Rezolucija UN o Srebrenici i sramota crnogorske Vlade – Miodrag Vlahović

Kada je u mandatu 42. Vlade Crne Gore, premijera Zdravka Krivokapića, ministar pravde Vladimir Leposavić smijenjen zbog skupštinske izjave da u Srebrenici nije bilo genocida u julu 1995. godine, teško je bilo pretpostaviti da će ovo pitanje ikada više opterećivati crnogorsku politiku, barem kada je u pitanju većina parlamentarnih stranaka.

Tačno je da prilikom usvajanja u Skupštini Crne Gore Rezolucije o genocidu u Srebrenici, juna 2021. godine, jeste bilo uzdržanih i onih koji su bili protiv (da podsjetimo: 55 glasalo za, 18 protiv, 6 suzdržanih), ali smatralo se – sada jasno: preuranjeno i neosnovano – da je ovo pitanje, uprkos otporu i teškoj nelagodi predstavnika velikosrpske nacionalšovinističke politike, zauvijek prevaziđeno u kontekstu zvanične crnogorske politike i stava prema tom „magnum crimen-u“.

Gotovo tri godine kasnije, inicijativa Njemačke i Ruande da se u Ujedinjenim nacijama usvoji dokument kojim će se na odgovarajući način obilježiti tragični događaji i genocid u Srebrenici, kojoj se u međuvremenu pridružio veliki broj važnih država članica kao „kosponzori“ UN, ali i manje države, praktično sa svih kontinenata, uključujući sve države bivše Jugoslavije i regiona Zapadnog Balkana koje imaju sjedište u svjetskoj organizaciji.

Sve osim Srbije i Crne Gore.

Ideologija, logika i retorika vlasti u Beogradu, ovom prilikom, ne predstavljaju nikakvo iznenađenje. Žestoko odbacivanje režima Aleksandra Vučića, i njegovih službi, medija i servisnog partnera/lidera – Crkve srpske, po obrascu koji po svemu sliči na Putinove mehanizme i poluge vlasti, neizbježan je rezultat svega što su, ne samo u posljednjih dvanaest godina vlasti u Srbiji, već i mnogo duže (pa i prije genocida u Srebrenici), bile odrednice zvanične srpske ideologije i politike.

Vučić će čak poslati „tim za borbu protiv Rezolucije” u New York, a njegovi nastupi u Savjetu bezbjednosti UN i izjave po hodnicima imaće tragikomične posljedice. Srpski diplomatski poraz vidljiv je svima, pa čak i pobješnjelim medijima u Srbiji, koji (još) ne nalaze formulu da ga, po običaju koji nije stran srpskoj političkoj kulturi, pretvore u slavnu pobjedu, s mnogo herojskih žrtava.

Sve se to nije pozitivno odrazilo na stavove, pozicije i ponašanje predstavnika 44. crnogorske vlade, koju u ovom segmentu aktivnosti, pored premijera Milojka Spajića, predstavlja i ministar inostranih poslova Filip Ivanović. Naprotiv – obojica su svojim izjavama pokazali da je revizionistički i negativan odnos prema istini o genocidu u Srebrenici u Crnoj Gori veoma živ i tvrd.

Na sceni, dakle, kada je u pitanju razumijevanje genocida i formulisanje zvaničnog stava, postoji opšta politička, društvena i kulturna regresija zabrinjavajućih razmjera, koja pokazuje duboku kontaminaciju crnogorskog društva i politike nacionalističkim i nacional-šovinističkim idejama, koji se uglavnom prepoznaju u sintagmi „Srpski svjet“.

Tu je i nova taktika političkih snaga koje ne žele da Crna Gora bude kosponzor Rezolucije UN. Oni ne poriču genocid u Srebrenici, kako to eksplicitno i žarko ponavljaju režim u Beogradu i, između ostalih, srpsko-ruski mediji u Crnoj Gori, već su odlučili da ćute o tome i ignorišu da problem uopće postoji.

Ovu vrstu pokušaja prvi je izrazio ministar spoljnih poslova gospodin Ivanović, čiji je govor u Skupštini („zašto bi Crna Gora bila supokrovitelj, kada – u tom trenutku – nije bila dio Bosne i Hercegovine?“), što je naišlo na žestoki odgovor proevropske opozicije.

Ništa bolji nije bio ni premijer g. Spajić: njegovo upravo nekulturno i nevaspitano ponašanje kada ga je o tome na konferenciji za novinare pitao novinar Al Jazeere Balkans, samo je potvrdilo bolnu istinu: ova Vlada Crne Gore ne želi da se Rezolucija spominje, a kamoli da javno izrazi svoju podršku. Susponzorstvo, sada je takođe jasno, ne dolazi u obzir.

Tako su crnogorske diplomate, koje rade za Stalnu misiju Crne Gore pri UN, među rijetkima (pored, uz dužno poštovanje, nekoliko afričkih i azijskih zemalja) koji nemaju ni mišljenje ni znanje o tome kako će glasati kada se Rezolucija konačno nađe na dnevnom redu – a sada je jasno da će to biti sredinom maja ove godine, zbog dodatnih konsultacija o nekim formulacijama u samom tekstu.

Političke implikacije za Crnu Goru u vezi sa ovom situacijom su, stoga, zabrinjavajuće jasne.

Prvo, došlo je do tihog, ali efektivnog nazadovanja u odnosu crnogorske politike prema nekim nespornim civilizacijskim pitanjima i problemima.

Drugo, povećan je utjecaj iz Srbije – politički, ideološki, bezbjednosni i propagandni. Nije više tako vidljiv “prima facie”, ali je veoma efikasan. Sinhronizirana aktivnost čitavog niza promotera i „opunomoćenika“ – od medija do Crkve srpske – imala je veliki utjecaj na političke strukture.

Treće, sama struktura vlasti dobila je novi balans: zvanično vodeći Pokret Evropa sad (PES) je, u stvari, postao zavisan od stavova, mišljenja i interesa koalicije Zajedno za budućnost Crne Gore (ZBCG), predvođene Vučić-Putinovim epigonima i sljedbenicima Andrijom Mandićem i Milanom Kneževićem. Spajić je samo ‘frontmen’ u orkestru u kojem drugi određuju notne partiture. Njegovo ignorisanje teških političkih pitanja postaje farsično.

Četvrto, kao odgovor na najavljenu rekonstrukciju Vlade i mogućnost da Crna Gora dobije tzv. IBAR (tj. izvještaj o ispunjavanju privremenih uslova) od strane EU – pokazuje se da je i u ovim procesima PES bliži poziciji političkog taoca nego kapetana koji suvereno upravlja crnogorskim državnim brodom.

Konačno, peto, tu je zapadni dio međunarodne zajednice, koji sve to posmatra po inerciji, što zabrinjava sve, a posebno proevropsku i prozapadnu crnogorsku opoziciju.

Razlozi za podršku i supokroviteljstvo Crne Gore Rezoluciji UN-a o genocidu u Srebrenici su jasni, kako na dnevno-političkom planu, tako i, što je još važnije, na strateškom i istorijskom planu. Naravno, oni se tiču ​​i činjenice da je Crna Gora multietničko i multikonfesionalno građansko društvo, odnosno da tako treba i da ostane. Riječ je, dakle, o najvažnijem segmentu budućnosti svih koji žive u Crnoj Gori.

I upravo zbog ovih vrijednosti i principa ugrožena je mogućnost ko-pokroviteljstva od strane lokalne samouprave u Podgorici. Taj trenutak, dakle, pokazuje svu dramatičnost i težinu političke i bezbjednosne situacije u Crnoj Gori.

Aktuelna vlast, u skladu sa Beogradom i Kremljom, izdaje ne samo crnogorsku tradiciju i istoriju. Ona je izdajica budućnosti suverene i nezavisne Crne Gore.

Članci objavljeni u rubrici “Mišljenja” odražavaju osobno mišljenje autora i ne smiju se podudarati sa stavom Centra