Përpjekja e liderëve të tre shteteve më të mëdha anëtare të BE-së, si dhe e Presidentit të Këshillit Evropian dhe e Përfaqësueses së Lartë për të bërë progres në procesin e normalizimit ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, dështoi teksa zhvilloheshin negociatat në Bruksel. Sipas Përfaqësuesit të Lartë të BE-së për Politikën e Jashtme dhe Sigurinë, Josep Borrell, arsyeja ishin kushtet e parashtruara nga njëra palë, të papranueshme për tjetrën. Borrell shprehu shqetësimin për ngërçin në dialog. Gjatë ditës janë zhvilluar takime të veçanta të përfaqësuesve dhe diplomatëve të BE-së me kryeministrin e Kosovës Kurti dhe presidentin serb Aleksandar Vuçiq. Së pari, pati takime me presidentin francez Macron, kancelarin gjerman Scholz, kryeministrin italian Meloni dhe presidentin e Këshillit Evropian Michel. Në këto takime, Kurtit dhe Vuçiqit iu përcollën mesazhet e liderëve perëndimorë se ka ardhur koha që pa vonesa dhe parakushte të përmbushin të gjitha zotimet e tyre nga marrëveshjet e mëparshme. Më pas Kurti dhe Vuçiq patën takime me përfaqësuesin e BE-së për dialog Lajçak dhe këshilltarët e Scholz, Macron dhe Melonit, por siç doli, ato bisedime nuk sollën rezultat konkret.
Kurti dhe Vuçiq kishin pikëpamje të ndryshme për atë që ndodhi. Në një komunikatë për media nga kryeministri i Kosovës thuhet se ai e ka pranuar propozimin e fundit të paraqitur nga përfaqësuesit e BE-së dhe SHBA-së më 21 tetor, por ka kërkuar që të nënshkruhet propozimi, si dhe marrëveshja e mëparshme. Sipas tij, vetëm nënshkrimi nënkupton pranim, dhe vetëm marrëveshjet e nënshkruara garantojnë zbatimin e tyre. Kryeministri Kurti tha se është i gatshëm të nënshkruajë dokumentet në Bruksel më 27 shkurt 2023 dhe në Ohër më 18 mars 2023 dhe si rezultat i negociatave më 26 tetor 2023, duke theksuar se samiti aktual i Këshillit Evropian në Bruksel është një ngjarje e rëndësishme dhe se vendi i nënshkrimit të Marrëveshjes Kornizë, duke përfshirë draftin e ofruar nga Bashkimi Evropian dhe Shtetet e Bashkuara për zbatimin e nenit 7 në lidhje me nenin 10 të Marrëveshjes Kornizë. Pavarësisht propozimit të kryeministrit Kurti, presidenti serb Vuçiq refuzoi të nënshkruajë marrëveshjen me Kosovën dhe kërkoi të pranojë letrën shoqëruese, e cila praktikisht anulon tre parimet e Marrëveshjes Themelore, Aneksin Zbatues, si dhe dokumentin e propozuar nga “Grupi i Pesë” më 21 tetor 2023. Krahas kësaj, Kurti gjatë negociatave ka ripërsëritur se prioritet për Kosovën është siguria, veçanërisht në kufirin me Serbinë pas sulmit terrorist në Banjska dhe Zveçan të 24 shtatorit dhe Beogradi duhet të ketë sanksione dhe ndjekje penale në mënyrë që kjo të mos ndodhë më kurrë. Ai kujtoi se anëtarët e grupit terrorist, përfshirë liderin e tij Milan Radojicic, duhet të ekstradohen në Kosovë.
Presidenti Vuçiq nga ana e tij deklaroi se përgjegjësinë për dështimin e negociatave e mban pala kosovare. Ai tha se Serbia nuk do ta pranojë anëtarësimin e Kosovës në OKB dhe nuk do të pajtohet të respektojë integritetin territorial dhe sovranitetin e Kosovës, as nuk do ta njohë Kosovën as de fakto as de jure, ndonëse çështjet e përmendura janë pjesë e detyrimeve të marrëveshjeve të arritura më parë, ku ndër të tjera thuhet se Serbia nuk do të qëndrojë kundër anëtarësimit të Kosovës në asnjë organizatë ndërkombëtare” dhe se marrëdhëniet e ndërsjella do të zhvillohen në bazë të parimit të barazisë dhe respektimit të parimeve të sovranitetit dhe integritetit territorial. Ndërkohë Vuçiq tha se “Serbia, bazuar në politikën e saj, dëshiron t’i trajtojë të gjitha palët ashtu siç është nënshkruar në vitin 2013, para se të nënshkruheshin marrëveshjet në Bruksel dhe Ohër. Serbia nuk mund të pranojë as anëtarësimin e Kosovës në OKB dhe as pavarësinë e Kosovës.” Njëkohësisht ai theksoi se dokumenti që Grupi i Pesës solli në Beograd më 21 tetor është një bazë e mirë për vazhdimin e negociatave në të ardhmen, por me rezerva sa i përket Anëtarësimit të Kosovës në OKB dhe njohja e pavarësisë dhe integritetit territorial. Beogradi është i gatshëm të formojë Unionin e Komunave Serbe (UKS) në përputhje me propozimet e marra. Sipas Vuçiqit, gjatë negociatave të zhvilluara në Bruksel, të gjithë e kuptuan se nuk ishte për ndonjë nënshkrim, por për zbatimin e asaj që tashmë ishte nënshkruar. Ai tha se fillimisht “pala Kosovare duhej të përmbushte pjesën e saj”, dhe Beogradi është i gatshëm të dorëzojë atë që është nënshkruar paralelisht. “Por e di që nuk do ta përmbushin”, ka theksuar Vuçiq. Ai përsëriti se Serbia dëshiron paqen “dhe se ne ose do të arrijmë përparim, ose do të bëhet e qartë për të gjithë në Evropë se kush po pengon përparimin.”
Kështu, edhe një herë negociatat për normalizimin e marrëdhënieve Serbo-Kosovë, të ndërmjetësuara nga lidershipi i BE-së, presidenti francez, kancelarja gjermane dhe kryeministri italian, nuk panë rezultate reale. Kryeministri i Kosovës më në fund e kuptoi se duhet t’u përmbahet më shumë rekomandimeve dhe propozimeve politike të BE-së, e cila po përpiqet të zgjidhë përshkallëzimin në veri të Kosovës përmes bisedimeve kompromisi me Beogradin. Ndoshta tani, Albin Kurti e kupton më shumë se pa formimin e Bashkësisë së Komunave Serbe, ai ka vetëm një shans të vogël për të ruajtur stabilitetin në zonë. Ndërkohë, gjatë negociatave me liderët evropianë, Kurti u përpoq të shtrydhte mbështetjen maksimale evropiane në çështjen e ndjekjes penale të autorëve të provokimit të armatosur të 24 shtatorit në Banjska, në mënyrë që Brukseli, Parisi, Berlini dhe Roma të mbështesin idenë për vendosjen e sanksioneve ndaj Serbisë apo lidershipi i saj politik, i cili, sipas tij, qëndron pas incidentit vdekjeprurës. Krahas kësaj, kryeministri i Kosovës ka ofruar konfirmimin e marrëveshjeve me shkrim, duke pritur që Vuçiq të mos dëshironte ta bënte këtë, gjë që ndodhi pikërisht. Nga ana tjetër, pozita negociuese e Vuçiqit është përkeqësuar ndjeshëm. Bisedimet u zhvilluan në sfondin e dënimit të përgjithshëm të incidentit të Banjskës. Krahas kësaj, Kurti është pajtuar me krijimin e Bashkësisë së Komunave Serbe në veri të Kosovës, ndaj Vuçiqit i është dashur të insistojë në formimin real të tyre si hap të parë, ndërsa ai, tashmë pjesërisht i tërhequr në fushatën zgjedhore, ka ndryshuar qëndrim lidhur me marrëveshjet e arritura këtë shkurt në Bruksel dhe në mars në Ohër. Duket se presidenti kërkon të luajë me kartën e Kosovës në fushatën zgjedhore dhe të paraqitet para votuesve si një luftëtar i vendosur dhe i pakompromis për interesat e Serbisë. Këtë e dëshmon edhe fjalimi i tij drejtuar qytetarëve serbë të liruar menjëherë pas negociatave në Bruksel. Dhe vendimet e kompromisit shihen padyshim si shenja dobësie politike në selinë e tij të fushatës.
Pra, negociatat e fundit në Bruksel nuk dhanë rezultate, por kishte ende nota pozitive për Kurtin, i cili më në fund tregoi një prirje për një bashkëpunim më të madh me Brukselin. Udhëheqësit e BE-së mund të shprehin edhe më shumë pakënaqësi për sjelljen e presidentit serb, por ata e kuptojnë se ai në fakt ka hyrë në garën e zgjedhjeve parlamentare përpara zgjedhjeve të 17 dhjetorit. Pas mbajtjes së zgjedhjeve, Vuçiq do të jetë më pak i varur nga angazhimet e brendshme politike. Gjithashtu, ka mundësi që qeveria të ndryshojë përbërjen e saj nëse opozita fiton dhe më pas të përfshihen aktorë krejtësisht të ndryshëm në procesin e negociatave.
