- Serbia e gatshme të furnizojë me municione Ukrainën përmes vendeve evropiane
Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, në një intervistë me median gjermane Cicero, deklaroi se industria serbe e mbrojtjes po rrit prodhimin e municioneve dhe i ofroi Bashkimit Evropian të blejë të gjitha produktet e disponueshme, edhe me kusht që këto municione të përfundojnë në Ukrainë.
“Depot tona janë plot me municione dhe ne po prodhojmë më shumë, veçanërisht predha mortaje. Ne prodhojmë më shumë municione se Franca. Edhe pse nuk dua të perceptohem si një person që furnizon vazhdimisht municione palëve ndërluftuese, municionet janë të nevojshme në Evropë. Prandaj, u ofrova miqve tanë në BE mundësinë për të lidhur një marrëveshje blerjeje dhe shitjeje me ne dhe për të marrë gjithçka që kemi. Ky do të ishte një kontribut fenomenal që mund të japim për sigurinë evropiane”, deklaroi ai.
Duke iu përgjigjur pyetjes së drejtpërdrejtë të gazetarit: “Dhe këto municione mund të përdoren më pas në Ukrainë?”, presidenti serb theksoi: “Blerësit mund të bëjnë çfarë të duan me to. Ne thjesht kemi nevojë për një kontratë afatgjatë në mënyrë që të mund të planifikojmë.”
Në këtë sfond, Vuçiq theksoi se Serbia i përmbahet neutralitetit ushtarak, por është gati për një bashkëpunim më të madh me vendet evropiane. “Gjithmonë kam thënë se Serbia është ushtarakisht neutrale. Por ne jemi absolutisht të gatshëm të bashkëpunojmë me ushtritë evropiane. Ne tashmë bashkëpunojmë intensivisht me miqtë tanë evropianë ushtarakisht në Afrikë, Azi dhe kontinente të tjera, dhe jemi të gatshëm të rrisim praninë tonë së bashku me forcat evropiane”, vuri në dukje ai.
Presidenti i Serbisë deklaroi gjithashtu një qëndrim “të drejtë” të Serbisë ndaj Ukrainës dhe Rusisë, si dhe solidaritet me Ukrainën.
“Unë besoj se ne i trajtojmë të gjitha palët shumë drejt. Thjesht pyeteni Presidentin e Ukrainës, Volodymyr Zelenskyy, se cili nga shtetet e Ballkanit e ndihmoi më shumë Ukrainën me ndihmë financiare dhe humanitare. Përgjigja mund t’ju habisë”, vuri në dukje ai.
“Nëse dikush na pyet nëse e respektojmë integritetin territorial të Ukrainës, ne do të përgjigjemi: ‘Po, absolutisht, ne jemi shumë besnikë ndaj integritetit territorial të Ukrainës’. Unë udhëtova në Odesa gjatë luftës për të demonstruar solidaritetin tim”, theksoi Vuçiq.
Duke justifikuar pjesëmarrjen e tij në paradën në Moskë më 9 maj, Presidenti i Serbisë iu referua kujtesës historike: “Me përjashtim të viteve 1948 dhe 1949, ne ishim të pranishëm në paradën ushtarake ruse çdo vit që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore. Pse? Sepse Ushtria e Kuqe dhe partizanët jugosllavë çliruan së bashku Beogradin dhe Serbinë. Kjo nuk është vetëm pjesë e traditës dhe historisë ruse, por edhe e traditës dhe historisë sonë.”
Sipas Vuçiq, pjesëmarrja në festimet e Ditës së Fitores në Moskë ishte “detyra” e tij pavarësisht agresionit të Rusisë kundër Ukrainës. “Ne e dënojmë sulmin e Rusisë ndaj Ukrainës dhe besoj se kemi vepruar shumë drejt. Por ishte detyra ime të isha në këtë ngjarje. Megjithatë, nga respekti për Ukrainën, ne nuk u shfaqëm në Sheshin e Kuq me ushtarë ose pajisje ushtarake”, deklaroi ai.
Deklarata e Vuçiqit shkaktoi menjëherë një reagim të ashpër në Moskë.
Zëdhënësja e Ministrisë së Punëve të Jashtme të Rusisë, Maria Zakharova, në komentin e saj shprehu pakënaqësi dhe shqetësim të thellë. Ajo theksoi se hapa të tillë mund të kenë pasoja negative për marrëdhëniet dypalëshe dhe se Rusia mbështetet në respektimin e parimeve të neutralitetit dhe marrëdhënieve miqësore nga Serbia.
Duke komentuar deklaratat e presidentit serb, të cilat i konsideroi kontradiktore, Zakharova shprehu publikisht habinë e saj: “Kur lexoj të gjitha këto intervista të Presidentit të Serbisë, kam një pyetje – a ekziston vërtet vetëm një President Vuçiq? Më duket se njerëz të ndryshëm po japin intervista. Ne dëgjojmë intervista dhe deklarata të caktuara kur ai është në Moskë. Ne dëgjojmë deklarata të tjera kur ai jep intervista në vende të tjera gjeografike.”
Vetë Aleksandar Vuçiq më vonë u përmbajt nga një përgjigje e ashpër publike ndaj Zakharovas, duke deklaruar se ai vepron në interes të Serbisë. “Prita një ditë e gjysmë për të shmangur përgjigjen. Nëse do të kisha reaguar dje, do të kishte qenë shumë më e fortë. Por kur je president, duhet të numërosh jo deri në dhjetë, por deri në njëqind.”
***
Mesazhet e shprehura nga Vuçiq në intervistën me median gjermane demonstrojnë gatishmërinë e Beogradit për një përputhje themelore të politikës së jashtme me Brukselin, pavarësisht marrëdhënieve tradicionalisht miqësore serbo-ruse dhe refuzimit kategorik të Beogradit për të vendosur sanksione kundër Rusisë. Në fakt, duke ofruar furnizime indirekte të produkteve ushtarake për Ukrainën, Vuçiq po përdor kërkesën e madhe për municione në Evropë për të përmirësuar imazhin ekonomik dhe politik të vendit në Perëndim, kryesisht në BE. Qëllimi i Beogradit zyrtar mund të jetë zhbllokimi i përparimit të Serbisë në rrugën drejt BE-së, duke përfshirë hapjen e kapitullit të ardhshëm të negociatave.
- Kryetarja e Parlamentit Serb, Ana Brnabiç, bëri një vizitë në Ukrainë
Më 10 nëntor, Kryetarja e Asamblesë Kombëtare të Republikës së Serbisë (parlamenti), Ana Brnabiç, vizitoi Kievin. Qëllimi i vizitës u përcaktua si forcimi i bashkëpunimit ndërparlamentar dhe diskutimi i çështjeve të rëndësishme të axhendës dypalëshe, në veçanti mbështetja për kursin evropian të Ukrainës.
Programi i vizitës përfshinte negociata me udhëheqjen e lartë të Ukrainës. Gjatë takimit me Kryetarin e Verkhovna Rada, Ruslan Stefanchuk, palët diskutuan shkëmbimin e përvojave të integrimit evropian dhe gjithashtu theksuan rëndësinë e dialogut dypalësh.
Momenti kyç i vizitës ishin negociatat e Kryetarit të Parlamentit Serb me Presidentin e Ukrainës, Volodymyr Zelenskyy.
“Fokusi kryesor i bisedës me Brnabić ishte procesi i integrimit evropian. Ky është një qëllim strategjik për të dy vendet tona. Ne diskutuam gjithashtu bashkëpunimin ndërqeveritar dhe partneritetin për sigurinë rajonale”, shkroi Zelenskyy në platformën X.
Zelenskyy falënderoi Serbinë për “mbështetjen e palëkundur” të integritetit territorial dhe sovranitetit të Ukrainës brenda kufijve të saj të njohur ndërkombëtarisht. “Ne shohim që Beogradi sot qëndron në anën e së drejtës ndërkombëtare dhe e vlerësojmë këtë sinjal, veçanërisht në një kohë kur Evropa ka nevojë për unitet”, vuri në dukje ai.
Brnabić shprehu gjithashtu “mirënjohje të madhe” që Ukraina njeh dhe respekton plotësisht integritetin territorial të Republikës së Serbisë dhe e konsideron Kosovën dhe Metohinë një provincë autonome brenda Republikës së Serbisë. “Pavarësisht të gjitha presioneve, ata nuk heqin dorë nga ky qëndrim dhe kjo është ajo që ne vlerësojmë”, tha ajo.
Gjatë takimeve në Kiev, Kryetarja e Parlamentit të Serbisë theksoi kursin evropian të të dy vendeve dhe gatishmërinë e tyre për të thelluar bashkëpunimin në procesin e integrimit në BE. “Ukraina dhe Serbia janë vende evropiane dhe e ardhmja jonë është në Bashkimin Evropian. Ne jemi këtu për të konfirmuar gatishmërinë e parlamentit serb për një shkëmbim praktik të përvojave në rrugën drejt BE-së, si dhe për të forcuar dialogun tonë. Ne duhet të ndërtojmë një urë midis vendeve tona bazuar në respekt dhe interes të ndërsjellë”, deklaroi Brnabić.
“Mund të mbështeteni te Serbia për t’ju ofruar të gjithë ndihmën dhe njohuritë tona teknike në këtë rrugë. … Memorandumi i Mirëkuptimit midis Serbisë dhe Ukrainës për këtë çështje është finalizuar dhe është gati për nënshkrim dhe shpresoj që herën tjetër të marrim pjesë në ceremoninë e nënshkrimit të këtij Memorandumi midis Serbisë dhe Ukrainës për punë të përbashkët në çështjet e integrimit evropian”, vuri në dukje Kryetarja e Parlamentit të Serbisë.
Gjatë vizitës, ajo deklaroi se një konferencë e madhe do të organizohet në Beograd më 8-9 dhjetor në bashkëpunim me GLOBSEC, në të cilën ajo ftoi Kryetarin e Verkhovna Rada të Ukrainës, Ruslan Stefanchuk.
Vizita e Kryetarit të Parlamentit Serb në Kiev konfirmon se Beogradi zyrtar, pas deklaratës së Presidentit Aleksandar Vuçiq mbi furnizimet me municione, kërkon të konsolidojë politikisht kthesën e tij drejt Perëndimit dhe Kievit, duke përdorur kanale diplomatike të nivelit të lartë.
Është e qartë se, sipas mendimit të udhëheqjes serbe, vendosja e marrëdhënieve me Ukrainën kompenson refuzimin e Beogradit për të vendosur sanksione kundër Rusisë dhe do të ndihmojë gjatë negociatave të integrimit në BE me Brukselin.
- Mali i Zi do të Dërgojë Personel Ushtarak në Misionin e NATO-s për të Ndihmuar Ukrainën
Anëtarët e Parlamentit (Skupština) të Malit të Zi miratuan një vendim për dërgimin e personelit ushtarak të Forcave të Armatosura të Malit të Zi në mekanizmin e NATO-s për Ndihmë dhe Trajnim të Sigurisë për Ukrainën (NSATU).
Dyzet e katër deputetë votuan “pro”, pesë – “kundër” dhe dy abstenuan.
Deputetët e Partisë Demokratike Popullore (DNP) dhe deputeti nga Mali i Zi i Bashkuar, Vladimir Dobrčanin, votuan kundër.
Deputetët e Partisë Socialiste Popullore (SNP) abstenuan.
Ata që votuan “pro” përfshinin deputetë nga Partia Demokratike e Socialistëve, Lëvizja Evropa Tani, Social Demokratët, Unioni Qytetar CIVIS, Forumi Shqiptar, Partia Boshnjake, deputetë të pavarur dhe deputetë nga partia Demokracia e Re Serbe.
Partia Demokracia e Re Serbe, udhëheqësi i së cilës është Kryetari i Parlamentit të Malit të Zi Andrija Mandić, konsiderohet e orientuar drejt Presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiq. Kështu, votimi në Parlamentin e Malit të Zi mund të konsiderohet si një sinjal tjetër nga Vuçiq në lidhje me besnikërinë e tij ndaj Perëndimit dhe Ukrainës.
- Parlamenti Serb Lejon Ndërtim në Zonën e Shtabit të Përgjithshëm të Bombarduar në vitin 1999
Parlamenti Serb miratoi një ligj të posaçëm që synonte përshpejtimin e zbatimit të një projekti të diskutueshëm të pasurive të patundshme elitare të financuar nga një kompani investimi e lidhur me dhëndrin e Presidentit të SHBA-së Donald Trump, Jared Kushner. Projekti parashikon zhvillimin e një territori në Beogradin qendror ku ndodhen ndërtesat pjesërisht të shkatërruara të ish-Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë Jugosllave, të cilat u dëmtuan gjatë bombardimeve të NATO-s në vitin 1999.
Ligji i posaçëm, Lex Specialis, e klasifikon ndërtimin si urgjent, duke i detyruar institucionet shtetërore serbe të lëshojnë leje dhe miratime pa vonesa. Kjo lejon që prishja e rrënojave dhe puna në vend të fillojë pavarësisht pengesave dhe hetimeve të mëparshme ligjore.
Kompania Affinity Global Development, e lidhur me Kushner, planifikon të ndërtojë një kompleks në vendin e dhënë me qira për 99 vjet, i cili do të përfshijë një hotel elitar, apartamente, zyra dhe dyqane. Qeveria e Serbisë pretendon se projekti do të kontribuojë në zhvillimin ekonomik dhe do të forcojë lidhjet me Shtetet e Bashkuara.
Miratimi i ligjit shkaktoi rezistencë të gjerë publike dhe kritika të ashpra nga ekspertët dhe opozita, pasi ky vend ka vlerë të lartë simbolike dhe arkitekturore:
- Shumë serbë i shohin rrënojat si një simbol të vuajtjeve kombëtare nga bombardimet e NATO-s në vitin 1999 dhe mbështesin ruajtjen e tyre si një memorial ose transformimin e tyre në një objekt për përdorim publik.
- Ndërtesat e ish-Shtabit të Përgjithshëm janë gjithashtu një shembull kryesor i arkitekturës moderniste të mesit të shekullit të 20-të. Ekspertët theksojnë se privimi i tyre nga statusi i mbrojtjes në vitin 2024 dhe prishja e tyre e mëvonshme është e papranueshme. Instituti Serb për Mbrojtjen e Monumenteve të Kulturës e quajti miratimin e ligjit “një precedent të rrezikshëm” për trashëgiminë kombëtare.
Lëvizjet antiqeveritare kanë planifikuar tashmë protesta kundër zhvillimit.
Autoritetet serbe, të përfaqësuara nga deputetë të Partisë Progresive Serbe në pushtet, e mbrojnë vendimin, duke pretenduar se “po shembin rrënojat për të ndërtuar” dhe se një kompleks memorial i dedikuar të gjitha viktimave të bombardimeve të NATO-s do të ndërtohet në vend.
Miratimi i ligjit, me 130 vota “pro” dhe 40 “kundër”, mundëson fillimin e menjëhershëm të punimeve.
- Autoritetet Lokale të Zgjedhura në Kosovë
Më 9 nëntor, në Kosovë u zhvillua raundi i dytë i zgjedhjeve lokale. Qytetarët zgjodhën autoritetet lokale në 18 komuna, duke përfshirë kryeqytetin, Prishtina, dhe qytetin e dytë më të madh, Prizrenin.
Kryetari aktual i komunës së Prishtina-s, Përparim Rama, i nominuar nga Lidhja Demokratike e Kosovës (LDK) në opozitë, u rizgjodh në raundin e dytë, duke fituar një garë të ngushtë kundër kandidatit të Lëvizjes Vetëvendosje (LVV) të ish-kryeministrit Albin Kurti. Në Prizren, kandidati i LVV-së gjithashtu dështoi të mposhtë kryetarin aktual të komunës nga Partia Demokratike e Kosovës (PDK).
Në përgjithësi, Lëvizja Vetëvendosje dhe Lidhja Demokratike e Kosovës fituan secila nga shtatë komuna, Partia Demokratike e Kosovës – gjashtë, Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës – pesë dhe Lista Serbe – dhjetë.
Në raundin e dytë, Lista Serbe fitoi zyrën e kryetarit të komunës së Kllokotit, pasi fitoi në nëntë komuna të tjera me shumicë serbe në raundin e parë.
Pjesëmarrja në votime ishte gati 33 përqind, më e ulët se 39 përqind në raundin e parë.
Sipas Komisionit Qendror të Zgjedhjeve, nuk u regjistruan incidente serioze në ditën e zgjedhjeve. Votimi u zhvillua “në mënyrë paqësore dhe pa shkelje që mund të rrezikonin integritetin e zgjedhjeve”, deklaroi Kreshnik Radoniqi, kreu i KQZ-së.
Rezultati kryesor i zgjedhjeve ishte pjesëmarrja e Listës Serbe. Partia kryesore serbe në Kosovë nuk i bojkotoi këto zgjedhje, ndryshe nga ato të mëparshmet, gjë që kishte për qëllim të tregonte gatishmërinë e Beogradit zyrtar për t’u përmbajtur nga hapat radikalë në mënyrë që të mos përshkallëzohej situata në rajon.
Për më tepër, zgjedhjet lokale shërbyen si një lloj prove për partitë përpara zgjedhjeve të mundshme të parakohshme parlamentare.
- Ministrja e Kosovës akuzohet për abuzim
Prokuroria e Kosovës ngriti akuza kundër ish-Ministres së Tregtisë dhe Industrisë Rozeta Hajdari dhe dy zyrtarëve të tjerë të lartë, duke pretenduar se ata kryen abuzime me detyrën në dobi të palëve të treta dhe zbuluan informacion të klasifikuar shtetëror. Këto akuza lidhen me rastin e profilit të lartë të formimit të rezervave shtetërore në fillim të vitit 2022, gjatë pandemisë COVID-19.
Hetimi përcaktoi se Hajdari dhe kolegët e saj lehtësuan lidhjen e kontratave për furnizimin me naftë (nga Polonia) dhe grurë (nga Turqia) për rezervat strategjike shtetërore. Blerjet do të bëheshin me çmime që tejkalonin ndjeshëm vlerën e tregut, dhe procesi i prokurimit anashkaloi procedurat e tenderit publik.
Prokuroria thekson se në kohën kur u lidhën marrëveshjet, Hajdari e dinte se gruri i blerë nga shteti ishte 200 euro për ton më i shtrenjtë se vlera e tij aktuale e tregut. Sipas aktakuzës, veprimet e ministres shkaktuan dëme në buxhetin e shtetit të Kosovës prej rreth tre milionë eurosh.
Një sipërmarrës turk që mori pjesë në “skemë” u akuzua gjithashtu.
Rasti është veçanërisht akut sepse pavarësisht pagesave të bëra, mallrat (nafta dhe gruri), të cilat kishin për qëllim të siguronin sigurinë ushqimore të vendit, nuk u dorëzuan kurrë.
Akuzat për zbulimin e informacionit të klasifikuar shtetëror lidhen me shpërndarjen e paligjshme të informacionit në lidhje me planifikimin dhe vëllimet e rezervave shtetërore.
Rozeta Hajdari i hodhi poshtë kategorikisht akuzat. Në deklaratën e saj publike, ajo vuri në dukje se është krenare për punën e saj, e cila, sipas saj, siguroi furnizimin e Kosovës me produkte thelbësore gjatë një periudhe kur vendi ishte më i prekshëm.
Ky rast u bë një goditje serioze për qeverinë e Kryeministrit Albin Kurti, i njohur për retorikën e tij antikorrupsion.
Kurti, i cili shërbeu edhe si kryeministër në vitin 2022 kur u nënshkruan kontratat, refuzoi vazhdimisht t’u përgjigjej thirrjeve nga autoritetet gjyqësore për të dëshmuar në lidhje me këtë skemë korrupsioni.
- Bosnja kërkon ndihmë ligjore nga Moldavia në rastin e kampeve të stërvitjes ruse
Zyra e Prokurorit të Bosnjës dhe Hercegovinës iu drejtua zyrtarisht institucioneve të saj partnere në Moldavi me një kërkesë për ndihmë ligjore ndërkombëtare. Qëllimi i kërkesës është të merren të dhëna në lidhje me kampet e dyshuara ruse të stërvitjes në territorin e BiH, si dhe informacione në lidhje me aktivitetet dhe pjesëmarrjen e qytetarëve moldavë në to.
Siç është konfirmuar nga Zyra e Prokurorit të BiH, apeli u iniciua në kuadër të një hetimi të nisur në mesin e korrikut 2025. Veprimet hetimore kanë të bëjnë me vepra të mundshme penale dhe aktivitetet e qytetarëve të huaj që dyshohet se kanë qëndruar në territorin e Bosnjës dhe Hercegovinës.
Kërkesa drejtuar Kishinaut është një hap i rëndësishëm që konfirmon intensifikimin e veprimeve hetimore nga Zyra e Prokurorit të Shtetit të BiH në këtë rast të profilit të lartë, i cili lidhet drejtpërdrejt me kërcënimet hibride të Rusisë në rajon.
Çështja fitoi publicitet të gjerë pasi, në fund të vitit 2024, agjencitë moldave të zbatimit të ligjit zbuluan një rrjet që dyshohet se financohej nga oligarku pro-rus Ilan Řor. Ky rrjet po përgatiste qytetarë të rinj moldavë për të destabilizuar vendin pas zgjedhjeve presidenciale dhe referendumit. U vërtetua se më shumë se njëqind individë iu nënshtruan stërvitjes paraushtarake jo vetëm në Rusi, por edhe në vendet e Ballkanit, duke përfshirë Serbinë dhe Bosnjën dhe Hercegovinën (kryesisht në Republikën Srpska).
Gjatë arrestimeve në Moldavi në fund të vitit 2024, të dyshuarve iu gjetën pajisje speciale, duke përfshirë dronë, pajisje për hedhjen e eksplozivëve dhe udhëzime për prodhimin e substancave shpërthyese.
- Italia Hapi Hetim Kundër “Snajperistëve të Fundjavës”
Në Itali, ka filluar një hetim për një krim lufte të njohur si “Safari i Sarajevës”. Ai ka të bëjë me të huaj të pasur, kryesisht qytetarë italianë, të cilët gjatë rrethimit të Sarajevës paguan shuma të mëdha parash për t’u bërë “snajperistë të fundjavës” dhe për të qëlluar ndaj civilëve të paarmatosur.
Prokuroria e Milanos hapi çështjen pas një padie të ngritur nga gazetari dhe shkrimtari Ezio Gavazzeni dhe ish-gjyqtari Guido Salvini.
Ezio Gavazzeni, i cili ngriti padinë, e përshkroi atë si “gjueti nga njerëz shumë të pasur”, të apasionuar pas armëve, të cilët “paguan për të qenë në gjendje të vrisnin civilë të pafuqishëm” nga pozicionet e Ushtrisë së Republikës Srpska në kodrat përreth Sarajevës. Ata paguan shuma të mëdha parash – deri në 100,000 euro në vlerën e sotme – për mundësinë për të qëlluar.
Gavazzeni u rikthye në këtë temë pasi pa dokumentarin e vitit 2022 “Safari i Sarajevës” nga regjisori slloven Miran Zupanič, i cili pretendonte se qytetarë të vendeve të ndryshme, përfshirë Italinë, morën pjesë në vrasje. Pas kësaj, gazetari, i cili zakonisht shkruan për terrorizmin dhe mafian, ua dorëzoi prokurorëve gjetjet e tij prej 17 faqesh.
Italia u bë vendi i parë që nisi zyrtarisht një hetim gjyqësor kundër të ashtuquajturve “turistë lufte”. Hetimi iu caktua prokurorit për luftimin e terrorizmit.
Aktualisht, prokurorët dhe policia e Milanos kanë identifikuar një listë dëshmitarësh dhe po përpiqen të identifikojnë të gjithë të përfshirët. Hetimi në vetë Bosnjë dhe Hercegovinën, sipas raporteve të medias, ka ngecur, gjë që e bën çështjen italiane jashtëzakonisht të rëndësishme.
