Tri slike koje pokazuju pravo stanje stvari kada se radi o kredibilnosti evropske politike vladajuće koalicije u crnogorskoj Skupštini i Vlade Milojka Spajića.
Prva se odnosi na nedavno glasanje u POSP, u Strazburu.
Crnogorska parlamentarna delegacija na XXI sastanku Parlamentarnog odbora Evropske unije i Crne Gore za stabilizaciju i pridruživanje (POSP), koji je održan prije nekoliko dana, uglavnom je bila unisona kada se radilo o isticanju “čvrstog opredjeljenja” za članstvo u Evropskoj Uniji.
I sa strane članova Evropskog Parlamenta ponovljena je opredijeljenost da se pomogne Crnoj Gori da bude prva naredna članica EU. To “obećanje” je naprasno postalo “opšte mjesto” politike Brisela prema Crnoj Gori. I to je dobro.
Sve bi prošlo uobičajenim tokom – ako i novi evropski entuzijazam u vezi članstva Crne Gore za trenutak tretiramo kao uobičajeni – da, na kraju, prilikom usvajanja završnog dokumenta – zaključaka i preporuka – predstavnici koalicije “Za budućnost Crne Gore” nisu zatražili da se iz teksta ukloni podrška politici sankcija protiv Rusije.
Ništa novo, niti neobično, kada se radi o toj grupaciji. Ono što jeste zabrinjavajuće – i što jasno ukazuje na pravo stanje stvari kada se radi o ozbiljnosti i utemeljenosti pro-evropskog uvjerenja nosilaca zakonodavne i izvršne vlasti u Crnoj Gori – jeste da su i parlamentarci iz redova Pokreta “Evropa sad” (PES) i Demokrata povodom tog zahtjeva bili uzdržani. Demonstriranje takve njihove “uzdržanosti” povodom zločinačke agresije Rusije na Ukrajinu takođe nije slučajno. Crnogorsku evropsku agendu snažno promoviše Mađar Oliver Varhelji, evropski komesar za dobrosusjedske odnose i proširenje, ali, još i više, mađarski ministar vanjskih poslova, Peter Sijarto, koji je to ponovio prije dva-tri dana i u Podgorici.
Članovima POSP iz crnogorskih opozicionih redova nije pomoglo što su i tom prilikom pokazali spremnost da podrže politiku sankcija i da na djelu potvrde svoju posvećenost potpunoj usaglašenosti crnogorske vanjske i odbrambene politike sa vanjskom i odbrambenom politikom EU.
Od njih se i dalje očekuje da budu “konstruktivna” opozicija, što im je rečeno i na posljednjem sastanku sa ambasadorima zemalja KVINTE, u Podgorici. To znači – da treba da ćute i (da nastave da) trpe – jer ne treba pomutiti sliku o uspjesima Crne Gore na evropskom putu.
Druga je slika još brutalnija u svojoj ogoljenosti: posljednje istraživanje javnog mnjenja, koje je radio NATO, pokazuje dramatičan pad podrške crnogorskom članatvu u Alijansi. Politički i svi drugi socijalni trendovi u posljednjoj godini su značili da ima čak 12% više građana koji su protiv članstva – tako da su sada, uzimajući u obzir procenat ili dva kao neizbježnu marginu greške u ovakvim sondažama, pozicije “za” i “protiv” gotovo izjednačene: za izlazak Crne Gore iz NATO glasalo bi 44% crnogorskih građana, dok bi za ostanak države u Alijansi glasalo 46%.
To ne uzbuđuje mnogo ni ministra odbrane, g. Krapovića, niti njegovog kolegu iz Ministarstva vanjskih poslova, g. Ivanovića. Prvi će dovesti u pitanje to istraživanje, uz nekoliko prigodnih fraza, a drugi taj problem neće udostojiti ni pomena. Crna Gora zvanično bilježi podršku građana za članstvu u EU od ogromnih 80% – što je lajt-motiv izjava pomenutih i drugih crnogorskih zvaničnika – koji su i sami promijenili svoj oficijelni stav o NATO kada su ušli u Vladu, dok je narativ o EU, kao savezu koji znači, sa njihive tačke gledišta, prvenstveno ekonomske beneficije bio dio njihovih partijskih ideologija i prije avgusta 2020.
Takva drastična diskrepancija u podršci NATO (uključujući i podršku Ukrajini u odbrani od agresije Rusije) u odnosu na opredjeljenje za članstvo u EU zapravo krije istinu o iskrenoj poziciji i stvarnoj podršci zapadnim vrijednostima u Crnoj Gori.
Trendovi u crnogorskom društvu – i politički, i kulturni, kao i oni koji se tiču obrazovanja, medija i ukupne socijalne atmosfere – kao i ponašanje vladajućih političkih grupacija pokazuju duboko nesaglasje i negiranje postulata liberalne demokratije i vrijednosti građanskog društva. Zato je zvanični procenat podrške članstvu u EU neka vrsta prijatne samoobmane – koju, bez obzira na sve, treba držati u životu, ako ona može da pomogne crnogorskoj evropskoj agendi.
Treća slika/situacija je simbolična u svom značenju, s obzirom na aktere koji se tu pominju, ali je svakako ozbiljnija nego što se to čini na prvi pogled. Naime, predsjednički “izbori” u Rusiji, za koje već javljaju da je Putin odnio pobjedu sa (za takve režime i situacije) skromnih 87% – imale su “posmatrače” i iz Crne Gore.
Pominjanje imena tih političkih marginalaca bi samo značilo njihovu promociju, pa ćemo ovdje kratko analizirati što oni, zapravo, predstavljaju na crnogorskoj političkoj sceni, koga predstavljaju i što znače njihove propagandne poruke iz Moskve.
Radi se o marginalnim strankama, daleko ispod cenzusa, i o istim takvim “liderima”. Njima se pridaje velika pažnja i potencira publicitet od strane srpskih i ruskih medija i u Srbiji, i u Crnoj Gori. Česti su gosti opskurnih – ali vrlo gledanih TV kanala u Srbiji, dok se njihova prisutnost u javnosti zu Crnoj Gori uglavnom ostvaruje preko srpskih nacional-šovinističkih i pro-ruskih medijskih kuća i internet-portala.
Njihova stvarna uloga i dometi su, ipak, opasniji nego što se to može učiniti. S jedne strane, oni su u vladajućoj koaliciji (u Glavnom gradu). Ni Spajićev PES, niti Bečićeve Demokrate ne vide u tome nikakav problem, već iskazuju punu toleranciju. S druge strane je predsjednik Milatović, čiji je glavni savjetnik, g. Vukšić, nekadašnji direktor Agencije za nacionalnu bezbjednost (ANB), čije su (navodne) veze sa adresama u Beogradu i Moskvi odavno predmet pažnje zapadnih saveznika.
Taj Milatovićev ključni savjetnik je bio u predizbornoj koaliciji sa “posmatračima” predsjedničkih “izbora” u Rusiji.
Zbog svega toga, njihove poruke iz Moskve – da ih je “baš briga” kako će ko tumačiti i da li će nekome smetati što oni – mimo i protiv zvanične crnogorske politike, uključujući njenu NATO i evropsku dimenziju, brutalno negiraju i dezavuišu formalne pozicije i premijera Spajića, i ministara Krapovića i Ivanovića, kao i kompletne Vlade Crne Gore, i zapravo predstavljaju lakmus-test stvarne orijentacije aktuelne crnogorske vlasti.
Rezultat tog “testa” nije i ne može biti dobar – jer se prisustvo i slavljenje “demokratičnosti” kvazi-izbora u Rusiji, uz brojne slike, snimke i svjedočanstva o glasanju koje je u potpunosti kompromitovano i koje je anti-teza i negacija demokratije, pokazatelj licemjerne i suštinski anti-evropske pozicije i politike vladajućih krugova u Podgorici.
Kada se tome dodaju i lažne i uvredljive teze o “tradicionalnim” razlozima zbog kojih Crna Gora “treba i mora” da podrži Rusiju i kada ona uništava i razara susjednu nezavisnu i suverenu (i Crnoj Gori prijateljsku i savezničku) Ukrajinu – slika o stvarnom i iskrenom “evropejstvu” Vlade koju formalno kontroliše PES i Skupštine koju faktički kontroliše ZBCG postaje kompletna.
Da li će i do kada će evropski prijatelji i partneri tolerisati sve pomenuto – ostaje da se vidi. Vremena ima malo – jer su američki izbori, sa mogućnošću povratka Donalda Trampa u Bijelu kuću samo druga strana medalje još jednog mandata Vladimira Putina u Kremlju.
Ponovićemo: ako se to zaista i dogodi, evropska dimenzija politike aktuelnih crnogorskih vlasti bi bila među prvim žrtvama takve odluke američkih glasača.
Članci objavljeni u rubrici “Mišljenja” odražavaju lično mišljenje autora i nisu nužno stavovi Centr
Miodrag Vlahovich. Crnogorski političar i bivši diplomata. Prvi ministar vanjskih poslova Crne Gore. Bivši ambasador Crne Gore u SAD, Kanadi, Islandu, Svetoj Stolici, Malteškom redu.
