Izbor nove srpske vlade mnogi su već ocijenili kao pokazatelj (lošeg) kontinuiteta politike zvaničnog Beograda.
Stvari su, zapravo, još gore: dva nova/stara ministra su na crnoj listi Stejt Departmenta, a među njihovim kolegama su sve sami partijski vojnici, rigidnih nacional-šovinističkih pogleda na probleme Srbije i njenog odnosa sa okruženjem i sa svijetom. Predsjednik Vučić je, tako, dodatno homogenizovao svoju totalnu vlast.
“Novina” na mjestu premijera to, zapravo i nije. G. Vučević je samo Vučićeva ekstenzija, glasnogovornik i izvršilac onoga što predsjednik Srbije misli da treba da se kaže i radi.
To se pokazalo i tokom inauguralnog ekspozea novog premijera u Skupštini Srbije, ali, još i eksplicitnije u Vučevićevoj raspravi sa opozicionim poslanicima.
Crna Gora kao tema je uvijek bila nepogrešivi lakmus papir stvarne političke orijentacije i demokratskih kapaciteta srpskih političara – sa koje god strane da dolaze i kojoj god političkoj opciji da pripadaju.
Na tom planu nema promjene: nova srpska vlada gazi davno utabanom stazom: Crna Gora je za tu političku ideologiju samo privremeno odvojena teritorija, izlaz na more koji je, sticajem nesrećnih istorijskih okolnosti, “izgubljen” za srpske zemlje, uključujući “nepostojeću državu” Kosovo.
Na takve izjave i odnos zvaničnog Beograda – nema ko da odgovori iz zvanične Podgorice. Mnogi bi rekli da to stanje stvari traje od crnogorskih izbora u avgustu 2020, ali se elementi nespremnosti, inercije i strahopoštovanja prema agresivnoj nacional-šovinističkoj politici Srbije mogu detektivati i u periodu koji je prethodio tom političkom prevratu.
Iz crnogorske vlasti nema ko da otpiše Srbiji. Naprotiv – uslijedile su čestitke – na što je iz Beograda stigao promptni, upozoravajuće-prijeteći odgovor: Crna Gora “treba i na djelu da dokaže da je iskreni prijatelj Srbije”. Riječi privrženosti i izražene (čak i podaničke) bliskosti nisu dovoljne!
U datom kontekstu to, prije svega drugog, znači potrebu promjene stava Crne Gore prema statusu Kosova, ali i suštinski drukčiji odnos prema pitanju genocida u Srebrenici, odnosno Rezolucije UN o tome.
Za prvo će aktuelnoj većini biti potrebno više vremena i truda, kao i bitno drukčija regionalna i globalna konstelacija. Pobjeda Trampa u SAD bi, pored mnogih drugih stvari, otvorila vrata i za taj manevar, koji bi mogao biti zasnovan i na očekivanoj promjeni u 44. vladi Crne Gore – koja se najavljuje za kraj ljeta. Ulazak rusko-srpskih političkih snaga je u kabinet premijera Spajića se odavno planira.
Za drugo – Rezolucija UN o genocidu u Srebrenici – rezultati pritiska iz Srbije su već jasno vidljivi.
Crna Gora neće biti ko-sponzor tog dokumenta, jedina među zemljama nekadašnje Jugoslavije koje su sada članice UN. Pored toga, crnogorska vlada je, u jednom iznenadnom “manevru”, čije je motive i nalogodavce relativno lako prepoznati, pokazala da umije da bude efikasni “proxy” srpskih interesa: uložila je dva “amandmana” na finalni nacrt Rezolucije UN.
Jedan štiti interese Srbije, drugi se odnosi na očuvanje pozicije Republike Srpske u okviru Bosne i Hercegovine. Milojka Spajića i njegov Pokret “Evropa sad”, interesuje da se “kupi” blagonaklonost Srbije. Ali, ta politička taktika neće biti dovoljna. Pokazao je to i novi ministar spoljnih poslova Srbije, Marko Đurić. On je upravo brutalno odbacio politički značaj ta dva amandmana …
Priča o tome i dalje traje – Spajić je najavio da Crna Gora ostaje pri amandmanima – uprkos blamaži koja se u međuvremenu dogodila povodom lažne objave crnogorske vlade da su SAD uključene u “posredovanje” povodom toga – i da će, konačno, u glasanju u Generalnoj skupštini UN glasati – “za”.
To je samo izazvalo nove ljutite i bijesne reakcije iz pro-srpskih i pro-ruskih krugova u Crnoj Gori, koji su, svi do jednog, pod srpskom i/ili ruskom komandom: Crkva Srbije treba da traži da svi oni koji budu podržali Rezoluciju budu – ekskomunicirani iz srpske crkve!
I, dok Milojko Spajić, u tragi-komičnom maniru daje izjave da “srpski narod nije genocidan” (kao da je to iko ikada tvrdio!), pokazuje se da u odnosima Srbije i Crne Gore, u sagledivoj budućnosti, ne treba očekivati promjene.
Prvo, dominacija Srbije je sveprisutna: politička, medijsko/propagandna, bezbjednosna. Crna Gora nema ni kapaciteta, ni instrumenata, ni volje da se odupre. Povratak u rane devedesete je vidljiv i golim okom: Crna Gora je (opet!) dobrovoljni talac Srbije.
Drugo, situacija teži daljoj degradaciji crnogorske pozicije u tom dvojcu. Penetracija srpskih interesa je zahvatila sve segmente društva, ali i državne strukture. Prva naredna žrtva je crnogorska diplomatija. I ranije je bila umrtvljena i inertna. Sada i svoje poteze – čak i na globalnoj sceni – upodobljava zahtjevima i očekivanjima Beograda.
Treće, i završno: teško je očekivati da se stvari mogu vratiti u normalu sa ovom generacijom vladajućih crnogorskih političara. Oni nemaju ni želje, ni kapaciteta za emancipaciju od Srbije. Sasvim suprotno: oni su tu da nastave proces obesmišljavanja i pražnjena crnogorskog suvereniteta i državne nezavisnosti. Ta čaura spolja može zadržati konture države. Sadržine neće biti.
Za tango je potrebno dvoje, kaže stara izreka.
Srbija danas pleše tango sa Crnom Gorom kao onaj plesač koji to radi sam sa sobom – a partner mu je lutka čije pokrete sam određuje.
Članci objavljeni u rubrici „Mišljenja“ odražavaju lično mišljenje autora i ne moraju se podudarati sa stavom Centra.
Miodrag Vlahovich. Crnogorski političar i bivši diplomata. Prvi ministar vanjskih poslova Crne Gore. Bivši ambasador Crne Gore u SAD, Kanadi, Islandu, Svetoj Stolici, Malteškom redu.
