- Zjarri vdekjeprurës në klubin e natës në Maqedoninë e Veriut vret 59 persona
Pesëdhjetë e nëntë persona, kryesisht të rinj, vdiqën tragjikisht në një zjarr në klubin e natës Pulse në Koçan, një qytet në lindje të Maqedonisë së Veriut, natën e 16 marsit. 197 veta u plagosën, duke pësuar djegie.
Zjarri shpërtheu rreth orës 02:30 të mëngjesit. Besohet se zjarri është shkaktuar nga shkëndija të prodhuara nga pajisjet ndriçuese. Numri i madh i viktimave shpjegohet me faktin se ambientet e klubit nuk ishin të përshtatshme për organizimin e ngjarjeve masive; përveç kësaj, në objekt nuk kishte mjaftueshëm aparate për fikjen e zjarrit.
Hetimi është ende duke u zhvilluar.
Maqedonia e Veriut ka shpallur shtatë ditë zie. Disa vende fqinje kanë shpallur një ditë zie.
Më shumë se 100 viktima janë transferuar në spitale jashtë vendit – në Serbi, Bullgari, Slloveni, Kroaci, Greqi, Itali, Austri, Belgjikë, Lituani, Turqi, Suedi, Hungari dhe Poloni.
Maqedonia e Veriut ka aktivizuar mekanizmin e mbrojtjes civile të Bashkimit Evropian për të lehtësuar koordinimin e ndihmës nga shtetet anëtare.
Më 18 mars, mijëra studentë dhe nxënës maqedonas dhe qytetarë u mblodhën në Shkup dhe qytete të tjera anembanë vendit për të nderuar viktimat. Gjatë tubimeve, njerëzit shprehën edhe protestën e tyre kundër korrupsionit, duke i kërkuar llogari qeverisë.
Në Koçan, tubimi u shndërrua në trazira. Protestuesit shkatërruan kafenenë Classic, e cila është në pronësi të të njejtin individ që është edhe pronari i klubit Pulse, dhe plaçkitën dyqanin e tij.
Aktualisht nën hetim janë 20 persona, mes tyre edhe zyrtarë të lartë. Janë arrestuar disa të dyshuar. “Nuk do të ketë mëshirë, pa marrë parasysh se cilës etni apo parti politike i përket. Ajo që ndodhi është më shumë se një krim, është një vrasje masive që dikush e ka lejuar të ndodhë për para, ryshfet dhe korrupsion”, tha kryeministri i Maqedonisë së Veriut, Kristijan Mickoski.
- A është përdorur një “armë zanore” kundër protestuesve në Beograd?
Tubimi më i madh politik në historinë e Serbisë u zhvillua më 15 mars. Organizata Arhiv javnih skupova vlerësoi se midis 275,000 dhe 325,000 njerëz iu bashkuan ngjarjes në Beograd.
Aksioni u organizua nga studentët të cilët prej disa muajsh kanë bllokuar fakultetet dhe kanë mbajtur tubime masive, duke kërkuar përgjegjësi politike dhe ligjore për vdekjen e 15 personave në stacionin e trenit në Novi Sad, ku një tendë u shemb mbi njerëzit më 1 nëntor të vitit të kaluar.
Në prag të tubimit të 15 marsit, autoritetet serbe paralajmëruan planet e protestuesve për të pushtuar institucionet shtetërore dhe veprime të mundshme të dhunshme, gjë që nuk ndodhi.
“Serbia ka fituar, ne kemi arritur të ruajmë paqen,” tha presidenti serb Aleksandar Vuçiq në një fjalim vonë më 15 mars.
Megjithatë, protestuesit dhe opozita akuzuan autoritetet për përdorimin e pajisjeve të ndaluara – një armë zanore – kundër protestuesve.
Video të shumta të postuara në mediat sociale tregojnë se si aktivistët fillimisht mbajnë një minutë heshtje për të nderuar viktimat e tragjedisë në Novi Sad. Më pas protestuesit u panë duke u shpërndarë papritur, pa ndonjë arsye.
“Sipas dëshmive, të pranishmit ndjenë një ndikim të fortë zanor përpara se të përballeshin me një valë të nxehti ose ere,” tha një deklaratë nga disa organizata të shoqërisë civile serbe (OJQ).
Presidenti serb, Ministria e Punëve të Brendshme, Ministria e Mbrojtjes dhe Agjencia e Informacionit të Sigurisë (BIA) hodhën poshtë menjëherë akuzat për përdorimin e armëve zanore kundër protestuesve. Megjithatë, liderët e opozitës prezantuan fotografi që tregonin automjete të pajisura me armë zanore jashtë ndërtesës së administratës presidenciale më 15 mars. Pas kësaj, policia serbe pranoi se kishte pajisje të fuqishme akustike në shërbim të Ministrisë së Punëve të Brendshme, duke ia paraqitur ato gazetarëve. Policia këmbënguli se “armët zanore” nuk u përdorën kurrë si një mjet kundër trazirave, por ishin planifikuar të përdoreshin për të transmetuar mesazhe për protestuesit.
Në këtë sfond, Kuvendi i Serbisë konfirmoi dorëheqjen e kryeministrit Millosh Vuçeviq më 19 mars. Kështu, fillon një numërim mbrapsht 30-ditor për emërimin e qeverisë së re.
Nëse brenda 30 ditëve nuk miratohet qeveria e re, do të zhvillohen zgjedhjet e reja parlamentare. Zgjedhjet e parakohshme shihen tashmë si zhvillimet më të mundshme.
- Republika Srpska miraton paraprakisht kushtetutën e re
Asambleja Kombëtare e Republikës Srpska (NARS) miratoi draftin e Kushtetutës së re të RS në mbrëmjen e 13 marsit.
Dispozitat kryesore përcaktojnë Republikën Srpska si një entitet kushtetues sovran, të bashkuar dhe të pandashëm, të afirmuar nga vullneti i popullit dhe Marrëveshja e Përgjithshme Kornizë për Paqe në Bosnje dhe Hercegovinë (Marrëveshja e Paqes së Dejtonit). Republika Srpska përkufizohet si shteti i popullit serb dhe i të gjitha kombeve dhe qytetarëve që jetojnë në të.
Shtetësia e vetme e Bosnjë-Hercegovinës do të hiqet dhe përmendet vetëm shtetësia e entiteteve të BeH – Republika Srpska dhe Federata e Bosnjë-Hercegovinës.
Kushtetuta e re do të parashikojë krijimin e Ushtrisë së Republika Srpska, shfuqizimin e Këshillit të Popujve të Republikës Srpska dhe pozicionin e Zëvendës Presidentit të RS.
Drafti thekson se Republika Srpska ka të drejtën e vetëvendosjes dhe mund të bashkohet në bashkësitë shtetërore të një strukture federale ose konfederale me shtetet fqinje dhe të tjera – ose grupe shtetesh.
Është paraparë që ligjet e miratuara nga Asambleja Parlamentare e Bosnjës dhe Hercegovinës të zbatohen në territorin e Republikës Srpska vetëm pas miratimit të tyre nga Kuvendi Popullor i Republikës Srpska.
Drafti i Kushtetutës së re përcakton se Gjykata Kushtetuese e Republika Srpska (jo Bosnje dhe Hercegovina) do të vendosë për zbatimin e ligjeve dhe akteve të autoriteteve të BeH në territorin e Republikës Srpska.
Pesëdhjetë ligjvënës nga koalicioni qeverisës nga 58 të pranishëm në seancë votuan në favor të miratimit të draftit të kushtetutës së re të RS.
Drafti i miratuar paraprakisht i Kushtetutës së Republika Srpska do të vihet në diskutim publik për 30 ditë, me një votim të mëpasshëm për Kushtetutën e re brenda gjashtë muajve.
Miratimi përfundimtar i Kushtetutës së re kërkon një shumicë prej dy të tretash (56 deputetë), ndërsa koalicioni qeverisës përfshin vetëm 53.
Nëse kushtetuta e re e Republika Srpska miratohet përfundimisht, kjo do të nënkuptojë një kurs të qartë për RS për të fituar pavarësi shumë më të madhe, madje edhe të plotë.
Përfaqësuesi i Lartë në Bosnje dhe Hercegovinë, Christian Schmidt, nuk e ndan mendimin se Milorad Dodik po “bllofon”. Sipas tij, bëhet fjalë për “përgatitjet e planifikuara prej kohësh për pavarësinë” e RS.
“Jo, ky nuk është një bllof, kjo është ende një përpjekje për të nënvizuar kufij të rinj në mënyrë paqësore”, tha Schmidt në një intervistë për mediat austriake.
- Kosova, Shqipëria dhe Kroacia nënshkruajnë memorandum për aleancë ushtarake
Dokumenti u nënshkrua më 19 mars në Tiranë nga ministri i Mbrojtjes i Shqipërisë Pirro Vengu, homologu i tij kosovar Ejup Maqedonci dhe shefi kroat i mbrojtjes Ivan Anushiq.
Memorandumi synon të promovojë bashkëpunimin në ngritjen e aftësive të mbrojtjes dhe industrisë së mbrojtjes, të rrisë ndërveprueshmërinë përmes trajnimeve, të luftojë kërcënimet hibride dhe të forcojë qëndrueshmërinë strategjike, si dhe të ofrojë mbështetje të plotë për integrimin e mbrojtjes euroatlantike dhe rajonale të Kosovës.
Siç u përmend, memorandumi është marrëveshja e parë e tillë e nënshkruar në rajon.
“Ne kemi një vlerësim të përbashkët të kërcënimeve në një mjedis të brishtë sigurie. Në këtë kontekst, angazhimi ynë për të zhvilluar aftësitë tona mbrojtëse është më i fortë se kurrë”, theksoi ministri Vengu.
Ministri Maqedonci theksoi se “synimi i këtij bashkëpunimi nuk është rast kërcënimi për askënd, është mesazh për ata qe synojnë të kërcënojnë rajonin”. “Ne u tregojmë qe jemi së bashku dhe nuk do te lejojmë qe askush të destabilizon rajonin. Kjo marrëveshje është një deklaratë, është një mesazh për çdo vend që synon destabilizimin, ne jemi bashkë”, tha ai.
Ministri kroat theksoi se qëllimi është forcimi i stabilitetit rajonal dhe përmirësimi i ndërveprimit midis forcave të armatosura të tre vendeve, duke përfshirë stërvitjet e përbashkëta dhe shkëmbimin e përvojës ushtarake.
Anushiq vuri në dukje se Bullgaria mund t’i bashkohet kësaj aleance ushtarake trepalëshe në të ardhmen.
Duke komentuar marrëveshjet mes Zagrebit, Tiranës dhe Prishtinës, presidenti serb Aleksandar Vuçiq deklaroi se nënshkrimi i Memorandumit trepalësh është shkelje e “të ashtuquajturës marrëveshje nënrajonale për kontrollin e armëve të vitit 1996”, dhe akuzoi Shqipërinë, Kroacinë dhe “të ashtuquajturën Kosovë” se “kanë nisur një garë armësh në rajon”. Megjithatë, analistët rajonalë theksojnë se marrëveshja e vitit 1996, të cilën e përmend presidenti serb, është një dokument që, në fakt, liston vetëm llojet dhe vëllimet e armëve që mund të kishte në atë kohë Republika Federale e Jugosllavisë, Bosnja e Hercegovina dhe Kroacia, prandaj akuzat e Beogradit janë të pabaza.
