajeve. Moguće je da su takvi projekti već na snazi.
