- Evropska komisija očekuje da će Bosna i Hercegovina i Srbija ubrzati svoje usklađivanje sa viznom politikom EU
Neusklađenost Bosne i Hercegovine sa viznom politikom EU doprinosi povećanom riziku od iregularnih migracija u EU preko zapadnobalkanske rute, navodi se u izvještaju koji je Komisija usvojila 6. decembra, objavljenom 9. decembra.
Državljani zemalja koje uživaju bezvizni režim putovanja na Zapadni Balkan stižu redovnim letovima kao turisti, a zatim pokušavaju da ilegalno uđu u EU. Uprkos ukupnom smanjenju neregularnih prelazaka granice u EU preko zapadnobalkanske rute, u prvih devet mjeseci ove godine bilo je oko 30 posto više prelazaka u odnosu na isti period prošle godine. U prvih devet mjeseci 2024. godine 90% svih neregularnih graničnih prelaza na zapadnobalkanskoj ruti zabilježeno je duž ove granice.
Bosna i Hercegovina ima bezvizni režim sa sedam zemalja čijim građanima je potrebna viza za ulazak u EU: Azerbejdžan, Kina, Kuvajt, Katar, Rusija, Turska. Osim toga, građanima Saudijske Arabije nije potrebna viza tokom ljeta. Nakon što je BiH uvela vize za državljane Bahreina 2023. godine, a za državljane Omana 2024. godine, Evropska komisija očekuje dalje usklađivanje sa viznom politikom EU. Međutim, nedostaje politička volja u Sarajevu (što se tiče Turske) i Banja Luci (što se tiče Rusije) da se uvedu vize za građane „prijateljskih zemalja”.
Srbija ima bezvizni režim sa 16 zemalja čijim građanima je potrebna viza za ulazak u EU: Jermenija, Azerbejdžan, Bahrein, Bjelorusija, Kina, Indonezija, Jamajka, Kirgistan, Kuvajt, Kazahstan, Mongolija, Oman, Katar, Rusija, Surinam i Turska. Nedostatak usklađenosti doprinosi povećanom riziku od iregularne migracije u EU preko zapadnobalkanske rute. Evropska komisija očekuje od Srbije da ubrza usaglašavanje svoje vizne politike, navodi se u izvještaju.
Srbija je u novembru 2023. usvojila plan za usklađivanje sa viznom politikom EU, navodeći da će potpuna usklađenost biti izvršena godinu ili šest mjeseci prije pristupanja EU. Međutim, s obzirom na spor tok pristupnih pregovora Srbije, očekuje se da će to trajati godinama, navode mediji.
- Hrvatska može usporiti evropske integracije Crne Gore
Hrvatska je uputila nezvanični dokument Crnoj Gori sa zahtjevima za rješavanje niza otvorenih pitanja koja nanose štetu međusobnim odnosima dvije zemlje, navodi se u dokumentu.
Non-pejper je poslat sredinom novembra. Crnogorski mediji su o ovoj poruci izvijestili početkom decembra ove godine.
Ministarstvo inostranih poslova Crne Gore je, kako navode novinari, dobilo dokument sa deset tačaka. Među pitanjima koja je hrvatska strana navela su:
• pitanje vlasništva nad školskim brodom „Jadran“,
• razgraničenje između dvije države u blizini poluostrva Prevlaka,
• zaštita identiteta hrvatske „autohtone nacionalne manjine“ u Crnoj Gori, posebno ostvarivanje prava na obrazovanje i vraćanje imovine,
• istraživanje ratnih zločina i kažnjavanje ratnih zločinaca, prvenstveno onih koji su učestvovali u napadu na Dubrovnik 1991-1992.
• osiguranje „pravične i dostojanstvene“ naknade za sve hrvatske zatvorenike koji su držani u logorima u Crnoj Gori tokom agresije na Hrvatsku,
• traženje nestalih tokom rata početkom 1990-ih,
• rješavanje pitanja imena gradskog bazena u Kotoru, nazvanog po sportisti koji je stražario u logoru za hrvatske ratne zarobljenike prilikom napada na Dubrovnik.
Crnogorsko Ministarstvo vanjskih poslova izrazilo je spremnost za pregovore sa Zagrebom i u formi nezvaničnog dokumenta. Po pitanju naziva kotorskog bazena, odluku su donijele lokalne vlasti. Uz to, nedavno su održani izbori u ovoj opštini, a novi organi samouprave još nisu formirani, napominju iz Ministarstva inostranih poslova.
Dakle, rješavanje otvorenih pitanja između Zagreba i Podgorice može biti dugoročan proces.
Hrvatski nezvanični dokument došao je uoči očekivanog zatvaranja četiri poglavlja u pregovorima Crne Gore sa Evropskom unijom do kraja ove godine. Strahuje se da će neriješena bilateralna pitanja Podgorice i Zagreba usporiti ovaj proces.
- Na američku crnu listu dodat bivši zamjenik premijera Sjeverne Makedonije i sudija Apelacionog suda
Američki State Department uveo je sankcije bivšem zamjeniku premijera Sjeverne Makedonije Artanu Grubiju, članovima njegove porodice i sudiji Apelacionog suda Sjeverne Makedonije Enveru Bedžetiju za korupciju primanjem mita za podrivanje sudskih postupaka u vezi sa krivičnom osudom Saše Mijalkova, direktora Uprava za bezbjednost Sjeverne Makedonije i kontraobavještajne službe.
Mijalkov je takođe bio na crnoj listi prije dvije godine. On je bio na čelu agencije od 2006. do 2015. godine i optužen je za nezakonito prisluškivanje stotina ljudi.
Slučaj „Target-Tvrdina“ otvoren je u decembru 2017. Krivični sud je 2021. proglasio Mijalkova krivim za zloupotrebu službenog položaja i primanje mita za određene nezakonite usluge, te osudio na 12 godina zatvora 2021. Sa svoje strane, Bedžeti, kao sudija-izvjestilac u Apelacionom sudu, mjesecima nije zakazivao suđenje. U međuvremenu su izvršene izmjene i dopune Krivičnog zakona koje su ublažile kazne za zloupotrebu službenog položaja. Kao rezultat toga, u oktobru 2023. godine, Krivični sud u Skoplju je zatvorio slučaj masovnog prisluškivanja.
Slučaj „Target-Tvrdina” jedan je od najupečatljivijih primjera zloupotrebe službenog položaja od strane bivših visokopozicioniranih osoba u Sjevernoj Makedoniji. U početku je to bio slučaj visokog profila, ali optuženi iz raznih razloga nikada nisu kažnjeni.
- U Skupštinu Srbije podnijet prijedlog zakona o „stranim agentima“
Prijedlog zakona, koji je parlamentu podnio poslanik proruskog Pokreta socijalista, potpredsjednik Vlade Aleksandar Vulin, ima za cilj da reguliše organizacije koje dobijaju više od 50 odsto sredstava iz inostranih izvora i da uspostavi „registar stranih agenata“.
Vulin je pozicionirao nacrt kao mjeru transparentnosti, upoređujući ga sa Zakonom o registraciji stranih agenata SAD (FARA). Međutim, srpska opozicija i međunarodni posmatrači smatraju da je prijedlog zakona socijalista verzija ruskog zakona o stranim agentima, čiji je cilj suzbijanje neslaganja.
„Ovaj nacrt zakona predstavlja ozbiljnu i direktnu prijetnju organizacijama civilnog društva, ugrožavajući njihovu ulogu u očuvanju demokratskih vrijednosti, ljudskih prava i evropskih integracija“, navodi se u saopšenju Ekonomskog i socijalnog komiteta EU (EESC) od 3. decembra. EESC je upozorio da je takvo zakonodavstvo nespojivo sa osnovnim vrijednostima Evropske unije i da bi moglo da ometa napredak Srbije ka članstvu. „Pozivamo srpske zakonodavce da razmotre implikacije predloženog nacrta zakona i da izbjegnu radnje koje bi mogle da naškode civilnom društvu i ometaju napredak Srbije na evropskom putu“, ističu iz EESO.
- „Budžetski” sukob između Opštine Banja Luka i vlasti Republike Srpske
Povod za spor je Nacrt zakona Vlade Republike Srpske kojim se umanjuju prihodi budžeta od poreza na dodatu vrijednost (PDV) u gradovima Banja Luka i Bijeljina.
Prema riječima gradonačelnika Banjaluke Draška Stanivukovića, Banja Luka će zbog ovog zakona u 2025. godini dobiti oko šest miliona maraka (oko tri miliona eura) manje.
Gradonačelnik Banja Luke je 6. decembra naložio da se ugasi rasvjeta oko zgrade Vlade i rezidencije predsjednika RS. Osim toga, gradske vlasti blokirale su ulaz u parking zonu kod institucija Vlade RS. Stanivuković je najavio i gašenje grijanja u institucijama RS koje imaju dugovanja prema Banjaluci i prestanak pružanja usluga avio-prevoza na aerodromu koji se nalazi dvadesetak kilometara od grada.
Nekoliko stotina građana okupilo se 9. decembra ispred Palate Republike Srpske u Banjaluci, gdje se nalazi Predsjednička rezidencija, na protestu protiv spornog zakona.
Ukoliko nadležni ne povuku sporni zakon, nastaviće se protestni akti, uključujući akcije ispred institucija RS, najavio je Stanivuković.
Regionalni mediji navode da su Banja Luka i Bijeljina jedina dva veća grada u Republici Srpskoj na čijem su čelu gradonačelnici koji nisu članovi Dodikove stranke SNSD (Savez nezavisnih socijaldemokrata), niti drugih partija vladajuće koalicije u RS. Konkretno, Draško Stanivuković je član opozicione Partije demokratskog progresa (PDP). Tako bi vladine odluke o smanjenju budžeta Banjaluke i Bijeljine mogle biti borba između Dodika i njegovih političkih protivnika.
