Mënimi i proceseve euroatlantike në rajon nuk ndodh me ndihmën e “fuqisë së butë”, por kryesisht përmes forcës së armatosur.
Në prag të zgjedhjeve parlamentare, autoritetet e Moldavisë arrestuan më shumë se 70 persona, të dyshuar se ishin angazhuar nga Rusia për të organizuar trazira masive gjatë procesit zgjedhor. Të arrestuarit janë qytetarë të Moldavisë të cilët nga korriku deri në shtator u trajnuan në Serbi për përdorimin e armëve dhe përplasjet me policinë, dhe plani i trajnimit u koordinua nga Federata Ruse.
Rrjeti investigativ BIRN paraqet detaje se trajnimi në një kamp paramilitar në Serbi, pranë qytetit Loznica, u krye nga instruktorë nga Rusia dhe Bjellorusia dhe se më shumë se 150 persona iu nënshtruan trajnimit.
Kjo nuk është hera e parë që Serbia përmendet si vendi nga i cili veprojnë Rusia dhe shërbimet e saj sekrete për të ndikuar në situatën e sigurisë dhe politike në Moldavi. Një situatë shumë e ngjashme ndodhi vitin e kaluar gjatë zgjedhjeve presidenciale, kur autoritetet e Moldavisë arrestuan tetë persona të dyshuar se ishin trajnuar në Serbi dhe BeH për të shkaktuar trazira masive, dhe instruktorët ishin të lidhur me grupin rus mercenar Wagner. Edhe në atë kohë, pati një garë të tensionuar zgjedhore, midis kandidatit presidencial pro-rus Aleksandar Stojanoglo dhe kandidates pro-BE Maia Sandu, e cila fitoi.
Serbia dhe regjimi i personalizuar i Presidentit Aleksandar Vuçiq në qarqet perëndimore, veçanërisht ato të BE-së, konsiderohen një faktor stabiliteti në Ballkanin Perëndimor. Megjithatë, faktet flasin krejt të kundërtën. Moska dhe Beogradi minojnë sistematikisht stabilitetin politik dhe të sigurisë në të paktën pesë shtete të Evropës Juglindore.
BeH dhe Kosova
Edhe pse Aleksandar Vuçiq përsërit se Beogradi mbështet Marrëveshjen e Dejtonit dhe integritetin e Bosnjës dhe Hercegovinës, Këshilli i Sigurisë Kombëtare i Serbisë, anëtar i të cilit është Presidenti i Serbisë, kohët e fundit mori një vendim për të mos njohur vendimin kundër Presidentit të Republikës Srpska Milorad Dodik për aktivitet anti-shtetëror.
Mohimi zyrtar i vendimit kundër Presidentit të Republikës Srpska është një nga shembujt më të hapur të minimit të Marrëveshjes së Paqes së Dejtonit dhe mbështetjes së separatizmit të Dodikut nga Beogradi zyrtar.
Milorad Dodik është politikani më besnik ndaj Moskës në Ballkanin Perëndimor. Serbia ndjek Rusinë dhe mban një qëndrim të paqartë ndaj BeH. Moska mbështet në mënyrë deklarative Marrëveshjen e Paqes së Dejtonit, në të cilën është vetë pjesëmarrëse, dhe në të njëjtën kohë minon atë proces duke mbështetur aspiratat separatiste të Dodikut.
Në fund të shtatorit 2023, në veri të Kosovës, në fshatin Banjska, një grup i armatosur nga Serbia provokoi një konflikt të armatosur. Grupi ishte i uniformuar dhe i armatosur mirë me pajisje ushtarake që zotëroheshin nga forcat e sigurisë të Serbisë fqinje. Në përleshje, u vra një polic i Kosovës dhe tre persona të tjerë nga pala serbe.
Grupi i armatosur i serbëve, i udhëhequr nga biznesmeni dhe politikani kontrovers Milan Radoičić, kishte për qëllim të bllokonte rrugët dhe të provokonte konflikte në veri të Kosovës.
Ky është sulmi më serioz i organizuar i armatosur në Kosovë që nga mbërritja e forcave ndërkombëtare paqeruajtëse në vitin 1999. Ky veprim terrorist, siç u cilësua nga gjykata në Pristinë, nuk ishte i mundur të kryhej pa dijeninë e shërbimeve të sigurisë të shtetit fqinj të Serbisë.
Maqedonia dhe Mali i Zi
Gazetarët investigativë në mesin e vitit 2017 publikuan materiale rreth ndikimit të Rusisë në Maqedoninë e Veriut (në atë kohë ende nën emrin Maqedoni), e cila sipas pretendimit të tyre “çon përmes Beogradit”. Dokumentet e publikuara të shërbimeve sekrete maqedonase pohonin se oficerët e inteligjencës ruse në Maqedoni po punonin nën kontrollin e qendrës ruse të spiunazhit në Beograd.
Gjithashtu thuhet se ka pasur një përpjekje dhjetëravjeçare nga spiunët dhe diplomatët rusë që, duke përhapur propagandë dhe ndikimin e tyre në Maqedoni, të përpiqen të parandalojnë hyrjen e atij shteti në NATO dhe ta distancojnë atë nga Perëndimi.
Maqedonia hyri në NATO, dhe ish-kryeministri Nikola Gruevski, përndryshe i afërt me interesat ruse në rajon, pasi u dënua për korrupsion iku në Hungari, ku mori azil politik.
Më i ngjashëm me modelin e veprimit rus në Moldavi ishte përpjekja për grusht shteti në Mal të Zi në ditën e zgjedhjeve parlamentare në tetor 2016. Në atë kohë, një grup qytetarësh serbë, malazezë dhe rusë planifikuan, siç thuhet në vendimin e shkallës së parë të Gjykatës së Lartë në Podgoricë, “përmbysjen e dhunshme të pushtetit në Mal të Zi, me qëllim parandalimin e hyrjes së tij në NATO”.
Në shkallën e parë, 13 persona u dënuan me gati 70 vjet burg për përpjekjen e terrorizmit, midis tyre ishin udhëheqësit e Frontit Demokratik pro-serb dhe pro-rus të opozitës Andrija Mandić dhe Milan Knežević, si dhe ish-gjenerali i xhandarmërisë Bratislav Dikić nga Serbia fqinje.
Mënimi i proceseve euroatlantike
Ndër të dënuarit, dënimi më i lartë iu dha shtetasve rusë Eduard Shishmakov dhe Vladimir Popov, të cilët nuk ishin të disponueshëm për gjyqësorin e Malit të Zi. Ata u identifikuan si oficerë të shërbimit të inteligjencës ushtarake ruse (GRU) dhe u dënuan për veprat penale të krijimit të një organizate kriminale dhe tentativës për terrorizëm.
Mali i Zi u bë gjithashtu anëtar i NATO-s, por pas “grushtit të shtetit me procesione kishtare” politike, të cilat u organizuan me mbështetjen e Serbisë fqinje dhe Kishës Ortodokse Serbe, si dhe Rusisë dhe Kishës Ortodokse Ruse, të gjithë të dënuarit në rastin “grusht shteti” në Mal të Zi u liruan.
Që nga ardhja në pushtet në Serbi e Partisë Progresive Serbe dhe Aleksandar Vuçiqit, ideja e “Botës Serbe” është përhapur në të gjithë Ballkanin Perëndimor – në BeH, në Republikën Srpska dhe në Mal të Zi.
Koncepti i “Botës Serbe” u krijua duke ndjekur modelin e “Botës Ruse” dhe është një ide ekspansioniste e mbështetjes së bashkatdhetarëve, të cilën Putini e përdori për të sulmuar ushtarakisht Ukrainën në shkurt të vitit 2022.
Në të njëjtën kohë, ndërsa Serbia dhe Rusia në dekadën e fundit destabilizojnë në mënyrë aktive aspiratat euroatlantike të fqinjëve dhe shteteve të rajonit dhe përpiqen të ringjallin idenë e Serbisë së Madhe, Presidenti i Serbisë Aleksandar Vuçiq, para Asamblesë së Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara, ofron Beogradin si një vend dialogu për të gjitha konfliktet në të gjithë botën.
Oferta të tilla cinike të Serbisë janë të mundshme vetëm në rrethana të mbylljes së syve ndaj autoritarizmit të Aleksandar Vuçiqit dhe tolerimit nga Perëndimi të pranisë së thellë ruse në Serbi.
Boris Varga. Serbian political scientist and journalist.
Materialet e publikuara në rubrikën “Opinionet” pasqyrojnë mendimin personal të autorit dhe mund të mos përkojnë me qëndrimin e Qendrës
