- Prezantohet në Shqipëri Ministri i Parë Ndërtuar nga Inteligjenca Artificiale
Kryeministri i Shqipërisë Edi Rama, i cili fitoi për herë të katërt si rezultat i zgjedhjeve parlamentare në maj, prezantoi kabinetin e tij të ri më 11 shtator.
Shtatë ministra nga kabineti i mëparshëm lanë postet e tyre, ndërsa shtatë persona të rinj u emëruan për të drejtuar disa nga ministritë kryesore të vendit.
Në veçanti, Pirro Vengu do të mbetet Ministër i Mbrojtjes. Elisa Spiropali, e cila mbante pozicionin e Kryetares së Parlamentit të Shqipërisë, u emërua Ministre e Punëve të Jashtme.
Një nga ndryshimet më të rëndësishme është emërimi i Albana Koçiut, gruas së parë që drejton Ministrinë e Brendshme.
Një lajm i papritur ishte “emërimi” i një posti ministror një produkti të inteligjencës artificiale. Diella do të punojë në fushën e prokurimit publik. Roli i saj do të jetë të sigurojë që Shqipëria, sipas fjalëve të Ramës, të bëhet “një vend ku tenderët publikë janë 100% pa korrupsion”.
“Po punojmë me një ekip të shkëlqyer të përbërë jo vetëm nga shqiptarë, por edhe nga (përfaqësues të – red.) vendeve të tjera për të krijuar modelin e parë të inteligjencës artificiale plotësisht të aftë në prokurimin publik”, tha kryeministri shqiptar në një intervistë me BBC-në. “Ne jo vetëm që do të eliminojmë çdo ndikim të mundshëm në tenderët publikë, por gjithashtu do ta bëjmë procesin shumë më të shpejtë, më efikas dhe plotësisht të përgjegjshëm”, theksoi ai.
Diella ka punuar edhe para “emërimit” të qeverisë, duke kryer rolin e një asistente virtuale që shoqëronte aplikantët në procesin e marrjes së dokumenteve zyrtare. Sipas Ramës, Diella “ndihmoi më shumë se një milion aplikime” në platformën e-Albania.
Opinionet në lidhje me emërimin e një “Ministri të Inteligjencës Artificiale” u ndanë.
Ekspertët e antikorrupsionit vunë re potencialin e përdorimit të inteligjencës artificiale për të minimizuar ryshfetin.
Në të njëjtën kohë, ekspertë të tjerë theksojnë se ky hap është më tepër simbolik sesa zyrtar, pasi Kushtetuta e Shqipërisë këmbëngul që anëtarët e qeverisë duhet të jenë qytetarë të aftë të moshës 18 vjeç e lart.
Partia Demokratike e opozitës e quajti iniciativën “absurde” dhe “jokushtetuese”.
- Shqipëria hapi një kapitull tjetër në negociatat e pranimit në BE
Në Konferencën Ndërqeveritare BE-Shqipëri në Bruksel më 16 shtator, u hap Grupi 4 në negociatat e pranimit me Bashkimin Evropian, i pesti në më pak se një vit.
Vendi hapi katër grupe nga tetori 2024 deri në maj të këtij viti — 1 (themelet), 2 (tregu i brendshëm), 3 (konkurrueshmëria dhe rritja gjithëpërfshirëse) dhe 6 (marrëdhëniet e jashtme). Grupi i hapur më 16 shtator, Grupi 4, përfshin kapitujt 14 (politika e transportit), 15 (energjia), 21 (rrjetet trans-evropiane) dhe 27 (mjedisi dhe ndryshimet klimatike).
“Ne duam të hapim grupin e fundit deri në fund të vitit, e di që është ambicioz, por shpresoj se do të kemi sukses”, tha Kryeministri i Shqipërisë Edi Rama në një konferencë për shtyp.
Komisionerja Evropiane për Zgjerimin Marta Kos tha se Shqipëria ka bërë “punë mbresëlënëse” dhe se është e bindur se nëse vazhdon me këtë ritëm, do ta hapë grupin e fundit deri në fund të vitit. Kos vuri në dukje se qëllimi i qeverisë shqiptare është të përfundojë pjesën teknike të negociatave deri në fund të vitit 2027 dhe se Bashkimi Evropian e mbështet këtë vizion. “Nuk ka dyshim se e ardhmja e Shqipërisë është në BE dhe sot jemi një hap më afër këtij qëllimi”, tha Kos.
Shqipëria aplikoi për anëtarësim në BE në vitin 2009, mori statusin e kandidatit në vitin 2014 dhe konferenca e parë ndërqeveritare midis Bashkimit Evropian dhe Shqipërisë u zhvillua në vitin 2022. Deri më tani në procesin e pranimit, Shqipëria ka arritur të hapë gjithsej 28 kapituj nga 33, duke e bërë këtë vend ballkanik, së bashku me Malin e Zi, një lider në procesin e eurointegrimit.
- Një aktakuzë e përditësuar ngrihet kundër zyrtarëve për rastin e shembjes së tendës në stacionin e Novi Sadit
Më 16 shtator, Zyra e Prokurorit të Lartë në Novi Sad ngriti një aktakuzë të rishikuar kundër ish-Ministrit të Ndërtimit, Transportit dhe Infrastrukturës së Serbisë, Goran Vesić, dhe 12 personave të tjerë në rastin e katastrofës në stacionin e Novi Sadit. Zyra e Prokurorit e rishikoi aktakuzën pasi gjykata hodhi poshtë versionin e parë dhe e ktheu çështjen për hetime shtesë.
Të gjithë të pandehurit, përfshirë ish-ministrin Vesić, u akuzuan për krijimin e një kërcënimi për sigurinë publike në lidhje me shembjen e pjesshme të tendës së jashtme të stacionit hekurudhor në nëntor 2024, e cila rezultoi në vdekjen e 16 personave.
Të pandehurit akuzohen për lejimin e përdorimit publik të stacionit hekurudhor të Novi Sadit pavarësisht punimeve të vazhdueshme të ndërtimit dhe mungesës së një leje operimi, për mosrespektimin e kërkesave për ruajtjen e strukturës së ndërtesës, si dhe për vepra penale të kryera gjatë projektimit dhe ekzekutimit të punimeve të rindërtimit të stacionit.
Aktakuza propozon paraburgim për të gjithë të pandehurit për shkak të rrezikut të “prishjes së konsiderueshme të rendit publik që mund të rrezikojë zhvillimin e pandërprerë dhe të drejtë të procedurave penale”.
Mediat vënë në dukje se ish-ministri Vesić ka qenë duke iu nënshtruar trajtimit mjekësor në një spital për më shumë se një muaj.
Midis të akuzuarve të tjerë janë drejtuesit e organit shtetëror përgjegjës për infrastrukturën hekurudhore, punonjës të Ministrisë së Ndërtimit, përfaqësues të kompanive të projektimit dhe kontraktorë ndërtimi.
“Duke qenë të vetëdijshëm për rëndësinë e këtij procesi, Zyra e Prokurorit të Lartë në Novi Sad përdori të gjitha burimet njerëzore dhe materiale të disponueshme për të përcaktuar situatën e plotë faktike”, tha gjykata në një deklaratë në lidhje me aktakuzën e re.
Aksidenti që ndodhi më 1 nëntor 2024 në stacionin e Novi Sadit ishte shkaku i protestave masive antiqeveritare që ende vazhdojnë në të gjithë vendin. Pritet që fillimi i gjyqit të ulë tensionin social dhe të ulë mbështetjen për lëvizjen protestuese.
- Deklarata e inteligjencës ruse në lidhje me “përgatitjen e një Maidan serb” në Serbi u prit me skepticizëm.
Shërbimi i Inteligjencës së Jashtme i Federatës Ruse njoftoi më 15 shtator se “trazirat aktuale në Serbi me pjesëmarrjen aktive të të rinjve janë në shumë aspekte një produkt i aktivitetit subverziv nga Bashkimi Evropian dhe vendet që i përkasin atij”. “Qëllimi i rrymës kryesore liberale evropiane është të sjellë në pushtet në këtë vend më të madh ballkanik një lidership të bindur dhe besnik ndaj Brukselit”, thotë agjencia.
Siç pretendojnë oficerët e inteligjencës ruse, sipas planit të Brukselit, “pompimi financiar i medias dhe OJQ-ve do të lejojë mobilizimin e elektoratit protestues, do të nxjerrë njerëzit në rrugë dhe do të përfundojë ‘Maidanin Serb’ sipas një skenari të praktikuar vazhdimisht”.
Duke komentuar deklaratën e Shërbimit të Inteligjencës së Jashtme, Presidenti i Serbisë Aleksandar Vuçiç falënderoi “partnerët rusë për informacionin”. “Shërbimi ynë do t’i kontaktojë më tej”, u tha Vuçiç gazetarëve.
Në të njëjtën kohë, Kryetari i Komisionit Parlamentar për Mbrojtjen, Milovan Drecun, theksoi në një intervistë televizive se është në dijeni të paralajmërimeve nga shërbimi rus, por vuri në dukje se “shteti ka informacion të mjaftueshëm se kush po përgatit çfarë”. “Nuk do të ketë as Maidan dhe as luftë civile në Serbi”, tha ai, duke theksuar se “shteti ka mjete të mjaftueshme për t’i rezistuar kësaj”.
Studentët, duke komentuar deklaratën e rusëve në lidhje me përgatitjen e një “Maidan Serb” më 1 nëntor, vunë në dukje në komentet e medias se atë ditë, në përvjetorin e tragjedisë, është planifikuar tubimi më i madh paqësor përkujtimor. Të gjitha detajet do të shpallen gjatë tetorit. Studentët theksojnë se asnjëri prej tyre nuk do të mendonte të organizonte ndonjë trazirë, incident apo provokim atë ditë. “Njerëzit do të mbushen me pikëllim dhe kjo është një ditë përkujtimi për viktimat, jo një sulm ndaj shtetit dhe konflikteve”, u tha gazetarëve një nga studentët.
Sipas pikëpamjes së studentëve, ndoshta deklarata e inteligjencës ruse duhet të kuptohet sikur vetë autoritetet planifikojnë trazira dhe incidente. Ata janë të bindur se konflikti do të lindë vetëm nëse “regjimi i Vuçiçit” përpiqet të provokojë diçka.
Në tubimin e 1 nëntorit, studentët presin një numër të madh njerëzish dhe u bëjnë thirrje qytetarëve të mos bien pre e asnjë provokimi.
Kështu, si autoritetet ashtu edhe protestuesit e vlerësuan deklaratën e inteligjencës ruse disi skeptike. Politikanët nga ekipi i Vuçiçit e bënë të qartë se ata vetë zotërojnë të gjithë informacionin e nevojshëm dhe mund të sigurojnë në mënyrë të pavarur mbrojtjen dhe sigurinë për qytetarët dhe shtetin.
- Një tjetër raund i dialogut Beograd-Prishtinë përfundon pa rezultate
Një takim trepalësh në kuadër të dialogut midis Kosovës dhe Serbisë midis kryenegociatorëve të Prishtinës, Besnik Bislimi, dhe atij të Beogradit, Petar Petković, i ndërmjetësuar nga i dërguari i BE-së Peter Sørensen, si dhe takimet dypalëshe të delegacioneve me përfaqësuesin e BE-së, u zhvilluan në Bruksel më 11 shtator.
Negociatat që zgjatën më shumë se shtatë orë përfunduan pa asnjë përparim.
Pala serbe këmbënguli që pjesa e Marrëveshjes Bazë (të Ohrit) që ka të bëjë me krijimin e Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe (Asociacioni i Komunave Serbe, ZSO) të zbatohet së pari, ndërsa Kosova këmbënguli në zbatimin e plotë të Marrëveshjes, veçanërisht në çështjet që lidhen me organizimin e kërkimeve për personat e zhdukur.
“Ideja sot ishte që së pari të bëhej përparim në krijimin e një komisioni të përbashkët për personat e zhdukur”, tha kryenegociatori i Kosovës, Zëvendëskryeministri i Parë në Detyrë Besnik Bislimi. Por, tha ai, pika për krijimin e një komisioni për personat e zhdukur nuk u arrit.
Kryenegociatori i Serbisë, Drejtori i Zyrës Qeveritare për Kosovën dhe Metohinë, Petar Petković, tha në Bruksel se delegacioni i Beogradit këmbënguli në të gjitha takimet gjatë raundit të fundit të dialogut me delegacionin e Prishtinës që Asociacioni i Komunave Serbe (AOK) duhet të formohet menjëherë dhe urgjentisht.
“Asociacioni i Komunave Serbe është baza për mbijetesën e popullit tonë dhe ne do të këmbëngulim për të. Ne thamë se parakushti për çdo hap të mëtejshëm është ekzistenca e Asociacionit që kemi pritur prej 12 vitesh”, theksoi Petković.
“Mund të jem i mërzitshëm, mund ta përsëris veten njëqind herë – ose do ta kemi AOK-në, ose nuk mund të ecim përpara, nuk ka rrugë tjetër”, theksoi Petković.
Asociacioni i Komunave Serbe (AOK) është me sa duket kushti kryesor i palës serbe për çdo përparim të mëtejshëm në dialogun Beograd-Prishtinë. Qeveria aktuale e Kosovës e udhëhequr nga refuzimi i Albin Kurtit për të bërë lëshime në këtë pikë, dhe rrjedhimisht mungesa e përparimit në dialogun e ndërmjetësuar nga BE-ja, ka provokuar tashmë pakënaqësi midis partnerëve perëndimorë, dhe pa një ndryshim të këtij qëndrimi, pakënaqësia ndaj Prishtinës nga Brukseli dhe Uashingtoni vetëm do të rritet.
- Shtetet e Bashkuara pezulluan Dialogun Strategjik me Kosovën
Ambasada e Shteteve të Bashkuara në Kosovë njoftoi më 12 shtator se vendi ka pezulluar Dialogun Strategjik të planifikuar me Kosovën për një periudhë të pacaktuar “për shkak të shqetësimeve në lidhje me veprimet e qeverisë së përkohshme që kanë rritur tensionet dhe paqëndrueshmërinë”.
Ky hap, i njoftuar nga Ambasada e SHBA-së më 12 shtator, erdhi pas muajsh paqëndrueshmërie politike në Kosovë të shkaktuar nga mungesa e një qeverie të formuar, dhe disa javë pas njoftimit të fillimit të një Dialogu Strategjik midis Shteteve të Bashkuara dhe Serbisë.
Deklarata e Ambasadës e 12 shtatorit përmendi Kurtin me emër dhe “veprimet dhe deklaratat e tij të fundit” si ato që kërcënojnë vite bashkëpunimi midis Uashingtonit dhe Prishtinës.
Kosova ka qenë në një bllokim politik që kur Lëvizja Vetëvendosje (LVV) e Albin Kurtit fitoi zgjedhjet parlamentare në shkurt. Edhe pse partia fitoi 48 vende, asaj i mungonte shumica dhe iu desh të arrinte marrëveshje me fraksione të tjera për të zgjedhur një Kryetar të ri të Parlamentit dhe për të formuar një qeveri. U deshën më shumë se 50 vota të pasuksesshme përpara se Kryetari të zgjidhej së bashku me katër zëvendës. Por zëvendësi i pestë, i cili do të përfaqësonte komunitetin etnik serb, ende nuk është zgjedhur. Në përgjigje, Gjykata Kushtetuese futi një masë të përkohshme që bllokonte hapat e mëtejshëm në formimin e një qeverie.
Dështimi për të zgjedhur një zëvendëskryetar nga komuniteti serb nxori në pah gjithashtu marrëdhëniet e tendosura të Kurtit me pakicën serbe, ashtu si edhe përpjekja e dështuar për të ndaluar partinë Lista Serbe nga pjesëmarrja në zgjedhjet lokale.
“Ne kemi nevojë për një partner që e kupton domosdoshmërinë e shmangies së veprimeve destabilizuese dhe që kërkon të kontribuojë në stabilitetin rajonal dhe të mbrojë të drejtat e të gjithë qytetarëve të Kosovës”, tha zëdhënësi i Ambasadës Amerikane në një intervistë me Radion Evropa e Lirë, duke komentuar ngjarjet e fundit.
“Shtetet e Bashkuara duan t’i dërgojnë një sinjal të qartë” Kosovës, tha Charles Kupchan i Këshillit për Marrëdhënie me Jashtë. “Formoni një qeveri, veproni në përputhje me sundimin e ligjit dhe kthehuni në dialogun konstruktiv me Serbinë”, tha ai për shërbimin e Kosovës të Radios Evropa e Lirë.
Toby Vogel i grupit të të drejtave me seli në Berlin, Këshilli i Politikave të Demokratizimit, tha se Uashingtoni po dërgon një sinjal se dëshiron të distancohet nga Kurti. “Më parë, presidenti i SHBA-së ose kancelarja gjermane, kur ishte ende Angela Merkel, do të merrte telefonin dhe do të telefononte njerëz si (ish-presidenti i Kosovës) Hashim Thaçi dhe do t’i thoshte çfarë të bënte, dhe ai do ta bënte… Kurti nuk është i tillë. Dhe kjo është arsyeja pse ai urrehet në Uashington, dhe ai urrehet në Bruksel”, tha ai.
Gëzim Visoka, Profesor i Studimeve të Paqes dhe Konfliktit në Universitetin e Qytetit të Dublinit, i tha Radios Evropa e Lirë se hapi i SHBA-së është “një tjetër shenjë paralajmëruese për qeverinë e Kosovës se mbështetja ndërkombëtare për vendin po zvogëlohet”.
- Sllovenia vendos sanksione kundër Milorad Dodikut
Siç raportoi zëvendëskryeministri Matej Arčon në një konferencë për shtyp pas seancës së qeverisë, ministrat miratuan unanimisht një vendim për të ndaluar hyrjen e Milorad Dodikut në Slloveni.
Motivet për vendosjen e sanksioneve janë informacione të klasifikuara. Sipas Arčon, Ministria e Punëve të Jashtme vlerësoi informacione të caktuara si konfidenciale dhe vendosi të mos i zbulojë ato aktualisht. Zëvendëskryetari i qeverisë vuri në dukje gjithashtu se ndalimi i hyrjes në Slloveni, i cili është tashmë në fuqi, vlen vetëm për Dodikun dhe jo për familjen e tij.
Ish-Presidenti i Republikës Srpska u dënua nga Gjykata e Bosnjës dhe Hercegovinës me një vit burgim (më vonë dënimi u shndërrua në gjobë) dhe gjashtë vjet skualifikim nga aktiviteti politik për shpërfillje të vendimeve të Përfaqësuesit të Lartë të bashkësisë ndërkombëtare në Bosnjë dhe Hercegovinë, Christian Schmidt. Komisioni Qendror i Zgjedhjeve ia hoqi Dodikut mandatin e tij presidencial dhe ai u detyrua gjithashtu të kthente një pasaportë diplomatike. Sipas informacionit në portalin N1, përveç vendimit të gjykatës, arsyet për ndalimin e hyrjes në Slloveni përfshijnë deklaratat e tij separatiste dhe minimin e institucioneve shtetërore dhe Kushtetutës së Bosnjës dhe Hercegovinës. Një arsye e rëndësishme është gjithashtu një fluks i konsiderueshëm kapitali me origjinë të dyshimtë nga Republika Srpska dhe Ballkani Perëndimor në përgjithësi në Slloveni. Ekziston një dyshim i arsyeshëm se Dodik dhe familja e tij kanë asete të konsiderueshme të dyshimta në Slloveni, të blera përmes personave të ndryshëm fizikë dhe juridikë.
Javën e kaluar Dodik akuzoi Slloveninë se dëshiron të ndërhyjë në marrëdhëniet e vendeve të tjera “në vend që të kujdeset për veten”. Ai e tha këtë pasi Ministria Sllovene e Mbrojtjes nënshkroi një marrëveshje për bashkëpunim ushtarak me kolegët e saj kroatë, duke vënë në dukje se në këtë mënyrë vendet do të kontribuonin në sigurinë dhe stabilitetin në rajon, kryesisht në Bosnjë dhe Hercegovinë dhe Kosovë.
Pas vendimit të Lubjanës, Qeveria e Republikës Serbe “shprehu protestë ndaj vendimit të njëanshëm dhe të motivuar politikisht për të ndaluar hyrjen e Presidentit të Republikës Serbe Milorad Dodik në Republikën e Sllovenisë”. Sipas rezolutës së miratuar në seancën e qeverisë së RS, “ndalim i hyrjes për Presidentin e Republikës Serbe u lëshua pa baza dhe arsye të qarta ligjore, është një ndërhyrje e drejtpërdrejtë në punët e brendshme dhe një shkelje e konventave ndërkombëtare, si dhe një hap prapa në marrëdhëniet dhe rrugën evropiane të rajonit”.
Si kundërmasa u vendos të vendoset një ndalim hyrjeje në Republikën Serbe për Nataša Pirc Musar, Presidente e Sllovenisë, dhe Tanja Fajon, Zëvendëskryeministre dhe Ministre e Punëve të Jashtme dhe Evropiane të Sllovenisë. Ministria e Punëve të Brendshme u urdhërua të ndalonte hyrjen e personave të lartpërmendur në territorin e Republikës Serbe dhe t’i shoqëronte ata jashtë Republikës Serbe nëse ndodhen tashmë në Republikën Serbe.
Në Lubjanë, vendimi i Banja Lukës u vlerësua si pa fuqi ligjore, sepse vendimet e politikës së jashtme janë në kompetencë të autoriteteve qendrore të Bosnjës dhe Hercegovinës, dhe jo të pjesëve të veçanta të BeH, përfshirë Republikën Serbe.
