- Në Serbi arrestohen organizatorë të kampeve paramilitare për moldavët
Më 26 shtator në Serbi, u arrestuan dy persona, të akuzuar për organizimin e trajnimeve paramilitare për qytetarët e Moldavisë dhe Rumanisë.
Gjatë një kontrolli të apartamentit të të dyshuarve, policia sekuestroi laptopë, celularë, si dhe një pajisje për zbulimin dhe monitorimin e sinjaleve të radio-frekuencave. Njëri prej të dyshuarve u gjet gjithashtu në posedim të armëve, për të cilat i shtohet gjithashtu një akuzë tjetër – prodhim, ruajtje, mbajtje dhe trafikim i paligjshëm i armëve dhe substancave shpërthyese.
Gazetarët investigativë raportuan se personat në fjalë janë Lazar Popoviq dhe Savo Stevanoviq. Mediat zbuluan se individët e arrestuar dikur ishin anëtarë të ekipit të Nenad Popoviq, ministrit aktual pa portofol në Qeverinë e Serbisë, i njohur për qëndrimin e tij pro-rus.
Në total, raportohet se midis 150 dhe 170 shtetas të huaj iu nënshtruan trajnimit në kampet paramilitare në zonën e Loznicës në Serbinë perëndimore nga korriku deri në shtator të këtij viti. Trajnimi kishte për qëllim t’u mësonte “kadetëve” të provokonin trazira në rast të rezultateve të pafavorshme për forcat pro-ruse në zgjedhjet parlamentare moldave (28 shtator).
Megjithatë, ky operacion hibrid i gjerë u ndalua: në Moldavi planet e forcave pro-ruse u zbuluan në kohë dhe disa ditë më parë 74 persona u ndaluan me dyshimin për përgatitje trazirash.
Në sfondin e ngjarjeve që i paraprinë votimit në zgjedhjet moldave, BE-ja dërgoi grupin e saj të parë hibrid të reagimit të shpejtë për të ndihmuar Kishinaun. Komisionerja për Zgjerim, Marta Kos, u tha gazetarëve se Komisioni Evropian është në dijeni të përpjekjeve të Rusisë për të ndikuar në zgjedhjet parlamentare në Moldavi dhe po shqyrton “si u bë e mundur” që dhjetëra moldavë thuhet se iu nënshtruan trajnimit “mbi taktikat e destabilizimit” në Serbi.
Ndërkohë, në zgjedhjet e 28 shtatorit, fitorja u arrit nga “Partia e Veprimit dhe Solidaritetit” (Partidul Acțiune și Solidaritate, PAS) në pushtet pro-evropian, udhëheqësja e së cilës është Presidentja Maia Sandu. Sipas të dhënave paraprake, PAS fitoi 50.2% të votave dhe do të sigurojë shumicën në parlamentin e ri.
- Partia e Dodikut do të marrë pjesë në zgjedhjet e parakohshme për Presidentin e Republikës Srpska
Aleanca e Social Demokratëve të Pavarur (SNSD), partia e Milorad Dodikut, më 29 shtator vendosi të marrë pjesë në zgjedhjet e parakohshme për Presidentin e Republikës Srpska.
Zgjedhjet do të mbahen më 23 nëntor. Ato u shpallën pasi Komisioni Qendror i Zgjedhjeve, në bazë të një vendimi gjyqësor, i dha fund mandatit presidencial Dodikut në gusht të këtij viti.
Dodiku u dënua nga Gjykata e Bosnjës dhe Hercegovinës për moszbatim të vendimeve të Përfaqësuesit të Lartë në Bosnjë dhe Hercegovinë dhe iu ndalua posaçërisht të mbante poste publike për gjashtë vjet.
Më parë, vetë Dodiku, partia e tij SNSD dhe Asambleja Kombëtare e Republikës Srpska (NSRS) nuk e njohën vendimin e gjykatës së BiH-së për ndërprerjen e mandatit presidencial të Dodikut dhe vendimin e KQZ-së për të shpallur zgjedhje të parakohshme. Megjithatë, më vonë, NSRS miratoi një vendim që i jepte “secilës parti të drejtën për të vendosur në mënyrë të pavarur nëse do të marrë pjesë në zgjedhje”.
Në të njëjtën kohë, Dodik dha zyrtarisht dorëheqjen nga posti i presidentit, duke njohur kështu vendimin e Gjykatës së Bosnjës dhe Hercegovinës dhe Komisionit Qendror Zgjedhor të BiH. Tani, sipas tij, “SNSD duhet sa më shpejt të jetë e mundur të propozojë në Asamblenë Kombëtare të Republikës Srpska një zgjidhje për zgjedhjen e një presidenti në detyrë të RS deri në zgjedhjet e parakohshme, dhe ndoshta më gjatë”, tha Dodik.
Arsyeja për pjesëmarrjen e SNSD-së në zgjedhje ishte refuzimi i forcave opozitare në Republika Srpska për të bojkotuar zgjedhjet e parakohshme presidenciale të shpallura dhe mungesa e konsensusit për këtë çështje brenda partisë së Dodik. Siç raportojnë mediat, në takimin e Bordit Kryesor të SNSD-së, thuhet se “nuk u arrit asnjë marrëveshje në lidhje me bojkotimin e zgjedhjeve”, prandaj u vendos që partia të marrë pjesë.
“Kjo është pjesë e strategjisë sonë, të cilën vendosëm ta zbatojmë, për të kundërshtuar atë që do të kërcënonte Republikën Srpska”, komentoi Dodik vendimin e SNSD-së për të marrë pjesë në zgjedhje.
- SHBA-të do të shtyjnë sanksionet kundër NIS vetëm për disa ditë
Presidenti i Serbisë Aleksandar Vuçiq, në fjalimin e tij nga Nju Jorku, njoftoi se Shtetet e Bashkuara kanë shtyrë përsëri sanksionet kundër NIS (Naftna Industrija Srbije), por vetëm për disa ditë. Masat kufizuese pritej të hynin në fuqi më 1 tetor. Megjithatë, më vonë Radio Televizioni i Serbisë raportoi se sanksionet ishin shtyrë për tetë ditë të tjera dhe do të hyjnë në fuqi më 8-9 tetor.
Vuçiq e përshkroi situatën me NIS si “dëm kolateral në marrëdhëniet midis amerikanëve, Perëndimit dhe rusëve”. Ai vuri në dukje se Serbia kishte propozuar dhjetëra zgjidhje, por asnjëra nuk ishte e pranueshme për asnjërën nga palët. “Çfarë të bëj, t’i kërcënoj rusët, amerikanët, ne jemi të vegjël, nuk ka kuptim”, deklaroi Vuçiq.
SHBA-të e shtuan NIS në listën e sanksioneve më 10 janar për shkak të të ashtuquajturit “rrezik dytësor” në kontekstin e pushtimit të Ukrainës nga Rusia, për shkak të pronësisë shumicë ruse të kompanisë. Megjithatë, sanksionet kundër NIS nuk janë zbatuar kurrë dhe janë shtyrë gjashtë herë, herën e fundit deri më 26 shtator.
Që nga 10 janari, struktura e pronësisë së kompanisë serbe të naftës ka ndryshuar disa herë. Në shtator, kompania ruse Gazprom u tërhoq nga grupi i pronarëve të NIS, dhe një kompani tjetër e menaxhuar nga Gazprom – Intelligence nga Shën Petersburgu – u bë një nga pronarët.
Shoqëria aksionare Intelligence bleu 11.3% të aksioneve të kompanisë, sipas të dhënave të publikuara në faqen e internetit të Bursës së Beogradit më 21 shtator. Pjesa më e madhe në NIS i përket ende Gazprom Neft, një degë e Gazprom (44.85%), shteti serb zotëron 29.87%, dhe aksionet e mbetura u përkasin aksionarëve të vegjël.
NIS është një nga sistemet më të mëdha të energjisë të integruara vertikalisht në Evropën Juglindore. Ajo merret me eksplorimin dhe prodhimin e naftës dhe gazit, shpërndarjen e produkteve të naftës, prodhimin dhe tregtimin e energjisë elektrike, si dhe zbatimin e projekteve në sektorin petrokimik.
- Hungaria dhe Kroacia në konflikt për transportin e energjisë
Ministri i Punëve të Jashtme i Hungarisë, Péter Szijjártó, akuzoi Kroacinë për “përfitim nga lufta” për vendimin për të rritur çmimin e transportit të naftës pas fillimit të luftës në Ukrainë.
Ai e bëri këtë deklaratë në kontekstin e thirrjes së Presidentit të SHBA-së, Donald Trump, drejtuar vendeve evropiane për të ndaluar blerjen e energjisë ruse.
“Duhet të pranojmë se kroatët po përfitojnë nga ne. Kroatët po përfitojnë nga situata e luftës. Kroatët tani po na ngarkojnë edhe dëmshpërblime lufte, pasi që nga fillimi i luftës kroatët e kanë rritur çmimin e dërgesave tranzit me tubacion pesë herë më të lartë se vlerat referuese evropiane. Pra, kroatët po përfitojnë nga situata e luftës dhe fakti që Hungaria ka nevojë për naftë që vjen përmes tubacionit Adriatik dhe po na ngarkojnë dëmshpërblime lufte”, shtoi Ministri i Punëve të Jashtme i Hungarisë.
Përveç kësaj, sipas Szijjártó, Sllovakia dhe Hungaria mund të përballen me mungesë nafte për shkak të kapacitetit të pamjaftueshëm të tubacionit të naftës Adriatik (JANAF), i cili kalon nëpër territorin kroat. “Sasia e naftës e nevojshme për furnizimin e vazhdueshëm të Hungarisë dhe Sllovakisë nuk mund të transportohet përmes këtij tubacioni”, paralajmëroi ai.
Kryeministri kroat Andrej Plenkoviq hodhi poshtë akuzat e Ministrit të Punëve të Jashtme hungarez se Kroacia po përfiton nga lufta.
“Lidhur me deklaratën e Péter Szijjártó, Kroacia me kapacitetet e saj: terminali i naftës dhe LNG-së në Omishalj dhe JANAF – është një qendër rajonale e energjisë. Detyra jonë është të kontribuojmë në sigurinë energjetike të BE-së dhe shteteve të tjera anëtare”, theksoi Plenkoviq.
Ai kujtoi se kapaciteti i anijes “LNG Croatia” ishte rritur me 3.1 miliardë metra kub gaz në vit në 6.1 miliardë metra kub në vit. “Me kapacitete të tilla, Kroacia mund të furnizojë jo vetëm veten (rreth 2.7 miliardë), por edhe të përmbushë nevojat energjetike të vendeve të tjera”, theksoi kryeministri kroat.
“Pas testimit, mund të themi me besim të plotë se JANAF është e aftë të transportojë 15 milionë ton naftë për nevojat e rafinerive në Hungari dhe Sllovaki”, shtoi ai. Kështu, bëhet e qartë se këto vende kanë një rrugë alternative plotësisht të sigurt, nënvizoi Plenkoviq.
“Aluzione se Kroacia është një lloj përfituesi lufte mund të bëhen vetëm nga dikush që po përpiqet jashtëzakonisht fort ta mashtrojë audiencën ndërkombëtare me këto mesazhe”, theksoi ai.
“Ai që tani po merr naftë dhe gaz më të lirë nga Rusia mund të quhet përfitues. Mund të them se është Hungaria, e cila, bazuar në narrativën se nuk ka rrugë alternative, dhe është vërtetuar se ka, ka mundësinë të ketë burime më të lira energjie nga Rusia”, theksoi Plenkoviq. “Është Hungaria, jo Kroacia, që po përfiton”, përsëriti Kryeministri kroat.
Çmimet e propozuara, midis të gjitha çmimeve të mundshme të krahasueshme, janë në nivelin e BE-së, shtoi ai. “Sa më i madh të jetë vëllimi i porosisë së naftës dhe sa më i gjatë të jetë afati i kontratës, aq më i lirë do të jetë çmimi. Unë i hedh poshtë fuqimisht tezat e rreme të Ministrit të Punëve të Jashtme hungarez se Kroacia po përfiton nga lufta. Përkundrazi, Kroacia është një fqinj i mirë, një fqinj i ndershëm dhe një fqinj që dëshiron të vërë kapacitetet e saj në shërbim të sigurisë së furnizimit të vendeve fqinje në këtë krizë energjetike”, tha Plenkoviq.
- Mali i Zi pretendon se një qendër skijimi malazeze është qëlluar, me të shtëna që origjinojnë nga territori i Kosovës
Ministria e Punëve të Jashtme e Malit të Zi i dërgoi një notë verbale Ambasadës së Kosovës në Podgoricë në lidhje me të shtënat me armë zjarri në rajonin kufitar, që dyshohet se janë kryer nga pala kosovare.
Nota u dërgua pas dy incidenteve të regjistruara nga policia malazeze pranë kufirit me Kosovën në komunën e Rozhajes, në zonën e një qendre skijimi në ndërtim e sipër.
Incidenti i parë ndodhi në korrik të vitit të kaluar, kur u vunë re dëmtime në objektet e qendrës së skijimit. Incidenti i dytë ndodhi më 24 gusht të këtij viti, kur u dëgjuan të shtëna në zonën e qendrës së skijimit.
“Një kërkesë iu dërgua autoriteteve kompetente të Republikës së Kosovës për të identifikuar dhe sjellë para drejtësisë autorët e këtyre incidenteve, si dhe për të informuar Malin e Zi për të gjitha masat dhe veprimet e ndërmarra”, thuhet në deklaratën e MPJ-së malazeze.
Qendra e skijimit në fjalë ndodhet në një pjesë që dhjetë vjet më parë ishte në mes të një mosmarrëveshjeje kufitare midis Malit të Zi dhe Kosovës.
Në atë kohë, opozita kosovare, dhe tani lëvizja në pushtet “Vetëvendosje” e Albin Kurtit, organizoi protesta kundër ratifikimit të Marrëveshjes së Demarkacionit të Kufirit, të nënshkruar nga qeveritë e të dy vendeve në vitin 2015. Opozita pretendoi se përmes kësaj marrëveshjeje Kosova po humbiste disa mijëra hektarë tokë.
Mali i Zi e ratifikoi marrëveshjen kufitare me Kosovën në vitin 2015, ndërsa Parlamenti i Kosovës vetëm tre vjet më vonë, në mars të vitit 2018.
