Ky komb ballkanik, i vendosur midis kufijve lindorë të Evropës dhe bregdetit të Adriatikut, është përmendur disa herë në lajmet internacionale në vitin 2024. Ndër momentet më të rëndësishme ishin arrestimi i ish-presidentit Ilir Meta për shkak të akuzave për korrupsion, protesta të gjera politike dhe roli në rritje i politikave të emigrimit të Shqipërisë në Evropë. Nuk mund të flasim për çdo ngjarje të madhe politike që ka ndodhur në Shqipëri në vitin 2024, por mund të eksplorojmë ngjarjet më kyçe që formësuan rrugëtimin e Shqipërisë këtë vit. Ndoshta ngjarjet e këtij viti të kaluar mund të na japin një vështrim të shkurtër në atë që 2025 ka rezervuar për këtë vend.

Trazira politike dhe publike

Viti 2024 ishte një vit i tensioneve politike në Shqipëri. Protestat dhe konfliktet parlamentare nënvizuan sfidat e qeverisjes dhe opozitës në vend, përkatësisht protestat në tetor dhe rezultatet e zgjedhjeve lokale.

Protestat parlamentare në tetor

Më 3 tetor, parlamenti i Shqipërisë ra në kaos kur deputetët e opozitës nga Partia Demokratike u përplasën me Partinë Socialiste në pushtet për dënimin e politikanit të shquar Ervin Salianji. Historia e Ervin Salianjit është ajo që e kemi trajtuar në thellësi më parë, por me pak fjalë, ky incident ndezi një sërë protestash antiqeveritare, me demonstrues që dolën në rrugët e Tiranës. Opozita kërkoi krijimin e një qeverie të përkohshme, duke akuzuar Partinë Socialiste në pushtet për korrupsion dhe shpërdorim pushteti.

Protestat arritën kulmin më 7 tetor, kur dhjetëra mijëra qytetarë, të udhëhequr nga liderët e opozitës, u mblodhën në sheshin qendror të Tiranës Skënderbej. Në tubim u mbajtën fjalime nga figura të shquara të opozitës, përfshirë Sali Berisha dhe Monika Kryemadhi, të cilët akuzuan Partinë Socialiste për monopolizimin e pushtetit dhe mbytjen e disidencës.

Ndërsa demonstrata mbeti kryesisht paqësore, tensionet u përshkallëzuan ndërsa protestuesit u përpoqën t’i afroheshin zyrës së Kryeministrit, duke shkaktuar ndërhyrjen e policisë. Gaz lotsjellës dhe topa uji u përdorën për të shpërndarë turmën, duke çuar në disa të plagosur dhe arrestuar. Kjo shfaqje e forcës nga autoritetet tërhoqi kritika nga organizatat e të drejtave të njeriut.

Rezultatet e zgjedhjeve lokale

Në maj, Partia Socialiste arriti një fitore gjithëpërfshirëse në zgjedhjet vendore, duke siguruar 53 nga 61 bashkitë. Kjo fitore dërrmuese e çimentoi dominimin e partisë edhe më tej. Megjithatë, kjo shkaktoi edhe akuza për frikësim dhe parregullsi të votuesve, veçanërisht në zonat urbane si Durrësi dhe Shkodra.

Udhëheqësit e opozitës pretenduan se Partia Socialiste kishte shfrytëzuar burimet shtetërore dhe ndikimin e medias për të fituar një avantazh të padrejtë. Pavarësisht këtyre pretendimeve, vëzhguesit ndërkombëtarë nga Organizata për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë (OSBE) i konsideruan zgjedhjet kryesisht të lira, por vunë në dukje shqetësime mbi paragjykimet e medias dhe kushtet e pabarabarta të fushatës.

Opozita e fragmentuar ishte një faktor kyç në suksesin e Partisë Socialiste. Partia Demokratike, ende duke u rikuperuar nga përçarjet e brendshme pas performancës së saj të dobët në zgjedhjet e 2021, nuk arriti të konsolidonte bazën e saj. Po kështu, Partia e Lirisë e drejtuar nga Ilir Meta u përpoq të mbushte boshllëkun, por i mungonte forca organizative. Opozita ka absolutisht nevojë për një strategji më kohezive nëse dëshiron të paraqesë një sfidë serioze për Partinë Socialiste, e cila drejton Shqipërinë që nga viti 2013.

Arrestimi i Ilir Metës: Një pikë kthese në politikën shqiptare

Nuk mund të flasim për ngjarjet kyçe të vitit 20214 në Shqipëri pa folur për arrestimin e ish-presidentit Ilir Meta më 21 tetor. Struktura e Posaçme Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar (SPAK) ndaloi Metën pas kthimit nga Kosova, duke e akuzuar atë dhe bashkëshorten e tij, Monika Kryemadhi, për korrupsion, pastrim parash dhe fshehje të të ardhurave dhe pasurisë personale.

Një rast (jo) i ngarkuar politikisht

Meta, i cili shërbeu si president nga viti 2017 deri në vitin 2022 dhe tani është kreu i Partisë së Lirisë (Partia e Lirisë) opozitare, mohoi akuzat. Arrestimi i tij, i cili erdhi disa muaj përpara zgjedhjeve parlamentare kombëtare, shkaktoi zemërim në mesin e mbështetësve të tij.

Akuzat ndaj Metës rrjedhin nga hetimet për shkelje të dyshuara financiare gjatë kohës së tij në detyrë, me pretendimet se ai kishte derdhur fonde publike në llogari private dhe nuk kishte deklaruar pasuri të konsiderueshme. Zyrtarët e SPAK zbuluan gjithashtu prova që lidhnin Metën me llogaritë offshore dhe kompani guacka. Ndërsa qeveria e përshëndeti arrestimin si një fitore për përpjekjet kundër korrupsionit, figurat e opozitës argumentuan se koha – kaq afër zgjedhjeve kombëtare – ishte e qëllimshme, duke synuar të dobësonte përpjekjet e fushatës së opozitës.

Fajtor derisa të provojë pafajësinë

Ndërsa shumica e shohin atë si një hap të domosdoshëm drejt llogaridhënies dhe antikorrupsionit, disa argumentojnë se ai pasqyron shtrëngimin e pushtetit të qeverisë. Qytetari juaj mesatar shqiptar e di se çdo politikan shqiptar i rangut të lartë është tepër i korruptuar, pavarësisht nëse ata e mbështesin personalisht politikanin e përmendur apo jo, kështu që ata e shohin përgjegjësinë e zyrtarëve të lartë si jetike për luftimin e korrupsionit.

Megjithatë, Ilir Meta është një figurë kaq e cementuar në politikën shqiptare saqë, pavarësisht se besojnë se është padyshim fajtor, shumica nuk mendojnë se ky arrestim do të çojë në rezultate të rëndësishme.

Sfidat e Emigracionit: Marrëveshja Shqipëri-Itali

Migrimi u shfaq si një çështje kyçe në marrëdhëniet ndërkombëtare të Shqipërisë këtë vit. Në tetor, Shqipëria dhe Italia zbatuan një marrëveshje dypalëshe që synon adresimin e flukseve të migracionit në rajonin e Mesdheut.

Qendrat e Procesimit të Emigrantëve

Marrëveshja çoi në krijimin e qendrave të përpunimit të emigrantëve në Shëngjin dhe Gjadër. Këto qendra janë krijuar për të përpunuar emigrantët meshkuj të kapur në ujërat ndërkombëtare. Grupi i parë i emigrantëve mbërriti në mes të tetorit. Këto objekte janë të pajisura me strehim të përkohshëm, kujdes mjekësor dhe shërbime të përpunimit ligjor. Ato janë kontributi më i rëndësishëm logjistik i Shqipërisë në politikën evropiane të migracionit deri më sot.

Polemika dhe sfidat ligjore

Megjithatë, politika u përball me reagime të konsiderueshme. Më 18 tetor, një gjykatë italiane urdhëroi ndalimin e përkohshëm të transferimit të emigrantëve në Shqipëri, duke përmendur shqetësimet për sigurinë e tyre dhe pajtueshmërinë me standardet evropiane të të drejtave të njeriut.

Kritikët argumentuan se pranimi i këtyre emigrantëve nga Shqipëria vendosi një tendosje të panevojshme në burimet dhe infrastrukturën e saj. Komunitetet lokale pranë qendrave shprehën gjithashtu shqetësime për ndikimin social dhe ekonomik të pritjes së objekteve të tilla. Pavarësisht këtyre sfidave, qeveria shqiptare mbrojti marrëveshjen, duke theksuar përafrimin e saj me solidaritetin evropian dhe rolin e saj në luftën kundër migracionit të parregullt.

Zhvillimet dhe Sfidat Ekonomike

Investimet e vazhdueshme të qeverisë në projekte infrastrukturore synonin modernizimin e sektorëve të transportit dhe energjisë. Megjithatë, inflacioni dhe papunësia mbetën shqetësime urgjente për shumicën e shqiptarëve.

Projektet e Infrastrukturës

Projektet e mëdha, duke përfshirë përfundimin e autostradave të reja dhe objekteve energjetike si hidrocentrali i Skavicës, janë duke u zhvilluar. Gjithashtu, zgjerimi i autostradës Tiranë-Durrës pritet të përmirësojë lëvizshmërinë urbane shumë të nevojshme dhe të lehtësojë aktivitetet ekonomike në rajonet më të populluara të vendit. Ka shqetësime se korrupsioni do t’i lërë këto projekte në mes të ndërtimit, siç ka ndodhur për shumë projekte të tjera ndërtimi në Shqipëri. Vetëm koha do të tregojë nëse këto shqetësime janë të pabaza.

Kostoja e Jetesës

Pavarësisht këtyre përparimeve, rritja e kostove të jetesës dhe stanjacioni i pagave përbënin sfida të rëndësishme për familjet mesatare shqiptare. Normat e inflacionit arritën nivelet e tyre më të larta në një dekadë, të nxitura nga rritja e çmimeve globale të energjisë dhe ndërprerjet e zinxhirit të furnizimit lokal.

Komunitetet rurale u prekën veçanërisht, me akses të kufizuar në mundësitë ekonomike duke përkeqësuar pabarazitë ekzistuese. Le të shohim nëse qeveria shqiptare mund të përmirësojë kushtet e jetesës për qytetarin tuaj mesatar shqiptar përpara se emigracioni të lërë edhe më shumë fshatra dhe apartamente shqiptare të shkreta dhe të pabanuara.

Reflektime dhe perspektiva për vitin 2025

Ndërsa Shqipëria mbyll 2024-ën, ngjarjet e vitit të kaluar lënë një trashëgimi të përzier. Duke parë përpara në vitin 2025, Shqipëria përballet me pyetje kritike. Si do t’i formësojnë zgjedhjet e ardhshme parlamentare arrestimi i Ilir Metës dhe pasojat politike të lidhura me to? A mundet vendi të balancojë angazhimet e tij ndërkombëtare, të tilla si marrëveshjet e migracionit, me kërkesat e popullsisë së tij vendase? Dhe a do të trajtojnë reformat ekonomike shqetësimet në rritje të pabarazisë dhe papunësisë?

Shqiptarët mbeten kryesisht indiferentë dhe të pashpresë për të ardhmen e vendit, por viti 2025 është një vit i ri me potencial të ri për ndryshim. Shqipëria ndodhet në një udhëkryq. Me ndihmën e Bashkimit Evropian dhe të popullsisë elastike të Shqipërisë, vendi ka mundësinë të vazhdojë mësimet e 2024-ës dhe të krijojë një rrugë drejt stabilitetit në vitin e ardhshëm.