- Milorad Dodik u bën thirrje serbëve në Ballkan që të krijojnë një shtet të vetëm, duke përfshirë edhe Malin e Zi
Presidenti i Republikës Serbe, Milorad Dodik, tha se në këtë shekull serbët duhet të formojnë një shtet të vetëm, pjesë e të cilit do të jetë edhe Mali i Zi. Dodik theksoi nevojën për një “mbledhje të madhe gjithëserbe” nga e cila do të përcillte një mesazh të tillë, duke shtuar se ky shtet i ri duhet të formohet përmes proceseve demokratike dhe përpjekjeve politike, jo me luftë. “Jetojmë në një epokë kur pas disa vitesh apo dekadash do të duhet të krijojmë një konfigurim të ri të botës, serbët nuk mund të kapen në sy, por tani duhet të themi se në këtë shekull duam një shtet të vetëm brenda Serbisë. Republika Serbe, nëse ka një vendim të tillë demokratik, dhe Mali i Zi”, tha Dodik.
Ministria e Punëve të Jashtme të Malit të Zi ka reaguar ndaj një deklarate kaq të papritur të Dodik: “Kjo nuk është hera e parë që e ardhmja e Malit të Zi bëhet objekt komentesh të papërshtatshme dhe të papranueshme për shkak të situatës politike lokale në rajon dhe/ose me synimin për të minuar qëllimisht marrëdhëniet e fqinjësisë së mirë, perspektivat evropiane dhe sigurinë e rajonit, prandaj i bëjmë thirrje zotit Dodik që të përmbahet nga retorika ekspansioniste dhe nacionaliste dhe të sillet me përgjegjësi politike dhe shtetërore”. Ministria e Punëve të Jashtme rikujtoi se Mali i Zi është një vend i pavarur dhe i njohur ndërkombëtarisht, anëtar i NATO-s dhe i vetmi bashkim në të cilin Dodik mund të gjendet me Malin e Zi në të ardhmen është ai europian. “Kjo është arsyeja pse është e domosdoshme që rajoni ynë të çlirohet përfundimisht nga trashëgimia politike retrograde e viteve të errëta 1990, e cila ende mbështetet dhe përfaqësohet nga zoti Dodik, në mënyrë që më në fund të mund të ecim përpara dhe të ndërtojmë shoqëritë që qytetarët tanë meritojnë. “ thuhet në deklaratë.
Partia Demokratike e Socialistëve (DPS) e Malit të Zi dënoi me forcë deklaratën e Dondik pasi partia beson se ajo pasqyron “tendenca nacionaliste” dhe përbën një kërcënim serioz për stabilitetin rajonal. Partia u bëri thirrje të gjithë liderëve politikë në të gjithë rajonin që të përmbahen nga retorika nacionaliste dhe të fokusohen në ndërtimin e paqes, bashkëpunimit dhe prosperitetit.
Partia Boshnjake gjithashtu e dënoi deklaratën. “Ne po tërheqim vëmendjen ndaj një treguesi të rrezikshëm. Kjo është një thirrje e drejtpërdrejtë për të shkelur Marrëveshjen e Dejtonit dhe për të kërcënuar sovranitetin e Malit të Zi dhe Bosnje-Hercegovinës. Ne u bëjmë thirrje Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe BE-së që të dënojnë synimet dhe adresat e Dodikut sepse SHBA dhe BE janë garantues të sovranitetit të shteteve dhe paprekshmërisë së kufijve në rajon”, thuhet në deklaratë.
Kështu, presidenti i Republikës Serbe e bëri deklaratën e tij në një kohë kur disa politikanë serbë po spekulojnë rreth temës së një regjistrimi të planifikuar të popullsisë në Mal të Zi, duke shprehur, ndoshta, qëllimin përfundimtar të dëshiruar – bashkimi i vendeve me një pjesë të konsiderueshme të popullsisë serbe në një shtet të vetëm. Për më tepër, deklarata është bërë në kohën kur parlamenti malazez do të votojë për përbërjen e re të qeverisë, e cila u mbështet nga koalicioni pro-serb, Për Ardhmërinë e Malit të Zi. Lejimi i formimit të qeverisë së 44-të me mbështetjen e kësaj force politike shkaktoi shqetësim në partitë politike patriotike të vendit dhe aleatët perëndimorë. Të gjithë kishin dyshime për sinqeritetin e “Për të Ardhmen e Malit të Zi” për të mbështetur kursin proevropian dhe atlantik të ndjekur nga shteti. Presidenti i Republikës Srpska shprehu se për çfarë janë fokusuar shumica e votuesve të kësaj force politike. Prandaj, nëse ka dëshirë nga ana e koalicionit për t’u bërë lider i sinqertë i kursit të integrimit evropian të vendit, do të bëhet e qartë nëse ai jep një deklaratë zyrtare për këtë çështje. Tregues do të jetë edhe reagimi i presidentit dhe kreut të ri të qeverisë. Nëse ata heshtin, kjo do të dëshmojë që Dodik shprehu dëshirat e tyre, për të cilat ata thjesht mund të mos jenë të gatshëm të flasin hapur dhe publikisht. Në çdo rast, ky është një skenar vërtet i keq për Podgoricën. Megjithatë, ka edhe pak ditë për të vënë gjithçka në vendin e vet dhe për të dënuar ideologjinë pro-serbe të Dodikut në nivelin më të lartë. Është e mundur që gjithçka të kufizohet vetëm në deklaratën e Ministrisë së Jashtme, e cila, meqë ra fjala, doli e mprehtë dhe konstruktive. Megjithatë, duke qenë se presidenti i Republikës Serbe mund të bëjë deklarata më provokuese në këtë drejtim, në të vërtetë nuk ka se si të bëhet pa reagimin e kreut të shtetit dhe kryeministrit, përndryshe do të sugjeronte mungesën e një vullneti të fortë për t’u përballur publikisht. Dodik.
- Udhëheqësit e Francës, Gjermanisë dhe Italisë i bëjnë thirrje Serbisë që de facto të njohë Kosovën, dhe Prishtinës – të krijojë një Bashkësi të Komunave Serbe
Udhëheqësit e Francës, Gjermanisë dhe Italisë i kanë bërë thirrje Serbisë që të njohë de fakto Kosovën, e cila shpalli pavarësinë në vitin 2008 dhe që Beogradi ende e konsideron një provincë. Në një deklaratë të lëshuar një ditë pas bisedimeve që përfshinin të dyja palët në Bruksel, presidenti francez Emmanuel Macron, kancelari gjerman Olaf Scholz dhe kryeministrja italiane Giorgia Meloni thanë se ishte koha që fqinjët ballkanikë të respektojnë angazhimet e tyre. Lëvizja e tyre vjen mes shqetësimit ndërkombëtar në rritje se ish-armiqtë e kohës së luftës mund të futen në një tjetër konflikt të hapur pas një serie incidentesh të dhunshme të vërejtura muajt e fundit. Pjesa më e madhe e tensionit është fokusuar në veriun e Kosovës, ku shumica janë serbë etnikë. Pjesa tjetër e Kosovës përbëhet nga shqiptarë etnikë (shumicë absolute). Në deklaratën e tyre, Macron, Scholz dhe Meloni përsëritën thirrjet e kahershme për kryeministrin e Kosovës Albin Kurti për të krijuar një Bashkësi të komunave me shumicë serbe në veri, duke u dhënë serbëve lokalë një shkallë të vetëqeverisjes. Serbia dhe Kosova kanë vite që negociojnë me ndërmjetësimin e Bashkimit Evropian për normalizimin e marrëdhënieve të tyre. Ndërsa procesi ngeci, krerët e tre fuqive më të mëdha të BE-së u përfshinë gjithnjë e më shumë në përpjekjet për të zgjidhur krizën. Ndërsa BE-ja më parë i është shmangur çështjes së ndjeshme politikisht të njohjes de fakto të Kosovës nga Beogradi, të tre liderët e kanë bërë të qartë se presin që Serbia të bëjë pikërisht këtë, duke ushtruar presion mbi presidentin Aleksandar Vuçiç. Ata gjithashtu i kërkuan Prishtinës që të fillojë procesin e krijimit të një Bashkësie të Komunave Serbe (BKS) në veri të Kosovës, siç parashikohet në draft-kartë.
Në negociatat e fundit në Bruksel, Vuçiq tha se nuk e njeh Kosovën as zyrtarisht, as jozyrtarisht. Por zyrtarët në Paris, Berlin dhe Romë thonë se Serbia dhe Kosova aspirojnë që një ditë t’i bashkohen BE-së, kështu që ata këmbëngulin se të dy vendet do të duhet të zgjidhin mosmarrëveshjet e tyre përpara se të bëhen anëtarë të Bashkimit Evropian. Pa përparim në normalizimin e marrëdhënieve, të dyja palët rrezikojnë të humbasin mundësi të rëndësishme, thanë tre udhëheqësit perëndimorë.
Mund të parashikohet se deklarata e lëshuar nga Macron, Scholz dhe Meloni dërgon një sinjal të qartë për Vuçiqin dhe Kurtin se BE-ja nuk ka shumë kohë për të vazhduar diskutimet e gjata me Beogradin dhe Prishtinën. Ose përmbushni zotimet e marra, ose qëndroni jashtë zgjerimit evropian të planifikuar për vitin 2030. Dhe nëse Kurti ka të ngjarë të shkojë për krijimin e BKS-së në veri të Kosovës, do të jetë shumë më e vështirë për Vuçiqin që de facto ta njohë agjencinë e Prishtinës. Tani ai ka një pushim për shkak të zgjedhjeve parlamentare dhe lokale, të cilat do të mbahen më 17 dhjetor. Më pas, ai do të fitojë pak kohë duke vonuar formimin e qeverisë së re, por ky proces nuk ka një afat të pafund. Dhe atëherë do të duhet të ndërmerret një hap radikal. Vuçiq shpreson se ndoshta më vonë do të jetë e mundur të bëhet më lehtë duke pasur parasysh situatën e paqëndrueshme ndërkombëtare, ose të refuzojë hapur anëtarësimin në BE, që do të ketë implikime komplekse për Beogradin, por në një shkallë më të vogël. Perëndimi kolektiv është gati të presë deri në përfundimin e zgjedhjeve, rezultati i të cilave ende nuk është plotësisht i parashikueshëm. Por, edhe me fitoren e forcave opozitare, nuk është e sigurtë se të gjitha do të pranojnë t’i përkulen presionit të Parisit, Berlinit dhe Romës, ndonëse disa tashmë deklarojnë mbështetjen e tyre për qëndrimin e Brukselit. Mirëpo, nuk ka përkrahës të tillë në kampin politik të drejtuar nga Vuçiq.
- Kandidatët e propozuar për poste në qeverinë e 44-të të Malit të Zi
Milojko Spajić, lideri i lëvizjes Evropa Tani, si zyrtari përgjegjës për ndërtimin e qeverisë së re, paraqiti në parlament një propozim në lidhje me programin e punës dhe përbërjen e kabinetit të ri. Deputetët pritet të votojnë Andrija Mandiqin, kreun e forcës së koalicionit Për Ardhmërinë e Malit të Zi, si kryetar i Kuvendit, si dhe të gjithë përbërjen e qeverisë së re, qysh të hënën, më 30 tetor, kur parlamenti është caktuar të mblidhet për një seancë.
Spajiq ka zgjedhur Aleksa Beçiqin për postin e zëvendëskryeministrit për Siguri, Politikë të Brendshme, Evropë dhe Punë të Jashtme. Momo Koprivica u propozua për Zëvendës Kryeministër për Sistemin Politik, Drejtësi dhe Kundër Korrupsionit dhe Srđan Pavićević për Zëvendës Kryeministër për Punë, Arsim, Kujdes Shëndetësor dhe Çështje Sociale. Spajiq propozoi Nik Gjeloshajn për postin e zëvendëskryeministrit për Politikë Ekonomike dhe Ministrin e Zhvillimit Ekonomik dhe Dragoslav Šćekić për zëvendëskryeministër për Demografinë dhe Rininë dhe Ministër i Sportit dhe Rinisë. Për pozitën e ministrit të Punëve të Jashtme u propozua Filip Ivanoviq, për Ministër të Transportit dhe Detarisë Filip Radulovic, për Ministër të Planifikimit Hapësinor, Urbanizmi dhe Pronës Shtetërore, dhe Majda Horceviq – Ministre e Çështjeve Evropiane. Novica Vukoviç u zgjodh si Ministre e Financave, Angjela Jakshiq Stojanoviç – si Ministre e Arsimit, Shkencës dhe Inovacionit, Andrej Milovic – si Ministre e Drejtësisë dhe Naida Nišič – si Ministre e Punës dhe Sigurimeve Shoqërore. Për pozitën e ministrit të Shëndetësisë u propozua Vojislav Shimun, ministri i Energjisë dhe Industrisë Minerare Sasha Mujoviq, Ministri i Punëve të Brendshme Boris Bogdanoviç dhe Ministri i Mbrojtjes Dragan Krapoviq. Kandidat për pozitën e Ministres së Turizmit, Ekologjisë dhe Zhvillimit të Qëndrueshëm është Vladimir Martynoviq, kandidate për Ministre të Kulturës dhe Masmedias Tamara Vujoviq, ndërsa për Ministër të Bujqësisë, Pylltarisë dhe Menaxhimit të Ujërave Vladimir Jokoviq. Për postin e ministrit të Administratës Publike u propozua Marash Dukaj, ndërsa për Ministrin e të Drejtave të Njeriut dhe të Pakicave Fatmir Gjeka.
Duhet kuptuar se Spajić ka vota të mjaftueshme për të miratuar përbërjen e re të qeverisë. Megjithatë, ka mundësi që deklarata shoviniste e Milorad Dodikut mund të sjellë disa rregullime në procesin e votimit. Mungesa e vetëm disa votave të garantuara sot mund të bllokojë mbështetjen parlamentare për qeverinë e re. Disa deklarata të papritura të momentit të fundit janë ende të mundshme. Por duke pasur parasysh se përbërja e re e qeverisë po formohej prej shumë kohësh dhe është e qartë se çdo kandidat është verifikuar, gjithçka mund të vazhdojë ashtu siç është planifikuar.
- Emërohet një grup i madh i ambasadorëve të rinj në Maqedoninë e Veriut
Pas disa vitesh stagnimi, një valë e re e ambasadorëve të Maqedonisë së Veriut është mandatuar për të përfaqësuar vendin në shtatë përfaqësi diplomatike në mbarë botën deri më tani. Shtatë ambasadorë të sapoemëruar para Komisionit për Punë të Jashtme të Kuvendit të Maqedonisë së Veriut i prezantuan tezat dhe prioritetet e mandatit të tyre diplomatik. Shpend Sadiki, i cili u emërua ambasador në Tel Aviv (Izrael), tha se Maqedonia do të vazhdojë të mbështesë Izraelin në konfliktin e armatosur të vazhdueshëm me Hamasin në Palestinë. Pas shtatë vjetësh pa ambasador në Pekin, Sasko Nasev do të bëhet kreu i ri i misionit diplomatik në Kinë, diplomati i karrierës Igor Popov do të vendoset si ambasador në Brazil, Jasmin Cahil – në Varshavë (Poloni), Ylber Sela – në Berlin ( Gjermani), dhe pas disa peripecive, Andrej Žernovski do të marrë postin e ambasadorit në Bukuresht (Rumani). Pas gjashtë vitesh pa ambasador, Maqedonia e Veriut do të ketë një shef të ri të misionit diplomatik në Serbinë fqinje – ish-ministri i Drejtësisë, profesor Nikola Tupançevski. Përveç këtyre shtatë ambasadorëve, shefi i diplomacisë maqedonase, Bujar Osmani, njoftoi se së shpejti do të plotësohen pozitat vakante të ambasadorit në Pragë (Republika Çeke), ku do të shkojë Emil Krstevski, në Londër (MB) – Do të emërohet Katerina Stavrevska, ndërsa Dzenk Sejfula do të shkojë në Stokholm (Suedi). Osmani pohon se shumica e ambasadorëve të sapoemëruar janë diplomatë karriere, ndërsa të tjerët ishin figura të njohura në jetën politike dhe shoqërore të vendit.
Duhet kuptuar se përkundër intensitetit të tillë me emërimin e ambasadorëve të rinj, opinioni ende ka pyetje se çfarë ka humbur Maqedonia për shkak të “vrimave të zeza diplomatike” të kahershme në qendrat kryesore politike botërore. Përveçse nuk kishte një ambasador në Kinë për shtatë vjet, në Izrael për pesë vjet e gjysmë, Maqedonia e Veriut nuk kishte një përfaqësues zyrtar diplomatik në nivel ambasadori as në Shtetet e Bashkuara për katër vjet e gjysmë (deri vitin e kaluar). Gjatë prezantimit të ambasadorëve të rinj në Kuvend, disa deputetë vunë re se për shkak të grindjeve politike dhe personale, Maqedonia e Veriut nuk ka shefa të misioneve diplomatike në disa shtete të rëndësishme, duke përfshirë ato që janë të një rëndësie vendimtare për zbatimin e procesit të integrimit evropian të vendit.
- Intervista e kryeministrit të Kroacisë, Andrej Plenkoviq
“Duhet të shmangen viktimat civile dhe përgjigja e Izraelit duhet të drejtohet kundër Hamasit, jo kundër popullit palestinez në Gaza,” tha kryeministri kroat Andrej Plenkoviç në një intervistë për France 24. Ai kujtoi “provokimin e qëllimshëm” nga Hamasi dhe sulmin terrorist të 7 tetorit, si dhe mbështetjen e BE-së kur bëhet fjalë për të drejtën e Izraelit për të “mbrojtur sigurinë e tij, si dhe për të mbrojtur veten në përputhje me ligjin ndërkombëtar dhe humanitar”. “Vendimi i Komisionit Evropian për të trefishuar sasinë e ndihmave humanitare me mbështetjen e shteteve anëtare ishte i rëndësishëm dhe i domosdoshëm”, tha kryeministri. Vizitat e fundit politike të përfaqësuesve të institucioneve evropiane dhe krerëve të shteteve dhe qeverive kanë çuar në një realizim të qartë: dënimin e terrorizmit, nevojën për të shmangur viktimat civile, si dhe përshkallëzimin e konflikteve në rajon, duke qenë se aktualisht ka edhe konflikte të shumta në Evropë. Padyshim që Plenkoviç nënkuptonte luftën e Rusisë kundër Ukrainës. Ai sqaroi se është gjithmonë e vështirë të përballesh me disa kriza, por nuk ka arsye për t’u shqetësuar kur bëhet fjalë për Ukrainën. Mbështetja për Ukrainën është shumë, shumë e gjerë dhe gjithmonë një prioritet i Bashkimit Evropian, pavarësisht se pas rikthimit të fundit në pushtet të populistit sllovak Robert Fico, i cili tha se nuk dëshiron të mbështesë më ushtarakisht Kievin dhe se ndihma e tij do të jetë e kufizuar në ndihmën humanitare. “Mendimi i shumicës dërrmuese të shteteve anëtare është i rëndësishëm dhe besoj se Sllovakia përfundimisht do t’i bashkohet drejtimeve kryesore të politikës evropiane”, tha Plenkoviç. Një tjetër politikan evropian, vendi i të cilit është anëtar i BE-së krijon probleme kur është në qendër të konfliktit ruso-ukrainas. Ky është kryeministri hungarez Viktor Orbán, i cili u takua me Vladimir Putin në samitin e fundit në Kinë. Plenkoviq tha se takimi “nuk e befasoi”, duke shtuar se kjo nuk është politikë e shumicës dërrmuese të shteteve anëtare në përgjithësi.
U theksua se Kroacia ka ndarë 5 milionë euro ndihmë shtesë për përpjekjet e çminimit në Ukrainë. Por siç raporton France 24, pozicioni i Kroacisë është i paqartë për disa, pasi vendi e ka bërë të qartë se nuk mund të përjashtojë një ndalim të importit të grurit ukrainas, siç kanë bërë Polonia, Hungaria dhe Sllovakia. Kryeministri i Kroacisë shpjegoi se për çfarë ishte deklarata. “Kroacia ofroi portet e saj për transportin e grurit ukrainas, duke garantuar transitin e Ukrainës, jo importin. Ky është një ndryshim i madh,” tha Plenkoviç. Ai kujtoi gjithashtu mbështetjen e Kroacisë për Ukrainën që nga fillimi i pushtimit. Përveç kësaj, Ukraina ishte ndër pesë vendet e para që njohu Kroacinë në vitin 1991. “Dhe që në fillim, ne qëndruam me Ukrainën,” tha Plenkoviç, duke theksuar ndihmën e Kroacisë në “çminimin humanitar” si dhe ndihmë juridike në rast të gjykimeve të ardhshme të kriminelëve të luftës. Ai kujtoi se Kroacia ishte gjithashtu “viktimë e agresionit të regjimit të Sllobodan Millosheviçit”, kështu që ai beson se “askush tjetër nuk mund t’i ofrojë Ukrainës përvojën që kemi në këtë fushë”.
Intervista e kreut të qeverisë kroate sqaroi qëndrimin e Zagrebit në lidhje me ngjarjet në Lindjen e Mesme dhe votën e Kroacisë në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së në mbështetje të Izraelit. Kryeministri kroat përmendi marrëdhëniet tradicionalisht të mira me Ukrainën, e cila njohu pavarësinë shtetërore të Kroacisë duke qenë vendi i tretë në botë që e bën këtë. Është e qartë se përvoja e Kroacisë në çminimin dhe ndjekjen penale të kriminelëve të luftës është e rëndësishme në kontekstin e problemeve të mëdha me të cilat po përballet Kievi në luftën kundër ndotjes nga minat dhe vënien para drejtësisë liderët rusë dhe organizatorët e agresionit ushtarak kundër Ukrainës.
