- Serbia, Bosnja e Hercegovina dhe Maqedonia e Veriut goditen rëndë nga tarifat e reja të SHBA-së
Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, ka vendosur “tarifa reciproke” për mallrat nga pothuajse çdo vend në botë, duke përmendur ato që ai i quajti vite praktikash të padrejta tregtare.
Lista e vendeve që do të goditen më shumë nga vendimi i administratës amerikane përfshin Serbinë (tarifa 37%), Bosnjë dhe Hercegovinën (35%) dhe Maqedoninë e Veriut (33%). Tarifa e re për Kroacinë anëtare të Bashkimit Evropian është 20%. Për Malin e Zi, Shqipërinë dhe Kosovën është 10%.
Megjithëse eksportet e Serbisë në SHBA përbëjnë vetëm 2.1 për qind të totalit të eksporteve, tarifat mund të ndikojnë negativisht në tregun amerikan, kryesisht produktet serbe të automobilave (kryesisht goma e makinavet) dhe produktet ushtarake (kryesisht municionet e armëve të ndryshme). Në një masë më të vogël, tarifat e reja do të ndikojnë në eksportet e ushqimeve.
Në Bosnje dhe Hercegovinë, tregu i SHBA-së përbën vetëm 1 për qind të totalit të tregtisë së jashtme. Megjithatë, ndikimi i tarifave të reja do të jetë i rëndësishëm për industrinë e mbrojtjes të Bosnjës e Hercegovinës.
Pjesa më e madhe e eksporteve të Maqedonisë së Veriut në SHBA përfshin duhan, veshje dhe produkte metalurgjike. Në vitin 2024, SHBA ishte partneri i 18-të më i madh tregtar i vendit.
Të tre vendet janë kandidate për anëtarësim në BE, kështu që mund të pritet që përgjigja e tyre ndaj tarifave të SHBA-së të jetë në përputhje me politikat e Bashkimit Evropian.
- Serbia dhe Hungaria po zhvillojnë bashkëpunimin ushtarak
Plani për bashkëpunim dypalësh ushtarak ndërmjet ministrive të mbrojtjes së Serbisë dhe Hungarisë për vitin 2025 është nënshkruar në Beograd në prani të presidentit Aleksandar Vuçiq nga ministri i Mbrojtjes i Serbisë, Bratislav Hashiq dhe homologu i tij hungarez Kristof Szalay-Bobrovniczky. Dokumenti specifikon Marrëveshjen për Bashkëpunimin Strategjik të Mbrojtjes ndërmjet dy vendeve, të arritur në vitin 2023, duke parashikuar zgjerimin e bashkëpunimit serbo-hungarez në sferën ushtarake dhe teknike, prokurimin e armëve, si dhe stërvitjet dypalëshe dhe shumëkombëshe.
“Bashkëpunimi strategjik ndërmjet Serbisë dhe Hungarisë në fushën e mbrojtjes është një nga aspektet më të rëndësishme të bashkëpunimit tonë gjithëpërfshirës strategjik. Nga të gjitha vendet e rajonit, Serbia ka bashkëpunimin më të zhvilluar dhe intensiv të mbrojtjes me Hungarinë për nga numri dhe rëndësia e aktiviteteve të përbashkëta”, theksoi Vuçiq.
Ministri hungarez i mbrojtjes tha pas bisedimeve me presidentin serb se “marrëdhëniet ndërmjet Serbisë dhe Hungarisë janë ngritur në një nivel edhe më të lartë kur bëhet fjalë për bashkëpunimin ushtarak”. Kjo, tha ai, kontribuon në zhvillimin e mëtejshëm të bashkëpunimit mes dy vendeve dhe forcimin e paqes dhe stabilitetit në Ballkanin Perëndimor.
Vuçiq shprehu besimin se marrëveshjet e arritura për aktivitetet e përbashkëta do të çojnë në afrimin e mëtejshëm dhe krijimin e një aleance ushtarake apo bashkimi ushtarak ndërmjet Serbisë dhe Hungarisë.
Vëzhguesit e konsiderojnë nënshkrimin e dokumentit për bashkëpunimin në mbrojtje ndërmjet Serbisë dhe Hungarisë si përgjigje ndaj deklaratës së përfunduar më parë për bashkimin ushtarak ndërmjet Kroacisë, Shqipërisë dhe Kosovës.
- SHBA shtyn sërish sanksionet ndaj industrisë serbe të naftës
Në fund të shkurtit, SHBA-ja kishte shtyrë tashmë sanksionet kundër Industrisë Serbe të Naftës (Nafhta Industrija Srbija, NIS) për një muaj, deri më 29 mars. Megjithatë, më 29 mars, qeveria serbe mori konfirmimin me shkrim për një shtyrje të re deri më 28 prill.
Ministrja në detyrë e Energjisë së Serbisë, Dubravka Džedović-Handanović, beson se shtyrja e re do të lejojë NIS të furnizojë produkte në treg dhe të funksionojë normalisht.
Siç dihet, Zyra e Kontrollit të Pasurive të Huaja e Departamentit të Thesarit të SHBA-së (OFAC) shtoi NIS në listën e sanksioneve më 10 janar për shkak të pronësisë ruse të kompanisë. Që nga dhjetori 2024, Gazprom Neft (RF) ishte aksioneri më i madh i NIS me 50% të aksioneve. 5% i përkiste Gazprom-it (Rusi), 29,87% qeverisë serbe dhe pjesa e mbetur e aksioneve aksionerëve të vegjël. Në shkurt, struktura e pronësisë së NIS ndryshoi pasi Gazprom Neft transferoi rreth 5% te Gazprom, duke ulur aksionet e tij në NIS nga 50 në rreth 44.85%. Beogradi dhe Moska shpresojnë se ndryshimi në strukturën e pronësisë do të ndihmojë në heqjen e sanksioneve. Por tani për tani bëhet fjalë vetëm për shtyrje të afateve për zbatimin e masave kufizuese. “E vetmja zgjidhje e qëndrueshme është heqja e NIS nga lista e sanksioneve të SHBA-së, por procesi i një përjashtimi të tillë është i gjatë,” tha Dubravka Djedovic-Handanovic, ushtruese e detyrës së ministres serbe të Energjisë. “Presidenti i Serbisë e diskutoi këtë me presidentin rus Vladimir Putin. Ne jemi mes dy fuqive të mëdha që aktualisht po negociojnë paqen dhe interesat më të gjera ekonomike dhe energjetike, ndaj besoj në një zgjidhje të qëndrueshme”, tha ajo.
- Serbia dhe Hungaria do të vendosin një tubacione të reja nafte
Puna për ndërtimin e një tubacioni të ri të naftës ndërmjet Serbisë dhe Hungarisë mund të nisë në fund të këtij viti ose në fillim të vitit 2026. Ndërtimi pritet të përfundojë deri në vitin 2028. Këtë e njoftoi ministri i jashtëm hungarez Péter Szijjártó më 2 prill pas një takimi me ministren serbe të Energjisë Dubravka Đedović-Handanović në Beograd.
“Në Hungari, ne kemi përfunduar tashmë studimin e fizibilitetit dhe MOL (Kompania Hungareze e Naftës dhe Gazit) ua ka paraqitur atë studim qeverive të të dy vendeve. Ne e kemi miratuar atë dhe qeveria serbe ka miratuar planin hapësinor të nevojshëm për ndërtimin e tubacionit të naftës,” tha Péter Szijjártó në komentet pas takimit.
“Ne shpresojmë që puna mund të fillojë në fund të këtij viti ose në fillim të vitit të ardhshëm. Deri në vitin 2028, ne mund të kemi një tubacion nafte të përfunduar dhe funksional midis dy vendeve,” tha Szijjártó.
Ministrja në detyrë e Minierave dhe Energjisë, Dubravka Đedović-Handanović, konfirmoi se një pjesë e dokumentacionit teknik për tubacionin e naftës Serbi-Hungari ka përfunduar, gjë që mund të lejojë që puna të fillojë deri në fund të vitit.
Szijjártó theksoi se tubi i ri do të plotësonte plotësisht nevojat vjetore të rafinerisë së Pançevës, në pronësi të Industrisë së Naftës së Serbisë (Nafhta Industrija Srbija, NIS). “Kapaciteti vjetor i këtij gazsjellësi do të jetë katër deri në pesë milionë tonë dhe me këtë kapacitet do të mund të furnizojmë rafinerinë e Pançevës, e cila është vendimtare për sigurinë energjetike të Serbisë”, theksoi ministri hungarez.
Sipas tij, kjo do të thotë se Serbia do të jetë në gjendje të mbulojë plotësisht kërkesën e saj për naftë nga Hungaria.
“Sot, Hungaria mund të mbulojë nevojat totale të Serbisë për gaz në baza vjetore, dhe në mënyrë të ngjashme, gazsjellësi i ri do të thotë që Serbia do të mbulojë plotësisht kërkesat e kapaciteteve vjetore me tubacionin që do të ndërtojmë së bashku. Kjo na lejon të mbajmë një pozicion strategjik që do të sigurojë siguri shumë më të madhe energjetike për të dy vendet,” theksoi Szijjártó.
Tubacioni i ri do të diversifikojë furnizimet e naftës bruto, duke reduktuar varësinë nga furnizimet nëpërmjet tubacionit JANAF, i cili shkon nga porti kroat i Omišal në detin Adriatik në Serbi. Në të njëjtën kohë, rruga e re mund ta bëjë Serbinë të varur nga furnizimet ruse të naftës nëpërmjet tubacionit Druzhba që kalon përmes Ukrainës.
- Dodik, objektiv i urdhër-arrestit të lëshuar nga BeH, takohet me Putinin
Sekretariati i Përgjithshëm i Interpolit ka refuzuar një kërkesë nga gjykata e Bosnje dhe Herzegovinës për të lëshuar një urdhër arresti ndërkombëtar për Milorad Dodik, Presidentin e Republikës Srpska dhe Nenad Stevandiç, Kryetarin e Asamblesë Kombëtare të RS.
Kërkesa dyshohet se u refuzua bazuar në nenin 3 të Statutit të Interpolit, i cili ndalon persekutimin politik.
Pak ditë më parë, më 27 mars, Interpoli i Beogradit i dërgoi një notë proteste Sekretariatit të Përgjithshëm të Interpolit, ku thuhej se kërkesat për urdhër-arrestet ndërkombëtare shkelnin nenin 3 të Kushtetutës së Interpolit, i cili thotë se “është rreptësisht e ndaluar për Organizatën të ndërmarrë çdo ndërhyrje ose veprimtari të karakterit politik, ushtarak, fetar ose racor”.
Siç është raportuar, Dodik, Stevandic dhe kryeministri i Republikës Srpska, Radovan Viskovic, akuzohen për krijimin e një kërcënimi ndaj rendit kushtetues të Bosnjë-Hercegovinës. Ata tashmë janë shpallur në kërkim në shkallë vendi.
Urdhri i arrestit i lëshuar në BeH nuk e pengoi Presidentin e RS të bënte një sërë vizitash ndërkombëtare. Dodik ka vizituar Serbinë, Izraelin dhe Rusinë ditët e fundit.
Kështu, më 1 prill, Milorad Dodik u takua në Moskë me Presidentin e Federatës Ruse, Vladimir Putin.
Pas takimit, Dodik deklaroi se Rusia, e cila është garantuese e Marrëveshjes së Paqes të Dejtonit, do të mbrojë ndërprerjen e punës së institucioneve ndërkombëtare në BeH, veçanërisht të Përfaqësuesit të Lartë “të rremë” ose “të paligjshëm”.
