- Kryeministri serb jep dorëheqjen mes protestave masive
Në ditët e fundit të janarit, protestat – që nisën në Serbi për shkak të një aksidenti vdekjeprurës në stacionin e trenit në Novi Sad, ku një tendë ra mbi njerëzit duke vrarë 15, – u bënë më të përhapura.
Më 24 janar, në Serbi u mbajt një “grevë e përgjithshme”. Kjo u inicua nga studentët, që kanë bllokuar dhjetëra universitete që nga fundi i vitit të kaluar. Disa shkolla, institucione kulturore, objekte ushqimore publike, dyqane dhe media u mbyllën. Mijëra njerëz morën pjesë në marshime, mitingje dhe bllokime afatshkurtra të rrugëve në Beograd, Novi Sad, Nish dhe shumë qytete të tjera.
Autoritetet u përpoqën t’i kundërviheshin lëvizjes protestuese duke mbledhur mbështetësit e tyre në qytetin e vogël të Jagodinës (Serbia qendrore) dhe duke krijuar një “Lëvizje të re politike për popullin dhe shtetin”. Në mbrëmjen e 24 janarit, presidenti serb Aleksandar Vuçiq mori pjesë në një tubim, ku e përshëndetën rreth 50 mijë njerëz.
Megjithatë, më 27-28 janar, u organizua një aksion i ri proteste – bllokadë 24 ore e një prej kryqëzimeve më të mëdha në Beograd. Nisma është marrë sërish nga studentët.
Në mbrëmjen e 27 janarit, Aleksandar Vuçiq në një fjalim të posaçëm theksoi se është i gatshëm për dialog dhe se do të pranohen të gjitha kërkesat e studentëve që ende nuk janë plotësuar.
Kërkesa e parë e studentëve ishte publikimi i të gjitha dokumenteve në lidhje me rindërtimin e stacionit të trenit në Novi Sad. Sipas presidentit, qeveria në periudhën paraprake kishte publikuar mbi 13 mijë dokumente, ndërsa më 27 janar janë publikuar edhe 925 dokumente të tjera lidhur me punimet ndërtimore në stacionin hekurudhor në fjalë. “Nuk ka asnjë dokumentacion tjetër që ka lidhje me ndonjë gjë që është ndërtuar në stacionin e trenit në Novi Sad”, tha Vuçiq.
Kërkesa e dytë e studentëve është identifikimi dhe ndjekja penale e të gjithë personave të dyshuar për sulme fizike ndaj studentëve dhe pedagogëve që morën pjesë në protesta. Sipas Vuçiqit, prokuroria serbe tashmë ka hapur çështje penale kundër 37 personave për sulme ndaj studentëve dhe mësuesve.
Kërkesa e tretë e studentëve kishte të bënte me faljen e protestuesve të ndaluar. Më 27 janar ka njoftuar Vuçiq dhe më 29 janar ka vendosur të falë 13 persona që kanë marrë pjesë në protesta – studentë, mësimdhënës dhe punonjës të tjerë të institucioneve arsimore.
Kërkesa e katërt e studentëve ishte rritja me 20 për qind e buxhetit për arsimin e lartë. Vuçiq pranoi të shqyrtojë çështjen, duke theksuar se rritja do t’i kushtonte shtetit 12.01 miliardë dinarë shtesë, përveç 60.5 miliardëve të planifikuar.
Presidenti njoftoi gjithashtu më 27 janar nevojën për një ristrukturim urgjent të qeverisë. Të nesërmen kryeministri serb Millosh Vuçeviq dha dorëheqjen. Në fjalimin e tij drejtuar qytetarëve, Vuçeviq tha se arsyeja e dorëheqjes së tij ishte sulmi ndaj studentëve që ndodhi një ditë më parë në Novi Sad jashtë ndërtesës së Partisë Progresive Serbe. Edhe kryetari i Novi Sadit, Milan Gjuriq dha dorëheqjen.
Dorëheqja e kryeministrit do të thotë që e gjithë qeveria jep dorëheqjen dhe të gjithë anëtarët e qeverisë bëhen kujdestare (si pjesë e një qeverie me mandat teknik).
Më 28 janar, Vuçiq iu drejtua qytetarëve të Serbisë, duke njoftuar se në 10 ditët e ardhshme do të merret vendimi nëse do të shpallen zgjedhje të reja parlamentare.
“Serbia do të ruajë stabilitetin, Serbia do të ruajë paqen dhe në 10 ditët e ardhshme ne do të vendosim nëse do të shkojmë drejt zgjedhjeve apo do të formojmë një qeveri të re. … Detyra jonë kryesore do të jetë ruajtja e stabilitetit të plotë dhe unë personalisht do ta merrem pikërisht me këtë.” – tha ai.
- Lufta kundër “ndikimit të huaj në protesta” ndërlikon marrëdhëniet e Serbisë me fqinjët
Siç dihet, lidershipi serb i akuzoi studentët që morën pjesë në protesta se po zbatonin urdhrat e aktorëve të huaj që synonin rrëzimin e presidentit Aleksandër Vuçiq.
Si pjesë e këtij qëndrimi, më 21 janar, agjencitë serbe të sigurisë kryen një bastisje në Beograd kundër pjesëmarrësve në një seminar ndërkombëtar të organizuar nga Akademia OJQ Austriake, e themeluar nga Fondacioni ERSTE. Sipas raportimeve të mediave, gjithsej 13 shtetas të huaj nga Kroacia, Sllovenia, Sllovakia, Maqedonia e Veriut, Shqipëria, Moldavia, Rumania, Austria dhe Republika Çeke janë ndaluar dhe deportuar.
Fondacioni ERSTE më pas lëshoi një deklaratë duke konfirmuar raportet se 13 pjesëmarrës të konferencës në Beograd nga tetë vende u dërguan në një stacion policie, u morën në pyetje dhe përfundimisht u ndaluan të hynin në vend. “As ekipi i Universitetit të Ekonomisë dhe Biznesit të Vjenës (bashkëthemelues i Akademisë së OJQ-ve) dhe askush nga Fondacioni ERSTE nuk ishin të informuar pse ndodhi kjo. Programi ka filluar që nga viti 2013 dhe para kësaj janë mbajtur disa seminare të ngjashme në Beograd,” thuhet në raport.
Ambasada austriake protestoi për veprimet e autoriteteve serbe ndaj pjesëmarrësve të manifestimit në Beograd.
Kroacia i dërgoi një notë proteste Serbisë rreth arrestimit e qytetarëve kroatë dhe rekomandoi që qytetarët e tjerë të saj t’i shtyjnë të gjitha udhëtimet jo urgjente që mund të duan të bëjnë në Serbi.
Ambasada rumune në Beograd ka kërkuar shpjegim nga autoritetet serbe.
Ambasadori serb në Tiranë është thirrur në Ministrinë e Shqipërisë për Evropën dhe Punët e Jashtme për të dhënë sqarime mbi këtë rast.
- Protestuesit në Mal të Zi kërkojnë dorëheqjen e dy ministrave
Mijëra studentë dhe qytetarë që i mbështetën ata protestuan mbrëmjen e 25 janarit në Podgoricë, duke kërkuar që kryeministri malazez Milojko Spajiq të shkarkojë shefat e sektorit të sigurimit për shkak të dështimit të policisë gjatë vrasjes masive në Cetinje më 1 janar.
Siç dihet, në ditën e parë të vitit të ri, një banor i Cetinjës ka qëlluar me armë zjarri mbi 15 persona, 12 prej të cilëve kanë vdekur në vend dhe të tjerët janë dërguar në spital. Krimineli kreu vetëvrasje pasi policia filloi ndjekjen.
Qytetarët akuzojnë autoritetet për dështimin e punës së policisë, çka solli edhe tragjedinë.
Që nga fillimi i janarit, qytetarët kanë kërkuar dorëheqjen e ministrit të Punëve të Brendshme Danil Sharanoviq dhe zëvendëskryeministrit për Siguri dhe Mbrojtje Aleksa Beçiq në tubime të mëdha, por zyrtarët qeveritarë i kanë injoruar kërkesat e tyre. Tani protestuesit kanë “ndryshuar adresën në të cilën dërgohen kërkesat” dhe po i kërkojnë kryeministrit Milojko Spajiq që të shkarkojë ministrin Sharanoviq dhe zëvendëskryeministrin Aleksa Beçiq.
Nëse kërkesat e tyre nuk plotësohen shpejt, protestuesit po përgatiten të zhvillojnë aksione të mosbindjes civile.
Protesta drejtohet nga një grup studentor joformal “Kamo śutra?”
Krahas lirimit të Sharanoviqit dhe Beçiqit, protestuesit kërkojnë konfiskimin dhe asgjësimin e armëve të paligjshme të zjarrit, rishikimin e lejeve të armëve, reformimin e sistemit të funksionimit të strukturave policore, kthimin e edukimit qytetar si lëndë e detyrueshme në shkolla. dhe përmirësimi i aksesit institucional në kujdesin psikiatrik.
- Ukraina dhe Shqipëria nënshkruajnë marrëveshje për bashkëpunim dhe mbështetje
Dokumenti u nënshkrua më 21 janar në Davos nga presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky dhe kryeministri shqiptar Edi Rama.
“Marrëveshja për Bashkëpunimin dhe Mbështetjen Afatgjatë ndërmjet Ukrainës dhe Republikës së Shqipërisë” përbëhet nga pesë seksione: “Siguria dhe mbrojtja”, “Bashkëpunimi politik dhe asistenca ndaj llogaridhënies”, “Ndihma humanitare, bashkëpunimi për zhvillim dhe rindërtimi”, “Bashkëpunimi në rast të një sulmi të ardhshëm të armatosur rus” dhe “Dispozitat përfundimtare”, të cilat, ndër të tjera, përcaktojnë termin e Marrëveshjes (10 vjet).
“Shqipëria i ka ofruar Ukrainës ndihmë ushtarake dhe humanitare që nga fillimi i pushtimit në shkallë të plotë dhe do të vazhdojë të ofrojë mbështetje gjatë gjithë afatit 10-vjeçar të marrëveshjes”, tha Volodymyr Zelensky.
Vitet e fundit, Ukraina dhe Shqipëria kanë zhvilluar në mënyrë aktive marrëdhëniet dypalëshe dhe Marrëveshja për Bashkëpunim dhe Mbështetje nuk është e vetmja marrëveshje e rëndësishme midis Kievit dhe Tiranës e nënshkruar në 2024-2025. Në veçanti, në shkurt 2024, liderët e të dy shteteve nënshkruan Traktatin e Miqësisë dhe Bashkëpunimit.
