Rusija ostaje ključni faktor destabilizacije u regionu Zapadnog Balkana — navedeno je na okruglom stolu „Trenutne prijetnje bezbjednosti i stabilnosti na Zapadnom Balkanu: destruktivni vanjski uticaji i unutrašnji faktori“, održanom 4. oktobra u Hotelu Holiday u Sarajevu (Bosna i Hercegovina). Događaj, koji je organizovao Centar za studije Zapadnog Balkana (CWBS) iz Crne Gore, okupio je eksperte iz Bosne i Hercegovine, Crne Gore, Srbije, Moldavije i Ukrajine.
Rasprava se fokusirala na jačanje ruskog hibridnog uticaja, posebno na rusko miješanje u izbore u Moldaviji, političke krize u Srbiji i izazove evropske integracije regiona.
Balša Božović, osnivač Regionalne akademije za demokratski razvoj (Srbija), otvarajući događaj, naglasio je da su prijetnje po bezbjednost Zapadnog Balkana, koje dolaze od vanjskih aktera, u posljednje vrijeme pojačane, naročito zbog ruskog miješanja u parlamentarne izbore u Moldaviji 29. septembra. On je, takođe, istakao da se ruski uticaj sprovodi i direktno i indirektno, preko srpskog uticaja u regionu.
Ljubomir Filipović, suosnivač Centra za studije Zapadnog Balkana, napomenuo je da Rusija širi svoj uticaj kroz različite formate i u više pravaca. Pored tradicionalne medijske komponente, preko koje se šire dezinformacije, važna su i akademska i kulturna sfera. Cilj takvog uticaja jeste polarizacija društava, što dovodi do destabilizacije regiona.
Reuf Bajrović, potpredsjednik organizacije U.S.–Europe Alliance (Vašington), izjavio je da ruski hibridni uticaj poprima oblike koji obično nisu vidljivi u medijima.
Kao primjer naveo je energetski sektor Bosne i Hercegovine, prvenstveno na teritoriji Republike Srpske, koji su ruske kompanije postepeno preuzele.
Bajrović je, takođe, naglasio da se Beograd ne može posmatrati kao jedini centar širenja ruskog uticaja u regionu, ističući da i drugi regionalni akteri aktivno sarađuju s Moskvom putem vlastitih kanala. Posebno je istakao Milorada Dodika.
Vitalij Portnikov, ukrajinski novinar i publicista, opisao je ruski uticaj u regionu kao uticaj bez istorijskih temelja. Prema njegovim riječima, Moskva se oslanja na lokalne proruske elite, a njihovim odlaskom s vlasti uticaj Kremlja se sužava.
Nino Bilajac i Irvin Pekmez, istraživački novinari iz BIRN Bosna i Hercegovina, predstavili su istragu o ruskim paravojnim kampovima u Bosni i Hercegovini, u kojima su stotine osoba prošle obuku za operacije usmjerene na destabilizaciju Moldavije tokom nedavnih parlamentarnih izbora.
Bilajac je, takođe, predstavio širu sliku ruskog prisustva u Bosni i Hercegovini, ističući da je ono vidno pojačano od 2022. godine. Posebno je naglasio da se broj zaposlenih u Ambasadi Ruske Federacije u Sarajevu značajno povećao posljednjih godina, uključujući nekoliko slučajeva diplomata protjeranih iz drugih zemalja zbog špijunaže.
Roman Rusu, moldavski politikolog, opisao je oblike i kanale ruskog uticaja na izbore, navodeći da je razmjer uticaja bez presedana — od kampanja dezinformisanja do obuke paravojnih grupa na Zapadnom Balkanu.
Politikolog je naglasio da cilj ruskih aktivnosti u Moldaviji nije samo promjena vlasti u Kišinjevu, već i stvaranje uporišta za destruktivne akcije protiv Kijeva i Bukurešta.
Omar Memišević, bosanski politikolog, naveo je da Rusija ima razloga da bude nezadovoljna rezultatima svoje politike na Zapadnom Balkanu, usljed različitih interesa između Moskve i lokalnih elita. Dok je za Rusiju cilj destabilizacija situacije u regionu, lokalni političari slijede vlastite nacionalne interese, koji ne podrazumijevaju povratak u devedesete godine prethodnog stoljeća.
Boris Varga, srpski politikolog, izjavio je da „Rusija i Srbija ostaju glavni faktori destabilizacije u regionu“.
„Rusija, koja je izvan Zapadnog Balkana, destabilizuje ga različitim metodama, dok je Srbija istovremeno i izvor i kanal tog uticaja“, rekao je Varga.
Takođe je dodao da evropske institucije trenutno pokazuju manjak interesovanja za region, što otvara prostor za jačanje Moskve.
Natalia Gumba (Iščenko), suosnivačica Centra za studije Zapadnog Balkana (Ukrajina), izjavila je da „se bezbjednosna situacija Zapadnog Balkana mora posmatrati u širem evropskom kontekstu, jer se samo na taj način mogu razviti konkretni i efikasni pristupi suprotstavljanju prijetnjama”.
