- Godišnjica tragedije u Novom Sadu: „Obojena revolucija“ se nije dogodila
U Novom Sadu, 1. novembra u 11:52 sati, desetine hiljada ljudi iz cijele Srbije, na poziv studenata, održale su 16-minutnu tihu komemoraciju u znak sjećanja na 16 osoba koje su poginule usljed urušavanja betonske nadstrešnice gradske željezničke stanice prije godinu dana.
Vlada Srbije odlučila je da 1. novembar proglasi Danom žalosti povodom godišnjice tragedije. Širom Srbije, u većim gradovima održane su komemoracije u čast žrtava. U mnogim gradovima u inostranstvu, od Utrehta do Zagreba, srpska dijaspora je takođe organizovala komemoracije za poginule u urušavanju nadstrešnice na stanici u Novom Sadu.
Državni vrh učestvovao je u liturgiji za stradale koju je služio patrijarh Srpske pravoslavne crkve u Hramu Svetog Save, u Beogradu.
Komemorativni događaj u Novom Sadu 1. novembra protekao je mirno i bez ikakvih incidenata, uprkos upozorenjima rukovodstva zemlje – prije svega predsjednika Aleksandra Vučića – o navodnim pripremama demonstranata za „obojenu revoluciju“ „uz podršku EU“.
Uoči godišnjice, predsjednik Vučić se obratio građanima, pozivajući na dijalog. „Mnogi su prekršili pravila i počinili nasilje nad državnom i tuđom imovinom. Kao što su neki izrazili ljutnju, i ja žalim zbog nekih stvari koje sam rekao. Izvinjavam se zbog toga“, izjavio je Vučić.
Studenti su odgovorili da ako je predsjednikovo izvinjenje iskreno, treba da raspiše prijevremene parlamentarne izbore, što traže već nekoliko mjeseci.
Dijana Hrka, majka Stefana Hrke, koji je preminuo usljed urušavanja nadstrešnice željezničke stanice, u svom govoru u Novom Sadu pozvala je vlasti da provedu istragu, kazne krivce, raspišu prijevremene izbore i najavila da počinje štrajk glađu.
Demonstranti su se 2. novembra okupili u centru Beograda u znak podrške Dijani Hrki, koja je proglasila štrajk glađu u blizini šatorskog kampa pored zgrade parlamenta, od marta nastanjenog Vučićevim pristalicama. Događaj se pretvorio u sukob dva tabora, u kojem je učestvovalo nekoliko hiljada ljudi. Stotine policajaca u punoj opremi razdvojile su demonstrante i pristalice vlade, koji su jedni na druge bacali boce i baklje.
Komentarišućikomemorativni skup u Novom Sadu 1. novembra i nemire u Beogradu 2. novembra, Vučić je izjavio da je „obojena revolucija propala“, a sada među demonstrantima vlada „nervoza i histerija zbog fijaska“. U TV intervjuu 3. novembra, takođe je rekao da su „dva snajperista“ trenutno u Beogradu, aludirajući na to da su oni koji traže „obojenu revoluciju“ iza njih, jer „ga ne mogu pobijediti na izborima“.
„Sada tragamo za dva snajperista u Beogradu, za koje znamo da su u gradu, ali ih ne možemo pronaći već tri dana. Međutim, znamo da su stigli, znamo odakle je novac, znamo mete. Vjerujem da će nadležna služba uspjeti da riješi ovo pitanje. Dakle, to je njihov jedini put. Nema drugog puta. Ne mogu pokolebati moju volju; ne mogu me pobijediti na izborima, i oni to vrlo dobro znaju, bez obzira kada ili pod kojim okolnostima se izbori održavaju“, izjavio je Vučić.
- Savjet bezbjednosti UN-a produžilo mandat misije EUFOR Altea u Bosni i Hercegovini
Savjet bezbjednosti UN-a jednoglasno je usvojilo Rezoluciju 2795 (2025), kojom se produžava mandat stabilizacijskih snaga pod vodstvom Evropske unije u Bosni i Hercegovini – EUFOR Altea – do 2. novembra 2026. godine.
Rusija nije uložila veto na produženje misije, kako je ranije bilo predviđeno.
Promjene u politici Moskve dogodile su se nekoliko dana prije glasanja u Vijeću bezbjednosti UN-a. Ovo je postalo poznato nakon sastanka bivšeg predsjednika Republike Srpske, Milorada Dodika, i ruskog ministra vanjskih poslova Sergeja Lavrova u Minsku. Nakon razgovora s Lavrovom, Dodik je objavio da je s Rusima postignut dogovor o produženju mandata misije Altea.
Ranije se vođa bosanskih Srba aktivno zalagao za prekid misije EU, nazivajući je „okupacijom“ i tvrdeći da će Rusija glasati protiv produženja mandata EUFOR-a u Bosni i Hercegovini. Međutim, njegov stav – i stav bosanskih Srba u cjelini – radikalno se promijenio posljednjih sedmica, kada je Republika Srpska poništila sve sporne zakone i uredbe usmjerene na nepriznavanje centralnih vlasti BiH i visokog predstavnika međunarodne zajednice.
Vjeruje se da su razlog za promjenu stava Dodika i lidera RS njihovi sporazumi sa Sjedinjenim Američkim Državama. Dokaz takvih sporazuma vidi se u nedavnoj odluci Ministarstva finansija SAD-a da sa liste sankcija ukloni i bivšeg predsjednika Republike Srpske Milorada Dodika i članove njegove porodice, kao i srpsku članicu Predsjedništva Bosne i Hercegovine Željku Cvijanović, predsjednika Narodne skupštine Republike Srpske Nenada Stevandića, te druga fizička i pravna lica iz RS-a.
- Crna Gora uvela vize za turske državljane
Vlada Crne Gore je 27. oktobra suspendovala bezvizni režim za građane Turske, koji je uveden 2008. godine. Odluka je stupila na snagu 30. oktobra. Crnogorske vlasti su ovaj potez objasnile kao neophodan za usklađivanje vizne politike zemlje sa zahtjevima EU. Međutim, suštinski, odluka je bila potstaknuta sukobom između stanovnika Podgorice i Turaka koji žive u glavnom gradu Crne Gore.
Nemiri su počeli 26. oktobra, kada je jedan Crnogorac izboden nožem tokom tuče u podgoričkom naselju Zabjelo.
Dvije osobe – državljani Turske (prema drugim izvještajima, državljani Turske i Azerbejdžana) – odmah su privedene zbog sumnje da su počinile napad. Međutim, 31. oktobra, Viši sud u Podgorici je naredio njihovo puštanje na slobodu nakon što je utvrđeno da nisu bili umiješani u incident. U saopštenju suda se navodi da su snimci nadzornih kamera potvrdili da su osumnjičeni bili kod kuće u vrijeme napada.
Tokom racija koje su uslijedile, policija je privremeno pritvorila više od 40 državljana Turske (i, prema nekim izvještajima, Azerbejdžana). U zvaničnom saopštenju se navodi da je, kao rezultat policijske operacije, osam osoba deportovano, a sedam novčano kažnjeno.
Napad na Crnogorca u Podgorici izazvao je proteste koji su nastavljeni nekoliko dana nakon incidenta. U glavnom gradu organizovani su marševi i skupovi, tokom kojih su učesnici skandirali antiturske slogane. Talas napada zahvatio je crnogorske gradove, a meta je bila imovina turskih državljana (automobili, prodavnice, ugostiteljski objekti).
Uvođenje viza za turske državljane trebalo je da smiri crnogorske građane i spriječi pogoršanje bezbjednosne situacije. Međutim, prema prognozama, iznenadno uvođenje viznog režima s Turskom negativno će uticati na crnogorsku ekonomiju.
Prema medijskim izvještajima, u proteklih osam mjeseci, turski državljani činili su najveći udio stranih investicija u Crnu Goru – preko 92 miliona eura. To predstavlja petinu ukupnih stranih investicija. Turske firme su glavni investitori u nekretnine i hotelsku industriju u zemlji. Turska agencija za saradnju i koordinaciju (TIKA) takođe je ostvarila značajna ulaganja.
Turci posjeduju 14.500 kompanija u Crnoj Gori – svaku petu. Od 2,8 miliona putnika koje su prošle godine opslužila dva crnogorska aerodroma (Podgorica i Tivat), jedna petina, tj. 560.000, bila je povezana s letovima između Crne Gore i Turske.
Prvog dana uvođenja viza, letovima iz Turske na crnogorske aerodrome nije stiglo više od 40 putnika. Prethodni prosjek je bio 150.
- Vladajuća koalicija uvjerljivo pobijedila na lokalnim izborima u Sjevernoj Makedoniji
Koalicija koju predvodi vladajuća stranka VMRO-DPMNE i njeni partneri – albanska koalicija VLEN (VREDI) i ZNAM – ostvarila je uvjerljivu pobjedu 19. oktobra i 2. novembra, stekavši kontrolu nad većinom gradova i opština u zemlji.
VMRO-DPMNE pobijedila je na izborima za gradonačelnika u 55 od 81 opštine, uključujući i glavni grad. U Skoplju je Orče Đorđevski iz VMRO-DPMNE-a vodio nad svojim protivnikom Amarom Mečinovićem iz Ljevice za oko 20%.
Opozicioni Socijaldemokratski savez Makedonije (SDSM) pretrpio je teški poraz, osvojivši gradonačelnička mjesta u samo šest opština. U 2017. godini, tada vladajući SDSM osvojio je 57 mjesta gradonačelnika, dok je tada VMRO-DPMNE osvojila samo pet.
VLEN (VREDI) pobijedio je u devet opština.
Prema riječima posmatrača, pobjeda VLEN-a označila je „kraj Ahmetijeve ere“, misleći na dugogodišnju dominaciju Ali Ahmetijeve Demokratske unije za integraciju (DUI) u političkom predstavljanju Albanaca. DUI, koja je na ovim izborima predvodila koaliciju „Nacionalni savez za integraciju“, osvojila je samo četiri gradonačelnička mjesta.
ZNAM ostaje zadužen za lokalnu upravu u najvećoj opštini u zemlji, u Kumanovu.
Lokalni izbori 19. oktobra i drugi krug 2. novembra bili su osmi od nezavisnosti Sjeverne Makedonije 1991. godine. Održani su manje od dvije godine nakon parlamentarnih izbora na kojima se VMRO-DPMNE, nakon sedam godina u opoziciji, vratila na centralnu vlast, formirajući koaliciju sa VLEN i ZNAM. Shodno tome, SDSM i njegov partner DUI su sada u opoziciji na centralnom nivou.
Rezultati lokalnih izbora 2025. godine pokazali su da se raspoloženje birača nije promijenilo.
Sada vladajuća koalicija koju predvodi VMRO-DPMNE ima još veću moć, ne samo u centru već i lokalno, „od evropskih integracija do kanalizacije“, kako je primijetio jedan analitičar.
- Sirija priznala Kosovo
Predsjednica Kosova Vjosa Osmani objavila je da je Arapska Republika Sirija zvanično priznala nezavisnost Republike Kosovo.
Sporazum o priznavanju postignut je u srijedu, 29. oktobra, tokom sastanka u Rijadu, glavnom gradu Saudijske Arabije.
Osmani je na Facebooku napisala da je priznanje postignuto posredovanjem i uz podršku saudijskog prijestolonasljednika Muhameda bin Salmana Al Sauda.
Priznanje je potvrdilo i Ministarstvo vanjskih poslova Sirije.
„Arapska Republika Sirija proglašava priznanje Republike Kosovo kao nezavisne i suverene države, na osnovu principa Povelje Ujedinjenih nacija i svoje odluke da ojača principe mira i stabilnosti u regionu i svijetu“, navodi se u deklaraciji Ministarstva vanjskih poslova objavljenoj na društvenoj mreži X.
Sirija je postala 120. država članica UN-a koja je priznala nezavisnost Kosova. Posljednja zemlja koja je to učinila prije Sirije bio je Sudan (12. aprila), a prije toga Kenija (26. marta).
Ranije je Srbija aktivno radila na osiguravanju povlačenja priznanja Kosova od strane zemalja u Aziji i Africi, ali je taj proces sada praktično zaustavljen.
- Hrvatska i Ukrajina dogovorile produbljivanje saradnje u oblasti odbrane i industrije
Potpredsjednik Vlade i ministar odbrane Hrvatske Ivan Anušić i ministar odbrane Ukrajine Denis Šmigalj potpisali su Pismo namjere o produbljivanju saradnje u oblasti odbrane i industrije tokom sastanka u Kijevu.
„Ovaj dokument postavlja temelje za buduće zajedničke projekte koji će doprinijeti razvoju i jačanju hrvatske i ukrajinske odbrambene industrije. Iskustvo koje Ukrajina stiče u modernom ratovanju izuzetno je vrijedno za cijeli svijet, uključujući i Hrvatsku“, rekao je ministar Anušić.
Pismo namjere nije pravno obavezujući dokument između učesnika, a sve finansijske ili druge obaveze zahtijevaće odvojene sporazume na osnovu procedura odobravanja učesnika i njihovih vlada. Ukrajina je već potpisala slična pisma namjere u okviru svog programa podrške odbrambenoj industriji pod nazivom „Gradimo s Ukrajinom“ s nekoliko država članica EU.
„Od početka ruske agresije, Hrvatska je podržavala borbu Ukrajine za slobodu, nezavisnost i demokratiju. Hrvatska je prošla kroz isto ratno iskušenje kao i Ukrajina; razumijemo kroz šta prolazite. Svojom borbom i otporom držite rat dalje od granica Evropske unije i zbog toga EU, kao i Hrvatska, moraju podržati Ukrajinu, jer se ukrajinski narod praktično bori za cijelu Evropu“, rekao je ministar Anušić.
Hrvatski ministar odbrane najavio je 14. paket pomoći i 15. do kraja ove godine.
- Istraživački novinari otkrili mrežu za regrutovanje plaćenika za rusku vojsku
Ruski plaćenici s dugogodišnjim iskustvom regrutuju građane Srbije i Bosne i Hercegovine da se pridruže ruskoj vojsci na ukrajinskom frontu, izvijestila je Balkanska istraživačka mreža (BIRN).
Novinari su otkrili da se građani obje zemlje aktivno regrutuju u rusku vojsku putem platforme Telegram. BIRN je napomenuo da su najmanje dva poznata plaćenika identifikovana kao regruteri – Dejan Berić i Davor Savičić. Obojica su se borili na strani proruskih snaga od 2014. godine.
Izvještaji o balkanskim plaćenicima u ruskoj vojsci pojavljuju se od aneksije Krima 2014. godine i nastavljaju se nakon početka potpune ruske invazije na Ukrajinu 2022. godine. Iako je učešće u oružanim sukobima u inostranstvu ilegalno u Srbiji (kažnjivo od dva mjeseca do deset godina zatvora) i u Bosni i Hercegovini (od dva mjeseca do osam godina), desetine građana ovih zemalja nastavljaju da se pridružuju ruskim snagama.
