- Politička kriza u Hrvatskoj
Hrvatski predsjednik Zoran Milanović najavio je da će se kandidovati kao nosilac liste opozicione Socijaldemokratske partije (SDP) i kandidat za premijera na arlamentarnim izborima zakazanim za 17. april, istovremeno ostajući na predsjedničkoj funkciji.
No, analizirajući situaciju, Ustavni sud Republike Hrvatske zaključio je da aktuelni predsjednik ne može sudjelovati u političkim aktivnostima nijedne stranke. Ako se odluči kandidovati, prvo mora podnijeti ostavku. U tom slučaju dužnost privremenog predsjednika preuzima Predsjednik Hrvatskog sabora.
Komentarišući stav Ustavnog suda, Milanović je autore presude nazvao „gangsterima“ i ocijenio da je to „čisti puč“ te naglasio da neće podnijeti ostavku na tu funkciju.
Premijer Andrej Plenković koji je lider vladajuće Hrvatske demokratske zajednice (HDZ), radnje i izjave Socijaldemokratske partije (SDP) i predsjednika Milanovića ocijenio je kao pokušaj “mini-državnog udara”.
Tekuća politička kriza u Hrvatskoj najakutnija je posljednjih nekoliko godina, a njene posljedice mogle bi biti prilično nepredvidive. Glavni rizik je kompromitovanje vladinih institucija, gubitak povjerenja javnosti u političke opcije i političare, te haos u javnom i političkom životu. S obzirom da su Hrvati koji žive u Bosni i Hercegovini uglavnom hrvatski državljani koji sudjeluju na izborima i u svom političkom životu se orijentišu na Zagreb, nestabilnost u Hrvatskoj zasigurno će uticati i na susjednu Bosnu i Hercegovinu.
- SAD nametnuo sankcije predsjedničkom kandidatu i bivšem državnom tužiocu Sjeverne Makedonije i bivšem gradonačelniku s Kosova
Američki State Department uveo je sankcije protiv bivšeg specijalnog glavnog tužioca Sjeverne Makedonije Katice Janeva, aktuelnog gradonačelnika Karpoša (Sjeverna Makedonija) i jednog od predsjedničkih kandidata Stevče Jakimovskog te bivšeg gradonačelnika Kačanika (Kosovo), Džabira Žarku. Postupci ovih osoba potkopali su vladavinu prava i povjerenje javnosti u demokratske institucije i društvene procese, stoji u zvaničnom saopćenju.
Sankcijama su podvrgnuti i najbliži članovi obitelji navedenih lica.
Prema informacijama iz State Departmenta, Janeva je zloupotrebila politički uticaj i službenu moć za ličnu korist, dok su Jakimovski i Žarku iskoristili svoj službeni položaj miješajući se u procese nabavki.
Sankcije potvrđuju američku posvećenost podršci vladavini prava i jačanju demokratskih institucija na Balkanu, naglašava State Department.
Predsjednički kandidat, lider stranke GROM (Građanska opcija za Makedoniju) Stevčo Jakimovski je rekao da je iznenađen potezom State Departmenta, ali da to neće uticati na njegovu izbornu kampanju. Naprotiv, dodao je, ovo će mu postati još veća motivacija.
Stručnjaci napominju da sankcionisanje Jakimovskog u predizbornom periodu neće imati direktne implikacije, jer zakon Severne Makedonije o restriktivnim mjerama koje strani akteri nameću pojedincima tek treba da prođe proceduru u parlamentu.
- EU možda neće uskoro otvoriti pristupne pregovore sa Bosnom i Hercegovinom
Nekoliko država članica EU, uključujući Holandiju i Dansku, izjavilo je da Evropsko vijeće nije spremno da otvori pristupne pregovore sa Bosnom i Hercegovinom, kako je ranije preporučila Evropska komisija.
Prema medijskim izvještajima, predstavnici nekoliko zemalja članica Evropske unije zatražili su pojašnjenje vezano za iznenađujuće pozitivne izvještaje Evropske komisije o naporima BiH prema evropskim integracijama.
Diplomate koji se ne slažu sa vizijom Evropske komisije o momentalnom otvaranju punopravnih pregovora o članstvu Bosne i Hercegovine u EU nude kompromis po uzoru na primjer odluke Evropskog vijeća za Ukrajinu i Moldaviju, donesenu u decembru. a koji se temelji na određenim uslovima za zvanično pokretanje pregovaračkog procesa. Pravi pregovori neće biti pokrenuti ako zemlja ne provede više reformi, rekao je diplomata jedne zemlje EU, prenosi Politico.
Kašnjenje u evropskim integracijama može dovesti do porasta euroskepticizma u BiH. S druge strane, mnogi posmatrači su iznenađeni pozitivnim zaključcima Evropske komisije o BiH u kontekstu radikalno proruskih poteza i izjava čelnika Republike Srpske.
- Srbija priprema kupnju vojnih fabrika u Republici Srpskoj za pokretanje proizvodnje dronova?
Predsjedavajući Doma naroda Parlamentarne skupštine Bosne i Hercegovine Kemal Ademović podnio je upit Ustavnom sudu BiH u vezi sa ustavnošću Zakona o proizvodnji oružja i vojne opreme u Republici Srpskoj.
Zakonom koji je Narodna skupština Republike Srpske usvojila 22. decembra 2023. godine, a koji je stupio na snagu 12. januara 2024. godine predviđeno je da dozvole za proizvodnju i remont naoružanja i vojne opreme izdaje Republika Srpska. Time, napominje Ademović, Zakon o proizvodnji naoružanja i vojne opreme u Republici Srpskoj krši Ustav BiH , koji kaže da takve dozvole izdaje Ministarstvo vanjske trgovine i ekonomskih odnosa BiH, a ne vlada entiteta kao što je Republika Srpska.
Istovremeno, lokalni posmatrači ukazuju na još jednu kontroverznu odredbu novog zakona.
Zakon koji je usvojila Narodna skupština Republike Srpske omogućava stranim kompanijama da posjeduju 49% akcija vojnih fabrika RS, dok važeći Zakon o proizvodnji oružja i vojne opreme u Bosni i Hercegovini ne dozvoljava prodaju preduzeća stranim subjektima koji posluju u specijalizovanoj (odbrambenoj) industriji.
Razlog za usvajanje novog zakona u Republici Srpskoj, kako prenose mediji, je priprema za prodaju preduzeća kao što su ORAO (Bjelina) (remont turbomlaznih motora), Kosmos (Banja Luka) (remont radarskih i raketnih sistemi) i Fabrika motora posebne namjene (Pale) srpskim preduzećima. Interes Srbije za ove proizvodne kapacitete tiče se planova za masovnu proizvodnju dronova koje je ranije najavio predsednik Aleksandar Vučić.
- Predstavnici iz Srbije, BiH (Republika Srpska) i Crne Gore posmatrači na ruskim izborima
Na predsjedničkim izborima u Rusiji delegaciju “međunarodnih posmatrača” iz Srbije predvodio je predsednik Srpske narodne partije, bivši ministar Nenad Popović.
Među posmatračima je bio i sekretar Socijalno-ekonomskog saveta Srbije, bivši ministar Dušen Petrović i član Gradskog veća u Nišu Nenad Stanković. Poslanik niške gradske skupštine, bivši poslanik Narodne skupštine Srbije Miloš Banđur posmatrao je birališta u okupiranom Sevastopolju, a šef beogradskog izdanja “Ruski ekspres” Goran Šimpraga bio je u okupiranim okruzima Zaporoške oblasti.
Tri predstavnika iz Bosne i Hercegovine (Republike Srpske) su također bili posmatrači.
Riječ je o Miroslavu Vujičiću, zastupniku u Zastupničkom domu Parlamenta BiH, Srđanu Mazalici, zastupniku u Narodnoj skupštini Republike Srpske i Siniši Vidoviću, savjetniku predsjednika Narodne skupštine Republike Srpske.
Sva trojica su članovi vladajuće koalicije u Republici Srpskoj. Vujičić i Mazalica predstavljaju Savez nezavisnih socijaldemokrata (SNSD) na čelu sa Miloradom Dodikom , dok je Vidović član Ujedinjene Srpske.
Crnu Goru je predstavljao Boban Radović , generalni sekretar “Slobodne Crne Gore” i član gradskog vijeća Podgorice. Komentarišući ova saznanja, lider ove stranke i voditelj Službe za građane Podgorice Vladislav Dajković rekao je novinarima da u tome ne vidi ništa sporno.
Učešće crnogorskog političara od svih navedenih svakako je najskandalnije. Ako su Srbiju i Republiku Srpsku (BiH) predstavljali već poznati proruski akteri, Crnu Goru je predstavljao predstavnik vladajuće koalicije koja se pozicionira kao prozapadna. Predstavnici stranke “Slobodna Crna Gora” uvršteni su na listu vladajućeg pokreta “Evropa sad! na posljednjim lokalnim izborima.
Situacija oko “posmatrača” u Rusiji iz crnogorske vladajuće koalicije ponovo nameće pitanje koliko je prihvatljivo učešće prokremaljskih političkih snaga u vlasti u Crnoj Gori, jednoj od članica NATO-a.
- Podrška javnosti za članstvo u NATO najniža je u Crnoj Gori
Crna Gora ima najmanju podršku javnosti za članstvo u NATO-u i najveći broj građana koji podržavaju izlazak iz Alijanse među svim članicama bloka. O tome svjedoči najnovije istraživanje javnog mnijenja objavljeno u redovnom godišnjem izvještaju NATO-a za 2023. godinu.
Da je danas održan referendum o članstvu u NATO-u, 46% ispitanika bi glasalo za ostanak u NATO-u, 44% – za izlazak, a 10% bi bilo neodlučno.
U odnosu na prethodni izvještaj, broj onih koji su za izlazak iz NATO-a povećan je za 12%, dok je broj pristalica NATO-a opao za 2%. U posljednjih pet izvještaja podrška članstvu u NATO-u u Crnoj Gori nikada nije bila manja nego prošle godine, dok istovremeno protivljenje članstvu u Alijansi nikada nije bilo veće.
Ni u jednoj drugoj državi članici NATO podrška članstvu nije niža od 50%, a samo u Crnoj Gori udio protivnika učešća u Alijansi prelazi 35%.
Kao što je poznato, Crna Gora je postala članica NATO-a 5. juna 2017. godine.
Crnogorski ministar odbrane Dragan Krapović rekao je da će ministarstvo detaljno analizirati posljednju anketu o podršci članstvu u NATO-u і u skladu s tim prilagoditi komunikacijsku strategiju.
Opozicija ističe da je pad povjerenja javnosti u NATO rezultat rada antizapadnih i proruskih partija u Crnoj Gori koje su članice vladajuće koalicije.
