- Masovni protest u Beogradu završio sukobima s policijom i hapšenjima
Desetine hiljada ljudi učestvovalo je u antivladinom skupu u Beogradu uveče 28. juna. Više od šest mjeseci, demonstranti predvođeni studentima zahtijevaju kažnjavanje odgovornih za tragediju u Novom Sadu, u kojoj je u novembru 2024. godine poginulo 16 ljudi, blokirajući univerzitete i organizujući velike demonstracije širom zemlje, tražeći transparentnu istragu.
Nekoliko sedmica prije protesta na Vidovdan (28. juna), studenti su kategorički zahtijevali prijevremene parlamentarne izbore i uklanjanje provladinog studentskog šatorskog kampa ispred zgrade predsjednika Srbije Aleksandra Vučića.
Skup u Beogradu 28. juna bio je jedan od najvećih studentskih protesta u više od šest mjeseci. Prema Arhivi javnih skupova, okupilo se oko 140.000 demonstranata, što je znatno više od policijskih procjena od 36.000. „Želimo izbore!“ skandirali su demonstranti sa srpskim zastavama i transparentima na kojima su bila prikazana imena gradova i sela iz cijele zemlje.
Za razliku od prethodnih, mirnih skupova, antivladini demonstranti su se žestoko sukobili s policijom. Pokušavajući da dopru do adrese zgrade Vlade, demonstranti su bacali boce i baklje na snage reda, koje su odgovorile suzavcem i šok bombama.
Skoro 50 policajaca i više od 20 civila je povrijeđeno, rekao je novinarima 29. juna ministar unutrašnjih poslova Ivica Dačić.
U saopštenju, studenti koji predvode proteste optužili su vladu za eskalaciju tenzija u noći 29. juna. „Oni (vlasti)… su izabrali nasilje i represiju protiv naroda. Svaka radikalizacija situacije njihova je odgovornost“, rekli su.
Istovremeno, predsjednik Vučić je na svojoj Instagram stranici napisao da „Srbiju ne možete pobijediti nasiljem“, pohvalivši, u odvojenoj objavi, policiju za njihov „patriotski, ozbiljan pristup“ u „poražavanju napadača minimalnom upotrebom sile“.
„Zemlja će biti zaštićena, a banditi će biti privedeni pravdi“, rekao je novinarima nakon prve noći protesta.
Nakon velikog protesta u Beogradu na Vidovdan, došlo je do masovnih hapšenja građana, studenata i aktivista.
Tokom noći između 28. i 29. juna privedeno je 77 osoba, od kojih je jedna maloljetna, izjavio je ministar unutrašnjih poslova Ivica Dačić. Po nalogu Višeg tužilaštva u Beogradu, 29 osoba je pritvoreno na 48 sati zbog nasilničkog ponašanja nakon protesta.
Osam osumnjičenih je uhapšeno zbog optužbi za pripremanje akcija protiv ustavnog poretka i sigurnosti Srbije. Uoči protesta privedeno je još šest osoba.
Kao odgovor, studenti i građanske grupe pokrenuli su akcije „građanske neposlušnosti“. Uveče 29. juna, demonstranti su blokirali glavne ulice Beograda, kao i nekoliko drugih gradova širom Srbije.
Ujutro 30. juna, Ministarstvo unutrašnjih poslova Srbije saopštilo je da je policija preko noći uklonila blokade puteva u Beogradu i da saobraćaj može normalno da funkcioniše. Prema medijima, policija je intervenisala na nekim mjestima, studenti i građani su se dobrovoljno premjestili sa gradskih ulica na trotoare, iako su neki nastavili blokirati saobraćaj u drugim gradovima.
Studenti na društvenim mrežama pišu o nastavku protesta. Istovremeno, sudeći po izjavama srpskog rukovodstva, vlasti neće ispuniti zahtjev demonstranata za raspisivanje prijevremenih izbora, već će nastaviti kažnjavati aktiviste pokreta.
- Crna Gora zatvorila sedmo pregovaračko poglavlje u EU
Crna Gora je zatvorila Poglavlje 5 (Javne nabavke, prvo poglavlje u Klasteru 1 (Osnove)) na Međuvladinoj konferenciji o pristupanju u Briselu 27. juna, čime je napravila značajan korak ka članstvu u EU.
Crnogorsku delegaciju predvodio je premijer Crne Gore Milojko Spajić. Napredak postignut u poglavlju „Javne nabavke“ pokazuje institucionalnu zrelost Crne Gore i njenu sposobnost da se uskladi s evropskim standardima u oblastima neophodnim za funkcionisanje vladavine prava i osiguranje integriteta javne uprave, istakao je. „To takođe jača ukupno povjerenje u naše reformske napore, ne samo u okviru procesa pristupanja, već i u postizanju evropskih standarda kao buduće države članice EU“, dodao je crnogorski premijer. Prema njegovim riječima, Poglavlje 5 je od posebnog značaja, jer direktno odražava kvalitet upravljanja – kroz transparentnost, odgovornost i efikasnu prevenciju korupcije.
Spajić se zahvalio poljskom predsjedništvu, državama članicama i Evropskoj komisiji na podršci i istakao odlučnost Crne Gore da se pridruži Evropskoj uniji do 2028. godine.
Zatvaranjem 5. poglavlja, broj pregovaračkih poglavlja koje je Crna Gora privremeno zatvorila povećao se na sedam (od 33). Ranije su već bila zatvorena poglavlja 25 (Nauka i istraživanje), 26 (Obrazovanje i kultura), 30 (Vanjski odnosi), 7 (Pravo intelektualnog vlasništva), 10 (Informaciono društvo i mediji) i 20 (Preduzetništvo i industrijska politika).
Zatvaranje 31. poglavlja (Vanjska, bezbjednosna i odbrambena politika) blokirano je od decembra prošle godine zbog postojećih kontroverznih pitanja s Hrvatskom, kao što su granični spor na poluostrvu Prevlaka, vlasništvo nad jedrilicom Jadran, kažnjavanje ratnih zločina tokom napada na Dubrovnik 1991. godine i prava hrvatske manjine u Crnoj Gori.
Podgorica i Zagreb osnovali su zajedničku radnu grupu za rješavanje svih kontroverznih pitanja. Kao dio ovog procesa, Crna Gora je 21. juna predala Hrvatskoj Kulturni centar Josip Marković u Tivtu. Bilateralne konsultacije su u toku o drugim problematičnim pitanjima.
- Bosna i Hercegovina usvojila nacrt Plana reformi za dobijanje sredstava EU
Savjet ministara Bosne i Hercegovine jednoglasno je usvojilo Agendu reformi potrebnu da zemlja dobije prvu tranšu sredstava iz Plana rasta EU za Zapadni Balkan 27. juna.
„Čestitamo, Bosno i Hercegovino, na usvajanju vaše Agende reformi! Ovo su odlične vijesti za narod BiH. Bolji putevi, željezničke veze, digitalna infrastruktura i još mnogo toga – zahvaljujući našem Planu rasta za Zapadni Balkan“, napisala je Marta Kos, komesarka za proširenje, na mreži X.
Bosna i Hercegovina je posljednja od zemalja Zapadnog Balkana koja je podnijela svoju konačnu Agendu reformi Evropskoj komisiji. Slične dokumente za Albaniju, Kosovo, Crnu Goru, Srbiju i Sjevernu Makedoniju odobrila je Evropska komisija još u oktobru 2024. godine.
EU je već isplatila predfinansiranje iz Plana rasta Sjevernoj Makedoniji i Albaniji u martu 2025. godine, Crnoj Gori u maju i Srbiji u junu. Kosovo još uvijek treba ispuniti proceduralne zahtjeve za primanje predfinansiranja, uključujući ratifikaciju sporazuma.
- Lideri EU potvrdili „snažnu podršku procesu pristupanja Zapadnog Balkana EU“
„Evropska unija će nastaviti blisko da sarađuje sa Zapadnim Balkanom i da podržava njihove reformske napore na putu ka članstvu u EU“. „Budućnost Zapadnog Balkana je u Evropskoj uniji“, kako je navedeno u rezoluciji koju je Evropsko savjete usvojilo 26. i 27. juna.
Lideri EU naglasili su da „Evropski savjet ostaje posvećen unapređenju postepene integracije između Evropske unije i regije tokom samog procesa proširenja“ i da se proces pristupanja zasniva na dostignućima svake zemlje. Ovo je bio posljednji sastanak Evropskog savjeta pod poljskim predsjedavanjem. Danska će predsjedavati Savjetom Evropske unije od 1. jula do 31. decembra 2025. godine.
Prema zvaničnom saopštenju, proširenje EU je identifikovano kao jedan od glavnih prioriteta danskog predsjedavanja. Proširenje je geopolitička nužnost i jedini način da EU efikasno doprinese stabilizaciji evropskog kontinenta i ojača otpornost zemalja ranjivih na negativne uticaje izvana. Stoga će, kako je navedeno, Danska naporno raditi na promociji proširenja Unije na reverzibilan i na zaslugama zasnovan način i pripremiti EU za proširenje kroz interne reforme. Unaprijediće pregovore o proširenju s Ukrajinom, Moldavijom i Zapadnim Balkanom.
- NATO vojne vježbe „Platinasti vuk 25“ održane u Srbiji
Multinacionalne taktičke vježbe „Platinasti vuk 25“ održane su u Bazi Jug kod Bujanovca u Srbiji.
U vježbi je učestvovalo više od 700 vojnika, uključujući pripadnike Oružanih snaga Srbije, kao i Bosne i Hercegovine, Sjeverne Makedonije, Crne Gore, Grčke, Italije, Mađarske, Rumunije, Sjedinjenih Američkih Država, Ujedinjenog Kraljevstva i Azerbejdžana.
Tokom nekoliko dana, učesnici su imali priliku da vježbaju zaštitu konvoja, obezbjeđenje baze, patroliranje, blokiranje i izviđanje područja – ovo nije potpuna lista aktivnosti u okviru mirovnih misija.
„Ova vježba potvrđuje sposobnost Oružanih snaga Srbije da učestvuju rame uz rame sa partnerima iz cijelog svijeta u mirovnim operacijama i odgovore na sve bezbjednosne izazove. Saradnja sa našim partnerima ne samo da jača interoperabilnost, već i produbljuje povjerenje i međusobnu posvećenost mirovnim operacijama“, rekao je ministar odbrane Srbije Bratislav Gašić.
Pol Jukić, vršilac dužnosti zamjenika šefa misije u američkoj ambasadi u Srbiji, naglasio je važnost vježbi kao temelja za bilateralnu vojnu saradnju. „Platinasti vuk“ je kamen temeljac naše saradnje i značajan prioritet za obje vojske. „Nadamo se da će se vježba Platinasti vuk nastaviti u godinama koje dolaze“, rekao je Jukić.
Multinacionalne taktičke vježbe „Platinasti vuk“ održavaju se u Srbiji od 2014. godine. Cilj je poboljšanje saradnje tokom mirovnih operacija. Organizatori su Oružane snage Srbije uz podršku Evropske komande SAD.
„Vježbe Platinasti vuk“ održavaju se u Srbiji uprkos moratoriju na zajedničke vojne vježbe sa stranim partnerima koji je Beograd najavio nakon početka potpune ruske invazije na Ukrajinu. Istovremeno, tradicionalne srpsko-rusko-bjeloruske vojne vježbe „Slavensko bratstvo“ nisu održane od 2021. godine.
- Srbija zaustavlja izvoz oružja i municije
Po drugi put u mjesec dana, Ruska služba za vanjsku obavještajnu službu (SVR) optužila je Srbiju za izvoz oružja u Ukrajinu. Saopštenje je objavljeno na web stranici Službe 23. juna, a prethodno je objavljeno 28. maja.
U novom saopštenju SVR-a navodi se da „uprkos povećanom pritisku Moskve na Beograd“, srpska preduzeća vojno-industrijskog kompleksa „povećavaju izvoz vojnih proizvoda u zonu sukoba između“ „sveukupnog Zapada“ i Rusije.“
Istog dana, predsjednik Srbije Aleksandar Vučić izjavio je da Srbija ne izvozi nikakvu municiju. „Dakle, sada ne izvozimo ništa; zaustavili smo sav izvoz. Svaki daljnji izvoz mora se zasnivati na posebnim i specifičnim odlukama. Sada municija ide samo u naše kasarne i zalihe“, rekao je Vučić na sastanku proširenog kolegijuma načelnika Generalštaba 23. juna.
Kasnije je Ministarstvo odbrane Srbije objavilo obustavu izvoza oružja i vojne opreme proizvedene u Republici Srbiji. „U skladu s uputama predsjednika Republike, vrhovnog komandanta Oružanih snaga Srbije i predsjedavajućeg Savjeta za nacionalnu bezbjednost Aleksandra Vučića, obustavlja se izvoz oružja i vojne opreme proizvedene u Republici Srbiji.
„U budućnosti će za izvoz oružja i vojne opreme proizvedene u fabrikama odbrambene industrije biti potrebna, pored saglasnosti drugih nadležnih ministarstava i agencija, i saglasnost Savjeta za nacionalnu bezbjednost u skladu sa članom 16, stav 4 Zakona o izvozu i uvozu oružja i vojne opreme“, saopštilo je Ministarstvo odbrane.
Dana 24. juna, šef Ruske službe za vanjsku obavještajnu službu, Sergej Nariškin, izjavio je da vjeruje izjavama srpskog rukovodstva o obustavi izvoza oružja, ali da će provjeriti kako se one provode.
Na pitanje kakvu reakciju Moskva očekuje od Beograda nakon informacija SVR-a u vezi sa isporukama vojnih proizvoda Srbije Ukrajini, Nariškin je rekao: „Koliko ja razumijem, reakcija se već dogodila juče. Predsjednik Vučić je govorio, dao je izjavu da će Srbija, ako nije prestala, zaustaviti isporuku.“
Na pitanje da li Moskva vjeruje riječima iz Beograda, šef SVR-a je odgovorio: „Provjerit ćemo.“ Ne postoji javni izvještaj o izdatim dozvolama za izvoz oružja koje Srbija isporučuje i njegovim količinama.
- SAD po četvrti put odgodile sankcije protiv srpske naftne kompanije NIS
Sankcije su odgođene za još mjesec dana, do 29. jula.
Prošle sedmice, kompanija NIS zatražila je od Ministarstva finansija SAD-a da odgodi primjenu američkih sankcija.
„Vodili smo teške pregovore, ali smo uspjeli da obezbjedimo još jedno odgađanje. Ovo je dobra vijest za građane Srbije“, rekla je ministarka rudarstva i energetike Dubravka Đedović Handanović.
Od decembra 2024. godine, Gazpromnjeft (Rusija) bio je najveći dioničar NIS-a sa 50% dionica. Pet posto pripadalo je Gazpromu (Rusija), 29,87% Vladi Srbije, a preostale dionice – manjinskim dioničarima.
U februaru 2025. godine vlasništvo nad NIS-om promijenilo se: Gazpromnjeft je prenio oko 5% na Gazprom, smanjujući svoj udio sa 50 na približno 44,85%.
Američke sankcije protiv „Naftne industrije Srbije“ uvedene su 10. januara ove godine ukazom prethodnog američkog predsjednika, Džoa Bajdena, zbog ruskog vlasništva.
SAD su već tri puta odgodile sankcije protiv NIS-a – krajem februara, marta i aprila. U aprilu – na dva mjeseca odjednom.
Za ukidanje sankcija potrebna je odluka Kongresa. „Procedura je komplikovana, a u Kongresu postoje ‘jastrebovi’ koji ne žele ustupke od Rusije. Srbija se našla između dvije stolice“, kaže energetski stručnjak Petar Stanojević.
