- Shpërthim në veri të Kosovës: Prishtina dhe Beogradi fajësojnë njëra-tjetrën
Shpërthimi ndodhi rreth orës 19:00 në fshatin Varage (komuna e Zubin Potokut, në veri të Kosovës) më 29 nëntor 2024, e cila dëmtoi kanalin e ujit Ibër-Lepenac. Kështu, u ndërpre furnizimi me ujë. Gjithashtu ekzistonte rreziku i shkëputjes së energjisë elektrike, pasi uji i këtij kanali ftoh turbinat e termocentraleve të Korporatës Energjetike të Kosovës (KEK Sh.A.).
“Ky është sulm kriminal dhe terrorist që ka synuar të dëmtojë infrastrukturën tonë kritike”, tha kryeministri Albin Kurti. “Sulmi është kryer nga një grup i mirëorganizuar nga Serbia,” theksoi ai.
Nga 30 nëntori deri më 1 dhjetor, Policia e Kosovës ka bërë tetë arrestime dhe ka sekuestruar armë dhe municione gjatë bastisjeve në dhjetë lokacione. Ministri i Brendshëm i Kosovës, Xhelal Sveçla, tha se personat e arrestuar kishin lidhje me dy grupe që vepronin në veriun e Kosovës me shumicë serbe. Ato janë Civilna Zastita (“Mbrojtja Civile”) dhe Brigada Sever (“Brigada e Veriut”), të cilat Kosova i ka konsideruar si organizata terroriste.
Një gjykatë në Prishtinë ka arrestuar disa nga të dyshuarit, serbë etnikë, duke i mbajtur për 30 ditë nën dyshimin se kanë kryer një sulm terrorist.
Në të njëjtën kohë, presidenti serb Aleksandar Vuçiq ka mohuar përfshirjen e Serbisë në shpërthimin e Zubin Potok, duke fajësuar në vend të kësaj autoritetet e Kosovës. Në një fjalim më 1 dhjetor, Vuçiq tha se ai mund të akuzonte Albin Kurtin se e urdhëroi sulmin për arsye politike të brendshme, por se do të presë derisa të përfundojë edhe hetimi i Serbisë.
Diplomatët perëndimorë kanë dënuar sulmin ndaj infrastrukturës kritike të Kosovës dhe kanë bërë thirrje që përgjegjësit të mbajnë përgjegjësi.
Më 1 dhjetor, zëdhënësi i Departamentit të Shtetit të SHBA-së, Matthew Miller, e dënoi sulmin e kanalit Ibër-Lepenac. “Ne do të mbështesim përpjekjet për të gjetur dhe ndëshkuar përgjegjësit, si dhe do të vlerësojmë të gjitha ofertat e mbështetjes për këtë përpjekje,” tha ai.
Ambasadori i SHBA-së në Kosovë, Jeffrey Hovenier, tha në një konferencë më 2 dhjetor se nuk është ende e qartë se kush qëndron pas shpërthimit të kanalit Ibër-Lepenac. “Për momentin, Shtetet e Bashkuara nuk janë në gjendje të thonë me siguri se kush qëndron pas sabotimit. Është ende shumë herët dhe këto gjëra duhet të hetohen tërësisht. Ne kemi ofruar mbështetjen tonë për autoritetet e Kosovës. Ne nuk mund të përjashtojmë asnjë vend, grup të veçantë apo ndonjë detaj tjetër”, tha Hovenier.
Pas shpërthimit, Kosova rriti sigurinë në vendet kritike të infrastrukturës si ura, në nënstacionet elektrike, rezervuarët e ujit dhe kanalet. Kërkesa e Prishtinës për të lejuar dislokimin e ushtarëve të Forcës së Sigurisë së Kosovës në veri u refuzua nga KFOR-i i NATO-s në Kosovë.
- Opozita shqiptare kërkon një qeveri kalimtare përpara zgjedhjeve
Më 26 nëntor, në kryeqytetin shqiptar u zhvillua një fushatë masive e “mosbindjes civile”, e udhëhequr nga opozita. Shpërthyen përleshjet mes protestuesve dhe policisë. Policia përdori gaz lotsjellës dhe topa uji për të shpërndarë protestuesit.
Partitë opozitare dhe mbështetësit e tyre kërkojnë dorëheqjen e qeverisë dhe caktimin e një qeverie kalimtare për përgatitjen dhe mbajtjen e zgjedhjeve parlamentare më 11 maj 2025.
Protestuesit akuzojnë qeverinë (e drejtuar nga kryeministri dhe kreu i Partisë Socialiste Edi Rama) për korrupsion, manipulim të zgjedhjeve të mëparshme, uzurpim të pushtetit dhe persekutim të opozitës.
Drejtuesit e dy partive më të mëdha opozitare në Shqipëri, ish-kryeministri Sali Berisha (Partia Demokratike) dhe ish-presidenti Ilir Meta (Partia e Lirisë), akuzohen për korrupsion. Opozita mendon se këto janë raste të motivuara politikisht. Meta ndodhet në burg, ndërsa Berisha ishte në arrest shtëpie. Një ditë pas protestave masive në Tiranë, gjykata e liroi Berishën nga arresti i shtëpisë. Kjo u konsiderua si një marrëveshje mes qeverisë në pushtet dhe opozitës. Por në fjalinë e tij të parë pas lirimit, Berisha i bëri thirrje Ramës që të formojë një qeveri teknike, në të kundërt mosbindja civile do të vazhdonte.
- BE pret që Maqedonia e Veriut të ndryshojë Kushtetutën e saj në lidhje me bullgarët
Komisionerja e re për Zgjerimin e BE-së, Marta Kos, pret që Maqedonia e Veriut të ndryshojë Kushtetutën e saj dhe të shtojë komunitetin bullgar në preambulë. Kjo me të vërtetë do të përshpejtojë procesin e integrimit evropian, tha ajo.
Kos e bëri deklaratën duke iu përgjigjur pyetjeve të gazetarëve menjëherë pasi Parlamenti Evropian miratoi emërimin e saj në Komisionin e ri Evropian.
Sipas marrëveshjeve të arritura ndërmjet Maqedonisë së Veriut dhe Bullgarisë, të cilat u mbështetën nga Bashkimi Evropian, parlamenti maqedonas duhej të miratonte amendamentet kushtetuese, sipas të cilave bullgarët do të përfshiheshin në Kushtetutën e Maqedonisë së Veriut si popull shtetformues. Qeveria e mëparshme, që praktikonte një politikë të qendrës së majtë, ra dakord të shtonte një referencë për pakicën etnike bullgare në Kushtetutë në mënyrë që të hiqte veton bullgare në bisedimet e pranimit në BE, por nuk kishte shumicë parlamentare për ta vënë atë në fuqi.
Pas ndryshimit të pushtetit në Maqedoninë e Veriut, qeveria aktuale, e formuar nga partia VMRO-DPMNE, refuzoi të zbatojë marrëveshjen e miratuar më parë. Për të zhbllokuar integrimin evropian të vendit, qeveria e Maqedonisë së Veriut propozon që të futen ndryshime kushtetuese “me vonesë”, në mënyrë që ato të hyjnë në fuqi vetëm kur Maqedonia e Veriut të bëhet anëtare e plotë e BE-së. Me këtë, duan të garantojnë që të mos vendosen kushtet të reja për anëtarësim e Maqedonisë së Veriut në BE, të cilët tashmë e kanë ndryshuar emrin e vendit me kërkesë të Greqisë.
Kryeministri i Maqedonisë së Veriut, Hristijan Mickoski ka theksuar më 27 nëntor se këto vija të kuqe i kanë përcaktuar dhe se nuk do t’i shkelin.
Ndërkohë, sipas shtypit maqedonas, BE-ja nuk e përkrah idenë që ndryshimet kushtetuese të futen me vonesë. Brukseli dyshohet se po punon për “zgjidhje të tjera kreative” për të kapërcyer bllokimin e integrimit evropian të Maqedonisë së Veriut nga Bullgaria. Sipas Bashkimit Evropian, një opsion i mundshëm është që Shkupit t’i jepen garanci të caktuara se Bullgaria nuk do të përdorë të drejtën e vetos pas miratimit të amendamenteve kushtetuese.
- Ministria e Jashtme e Bosnje-Hercegovinës i dërgon notë proteste Kroacisë lidhur me deklaratën e kryetarit të parlamentit kroat
Ministria e Punëve të Jashtme të Bosnjë-Hercegovinës i dërgoi një notë proteste Kroacisë pas deklaratës së zëdhënësit të parlamentit kroat Gordan Jandrokoviq se BeH nuk do të ekzistonte nëse nuk do të kishte barazi midis tre popujve kushtetues të BeH.
“Nëse nuk do të kishte kushtetutshmëri dhe barazi, Bosnja dhe Hercegovina nuk do të ekzistonte,” tha Jandrokoviqi gjatë një vizite në BeH në fund të nëntorit.
Zëdhënësja e parlamentit kroat e bëri këtë deklaratë në përgjigje të pyetjes së një gazetari nëse BeH do të duhej të braktiste parimin e kushtetutshmërisë së popujve në procesin e anëtarësimit në BE.
“Ata që nuk e kuptojnë Bosnjën dhe Hercegovinën” mund të propozojnë heqjen e kushtetutshmërisë së popujve, theksoi Jandrokoviq. Ai beson se ky parim, përkundrazi, do të forcohet në rrugën e vendit drejt BE-së. “Unë besoj se rruga evropiane do ta forcojë më tej këtë koncept dhe këto parime, nuk do të dëmtojë sovranitetin dhe funksionalitetin e Bosnjë-Hercegovinës, por përkundrazi. Besoj se me forcimin e këtij koncepti do të forcohen institucionet e Bosnjë-Hercegovinës”, tha ai.
Në të njëjtën kohë, Sarajeva zyrtare është shprehur e indinjuar për deklaratat e Jandrokoviqit.
Deklarata e Presidentit të Parlamentit kroat “nuk kontribuon në ndërtimin e besimit dhe forcimin e mëtejshëm të marrëdhënieve miqësore”, tha Ministria e Punëve të Jashtme të Bosnjë dhe Hercegovinës.
Ministria e Punëve të Jashtme ka theksuar se “Bosnja dhe Hercegovina është një nga vendet më të vjetra në këtë pjesë të kontinentit dhe e ardhmja e saj nuk aspak vihet në pikëpyetje”.
Siç dihet, sipas Marrëveshjes së Paqes të Dejtonit dhe Kushtetutës së Bosnje-Hercegovinës, vendi përkufizohet si një vend i vetëm me dy entitete autonome (pjesë integrale), Federatën e Bosnjë-Hercegovinës dhe Republikën Srpska, dhe tre të barabartë kushtetues. popujve – boshnjakëve, serbëve dhe kroatëve. Në të njëjtën kohë, ka vendime të Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut (GJEDNJ) për diskriminimin e qytetarëve të Bosnjë-Hercegovinës që nuk i përkasin tre popujve kushtetues të Bosnjë-Hercegovinës.
- Qytetarët malazezë arrestohen në Kosovë pasi shkruan se “Kosova është Serbi”
Policia e Kosovës ka ndaluar tre shtetas malazezë për shkak se kanë pasur një afishe “Kosova është Serbi” në automjetin e tyre pranë Manastirit të Visoki Deçanit (Kosovë) më 24 nëntor 2024. Gjykata ka vendosur masën parandaluese në formë të mbajtjes së tyre në paraburgim deri në 30 ditë. Prokuroria e Kosovës i akuzon ata për “nxitje të urrejtjes dhe intolerancës”.
Tre ditë pasi u morën në paraburgim, ministri i Mbrojtjes i Malit të Zi Dragan Krapoviq raportoi se dy nga tre personat e arrestuar në Kosovë ishin ushtarakë aktivë të Ushtrisë Malazeze. “Sipas informacioneve të mia dhe fjalëve të udhëheqësve të tyre, ata janë anëtarë të mirë, shembullorë të Ushtrisë Malazeze,” tha ai, duke vënë në dukje se të dy ushtarakët janë zyrtarisht me pushim mjekësor.
“Duhet të vërtetohen të gjitha faktet dhe rrethanat relevante, pas së cilës do ta informojmë opinionin me të gjitha detajet”, tha ministri.
Kryetari i Parlamentit të Malit të Zi, Andrija Mandiq dhe kryetari i komunës së Nikshiqit, Marko Kovaçeviq (të dy nga Partia Demokracia e Re Serbe), veçmas Partisë Demokracia e Re Serbe dhe Eparkia Budimlja–Nikshiq e Kishës Ortodokse Serbe në Mal të Zi, kanë dënuar veprimet e autoriteteve të Kosovës dhe u kanë bërë thirrje autoriteteve malazeze që t’i mbrojnë qytetarët e tyre.
Më 2 dhjetor, para Kuvendit të Malit të Zi u mbajt një tubim me pjesëmarrjen e disa përfaqësuesve të Organizatës së Rinisë Ortodokse në mbështetje të qytetarëve të arrestuar në Kosovë.
Siç dihet, Mali i Zi e njohu Kosovën, por partitë pro-serbe të Malit të Zi, ato që janë anëtare të koalicionit qeverisës, si dhe Kisha Ortodokse Serbe nuk e njohin pavarësinë e saj, duke e konsideruar atë pjesë të Serbisë.
- Shumica e popullsisë në Ballkanin Perëndimor i beson BE-së – përveç Serbisë
Vetëm 38% e qytetarëve serbë priren t’i besojnë BE-së, ndërsa 56% priren të mos i besojnë. 32% e njerëzve besojnë se anëtarësimi në BE do të ishte një gjë e mirë, për 30% – do të ishte një gjë e keqe, dhe 38% e konsiderojnë atë as të mirë as të keqe.
Këtë e dëshmon sondazhi i Eurobarometrit, i cili është realizuar në muajt shtator-tetor të këtij viti në vendet e Bashkimit Evropian dhe vendet kandidate.
Niveli më i lartë i besimit në BE është në Shqipëri, me 81%. Gjithashtu, 83% e qytetarëve shqiptarë besojnë se anëtarësimi në BE do të ishte një gjë e mirë.
Tjetri është Mali i Zi, ku 75% e njerëzve kanë besim te BE-ja dhe 71% besojnë se anëtarësimi në BE do të ishte një gjë e mirë. Në Kosovë, 70% e të anketuarve priren t’i besojnë BE-së dhe 65% besojnë se anëtarësimi në BE është një gjë e mirë.
Në Maqedoninë e Veriut dhe Bosnje-Hercegovinë, 56% e njerëzve priren t’i besojnë BE-së. 63% e maqedonasve të veriut besojnë se anëtarësimi në BE do të ishte një gjë e mirë, si dhe 55% e qytetarëve në Bosnje-Hercegovinë shprehin të njejtin mendim. Sondazhi ka treguar edhe një herë praninë e ndjenjave të forta anti-evropiane e anti-perëndimore në shoqërinë serbe, pavarësisht nga shumë programe dhe projekte të BE-së që ndodhen në Serbi.
