Më 28 dhjetor 2025, Kosova do të mbajë zgjedhje të parakohshme parlamentare, të cilat do të jenë zgjedhjet e dyta parlamentare brenda një viti. Rizgjedhja e parlamentit u bë e pashmangshme pas nëntë muajsh paralizë politike të shkaktuar nga pamundësia për të formuar një qeveri pas zgjedhjeve të 9 shkurtit. Presidentja Vjosa Osmani njoftoi shpërbërjen e parlamentit më 20 nëntor, kur u bë më në fund e qartë se asnjë forcë politike nuk ishte e aftë të siguronte një shumicë të qëndrueshme dhe të formonte një ekzekutiv.
Zgjedhjet e dhjetorit do të zhvillohen mes një krize të thellë institucionale, një buxheti të ngrirë, sanksioneve nga BE dhe SHBA-të dhe një dialogu të bllokuar me Serbinë.
Mision i Pamundur
Pas zgjedhjeve të 9 shkurtit 2025, Lëvizja “Vetëvendosje” (Vetëvendosje, LVV) e Albin Kurtit fitoi 48 vende në parlamentin me 120 vende. Partia e Kurtit mori fraksionin më të madh, por jo shumicën, dhe formimi i një qeverie pa koalicion doli i pamundur. Partitë parlamentare të opozitës — PDK, Partia Demokratike e Kosovës (Partia Demokratike e Kosovës), LDK, Lidhja Demokratike e Kosovës (Lidhja Demokratike e Kosovës) dhe AAK/NISMA, Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës (Nisma Socialdemokrate) — refuzuan të negocionin me LVV-në, duke akuzuar Kurtin për politika konfrontuese, centralizim të pushtetit dhe përkeqësim të marrëdhënieve me Perëndimin.
Pas dështimit të përpjekjes së parë për të formuar një qeveri nga “Vetëvendosja” e kryesuar nga Albin Kurti më 26 tetor, Kurti propozoi transferimin e mandatit për formimin e një qeverie te ish-Kryetari i Parlamentit Glauk Konjufca, ndërsa vetë pranoi të bëhej Zëvendëskryeministër dhe Ministër i Punëve të Jashtme. Por më 19 nëntor Konjufca mori vetëm 56 vota pro. Kështu, shansi i fundit për të formuar një qeveri në mënyrë kushtetuese u humb. Pamundësia për të formuar një qeveri për nëntë muaj çoi në:
- Mungesën e një buxheti për vitin 2026,
- Rrezikun e vonesave në pagat e sektorit publik,
- Bllokimin e marrëveshjeve ndërkombëtare (veçanërisht me Bankën Evropiane të Investimeve dhe Bankën Botërore),
- Ngrirjen e disa projekteve të infrastrukturës për shkak të mungesës së financimit të jashtëm,
- Pamundësinë e marrjes së fondeve të BE-së brenda Planit të ri të Rritjes për Ballkanin Perëndimor.
Ministri në detyrë i Financave, Hekuran Murati, paralajmëroi: “Nëse nuk ka buxhet deri në janar, nuk do të jemi në gjendje të financojmë funksionet themelore të shtetit” (Koha Ditore, 5.11.2025).
Njëzet e një organizata të shoqërisë civile i bënë thirrje Presidentit Osmani me një letër të hapur: “E ardhmja financiare e vendit nuk mund të merret peng nga bllokadat politike” (DW, 31.10.2025).
Zgjedhjet para Vitit të Ri
Presidentja Vjosa Osmani njoftoi shpërbërjen e parlamentit më 20 nëntor. “28 dhjetori është data që e konsideroj të vetmen të mundshme sipas kushtetutës”, deklaroi ajo (konferencë për shtyp, Prishtina, 20.11.2025).
Kjo datë ishte propozuar më parë nga Vetëvendosja, ndërsa opozita donte që votimi të caktohej për 21 dhjetor. Kryetari i LVV-së, Albin Kurti, u përpoq ta paraqiste situatën si një proces normal demokratik: “Ky është një festë e demokracisë. Ne i besojmë popullit dhe ai do të flasë përsëri” (deklaratë për Koha.net, 20.11.2025).
Megjithatë, opozita e perceptoi shpërbërjen e parlamentit si një disfatë të qeverisë. Bedri Hamza, kreu i PDK-së, deklaroi: “Dy dështime në formimin e një qeverie janë një certifikatë zyrtare e dështimit të plotë të Lëvizjes Vetëvendosje. Koha për eksperimente ka mbaruar” (Posta Shqiptare, 20.11.2025).
Politologu Ardian Arifaj, ish-këshilltar i Presidentit të Kosovës, vuri në dukje: “LVV nuk mund të shkonte përtej logjikës së vet të monopolit. Ata nuk po kërkojnë partnerë; ata po kërkojnë vartës” (Pristina Insight, 21.11.2025).
Shoqata Kontraverse
Një nga arsyet kryesore për dobësimin politik të LVV ishte përshkallëzimi i tensioneve me partnerët perëndimorë. Burimi i keqkuptimit me Perëndimin ishte kursi i Vetëvendosjes që synonte forcimin e sovranitetit të Kosovës, përfshirë edhe konsolidimin e institucioneve shtetërore në komunat serbe. Kjo platformë politike nuk parashikonte kompromise me palën serbe për çështjet e shtetësisë, edhe nëse kompromise të tilla ishin arritur më parë nën ndërmjetësimin e BE-së.
Elementi qendror i konfliktit ishte refuzimi i qeverisë për të zbatuar detyrimin për të krijuar Asociacionin e Komunave Serbe (Asociacioni i Komunave me Shumicë Serbe, ASM, emri serb — Заједница српских општина, ZSO).
Asociacioni i Komunave Serbe është një status i veçantë për zonat e Kosovës me një popullsi kryesisht serbe, kryesisht në veri. Krijimi i saj ishte parashikuar nga Marrëveshja e Brukselit e vitit 2013. ASM/ZSO do të kishte marrë kompetenca të gjera në fushën e vetëqeverisjes lokale, në fakt, autonomisë.
Lëvizja Vetëvendosje e Albin Kurtit kundërshtoi vazhdimisht krijimin e Asociacionit të Komunave Serbe. Protestat më të zhurmshme ndodhën në vitin 2015, kur LVV – ende në opozitë – organizoi demonstrata masive, bllokimin e parlamentit dhe përdorimin e gazit lotsjellës në sallën plenare për të penguar ratifikimin e marrëveshjeve me Serbinë që parashikonin, ndër të tjera, krijimin e AKS/ZSO.
Në vitin 2015, Gjykata Kushtetuese e Kosovës vendosi që parimet për formimin e Asociacionit të Komunave Serbe binin pjesërisht në kundërshtim me Kushtetutën, por konfirmuan se krijimi i saj është një detyrim ndërkombëtar i Kosovës.
Pas ardhjes në pushtet në vitin 2021, Vetëvendosja nuk e ndryshoi qëndrimin e saj: Qeveria e Kurtit refuzoi të paraqiste në parlament një projektligj për Asociacionin e Komunave Serbe, duke e parë AKS/ZSO si një kërcënim për sovranitetin e Kosovës. Ky qëndrim mbeti i pandryshuar në vitet 2023–2025, pavarësisht presionit nga BE dhe SHBA-të. Partia e Kurtit kundërshton AKS/ZSO, duke e konsideruar Asociacionin e Komunave Serbe si:
- Një autonomi etnike që bie ndesh me karakterin unitar të Republikës së Kosovës,
- Një instrument të ndikimit të Beogradit,
- Një kërcënim për përsëritjen e skenarit të Republikës Srpska në Bosnjë dhe Hercegovinë.
Albin Kurti theksoi: “Ne nuk do të krijojmë një strukturë që mund ta paralizojë shtetin nga brenda. AKS nuk është kompromis; është kapitullim” (Koha.net, 15.10.2025).
Prishtina kundër Brukselit
Konfrontimi midis Prishtinës dhe Brukselit u përshkallëzua në qershor 2023, kur BE vendosi sanksione ndaj Kosovës. Arsyeja ishte përshkallëzimi në veri.
Në maj 2023, qeveria e Kosovës, pavarësisht paralajmërimeve nga BE dhe SHBA-të, emëroi kryetarë bashkie shqiptarë në katër komuna në veri të vendit (Zveçan, Leposaviq, Zubin Potok, Mitrovica e Veriut), pasi popullsia serbe bojkotoi zgjedhjet lokale. Kjo shkaktoi protesta masive, përplasje midis serbëve vendas dhe forcave të KFOR-it të NATO-s në Kosovë, lëndime të dhjetëra paqeruajtësve dhe një rritje të përgjithshme të tensioneve.
Në përgjigje të veprimeve të Prishtinës, Bashkimi Evropian njoftoi masa kufizuese në qershor 2023:
- Pezullimi i pjesëmarrjes së Kosovës në forumet rajonale,
- Ngrirja e një pjese të financimit në kuadër të IPA III (faza e tretë e Instrumentit të BE-së për Ndihmë Para-Anëtarësimi),
- Shtyrja e takimeve për Marrëveshjen e Stabilizim-Asociimit (MSA),
- Kufizimi i dialogut politik të nivelit të lartë.
Në deklaratën e zëdhënësit të BE-së thuhej: “Kosova nuk i ka përmbushur kërkesat për uljen e tensioneve. Ne presim hapa të menjëhershëm për të ulur tensionet dhe për të siguruar qeverisje gjithëpërfshirëse në veri.”
Këto sanksione shënuan herën e parë që BE-ja vendosi masa kufizuese ndaj Kosovës për arsye politike, duke nënvizuar seriozitetin e krizës në marrëdhëniet midis Brukselit dhe Prishtinës.
Në tetor 2025, Presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen deklaroi: “Hapat e ardhshëm varen nga uljen e qëndrueshme të tensioneve në veri dhe zbatimin e detyrimeve në lidhje me ASM/ZSO” (Pristina Insight, 12.10.2025).
Prishtina kundër Uashingtonit
Në shtator 2025, Shtetet e Bashkuara gjithashtu përdorën një formë masash kufizuese – ata pezulluan dialogun strategjik me Kosovën. Ky ishte një hap i paprecedentë që sinjalizoi një ftohje serioze në marrëdhëniet midis Uashingtonit dhe Prishtinës.
Vendimi u mor në shtator 2025 pas disa muajsh tensionesh midis administratës së Donald Trump dhe qeverisë së Albin Kurtit. Arsyeja kryesore për një hap të tillë ishte refuzimi i Kosovës për të zbatuar Asociacionin e Komunave Serbe (ASM/ZSO). Kurti refuzoi të paraqiste në parlament një projektligj për ASM/ZSO, të cilin Uashingtoni e konsideroi shkelje të detyrimeve.
SHBA-të, ashtu si BE-ja, e konsiderojnë Asociacionin e Komunave Serbe një element kyç të dialogut Prishtina-Beograd për normalizimin e marrëdhënieve.
Për më tepër, kur situata në komunat serbe u përshkallëzua përsëri në gusht-shtator 2025, SHBA-të besuan se veprimet e Prishtina-s – në veçanti, forcimi i pranisë policore – vetëm sa e thelluan konfliktin.
Pavarësisht thirrjeve të përsëritura nga Departamenti i Shtetit, qeveria e Kosovës nuk tregoi gatishmëri për kompromis. Kjo çoi në pezullimin përkohësisht të dialogut strategjik nga Shtetet e Bashkuara – një format që mbulonte çështjet e sigurisë, ekonomisë dhe integrimit euroatlantik.
Në deklaratën e Departamentit të Shtetit u tha: “Ne mbetemi të përkushtuar ndaj partneritetit me Kosovën, por presim që qeveria e saj të veprojë me përgjegjësi, duke respektuar detyrimet e saj ndërkombëtare.”
Ky hap u bë një sinjal serioz për Prishtina-n se edhe aleatët e saj më të ngushtë nuk janë të gatshëm të mbështesin një politikë veprimesh të njëanshme që bien ndesh me angazhimet e dakorduara.
Ambasadori i SHBA-së në Kosovë, Jeffrey Grever, deklaroi: “Ne e mbështesim Kosovën, por mbështetja nuk do të thotë miratim i heshtur i veprimeve që bien ndesh me detyrimet” (Euronews Albania, 18.10.2025).
Përfundim
Zgjedhjet e parakohshme të 28 dhjetorit u bënë rezultat i një krize të zgjatur institucionale të shkaktuar nga pamundësia e Vetëvendosjes pas zgjedhjeve të shkurtit për të krijuar një koalicion të qëndrueshëm në parlament dhe për të formuar një qeveri. Politika e Kurtit, që synonte forcimin e shtetësisë së Kosovës dhe përjashtimin e kompromiseve me Beogradin, kryesisht në lidhje me zbatimin e Asociacionit të Komunave Serbe, çoi në konflikt me partnerët ndërkombëtarë, humbjen e mbështetjes së jashtme dhe në fund të fundit, humbjen e mbështetjes së mjaftueshme politike brenda vetë Kosovës.
Pavarësisht rezultateve të votimit më 28 dhjetor, parlamenti i ri do të përballet me të njëjtat sfida: nevojën për të miratuar një buxhet, për të zhbllokuar marrëveshjet ndërkombëtare dhe për të rifilluar dialogun me Serbinë. Pa kompromis ndërpartiak, paqëndrueshmëria politike mund të vazhdojë edhe pas zgjedhjeve të reja, të cilat do të kenë pasoja të drejtpërdrejta shkatërruese për ekonominë, integrimin evropian dhe funksionimin e institucioneve shtetërore të Kosovës, dhe do të ndikojnë negativisht në të gjithë rajonin. Nga ana tjetër, ardhja në pushtet në Prishtinë e opozitës aktuale të Kosovës — domethënë forcave politike të prirura drejt një pozicioni më të bazuar në kompromis në dialogun me Beogradin dhe që demonstrojnë besnikëri më të madhe në marrëdhëniet me partnerët perëndimorë — mund të shkaktojë një krizë brenda Kosovës, sepse politika e Vetëvendosjes gëzon mbështetje të konsiderueshme midis qytetarëve të Kosovës të cilët janë të përkushtuar për ndërtimin e një republike të pavarur.
Grupi Analitik i CWBS
