Serbia dhe Bullgaria kanë përfunduar ndërtimin e një gazsjellësi që synon të reduktojë varësinë nga gazi rus duke diversifikuar furnizimet. Tubi 170 kilometra i gjatë shkon nga qyteti serb i Nishit deri në periferi të Sofjes, kryeqyteti i Bullgarisë. Kapaciteti i tij vjetor është 1.8 miliardë metra kub, që mund të mbulojë deri në 60% të kërkesës së Serbisë. Linja e re do t’i lejojë Serbisë të fitojë akses në furnizimet alternative të gazit nga Greqia dhe Azerbajxhani, si dhe t’i sigurojë Bullgarisë akses në gaz nga Evropa Perëndimore dhe Deti Adriatik.
Puna për projektin filloi në shkurt. Vitin e kaluar, Serbia njoftoi synimet e saj për të ulur vëllimin e importeve të gazit rus. Në nëntor, Serbia nënshkroi dokumente për blerjen e gazit nga Azerbajxhani. Sipas marrëveshjes së nënshkruar ndërmjet kompanive serbe dhe azerbajxhanit të gazit, tubacioni do t’i lejojë Serbisë të importojë deri në 400 milionë metra kub gaz natyror nga Azerbajxhani. Kërkesa vjetore e Serbisë është rreth 3 miliardë metra kub. Komisioni Evropian siguroi 49.6 milionë euro për projektin, ndërsa 25 euro erdhën nga Banka Evropiane e Investimeve si kredi dhe Serbia dha 22.5 milionë euro. Beogradi ndau 15 milionë euro drejtpërdrejt për projektin dhe 7,5 milionë euro të tjera për punën përgatitore dhe projektimin.
Presidenti serb Aleksandar Vuçiq ka takuar homologun e tij bullgar Rumen Radev para ceremonisë për vënien në punë të interkonjeksionit të gazit Serbi-Bullgari. Presidenti Ilham Aliyev i Azerbajxhanit dhe ambasadori i BE-së në Serbi Emmanuel Giaufret gjithashtu morën pjesë në aktivitetin e nisjes së interkonjeksionit të gazit prej 94 milionë eurosh në Trupal afër Nishit.
Shefi i delegacionit të Bashkimit Evropian në Serbi, Emanuele Giaufret, tha në Nish, në ceremoninë e hapjes së interkonektorit të gazit, se Serbia po diversifikon burimet e saj të energjisë dhe po bëhet më e qëndrueshme, gjë që është tregues i orientimit strategjik dhe përkushtimit të saj ndaj integrimit evropian.
“Ky projekt është vendimtar për sigurinë dhe stabilitetin e rajonit tonë dhe zhvillimin e ekonomive tona,” tha presidenti bullgar Radev, duke shtuar se “ka të bëjë me diversifikimin. Kjo do të sjellë më shumë alternativa në furnizimin për të dy vendet, Serbinë dhe Bullgarinë. “
“Kjo është jashtëzakonisht e rëndësishme për ne dhe do të ofrojë siguri më të madhe në lokacione të rëndësishme në Serbi, si Dimitrovgrad, Bela Palanca dhe Pirota, por gjithashtu do të sjellë një të ardhme më të mirë. Tani mund të blejmë gaz në tregun e hapur nga gjashtë apo shtatë terminale të ndryshme LNG, përfshirë Aleksandoupolis”, tha presidenti serb Aleksandar Vuçiq. Ai shtoi se Serbia në të ardhmen do të jetë më e sigurt nga pikëpamja e sigurisë energjetike.
Presidenti i Serbisë zhvilloi një takim dypalësh me homologun e tij nga Azerbajxhani, pas të cilit sistemet e mbrojtjes ajrore, platformat luftarake ajrore dhe tokësore pa pilot u prezantuan në një aeroport ushtarak në Nish, dhe Brigada e 63-të e Parashutave Ajrore dhe njësitë e tjera speciale kryen një stërvitje. Në këtë aktivitet morën pjesë edhe ministri i Mbrojtjes i Serbisë, Millosh Vuçeviq, shefi i Shtabit të Përgjithshëm Milan Mojsiloviç, si dhe ministri i Financave Sinisha Mali dhe Ministri i Punëve të Jashtme Ivica Daçiq.
Kështu, pasi kanë ndërtuar interkonektorin, Serbia dhe Bullgaria kanë përmirësuar ndjeshëm pavarësinë e tyre energjetike nga Rusia. Gazi alternativ i Azerbajxhanit krijon një ekuilibër për konsumin e brendshëm të energjisë të të dy vendeve, si dhe forcon stabilitetin e furnizimit me gaz për ndërmarrjet dhe familjet private. Duke qenë se Serbia është e lidhur edhe me një tub me Hungarinë, Budapesti mund të përfshihet edhe në marrjen e gazit nga Azerbajxhani, dhe qeveria hungareze ka deklaruar gatishmërinë për ta bërë këtë disa muaj më parë. Prandaj, nuk është për t’u habitur që më shumë se gjysma e fondeve për projektet janë siguruar nga Komisioni Evropian.
Ndërkohë, takimi i presidentëve të Serbisë dhe Azerbajxhanit iu kushtua më shumë se çështjeve energjetike. Pala serbe vendosi të tregojë aftësitë e saj për eksporte ushtarake në Azerbajxhan. Ata shfaqën sistemin anti-drone me katër tyta PASARS-Mistral me raketa tokë-ajër të sapo zhvilluar, radar dhe sistem bllokimi; dhe PASARS-16, seri zero. Pastaj raketat tokë-ajër RLN-RF dhe RLN-TK, raketa të reja ajër-tokë ALAS. dhe u demonstruan municione bredhëse GAVRAN. Forcat e armatosura serbe treguan gjithashtu UAV PEGAZ dhe SENKA me një stacion kontrolli tokësor RVML-02, VRABAC, dron Killer OSICA, dron OBAD dhe mini-QUADRIKOPTER. Në aeroportin ushtarak u prezantuan edhe platformat tokësore pa pilot Mali Miloš V2, Mali Miloš V1, Mali Miloš logjistike, Mali Miloš ultra light, dhe platforma tokësore pa pilot MF Niš. Pas kësaj, ushtria serbe prezantoi sistemin e kontrollit të zjarrit të mortajave. Brigada e 63-të e Parashutës kreu manovra vertikale dhe horizontale duke përfshirë helikopterët H-145, Mi-35M, Mi-17 dhe Mi-8, mjetin modular të të gjithë terrenit MTV, automjetet e blinduara Miloš 4×4 dhe Humvees. Pas kësaj, Brigada e 72-të e Forcave Speciale tregoi aftësitë e saj duke përdorur një helikopter M-17 dhe platformën pa ekuipazh të Mali Miloš N/V1.
Mund të thuhet me besim se Serbia dhe Azerbajxhani kanë vendosur të bashkëpunojnë ngushtë jo vetëm në fushën e energjisë, por edhe në fushën e sigurisë ushtarake, gjë që tregon për një nivel thelbësisht të ri të marrëdhënieve midis Bakut dhe Beogradit.
