Përmbledhje e Ballkanit Perëndimor 07.07.2025 – CWBS

Përmbledhje e Ballkanit Perëndimor 07.07.2025 – CWBS
  • Gjykata e Bosnjës dhe Hercegovinës anuloi urdhër-arrestin për Presidentin e Republikës Serbe Milorad Dodik.

Vendimi u mor pasi ai pranoi të paraqitej vullnetarisht për t’u marrë në pyetje i shoqëruar nga avokati i tij mbrojtës.

Sipas zyrës së Prokurorit, i dyshuari shkoi në Gjykatë vullnetarisht me një avokat mbrojtës. Ai u mor në pyetje nga Prokurori, u dokumentua një procesverbal i marrjes në pyetje dhe kështu u plotësuan kushtet për zbutjen e masës parandaluese të paraburgimit.

Paraburgimi u urdhërua vetëm sepse i dyshuari ishte i paarritshëm për autoritetet shtetërore, vuri në dukje Gjykata. Si rezultat, Gjykata vendosi të pranojë propozimin e Prokurorit dhe të anulojë paraburgimin e Dodikut, duke marrë parasysh se “bazat për paraburgimin e tij nuk ekzistojnë më”.

Në vend të kësaj, u propozua të lëshohej një urdhër mbrojtës, i cili do ta detyronte të dyshuarin të paraqitej në stacionin e policisë çdo dy javë.

“I dyshuari u paralajmërua posaçërisht se mund të merrej në paraburgim nëse shkel detyrimet e urdhrit mbrojtës”, thuhej në deklaratën e përbashkët të Gjykatës dhe Prokurorisë së Bosnjës dhe Hercegovinës.

Dodik shpjegoi se, kur përpiqej të gjente një zgjidhje, vendosi të paraqitej vullnetarisht para Prokurorisë dhe Gjykatës së Bosnjës dhe Hercegovinës, kur përpiqej të gjente një zgjidhje, dhe të dëshmonte në çështjen e rendit kushtetues. Ai pretendoi se ky vendim ishte ekskluzivisht i motivuar politikisht. “Gjyqi ishte i motivuar politikisht, Gjykata dhe Prokuroria e Bosnjës dhe Hercegovinës nuk parashikohen nga Kushtetuta e Bosnjës dhe Hercegovinës, kështu që vizita ime atje ishte ekskluzivisht e motivuar politikisht”, tha Presidenti i RS.

Siç është raportuar, më 26 shkurt 2025, Gjykata e Bosnjës dhe Hercegovinës dënoi Milorad Dodik me një vit burg për mosrespektim të vendimeve të Përfaqësuesit të Lartë të Komunitetit Ndërkombëtar, Christian Schmidt. Në mars, Gjykata e Bosnjës dhe Hercegovinës lëshoi ​​një urdhër arresti për Presidentin e Republikës së Bosnjës dhe Hercegovinës, si dhe Kryeministrin e Republikës së Bosnjës dhe Hercegovinës, Radovan Viskoviq, dhe Kryetarin e Asamblesë Kombëtare të Republikës së Bosnjës dhe Hercegovinës, Nenad Stevandiq. Dodik, Vishkoviq dhe Stevandiq dyshoheshin se kishin kryer një sulm ndaj rendit kushtetues të BiH-së.

Ministri i Punëve të Jashtme i Bosnjës dhe Hercegovinës, Elmedin Konakoviq, e përshkroi vendimin e Gjykatës dhe Prokurorisë në lidhje me Dodikun si një “skandal të paparë”.

“Ajo që është e tmerrshme në këtë histori është se ai erdhi në një seancë të caktuar dëgjimore, të cilën dikush e organizoi dhe e përgatiti. Ai erdhi pa pompozitet dhe pa eskortë, ai e dinte rezultatin paraprakisht”, shkroi Konakoviq në rrjetin social X. “Kjo tregon se Dodik ende kontrollon një pjesë të gjyqësorit, kur iu lejua të shmangte paraburgimin në këtë mënyrë”, vuri në dukje ai. “Ai kishte bashkëpunëtorë dhe aleatë. Ne do të luftojmë deri në vdekje për të ekspozuar si bashkëpunëtorët ashtu edhe aleatët”, tha ai, duke shtuar se vëmendje e veçantë do t’u kushtohet boshnjakëve, atyre në gjyqësor që ndihmuan Dodikun.

  • Kriza politike e Kosovës mund të përfundojë me zgjedhje të reja.

Kosova nuk ka formuar institucione të reja as pesë muaj pas zgjedhjeve parlamentare të mbajtura më 9 shkurt. Partitë në parlament nuk mund të bien dakord për zgjedhjen e organeve drejtuese të parlamentit, përkatësisht, parlamenti nuk mund të fillojë punën e tij, gjë që, nga ana tjetër, e bën të pamundur formimin e një qeverie.

Një mbledhje konstituive e parlamentit të Kosovës dështoi për të 43-tën herë radhazi. Propozimi i Lëvizjes Vetëvendosje e Kryeministrit në detyrë Albin Kurti për të mbajtur një votim të fshehtë për të zgjedhur kryetarin e parlamentit u refuzua përsëri nga partitë opozitare. Opozita refuzoi të emërojë kandidatë për komisionin e nevojshëm për të mbikëqyrur votimin e fshehtë.

Që nga 15 prilli, deputetët e zgjedhur më 9 shkurt janë takuar çdo dy ditë, por ende nuk kanë arritur të fillojnë punën e parlamentit. Lëvizja Vetëvendosje, si partia fituese në zgjedhje, nominoi Albulena Haxhiun për pozicionin e kryetares së parlamentit, por ajo nuk mori shumicën e kërkuar të votave. Më vonë, u propozua të ndryshohet metoda e votimit nga publik në të fshehtë, por as për këtë çështje nuk ka marrëveshje.

Kriza politike në Kosovë vazhdon. Partitë politike dhe analistët kanë mendime të ndryshme mbi zgjidhjet e mundshme për të zhbllokuar punën e institucioneve qeveritare. Megjithatë, ata nuk e përjashtojnë mundësinë e zgjedhjeve të reja nëse është e pamundur të arrihet një marrëveshje në parlament.

Më 26 qershor, Gjykata Kushtetuese lëshoi ​​një vendim që i detyron deputetët të formojnë organe qeverisëse dhe të fillojnë punën e parlamentit deri më 26 korrik, por Gjykata nuk specifikoi nëse dështimi do të çojë në zgjedhje të parakohshme.

  • Prishtina do të ndërtojë dy ura të reja mbi lumin Ibër

Kryeministri në detyrë i Kosovës, Albin Kurti, ka vendosur gurët e parë simbolikë për ndërtimin e dy urave mbi lumin Ibër. Ndërtimet e reja do të lidhin Mitrovicën Veriore dhe Jugore, komuna me popullsi serbe dhe shqiptare në veri të Kosovës.

Urat e reja do të vendosen në të dyja anët e të ashtuquajturës “ura kryesore” mbi Ibër, e cila u rindërtua plotësisht me Bashkimin Evropian disa vite më parë, por ka mbetur e mbyllur, kryesisht për shkak të kundërshtimit të vazhdueshëm nga popullsia lokale serbe.

Hapja e urave të reja synon të demonstrojë angazhimin e Prishtinës për të “siguruar komunikimin, lëvizjen, bashkëpunimin dhe shkëmbimin më të afërt të mundshëm midis veriut dhe jugut”. “Të gjithë qytetarët do të përfitojnë nga kjo”, tha Kurti.

Kurti theksoi gjithashtu se ura kryesore mbi lumin Ibër do të hapet gjithashtu, pasi koha e barrikadave ka mbaruar.

Urat e reja mbi Ibër pritet të hapen deri në vjeshtë. Njëra prej tyre do të akomodojë si automjete ashtu edhe këmbësorë, ndërsa tjetra vetëm për këmbësorë. Kostoja e vlerësuar është 3 milionë euro.

Në përgjigje të iniciativës së Prishtinës, partia Lista Serbe nisi një peticion kundër ndërtimit të urave të reja mbi lumin Ibër. “Ne e mbështesim peticionin sepse në këtë mënyrë duam të tregojmë se jemi kundër imponimit të vendimeve dhe se kemi një qëndrim të vetëm për këtë çështje”, tha kreu i Listës Serbe, Zlatan Elek. Sipas tij, ndërtimi i urave është një përpjekje për të persekutuar popullin serb. “Kjo është një urë ndarjeje, jo një urë bashkimi”, tha Elek.

Mbledhja e nënshkrimeve për peticionin e titulluar “Kundër Ndërtimit të Urave të Kurtit” u nis zyrtarisht më 7 korrik përpara zyrës së Listës Serbe në Mitrovicën e Veriut.

Fillimi i fazës aktive të ndërtimit të urave mund të çojë në një përshkallëzim tjetër të situatës në veri të Kosovës, pohojnë vëzhguesit.

  • Parlamenti i Shqipërisë ka miratuar Strategjinë Kombëtare Kundër Ndërhyrjeve të Huaja dhe Dezinformimit

Këtu janë katër pika kryesore të dokumentit:

• ndërtimi i kapaciteteve institucionale për të parandaluar ndërhyrjet e huaja në fushatat zgjedhore;

• mbrojtja e sigurisë kombëtare nga ndërhyrje të tilla përmes aleancave më të forta me NATO-n, BE-në, aleatët;

• të mbrojë ekonominë dhe sektorët kritikë nga financimi i huaj armiqësor;

• të mbështesë lirinë e shprehjes dhe medias duke mbështetur gazetarinë investigative në zbulimin e këtyre fenomeneve.

Strategjia, së bashku me Planin e Veprimit, u zhvillua nga Komisioni i Posaçëm për Luftën Kundër Dezinformimit, i kryesuar nga Erjon Braçe, një anëtar i parlamentit nga Partia Socialiste në pushtet.

Opozita nuk e mbështeti Strategjinë dhe punën e Komisionit të Posaçëm, duke pretenduar se dokumenti maskon një axhendë për të kufizuar lirinë e medias dhe shprehjen më të gjerë në përgjithësi. Deputetët e opozitës u larguan nga salla e mbledhjes në kohën e votimit, duke protestuar kundër procesit të miratimit dhe tekstit të dokumentit.

Dokumenti nuk është një masë represive, por një domosdoshmëri për të mbrojtur hapësirën publike nga ndërhyrjet e huaja keqdashëse dhe fushatat sistematike të dezinformimit që synojnë destabilizimin institucional, theksoi Brace në parlament, ndërsa prezantoi Strategjinë.

“Strategjia Kombëtare është dokumenti i parë gjithëpërfshirës në Shqipëri që adreson drejtpërdrejt fenomenin e manipulimit të informacionit me qëllim ndërhyrjen e huaj keqdashëse. Ajo synon të përcaktojë një platformë të vetme veprimi që përfshin qëllimet, prioritetet dhe masat kryesore për të mbrojtur shtetin, shoqërinë dhe qytetarët nga ndërhyrjet e huaja keqdashëse, përfshirë dezinformimin”, tha ai.

Brace theksoi se puna për Strategjinë u krye në bashkëpunim të ngushtë me organizatat e shoqërisë civile, median dhe ekspertët e pavarur, gjë që siguroi një qasje gjithëpërfshirëse dhe transparente.

Kjo është një fazë e re në formimin e imunitetit demokratik të vendit, tha ai. “Ne të gjithë jemi dëshmitarë të faktit se kërcënimet ndaj demokracive moderne nuk shfaqen më në forma klasike. Dezinformimi, manipulimi i informacionit publik, depërtimi i interesave të huaja në proceset zgjedhore ose sektorët kritikë të ekonomisë kombëtare janë bërë mjete efektive të ndikimit politik dhe strategjik, pa iu drejtuar formave të drejtpërdrejta të dhunës ose agresionit ushtarak”, tha Brace.

Brace theksoi gjithashtu se dokumenti ishte i nevojshëm për të forcuar sigurinë kombëtare pas sulmeve kibernetike kundër Shqipërisë në vitet e fundit, si dhe për shkak të detyrimit për të përmbushur standardet e Bashkimit Evropian dhe partnerëve të tjerë ndërkombëtarë. “Ngjarjet kanë treguar se Shqipëria është bërë një objektiv i vazhdueshëm i ndërhyrjeve të huaja dhe dezinformimit, prandaj ka nevojë për masa parandaluese, edhe me pjesëmarrjen e partnerëve evropianë”, tha ai.

Zbatimi i Planit të Veprimit nga Këshilli i Ministrave do të mbikëqyret përsëri nga një komision i posaçëm parlamentar, shtoi ai.

  • Shkupi mban Samitin e Planit Evropian të Rritjes për Ballkanin Perëndimor

Komisionerja e Zgjerimit të BE-së, Marta Cos, dhe udhëheqësit e gjashtë vendeve të Ballkanit Perëndimor (WB6), Shqipërisë, Bosnjës dhe Hercegovinës, Kosovës, Malit të Zi, Maqedonisë së Veriut dhe Serbisë, u mblodhën në Shkup për një takim të nivelit të lartë mbi Planin Evropian të Rritjes për Ballkanin Perëndimor. Samiti u zhvillua nga 30 qershori deri më 1 korrik.

Pas takimit, Komisioni Evropian tha se udhëheqësit e Ballkanit Perëndimor kishin konfirmuar vendosmërinë e tyre për të shfrytëzuar mundësitë e Planit të Rritjes për rajonin.

“Pas një viti reformash përpara dhe bashkëpunimi intensiv në fusha të tilla si financat, transporti, lidhja dixhitale dhe integrimi i tregut, Komisionerja Marta Cos dhe udhëheqësit vlerësuan progresin e bërë deri më sot. Ata gjithashtu konfirmuan vendosmërinë e tyre për t’u takuar rregullisht për të ruajtur vrullin politik pas Planit. Udhëheqësit synojnë të takohen përsëri këtë vjeshtë”, tha Komisioni Evropian në një deklaratë.”

Si pjesë e Planit të Rritjes, gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor janë të përkushtuara për të zbatuar Programet e Reformave, të mbështetura nga 6 miliardë euro ndihmë financiare nga BE-ja.

Deri më tani, pagesat paraprake sipas Planit të Rritjes janë bërë për Maqedoninë e Veriut, Shqipërinë, Malin e Zi dhe Serbinë. Komisioni Evropian përshëndeti miratimin e Axhendës së Reformave nga Bosnja dhe Hercegovina më 27 qershor dhe i kërkoi Kosovës të përshpejtojë miratimin e marrëveshjeve të nevojshme për të zhbllokuar fondet paraprake”, deklaroi Komisioni Evropian.

“Reformat kryesore nuk janë të lehta për t’u zbatuar. Ato nxjerrin në pah lidhjen e saj me strukturat e thella të pushtetit dhe kërkojnë një transformim themelor shoqëror. Ju, lidershipi, duhet t’i udhëheqni këto ndryshime. Përfitimet janë të shumta, duke sjellë stabilitet, siguri dhe prosperitet për të gjithë qytetarët tuaj. Plani i Rritjes është tërësisht në duart tuaja, pa politikë. Ky është një mjet që do t’ju ​​ndihmojë me reforma të rëndësishme, dhe këto reforma janë të nevojshme për t’ju ​​përgatitur për anëtarësim”, theksoi Marta Kos në fjalën e saj hapëse në samit.

Në samit nuk u morën vendime të rëndësishme, por pjesëmarrësit diskutuan aspekte të rëndësishme praktike të integrimit më të ngushtë të rajonit dhe BE-së. Në veçanti, kjo është mundësia e nisjes së roaming-ut falas për vendet e rajonit nga 1 janari 2026 (zgjerimi i zonës “roaming si shtëpi” të BE-së në Ballkanin Perëndimor), vendosja e aksesit në internet me brez të gjerë në ndërtesat publike, hapësirat publike urbane dhe zonat rurale, dhe integrimi i sistemeve të pagesave.

Takimi i radhës mbi Planin e Rritjes do të mbahet në Tiranë, Shqipëri.