- Serbia, Hungaria dhe Rusia Planifikojnë Ndërtimin e një Naftësjellësi të Ri
Më 21 korrik, Ministrja e Minierave dhe Energjisë e Serbisë, Dubravka Đedović Handanović, dhe Ministri i Punëve të Jashtme dhe Tregtisë i Hungarisë, Péter Szijjártó, zhvilluan negociata me Zëvendësministrin e Energjisë së Rusisë, Pavel Sorokin, në lidhje me zbatimin e projektit për ndërtimin e një naftësjellësi midis Serbisë dhe Hungarisë dhe furnizimin me naftë bruto ruse.
“Brukseli po çmonton në mënyrë agresive lidhjet energjetike, duke ndaluar përdorimin e burimeve energjetike ruse dhe duke bllokuar rrugët e transportit. Kjo situatë mund të adresohet duke përfshirë më shumë burime energjie dhe duke zhvilluar rrugë shtesë transporti. Sot, së bashku me kolegët tanë serbë dhe rusë, po biem dakord për ndërtimin e një naftësjellësi të ri që lidh Hungarinë me Serbinë”, deklaroi Szijjártó.
Pas bisedimeve, Đedović Handanović deklaroi se qeveritë e Serbisë, Hungarisë dhe Rusisë mbështesin zbatimin e këtij projekti, i cili do t’i sigurojë vendit një rrugë shtesë për furnizimin me naftë bruto gjatë disa dekadave të ardhshme. “Ndërtimi i këtij tubacioni do t’i mundësojë Serbisë të sigurojë furnizime me naftë bruto përmes Hungarisë, duke forcuar kështu më tej sigurinë e saj energjetike. Diversifikimi i furnizimeve është i rëndësishëm në mënyrë që të jetë më i sigurt dhe më pak i varur nga një rrugë e vetme furnizimi, veçanërisht në një kontekst gjeopolitik gjithnjë e më të paqëndrueshëm”, tha Đedović Handanović.
Sipas raportimeve, gjatësia e tubacionit të ri të naftës do të kalojë 300 km. Ai do të lidhë qytetin e Novi Sadit në Serbi me stacionin pritës të tubacionit “Druzhba” të vendosur në Százhalombatta, Hungari. Projektimi dhe dokumentacioni teknik janë në fazat e tyre përfundimtare dhe puna pritet të fillojë në fillim të vitit 2026. Tubacioni i ri është planifikuar të vihet në punë në vitin 2027. Projekti është projektuar për një tranzit vjetor deri në 5 milionë ton naftë.
Autoritetet e Beogradit vendosën të ndërtojnë një rrugë shtesë furnizimi me naftë kur Kroacia ndaloi transportin e naftës ruse përmes tubacionit JANAF në fund të vitit 2022 në përputhje me sanksionet e Bashkimit Evropian kundër Rusisë për shkak të pushtimit të Ukrainës. Në tetor 2022, Serbia dhe Hungaria ranë dakord të ndërtojnë një tubacion që do t’i lejonte Serbisë të merrte naftë ruse duke u lidhur me tubacionin “Druzhba” që kalon nëpër Ukrainë.
Në vitin 2022, Bashkimi Evropian hoqi përkohësisht ndalimin ndaj Hungarisë për importin e naftës ruse përmes tubacionit “Druzhba”, pasi vendi nuk ka qasje në det. Në të njëjtën kohë, Ukraina po diskuton aktualisht mundësinë e ndërprerjes së tranzitit të naftës ruse, duke vënë në pikëpyetje të ardhmen e tubacionit serbo-hungarez.
- Serbia dhe Kina do të zhvillojnë stërvitjet e para të përbashkëta ushtarake
Në gjysmën e dytë të korrikut, njësitë speciale të ushtrive kineze dhe serbe do të zhvillojnë stërvitje të përbashkëta të quajtura “Roja e Paqes 2025” në Provincën Hebei në Kinën veriore, njoftoi koloneli Jiang Bing, zëdhënës i Ministrisë së Mbrojtjes së Kinës, në një konferencë për shtyp.
“Këto do të jenë stërvitjet e para të përbashkëta midis ushtrive kineze dhe serbe”, tha ai, duke shtuar se aktivitetet dypalëshe do të ndihmojnë në forcimin e aftësive luftarake të forcave pjesëmarrëse dhe në thellimin e bashkëpunimit midis dy ushtrive.
Këto ushtrime janë pjesë e bashkëpunimit ushtarak në rritje midis vendeve. Shteti i Azisë Lindore i ka siguruar vendit ballkanik sisteme të mbrojtjes ajrore për të mbrojtur hapësirën e tij ajrore.
Serbia është i vetmi vend evropian që ka bashkëpunim ushtarak me Kinën, përfshirë bashkëpunimin ushtarako-teknik. Prandaj, nuk bëhet fjalë vetëm për vetë ushtrimet, por edhe për atë që i paraprin atyre – prokurimin e armëve dhe pajisjeve, zhvillimin e përbashkët, d.m.th., transferimin e disa aseteve dhe ekspertizës nga Kina në industrinë ushtarake të Serbisë, vërejnë analistët ushtarakë.
- BE-ja Pret Buxhetin e Planit të Rritjes për Bosnjën dhe Hercegovinën
Bosnja dhe Hercegovina mbeti pa 108.5 milionë eurot e para nga Plani i Rritjes i Bashkimit Evropian për Ballkanin Perëndimor, sepse politikanët e BeH-së, gjatë një viti e tetë muajsh, nuk arritën të bien dakord midis tyre dhe t’i paraqisnin BE-së versionin përfundimtar të programit të reformës së nevojshme për të filluar financimin.
Mosmarrëveshja brenda BeH-së lindi sepse Republika Srpska refuzon çdo transferim të kompetencave te shteti, ndërsa politikanët nga Federata e Bosnjës dhe Hercegovinës kërkojnë që institucionet shtetërore të paktën të koordinojnë procesin. Përfaqësuesit e Republikës Srpska madje refuzojnë përdorimin e termit “kombëtar” në çdo kontekst në Axhendën e Reformës për të cilën këmbëngulën përfaqësuesit e Federatës.
BE-ja po u ofron 6 miliardë euro vendeve të rajonit për të përshpejtuar zhvillimin dhe integrimin e tyre, dhe BeH është i vetmi vend që nuk i ka përmbushur parakushtet dhe as nuk ka rënë dakord për një plan reforme të pranueshëm nga Komisioni Evropian.
Sipas draftit të Axhendës së Reformës, autoritetet e dy entiteteve të Bosnjës dhe Hercegovinës planifikuan të dorëzonin aplikime për projekte infrastrukturore me vlerë mbi 2.3 miliardë euro. Për shembull, është planifikuar të përdoren fondet e BE-së për të përfunduar ndërtimin e autostradës në Korridorin Pan-Evropian 5c, i cili do të lidhë portin kroat të Ploçes me Budapestin; për të modernizuar hekurudhën e ndërtuar gjatë kohës së ish-Jugosllavisë; për të zbatuar një numër projektesh energjetike; dhe për të dixhitalizuar vendin, duke përfshirë ndërtimin e një rrjeti modern me fibra optike dhe implementimin e 5G.
Pavarësisht mosmarrëveshjeve, politikanë nga pjesë të ndryshme të BeH arritën të bien dakord për projekte individuale të infrastrukturës, por kjo rezultoi e pamjaftueshme. Komisioni Evropian vendosi që nuk do të priste më dokumentin përfundimtar nga BeH dhe tërhoqi dhjetë përqind të fondeve të planifikuara për Bosnjën dhe Hercegovinën, që do të thotë më pak fonde për të gjitha projektet e planifikuara në BeH dhe më shumë për vendet e tjera në rajon.
Pasi Bosnja dhe Hercegovina mbeti pa 108.5 milionë eurot e para nga Plani i Rritjes së Bashkimit Evropian për Ballkanin Perëndimor, Bosnja dhe Hercegovina tani mund të ketë qasje në një maksimum prej 976.6 milionë eurosh. Komisioni Evropian paralajmëron autoritetet e Bosnjës dhe Hercegovinës se nëse versioni përfundimtar dhe i konsoliduar i Axhendës së Reformës nuk paraqitet deri më 30 shtator 2025, do të ndodhë një ulje shtesë prej dhjetë përqind e fondeve të planifikuara.
- Universiteti i Malit të Zi pranon të bashkëpunojë me Qendrën Kineze të Kompjuterikës nën sanksionet e SHBA-së
Universiteti Shtetëror i Malit të Zi dhe Qendra Provinciale e Kompjuterikës Shandong (Qendra Kombëtare e Superkompjuterikës në Jinan) e Republikës Popullore të Kinës kanë rënë dakord për bashkëpunim. Memorandumi i Mirëkuptimit u nënshkrua nga Rektori i Universitetit të Malit të Zi, Vladimir Božović, dhe Sekretari i Komitetit të Partisë së Qendrës Kombëtare të Superkompjuterikës në Jinan, Yu Li Wang.
“Përmes këtij memorandumi, ne po hapim derën për bashkëpunim strategjik në fushat që formësojnë të ardhmen e sigurisë dhe teknologjive dixhitale – nga protokollet kriptografike dhe inteligjenca artificiale deri te blockchain dhe platformat e përbashkëta kërkimore. Qëllimi ynë është shkëmbimi i njohurive, zhvillimi i zgjidhjeve inovative dhe ndërtimi i lidhjeve të forta midis komuniteteve akademike në Mal të Zi dhe Kinë”, deklaroi Božović.
Bashkëpunimi i planifikuar përfshin kërkimin dhe zhvillimin e protokolleve kriptografike dhe sistemeve të sigurisë, optimizimin e inteligjencës artificiale, projektimin e arkitekturave të sigurisë kibernetike bazuar në integrimin e zgjidhjeve harduerike dhe softuerike. Bashkëpunimi përfshin gjithashtu zbatimin e teknologjisë blockchain për trajnimin e përbashkët të modeleve të IA-së, si dhe krijimin e një platforme të përbashkët për testimin dhe verifikimin e algoritmeve kriptografike në sfidat e simuluara të sigurisë.
Gjatë takimit, u diskutuan edhe mundësi specifike për zgjerimin e bashkëpunimit, duke përfshirë shkëmbimet e studiuesve, pjesëmarrjen e përbashkët në projekte ndërkombëtare, si dhe lidhjen përmes punës kërkimore, programeve të përbashkëta arsimore dhe qendrave të inovacionit.
Që nga prilli i vitit 2021, Qendra Kombëtare e Superkompjuterëve në Jinan ka qenë në listën e organizatave të sanksionuara nga Departamenti i Tregtisë i SHBA-së. Sipas Byrosë së Industrisë dhe Sigurisë së SHBA-së (BIS), kjo dhe gjashtë qendra të tjera kineze janë të lidhura me programet e modernizimit ushtarak të Kinës dhe zhvillimin e armatimeve, duke përfshirë raketat hipersonike dhe armët e mundshme të shkatërrimit në masë. Sanksionet i pengojnë këto organizata të kenë akses në teknologjitë e përparuara amerikane, veçanërisht në çipa dhe softuerë, për shkak të dyshimeve se këto teknologji mund të përdoren për qëllime ushtarake. Bashkëpunimi i Universitetit Shtetëror të Malit të Zi me një qendër kineze të teknologjisë së lartë nën sanksione mund të ndërlikojë marrëdhëniet e Podgoricës me Uashingtonin.
- Protestat e Studentëve Vazhdojnë në Serbi
Siç dihet, studentët kanë bllokuar fakultetet universitare në të gjithë Serbinë për disa muaj, duke këmbëngulur në përgjegjësi për vdekjen e 16 personave pas shembjes së një tendë betoni në stacionin hekurudhor të Novi Sadit më 1 nëntor 2024. Kohët e fundit, kërkesa për të shpallur zgjedhje të parakohshme parlamentare është shtuar në listën e kërkesave të lëvizjes studentore.
Gjatë javës së kaluar, protestuesit bllokuan urat, sheshet dhe rrugët në Beograd, si dhe autostradën në Užice për disa orë. Tubime dhe bllokime rrugësh u zhvilluan gjithashtu në Nish, Kragujevac, Novi Sad, Krushevac, Loznicë dhe qytete të tjera. Në disa vende, ndodhën konfrontime midis protestuesve dhe policisë.
Më 22 korrik, policia dhe administrata e Qendrës Kulturore Studentore (QKS) në Beograd boshatisën ndërtesën ku studentët kishin qëndruar që nga shkurti. Pas kësaj, mediat dhe autoritetet pro-qeveritare raportuan çrregullime dhe vjedhje që zbuluan në ambientet e QKS. Me këtë rast, Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, deklaroi se “detyra e shtetit është të gjejë ata që janë përgjegjës për tendën në Novi Sad, por edhe të sigurojë llogaridhënie për të gjithë ata që, pas kësaj, e kanë shkatërruar vendin”. “Kjo do të thotë që të gjithë ata që kanë shkatërruar sistemin arsimor, kanë shndërruar fakultetet në stalla derrash dhe kanë rrënuar vendin dhe institucionet e tij në muajt e fundit, duhet të mbahen përgjegjës”, shtoi ai.
Pavarësisht akuzave të autoriteteve, lëvizja studentore mbetet e vendosur të vazhdojë protestat. Protestat pritet të vazhdojnë dhe intensiteti i tyre do të varet nga konsolidimi i studentëve dhe shoqërisë civile, veprimet e autoriteteve dhe reagimi i komunitetit ndërkombëtar.
