- Hungaria dhe Serbia forcojnë bashkëpunimin në energji
Në sfondin e sanksioneve të SHBA-së kundër kompanisë “Naftna Industrija Srbije” (NIS), e kontrolluar nga Gazprom Neft i Rusisë, Budapesti ka marrë një rol kyç në furnizimin e Serbisë me produkte nafte.
Më 26-27 nëntor, Ministri i Punëve të Jashtme dhe Tregtisë i Hungarisë, Péter Szijjártó, vizitoi Beogradin. Gjatë vizitës, ai njoftoi se kompania hungareze MOL kishte dyfishuar furnizimet e saj me produkte nafte në Serbi në nëntor dhe do t’i rriste ato 2.5 herë në dhjetor. Për këtë po përdoren të gjitha rrugët e mundshme: transporti rrugor, hekurudhor dhe transporti lumor përgjatë Danubit. “Po bëjmë gjithçka që Serbia të mos ketë probleme me furnizimin me energji”, theksoi Szijjártó.
Më 27 nëntor, Kryeministri i Hungarisë, Viktor Orbán, mbërriti në Suboticë, ku u takua me Presidentin e Serbisë, Aleksandar Vuçiq.
“Miqtë tanë serbë po kanë probleme për shkak të politikës së sanksioneve”, shkroi Orbán në Facebook para vizitës së tij në Serbi. “E siguroj Presidentin Vuçiq: Hungaria do të bëjë gjithçka për të ndihmuar Serbinë me furnizimet me karburant.”
Në një konferencë të përbashkët për shtyp, Vuçiq dhe Orbán njoftuan përshpejtimin e ndërtimit të tubacionit të naftës serbo-hungareze, i cili fillimisht ishte planifikuar të përfundonte deri në vitin 2028. Kryeministri hungarez theksoi se tubacioni i gazit lidh tashmë të dy vendet, por pa një tubacion nafte, infrastruktura e energjisë mbetet e papërfunduar.
“Ne kemi marrë një përjashtim nga sanksionet nga Shtetet e Bashkuara dhe tani do të negocioj – në ditët në vijim, domethënë nesër – për të siguruar mbërritjen e naftës dhe gazit rus. Dhe kur t’i kemi ato,” i premtoi Orbáni Vuçiqit, “do t’i keni edhe ju. Çfarë kemi, e ndajmë me ju.”
Më 28 nëntor, Orbán udhëtoi për në Moskë, ku u takua me Vladimir Putin. Qëllimi i vizitës ishte të siguronte furnizime me naftë dhe gaz për Hungarinë.
Më 29 nëntor, Presidenti i Serbisë Aleksandar Vuçiq njoftoi se kishte zhvilluar një bisedë telefonike me Orbán pas kthimit të tij nga Moska. Ai deklaroi se Hungaria do të mbështesë stabilitetin energjetik të Serbisë në përmbushje të premtimit të dhënë gjatë takimit të tyre në Suboticë.
- Kandidati i mbështetur nga Dodiku fiton shumicën e votave në zgjedhjet e parakohshme presidenciale
Siniša Karan, Ministër i Zhvillimit Shkencor-Teknologjik, Arsimit të Lartë dhe Shoqërisë së Informacionit, ish-Ministër i Punëve të Brendshme të Republikës Srpska, i nominuar nga Aleanca e Social Demokratëve të Pavarur (SNSD) e Milorad Dodik, fitoi zgjedhjet e parakohshme presidenciale të 23 nëntorit në Republikën Srpska me një diferencë të ngushtë.
Pas përpunimit të të dhënave nga 99.91% e qendrave të votimit, Komisioni Qendror Zgjedhor i Bosnjës dhe Hercegovinës raportoi se Siniša Karan mori 9,745 vota më shumë se konkurrenti i tij kryesor, Branko Blanuša, kandidat i Partisë Demokratike Serbe (SDS).
Sipas rezultateve paraprake të KQZ-së së BeH (Bosnje e Hercegovinë), Karan mori votat e 222,110 votuesve, ose 50.41%, ndërsa Blanuša mori 212,365 vota, ose 48.20%.
Sipas të dhënave të KQZ-së, më 23 nëntor, 439,897 votues, ose 34.79% e 1,264,364 qytetarëve të regjistruar në listën zgjedhore, ushtruan të drejtën e tyre për të votuar në zgjedhjet e parakohshme.
Në zgjedhjet e mëparshme presidenciale të vitit 2022, pjesëmarrja tejkaloi 50%.
Dodik deklaroi se shumë votues të SNSD-së nuk erdhën në zgjedhje sepse i konsideronin ato të paligjshme.
Zgjedhjet e parakohshme u shpallën pasi Komisioni Qendror i Zgjedhjeve i revokoi mandatin Milorad Dodik si President i Republikës Srpska. Më parë, Dodik ishte dënuar nga Gjykata e Lartë e Bosnjës dhe Hercegovinës për refuzimin e zbatimit të vendimeve të lëshuara në vitin 2023 nga Përfaqësuesi i Lartë në Bosnjë dhe Hercegovinë Christian Schmidt, dhe atij iu ndalua të mbante poste politike për gjashtë vjet. Nëse Karan konfirmohet përfundimisht si fitues, do të shërbejë si President i RS (Republikës Srpska) vetëm deri në fund të mandatit të Dodik, dhe zgjedhjet e reja presidenciale do të zhvillohen në më pak se një vit, njëkohësisht me zgjedhjet e përgjithshme në Bosnjë dhe Hercegovinë në fillim të tetorit 2026.
Ndërkohë, opozita dhe vëzhguesit e pavarur konsiderojnë se zgjedhjet e 23 nëntorit u shënuan nga shkelje dhe akuzojnë autoritetet e RS për manipulim të votave në favor të kandidatit të SNSD-së.
Transparency International Bosnje dhe Hercegovinë i bëri thirrje Komisionit Qendror Zgjedhor të BeH-së të hetojë mashtrimet e dyshuara në zgjedhjet presidenciale në Republika Srpska. Sipas organizatës, shqetësimet lidhen me 40 qendra votimi në Doboj, Laktaši dhe Zvornik, ku të dhënat e votimit ngrenë pyetje. “Në shumicën e këtyre qendrave të votimit, kandidati i koalicionit qeverisës mori mbi 80% të votave, dhe në disa raste – mbi 97%”, tha deklarata e TI. Në nëntë nga 40 qendrat e diskutueshme, pjesëmarrja ishte aq e lartë sa, nëse do të shpërndahej në mënyrë të barabartë gjatë gjithë ditës së zgjedhjeve, një votues do të duhej të votonte çdo 90 sekonda, gjë që është shumë e pamundur.
Jovica Raduloviq, kreu i Partisë Demokratike Serbe (SDS) opozitare, e cila nominoi Branko Blanušën, tha menjëherë pas votimit se SDS nuk do ta njihte fitoren e Karanit dhe akuzoi partitë në pushtet për mashtrim zgjedhor.
SDS, në deklaratën e saj, njoftoi se do të kërkonte votim të përsëritur në Doboj, Laktaši dhe Zvornik, ku, sipas tyre, ndodhi mashtrim.
- Bashkëpunimi midis Budapestit dhe Banja Lukës forcohet
Ministri i Punëve të Jashtme i Hungarisë, Péter Szijjártó, i cili planifikonte të vizitonte Republikën Srpska më 26 nëntor, nuk mundi të ulej në Aeroportin e Banja Lukës sepse Ministri i Mbrojtjes i Bosnjës dhe Hercegovinës, Zukan Helez, nuk i dha leje avionit hungarez për t’u ulur.
“Unë refuzova të jap leje uljeje për një avion ushtarak hungarez në Aeroportin e Banja Lukës, me të cilin do të mbërrinte Ministri i Punëve të Jashtme hungareze Péter Szijjártó.
Për shumë vite, Kryeministri i Hungarisë Viktor Orbán dhe Ministri Szijjártó e kanë mbështetur hapur ish-presidentin e entitetit administrativ të BeH, RS, Milorad Dodik, në veprimet e tij që minojnë sovranitetin, integritetin territorial dhe unitetin e Bosnjës dhe Hercegovinës.
Gjithashtu, pala hungareze nuk dha asnjë shpjegim të qartë se pse Ministri i Punëve të Jashtme po mbërrinte me një aeroplan ushtarak.
Detyra ime si Ministër i Mbrojtjes i BeH është të mbroj rendin kushtetues, ligjet dhe interesat e Bosnjës dhe Hercegovinës. “Kjo është arsyeja pse vendosa të mos e miratoj këtë fluturim derisa të sigurohet transparencë dhe respekt i plotë për shtetin tonë”, shkroi Helez në Facebook.
Të nesërmen, më 27 nëntor, Szijjártó megjithatë mbërriti në Banja Luka, por me një avion civil. Gjatë vizitës, ai mori titullin doktor nderi nga universiteti vendas.
Në një konferencë për shtyp, Szijjártó deklaroi se Hungaria do të zhvillonte bashkëpunim me Republikën Serbe në fushën e arsimit të lartë. “Duke filluar nga viti i ardhshëm, Hungaria do të ofrojë 50 bursa për studentët që dëshirojnë të studiojnë dhe të regjistrohen në universitetet hungareze”, tha ai.
Szijjártó theksoi gjithashtu se Budapesti do të vazhdonte programin e tij të mbështetjes për bujqësinë e Republikës Serbe. “Ne do të lançojmë një program të ri me vlerë deri në 4 miliardë forinta, sipas të cilit ndërmarrjet e vogla dhe të mesme do të jenë në gjendje të blejnë makineri bujqësore nga prodhuesit hungarezë”, tha ministri.
Kreu i Aleancës së Social Demokratëve të Pavarur (SNSD) Milorad Dodik, gjatë takimit të tij me Szijjártó, theksoi se bashkëpunimi i shkëlqyer midis Republikës Serbe dhe Hungarisë në të gjitha fushat do të… vazhdoni.
Në të njëjtën javë, të mërkurën, më 26 nëntor, një delegacion i Republikës Srpska i kryesuar nga Dodik dhe Siniša Karan, të cilët morën më shumë vota në zgjedhjet e parakohshme presidenciale të 23 nëntorit në RS, vizituan Budapestin, ku u takuan me kryeministrin hungarez Viktor Orbán.
Orbán shkroi në platformën X se takimi diskutoi hapat e mëtejshëm në bashkëpunimin strategjik midis Hungarisë dhe Republikës Srpska. Ai theksoi se “mezi priste” të vazhdonte punën e përbashkët pas fitores zgjedhore të Siniša Karan.
Dodik tha se takimi ishte “shumë i suksesshëm” dhe falënderoi Orbán që ishte udhëheqësi i parë botëror që uroi Siniša Karan për fitoren e tij.
Shkëmbimi i vizitave konfirmoi forcimin e boshtit politik dhe ekonomik midis Budapestit dhe Banja Lukës dhe vazhdimin e bashkëpunimit të tyre strategjik.
- Mali i Zi do të heqë udhëtimin pa vizë për rusët në vitin e ardhshëm
Mali i Zi do të vendosë viza për qytetarët e Rusisë jo më vonë se shtatori i vitit të ardhshëm, raportoi Ministria e Punëve të Jashtme.
Siç theksoi MPJ, kjo masë është pjesë e detyrimeve që shteti ka marrë përsipër në kuadër të procesit të pranimit në Bashkimin Evropian.
“Përafrimi “Pajtueshmëria me politikën e vizave të BE-së po kryhet gradualisht dhe duke marrë në konsideratë me kujdes interesat ekonomike kombëtare dhe interesat e tjera që janë të rëndësishme për ruajtjen e stabilitetit dhe zhvillimin afatgjatë të vendit”, vuri në dukje Ministria. MPJ theksoi se “Mali i Zi duhet ta përafrojë politikën e tij të vizave me atë të BE-së deri në fund të tremujorit të tretë të vitit 2026, që, ndër të tjera, do të thotë futja e një regjimi vizash për qytetarët e Rusisë”.
Më parë, Kryeministri Milojko Spajiq, duke njoftuar një regjim më të rreptë për qytetarët e Rusisë, deklaroi se Mali i Zi përputhet plotësisht me politikën e jashtme dhe të sigurisë të BE-së, duke përfshirë masat në lidhje me Rusinë. Në veçanti, në vitin 2022 Mali i Zi futi sanksione kundër Moskës, por Komisioni Evropian paralajmëron vazhdimisht se politika e vizave është gjithashtu thelbësore për përparimin në negociata dhe për përdorimin e fondeve nga Plani i Rritjes së BE-së për Ballkanin Perëndimor. Sipas raportit të fundit të Komisionit Evropian, Mali i Zi ende nuk është në përputhje me regjimin e vizave të BE-së, i cili, sipas mendimit të tyre, është “një çështje me rëndësi urgjente”.
Sipas të dhënave zyrtare, më shumë se 21,100 qytetarë të Rusisë banojnë në Mal të Zi, kryesisht në bregdet, kryesisht në Budva.
Sipas marrëveshjes aktuale të udhëtimit të ndërsjellë, qytetarët rusë mund të hyjnë dhe të qëndrojnë në Mal të Zi deri në 30 ditë pa vizë. Në praktikë, rusët që banojnë në Mal të Zi largohen nga Mali i Zi për një kohë të shkurtër pas kësaj periudhe dhe, pas kthimit, marrin një qëndrim të ri 30-ditor pa vizë. Kjo procedurë, e përdorur nga qytetarët rusë që jetojnë në Mal të Zi, quhet “vrapim vizash”. Numri i “vrapimeve” të tilla me vizë është aktualisht i pakufizuar; qëndrimi mund të zgjatet vazhdimisht sepse marrëveshja e Malit të Zi me Rusinë nuk vendos kufizime në kohëzgjatjen totale të qëndrimit brenda një periudhe të caktuar.
