- Partia Socialiste fiton zgjedhjet parlamentare në Shqipëri
Me 11 maj, në Shqipëri u mbajtën zgjedhjet parlamentare, me mbi 3.7 milionë votues që morën pjesë. Për herë të parë, diaspora, gati 245,000 shtetas shqiptarë që jetojnë jashtë vendit, zgjodhën përfaqësuesit e tyre parlamentarë.
Partia Socialiste e Kryeministrit Edi Rama, i cili ka qenë në pushtet që në 2013, fitoi përsëri. Socialistët fituan më shumë se 733,000, ose mbi 52% të votave. Jashtë vendit, partia u mbështet nga më shumë se 54% e votuesve.
Forca kryesore e opozitës, një koalicion i udhëhequr nga Partia Demokratike e ish-Kryeministrit dhe ish-Presidentit Sali Berisha, mori 34% të votave. Jashtë vendit, opozita u mbështet nga 28% e votuesve.
Sipas rezultateve paraprake, Partia Socialiste parashikohet se do të marrë rreth 83 nga 140 mandate. Partia Demokratike mendohet të marrë 50 mandate.
Kryeministri dhe kreu i Partisë Socialiste Edi Rama mbajti një fjalim në mbrëmjen e 14 majit, duke folur në bllok, në qendër të Tiranës. Ai falënderoi shqiptarët dhe theksoi se në fakt ishte zhvilluar një “referendum për bashkimin sa më parë të Shqipërisë me Europën”.
Linja kryesore e fushatës së Partisë Socialiste ishte anëtarësimi në Bashkimin Evropian në vitin 2030.
Opozita akuzoi autoritetet për mashtrim zgjedhor. Kreu i Partisë Demokratike, Sali Berisha, i hodhi poshtë rezultatet e zgjedhjeve parlamentare të 11 majit si një “grabitje” dhe jo si fitore e vërtetë e rivalëve të tij.
Megjithatë, sipas përfundimeve paraprake të Misionit të Vëzhgimit të Zgjedhjeve të OSBE/ODIHR, zgjedhjet ishin përgjithësisht gjithëpërfshirëse dhe transparente, dhe dita e votimit ishte e qetë dhe e organizuar mirë pavarësisht disa mangësive. Kjo u njoftua në një deklaratë të përbashkët nga Përfaqësuesja e Lartë e BE-së për Punët e Jashtme dhe Politikën e Sigurisë, Zëvendëspresidentja e Komisionit Evropian Kaja Kallas dhe Komisionerja Evropiane për Zgjerimin Marta Kos.
- Udhëtimi i Vuçiqit në Moskë provokon një reagim të përmbajtur nga BE
Presidenti serb Aleksandar Vuçiq mori pjesë në festimin e Ditës së Fitores më 9 maj në Moskë, ku zhvilloi gjithashtu biseda me Presidentin rus Vladimir Putin.
Çështja kryesore në takim, me pjesëmarrjen e delegacioneve nga të dy vendet, ishte furnizimi i Serbisë me gaz rus. Kontrata ekzistuese e gazit skadon më 31 maj dhe pas bisedimeve me Putinin në Kremlin, Vuçiq shprehu besimin e tij se Serbia do të ofrojë kushte të favorshme për zgjatjen e kontratës në vitet e ardhshme.
Për më tepër, Vuçiq dhe Putin diskutuan për “Industrinë e Naftës së Serbisë” (Naftna Industrija Srbije, ose NIS), e cila do të bjerë nën sanksionet e SHBA-së për shkak se është nën pronësi pronësi ruse, si dhe për shkak të – sipas udhëheqësit serb – “zhvillimeve gjeopolitike globale” dhe “situatës në rajonin e Ballkanit Perëndimor”.
Siç dihet, zyrtarët e Bashkimit Evropian i paralajmëruan udhëheqësit e vendeve kandidate kundër pjesëmarrjes në festimin e 9 majit në Moskë, por presidenti serb me sa duket i injoroi këto paralajmërime.
Përveç Vuçiqit, të vetmit dy udhëheqës nga Evropa që morën pjesë në paradë në kryeqytetin rus ishin Robert Fico, Kryeministri i Sllovakisë, dhe Zheljko Cvijanoviq, Kryetari i Presidencës së Bosnjës dhe Hercegovinës. Gjithashtu, në Moskë shkoi edhe Presidenti i Republikës Srpska (Bosnjë dhe Hercegovinë), Milorad Dodik, dhe Kryetari i Asamblesë Kombëtare të RS, Nenad Stevandiq, për të cilin një gjykatë boshnjake lëshoi një urdhër arresti për shkelje të rendit kushtetues të BeH (Bosnjës e Hercegovinës).
Në përgjigje të vizitës së Vuçiqit në Moskë, grupi politik i Socialistëve dhe Demokratëve (S&D) në Parlamentin Evropian i bëri thirrje Presidentes së Komisionit Evropian Ursula von der Leyen, Përfaqësueses së Lartë të BE-së për Punët e Jashtme dhe Politikën e Sigurisë, Zëvendëspresidentes së Komisionit Evropian Kaja Kallas, dhe Komisioneres Evropiane për Zgjerimin Marta Kos të ndërmarrin veprime të menjëhershme. Bashkëpunimi me Vladimir Putinin është i dëmshëm për Serbinë, rajonin dhe të gjithë procesin e zgjerimit të BE-së, deklaruan ata në media sociale.
Raportuesi i Parlamentit Evropian për Kosovën, anëtar i grupit të Partisë Popullore Evropiane (PPE), Riho Terras, shkroi në X se ai dhe kolegët e tij ligjvënës po mblidhnin nënshkrime për një peticion që i bënte thirrje Presidentit të Këshillit Evropian António Costa të anulonte vizitën e tij në Beograd të planifikuar për 13 maj. Prania e Vuçiqit në paradën ushtarake të Putinit bie ndesh me vlerat e BE-së dhe tregon mbështetje ndaj gjenocidit kundër Ukrainës, theksoi Terras, duke postuar tekstin e peticionit.
Megjithatë, Presidenti i Këshillit Evropian vizitoi Beogradin, ku u takua me udhëheqjësit e Serbisë. Gjatë takimit, Costa diskutoi me Vuçiqin hapat që Beogradi duhet të ndërmarrë për përparim të mëtejshëm në rrugën drejt BE-së. Presidenti i Këshillit Evropian kujtoi se, përveç forcimit të lirisë së medias, luftës kundër korrupsionit, reformimit të legjislacionit zgjedhor dhe ndjekjes së dialogut efektiv me Prishtinën, një kusht për integrimin evropian të Serbisë është përputhja e saj e plotë me politikën e jashtme dhe të sigurisë të BE-së, elementi kryesor i së cilës është një dënim i qartë i pushtimit brutal të Ukrainës nga Rusia dhe mbështetja për Ukrainën në arritjen e një paqeje të drejtë dhe të qëndrueshme. Duke komentuar mbi vizitën e Costas, Terras e quajti atë një dështim diplomatik. “Pavarësisht kundërshtimit të eurodeputetëve nga 14 shtete të ndryshme anëtare, Costa vendosi të takohet me mikun më të mirë të Kremlinit, Presidentin Vuçiq. BE-ja nuk mund t’i lejojë këto lloj dështimesh diplomatike!” shkroi ai në X.
Sipas ekspertëve, qëndrimi i përmbajtur nga ana e BE-së synon ta mbajë Serbinë në orbitën e BE-së. Në të njëjtën kohë, një politikë e tillë “përbuzëse” nga Brukseli mund të kontribuojë në afrimin e mëtejshëm të Beogradit me Moskën dhe në distancimin e Serbisë nga BE-ja, pavarësisht deklaratave që vijnë nga udhëheqja serbe në lidhje me të ashtuquajturin angazhimi të tyre ndaj procesit të integrimit evropian.
- Lituania sanksionon udhëheqjen e Republikës Srpska
Qeveria lituaneze ka vendosur sanksione kundër Presidentit të Republikës Srpska (Bosnjë dhe Hercegovinë) Milorad Dodik, Kryetarit të Asamblesë Kombëtare të RS Nenad Stevandiq dhe Kryeministrit të Republikës Srpska Radovan Vishkoviq për shkelje të rendit kushtetues të BeH.
Sanksionet përfshijnë ndalim hyrjeje dhe tranziti deri më 18 prill 2030.
Kështu, Lituania iu bashkua Mbretërisë së Bashkuar, Austrisë, Gjermanisë dhe SHBA-së, të cilat tashmë kanë goditur udhëheqës individualë të Republikës Srpska me një sërë kufizimesh.
Polonia ka nisur gjithashtu procesin e vendosjes së sanksioneve kundër Presidentit të Republikës Srpska, Milorad Dodik.
Supozohet se kufizimet, ndër të tjera, nuk do t’u lejojnë udhëheqësve të RS (Republilës Srpska) të udhëtojnë për në Rusi përmes territoreve të vendeve përkatëse.
- EUFOR nuk lejohet të përfshihet në ndalimin e udhëheqësve të Republikës Srpska
Më 14 maj, Asambleja Kombëtare e Republikës Srpska (NSRS) mbështeti veton e lëshuar nga Presidentja e Presidencës së Bosnjës dhe Hercegovinës, përfaqësuesja e serbëve, Zeljka Cvijanovic, mbi rezolutën e takimit të 12 majit të Presidencës së BeH. Në atë rezolutë, dy anëtarë të tjerë të Presidencës së BeH, Denis Becirovic dhe Zeljko Komsic, i bënë thirrje misionit ushtarak të BE-së në BeH, EUFOR, që të ndihmojë në arrestimin e udhëheqësve të Republikës Srpska.
Në memorandumin për veton të paraqitur në Asamblenë Kombëtare të RS-së, Cvijanovic deklaron se rezoluta e Presidencës së BeH-së është “destruktive për interesat jetësore” të Republikës Srpska dhe se Presidenca e BeH-së ka shkuar “përtej kompetencave të saj të përcaktuara kushtetuese”. Në fjalimin e saj para deputetëve, Cvijanovic deklaroi se “rezoluta kontroverse” synon të “përfshijë forcat ushtarake ndërkombëtare në zgjidhjen e krizës politike dhe kushtetuese në Bosnjë dhe Hercegovinë në një mënyrë të tillë që ata të merren me udhëheqësit legjitimë të RS-së”. “EUFOR, detyra e të cilës është të mbikëqyrë zbatimin ushtarak të Marrëveshjes së Paqes së Dejtonit, nuk ka autoritetin që të ndihmojë shërbimet e sigurisë në mënyrën e parashikuar nga rezoluta kontroverse”, tha Cvijanovic.
Siç dihet, në mars, gjykata boshnjake lëshoi urdhër-arreste për Presidentin e Republikës Srpska, Milorad Dodik, Kryetarin e Asamblesë Kombëtare të Republikës Srpska, Nenad Stevandiç, dhe Kryeministrin e Republikës Srpska, Radovan Vishkoviq. Udhëheqësit e RS akuzohen për shkelje të rendit kushtetues të Bosnjës pas një sërë vendimesh kontraverse të miratuara nga institucionet e RS.
Zbatuesit e ligjit të Bosnjës dhe Hercegovinës u përpoqën ta arrestonin Dodikun në Sarajevën Lindore, por nuk patën sukses pasi zyrtarët e SIPA-s (State Investigation and Protection Agency of Bosnia and Herzegovina, ose Agjencia Shtetërore e Hetimit dhe Mbrojtjes së Bosnjës dhe Hercegovinës) zgjodhën të mos hynin në konflikt me policinë e Republikës Srpska, e cila ofron siguri për udhëheqjen e Republikës Srpska.
Në një rast tjetër, Vishkoviq arriti të shmangte arrestimin në distriktin Brçko, ku konvoji i tij ndryshoi rrugën për të shmangur ndalimin nga policia lokale.
Vetoja u votua pro nga 64 nga 69 deputetë të pranishëm, me 5 kundër. Kështu, më shumë se dy të tretat e 83 deputetëve që janë anëtarë të Asamblesë Kombëtare të RS mbështetën veton, që do të thotë se rezoluta e Presidencës së Bosnjës dhe Hercegovinës nuk do të hyjë në fuqi.
Vetoja u mbështet jo vetëm nga partitë e koalicionit qeverisës, por edhe nga forcat kryesore të opozitës në parlamentin e RS, Partia Demokratike Serbe (SDS) dhe Partia e Progresit Demokratik (PDP). Pa mbështetjen e opozitës, parlamenti i Republikës Srpska nuk do të kishte qenë në gjendje të vinte veton ndaj rezolutës.
- Maqedonia e Veriut i bashkohet iniciativës për të krijuar gjykatën për krimet ruse në Ukrainë
Maqedonia e Veriut i është bashkuar iniciativës së paraqitur nga Bashkimi Evropian dhe aleatët e saj për të krijuar një gjykatë speciale në Hagë për të mbajtur përgjegjës udhëheqjen e lartë ushtarake dhe politike të Rusisë për krimet e luftës të kryera në Ukrainë, duke u bërë vendi i vetëm nga rajoni i Ballkanit Perëndimor që merr pjesë në takimin në Lviv të Ukrainës, ku u miratua vendimi përkatës.
Ministri i Punëve të Jashtme dhe Tregtisë së Jashtme i Maqedonisë së Veriut, Timco Mucunski, theksoi se vendi është pjesë e iniciativës, pasi ajo mbështet respektimin e ligjit ndërkombëtar publik dhe humanitar. “Po e bëjmë këtë në komunikim dhe koordinim të plotë me të gjithë partnerët tanë strategjikë në fushën e politikës së jashtme. Arsyeja pse vendi ynë po bëhet pjesë e këtij procesi, dhe ajo që qytetarët tanë duhet ta dinë, është se respekti për të drejtën ndërkombëtare publike dhe të drejtën ndërkombëtare humanitare është një nga mjetet kryesore dhe më të rëndësishme, veçanërisht për vendet më të vogla si i yni”, tha Mucunski.
Ai theksoi se si shtet, Maqedonia e Veriut e mbështet në thelb iniciativën, si dhe të gjitha iniciativat që synojnë forcimin e së drejtës ndërkombëtare publike. “Politika ndonjëherë mund të jetë më e fortë se ligji, por kjo nuk do të thotë që ne si shtet nuk duhet t’i qëndrojmë vazhdimisht parimeve për të cilat mbështesim”, tha Ministri i Jashtëm maqedonas.
Sipas mendimit të tij, koha do të tregojë nëse kjo iniciativë do t’i arrijë qëllimet e saj, por ai e vlerësoi atë si një hap të vërtetë që duhet të ndërmerret në kontekstin aktual gjeopolitik.
Në total, Koalicioni i Shteteve për Krimimin e një Tribunali Special për Krimin e Agresionit kundër Ukrainës (Grupi Bërthamë) përfshin katër duzina shtetesh.
“Deklarata e Lvivit” e miratuar në takimin e 9 majit u bë vendimi i parë politik i nivelit të lartë mbi krijimin e një Tribunali Special për Krimin e Agresionit kundër Ukrainës. Tribunali do të formalizohet brenda kornizës së Këshillit të Evropës dhe do të ketë selinë në Hagë.
- Kroacia dhe Polonia forcojnë bashkëpunimin në fushën e mbrojtjes
Zhvillimi i bashkëpunimit ushtarak dypalësh ishte në axhendën e negociatave midis Zëvendëskryeministrit dhe Ministrit të Mbrojtjes Kombëtare të Polonisë, Władysław Kosiniak-Kamysz, dhe Zëvendëskryeministrit dhe Ministrit të Mbrojtjes së Kroacisë, Ivan Anushiq, në Varshavë më 8 maj.
“Ne kemi nevojë për më shumë bashkëpunim ekonomik, veçanërisht në sektorin e armëve”, theksoi ministri polak. “Ne mendojmë për kërcënimet dhe kundërshtimin e tyre në një mënyrë të ngjashme. Ne e dimë se duhet t’u përgjigjemi kërcënimeve me unitet, bashkëpunim dhe thjeshtim të procedurave. Në javët e ardhshme, ne do të përqendrohemi në forcimin e bashkëpunimit ekonomik në fushën e ndërmarrjeve të mbrojtjes”, theksoi Kosiniak-Kamysz. “Ne duam bashkëpunim midis industrive tona të mbrojtjes, shkëmbim përvojash mbi pajisjet ushtarake – HIMARS, Bayraktar”, shtoi ai.
Ministri polak i Mbrojtjes theksoi rëndësinë e veprimeve të përbashkëta brenda NATO-s dhe forcimin e krahut lindor të Aleancës. “Ushtarët kroatë janë tashmë në Poloni dhe prania e tyre do të rritet. Ne dimë si t’u përgjigjemi kërcënimeve nga Rusia”, theksoi ai. “Ne duhet të jemi të bashkuar dhe të gatshëm për të vepruar.”
“Ne e dimë se duhet të forcojmë bashkëpunimin tonë. …Një nga përgjegjësitë tona është të përgatitemi për kërcënime. Ne duhet të jemi gati për të penguar. Polonia dhe Kroacia e kuptojnë shumë mirë njëra-tjetrën, pasi kanë përvojë të ngjashme. Dhe ne do ta përdorim më tej këtë përvojë dhe do ta zhvillojmë bashkëpunimin për hir të sigurisë”, tha Ministri Kroat i Mbrojtjes.
U njoftua se një vizitë kthimi e Ministrit Polak në Kroaci do të organizohet brenda dy muajve të ardhshëm, ku do të nënshkruhet një letër qëllimi, e cila do ta çojë bashkëpunimin dypalësh në një nivel të ri me qëllim forcimin e aftësive mbrojtëse të të dy vendeve në kontekstin e sfidave aktuale të sigurisë në Evropën Lindore. “Në Zagreb, ne do të nënshkruajmë një letër qëllimi dhe do të fillojmë bashkëpunimin në nivelin më të lartë – në fushën e sigurisë, mbrojtjes dhe armatimeve. Ne duhet t’i marrim seriozisht kërcënimet që vijnë nga lindja dhe të përgatitemi së bashku”, tha Ministrja Anushiq.
Bashkëpunimi midis Kroacisë dhe Polonisë në fushën ushtarake plotëson ndërveprimin ekonomik të vendosur më parë në kuadër të Iniciativës së Tre Deteve.
- Skandal rreth ndërtesës së Shtabit të Përgjithshëm në Beograd
Drejtori në detyrë i Institutit Republikan për Mbrojtjen e Monumenteve Kulturore të Serbisë, Goran Vasic, u ndalua me dyshimin për falsifikim të një dokumenti në bazë të të cilit qeveria i hoqi statusin e trashëgimisë kulturore ndërtesës së Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë së Serbisë dhe Malit të Zi dhe Ministrisë së Mbrojtjes në qendër të Beogradit, të cilat u shkatërruan gjatë operacionit të NATO-s në vitin 1999.
“Më 12 maj 2025, forcat e rendit bastisën Institutin Republikan për Mbrojtjen e Monumenteve Kulturore, pas së cilës Goran Vasic u ndalua dhe u soll për marrje në pyetje si i dyshuar në Zyrën e Prokurorit të Përgjithshëm për Krimin e Organizuar”, thuhet në deklaratën zyrtare.
Në Beograd, skandali mbi ndërtesat e Shtabit të Përgjithshëm lidhet me planet e Jared Kushner, dhëndrit të Donald Trump, për të ndërtuar një hotel luksoz dhe kompleks biznesi në vendin e rrënojave të Shtabit të Përgjithshëm. Anulimi i statusit të trashëgimisë kulturore hoqi pengesën e fundit të mbetur për prishjen e ndërtesave dhe nisjen e ndërtimit.
Pas arrestimit të drejtorit në detyrë të Institutit për Mbrojtjen e Monumenteve, Affinity Partners, një kompani në pronësi të Jared Kushner, u tha mediave amerikane se nuk kishte luajtur asnjë rol në shqyrtimin e statusit kulturor të objektit në Beograd. “Sot mësuam nga raportet e medias se një ish-zyrtar i qeverisë serbe, pa lidhje me firmën tonë, dyshohet se ka falsifikuar dokumente që lidhen me përcaktimin historik të projektit të Sheshit të Beogradit”, thuhej në deklaratë. Ata shtuan se do ta “shqyrtonin këtë çështje dhe do të përcaktonin hapat e mëtejshëm”. Kompania vuri në dukje se puna nuk ka filluar ende dhe fati i projektit është aktualisht i pasigurt.
Debati fillimisht shpërtheu pasi Presidenti serb Aleksandar Vuçiq nuk u takua as me Presidentin Trump dhe as me zyrtarë të lartë amerikanë gjatë udhëtimit të tij në Shtetet e Bashkuara.
