- Serbia sheh një kërcënim në letrën e shkruar nga ligjvënësit nga 10 vende që bëjnë thirrje për një ndryshim në qasjet ndaj zgjidhjes midis Beogradit dhe Prishtinës
Pesëdhjetë e pesë anëtarë të parlamenteve kombëtare, duke përfshirë kryetarët e komisioneve parlamentare për punët e jashtme nga 10 vende evropiane, i janë drejtuar Përfaqësuesit të Lartë të BE-së për Punët e Jashtme, Josep Borrell, Sekretarit të Shtetit të SHBA-së Antony Blinken dhe Sekretarit të Jashtëm të Mbretërisë së Bashkuar James Cleverly, me një letër të hapur. Ligjvënësit apelojnë për nevojën e rishikimit të qasjes që ndjekin evropianët dhe amerikanët në raport me Serbinë dhe Kosovën. Letra shkaktoi një reagim të ashpër nga ana e presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiq, duke qenë se ajo ishte nënshkruar nga përfaqësuesit specialë të BE-së, SHBA-së dhe Britanisë së Madhe për Ballkanin Perëndimor, si dhe nga dy parlamentarë ukrainas. Autoritetet në Beograd e panë këtë si pjesë të përgatitjes së Ukrainës për njohjen zyrtare të Kosovës si shtet i pavarur. Ambasadori i Ukrainës në Serbi Volodymyr Tolkach ka lëshuar një koment në lidhje me këtë, duke theksuar se politika e Kievit për çështjen e Kosovës mbetet e palëkundur. Përkundër faktit se Ukraina dënon neutralitetin e Serbisë në çështjen e sanksioneve ndaj Rusisë dhe edhe përkundër faktit se disa deputetë ukrainas e mbështesin idenë që Kievi ta njohë zyrtarisht Kosovën, Ukraina nuk ka gjasa të ndërmarrë një hap të tillë së shpejti. Duke marrë parasysh faktin se Serbia mbështet integritetin territorial të Ukrainës në nivel të Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së, ndërsa Ukraina përmbahet sistematikisht nga mbështetja e çdo vendimi që do ta konsideronte Kosovën një aktor të pavarur në platformat ndërkombëtare, ne supozojmë se status quo-ja në Ukrainë është ruajtur në lidhje me Kosovën. Kjo çështje, pavarësisht zërave të caktuar të dëgjuar në hapësirën mediatike, që kërkon që Kievi të rishqyrtojë qëndrimin e tij ndaj Kosovës.
- Presidenti Milorad Dodik i Republikës Serbe nën hetim
Prokuroria e Bosnjë-Hercegovinës ka akuzuar Presidentin e Republikës Serbe, Milorad Dodik, për “dështim në zbatimin e vendimeve të Përfaqësuesit të Lartë Christian Schmidt”. Përplasja mes liderit me prirje nacionaliste të entitetit serb dhe Përfaqësueses së Lartë për Bosnje-Hercegovinë ka zier prej kohësh. Më herët, Milorad Dodik depozitoi në prokurorinë e qarkut në Banja Luka një kallëzim krimi, duke kërkuar hapjen e një çështjeje kundër vetë Christian Schmidt. As Dodik dhe as aleatët e tij politikë, përfshirë Moskën dhe Pekinin, nuk e kanë pranuar emërimin e Schmidt si Përfaqësues i Lartë për Bosnje dhe Hercegovinën. Më herët, Rusia dhe Kina propozuan që ky pozicion të hiqet plotësisht. Sipas autoriteteve në Banja Luka, akuzat ndaj Dodikut janë hartuar nga ambasada amerikane. Kabineti i Presidentit të Republikës Serbe e sheh hapin si një përpjekje nga zyra e prokurorisë së Bosnje-Hercegovinës dhe elitës politike në Sarajevë, e cila supozohet se kontrollohet nga ambasadat e SHBA, MB dhe BE, për të shkatërruar institucionet qeveritare në entitetin serb. Zheljka Tsvijanoviç,një anëtare e kryesisë në Bosnje dhe Hercegovinë, tha se Bosnje-Hercegovinë u soll në “kolaps nga ndërmjetësues të ndryshëm të faktorit ndërkombëtar”. Ajo tha se “qytetarët janë shumë të vetëdijshëm se Republikës Serbe është nën presion të vazhdueshëm nga ata brenda dhe jashtë Bosnjë-Hercegovinës, të cilët po përpiqen të centralizojnë vendin përtej procedurave të përcaktuara në Kushtetutë. Akuzat e fundit të ngritura kundër Presidentit të Republikës Serbe, M. Dodik dhe drejtori i Gazetës Zyrtare të RS-së janë në fakt persekutim i pastër politik”. Ndërkohë, Ambasada e SHBA-së në Bosnje dhe Hercegovinë lëshoi një deklaratë në mbështetje të Zyrës së Prokurorit të Bosnje-Hercegovinës, e cila ngriti një aktakuzë kundër presidentit të RS Milorad Dodik dhe ushtruesit të detyrës së shefit të Gazetës Zyrtare të RS, Millosh Lukiç për dështimin e tyre për të zbatuar vendimet e Përfaqësuesit të Lartë për Bosnje dhe Hercegovinën, Christian Schmidt. Ministri i Punëve të Jashtme të Hungarisë Péter Szijártó, nga ana e tij, shprehu mbështetjen e tij për Dodik, duke krahasuar akuzat me ato të ngritura në SHBA kundër ish-presidentit Donald Trump. Deklarata nuk ishte surprizë, duke pasur parasysh lidhjet e forta midis Banja Lukës dhe Budapestit. Ekziston një prirje e përgjithshme që tregon se të gjithë miqtë e Vladimir Putin janë të ndërlidhur dhe tentojnë të shprehin mbështetje për njëri-tjetrin. Në një lëvizje tjetër të diskutueshme, 16 ambasadorë dhe konsuj të përgjithshëm boshnjak-Hercegovinë (të gjithë serbë etnikë) lëshuan një deklaratë, duke akuzuar Zyrën e Prokurorit të Përgjithshëm të Bosnje-Hercegovinës dhe Ambasadën e SHBA për një qëndrim të njëanshëm ndaj Presidentit të RS. Ndërkohë, zyra e Përfaqësuesit të Lartë për Bosnje-Hercegovinë përsëriti qëndrimin se respektimi i kuadrit kushtetues dhe ligjor dhe parimit të shtetit të së drejtës është tipar i çdo shoqërie demokratike. “Kjo është detyrë e të gjithëve dhe askush nuk është mbi ligjin”, thuhet në deklaratë. Ka të ngjarë që hetimi dhe gjyqi i mundshëm i Milorad Dodik mund të shkurajojë hapat centrifugale të Banja Lukës dhe të inkurajojë elementët nacionalistë në të gjithë RS që të “shkojnë deri në fund” në kërkesat dhe vizionin e tyre për drejtësi. Duket se Uashingtoni, Londra dhe Brukseli nuk ushqejnë më asnjë iluzion për Milorad Dodik, duke parë që ai haptas mori rrugën e përshkallëzimit në BeH, duke shtyrë çështjen e shkëputjes. Tani mund të supozohet se shpërfillja e tij ndaj institucioneve kombëtare të vendit mund të çojë në një krizë të thellë politike dhe gjithashtu në një konflikt të mundshëm të armatosur.
- Përvjetori i Operacionit Stuhia provokon një tjetër raund tensioni midis Serbisë dhe Kroacisë, duke ndezur më shumë lajme të rreme Ruse
4-7 gusht shënoi përvjetorin e Operacionit Stuhia, një operacion ushtarak në shkallë të gjerë (1995), gjatë të cilit forcat e ushtrisë dhe policisë kroate rimorën pjesën më të madhe të territoreve kroate të ndara nga shteti qendror, mbi të cilën u krijua shteti i panjohur i Republikës Serbe nga secesionistët lokalë serbë. Operacioni Stuhia, i cili mbuloi hapësirat e Likës dhe Dalmacisë së Veriut, së bashku me Operacionin Rrufeja për t’i mundësuar qeverisë kroate të rimarrë kontrollin e Sllavonisë Perëndimore, u shndërrua në një përpjekje kryesore ushtarake që solli fundin e Luftës së Pavarësisë së Kroacisë.
Ambasadori i Rusisë në Serbi, Aleksandr Botsan-Kharchenko tha se operacioni anti-serb Stuhia u drejtua nga shërbimet e agjencive të inteligjencës perëndimore të cilat shfrytëzonin ushtrinë kroate. Ambasadori vuri në dukje se të njëjtat mekanizma dhe skenarë u zbatuan si tani në Ukrainë, “në përputhje me të njëjtat modele, me të njëjtin qëndrim çnjerëzor”. “Dhe rusët në Donbas do të kishin patur të njëjtin fat tragjik si serbët e Ukrainës, nëse planet e hartuara nga Perëndimi dhe regjimi i Kievit nuk do të pengoheshin nga një operacion special ushtarak rus”, përfundoi diplomati. Megjithatë, ishte pikërisht pala ruse që zbatoi planin për të kapur territoret ukrainase të Krimesë dhe Donbasit me skemën e përdorur në tokën kroate në fillim të viteve 1990. Në përgjithësi duke akuzuar palën tjetër për fashizëm për të justifikuar dhunën, nxitjen e shovinizmit dhe frikësimin e popullatës civile, si dhe për të mashtruar vendasit përmes kanaleve propagandistike – Rusia i bëri të gjitha këto gjatë sulmit fillestar në Krimenë e Ukrainës dhe Donbasit, si dhe gjatë agresionit ushtarak të Moskës në shkallë të gjerë kundër Ukrainës. Presidenti i Republikës Serbe, Milorad Dodik, me shumë pritshmëri u bëri jehonë deklaratave të ambasadorit rus, duke pretenduar se Operacioni Stuhia ishte një akt i përbashkët kriminal i SHBA-së dhe Kroacisë, e cila ishte e etur për të spastruar etnikisht zonën nga serbët. Ndërkohë, gjatë ngjarjeve përkujtimore në Prijedor, ku morën pjesë Milorad Dodik dhe presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, u transmetuan pamje që supozohej se tregonin “vuajtjet” e fëmijëve serbë, të cilat, në fakt, rezultuan të ishin video që tregonin fëmijët e myslimanëve vendas, të cilët u vranë masivisht në këtë luftë. Kjo shkaktoi një trazirë të konsiderueshme në shoqërinë boshnjake. Vlerësimi absolutisht i kundërt i ngjarjeve të luftës në Kroaci, i vërejtur në Zagreb dhe Beograd, më tej dëshmon se procesi i pajtimit mes dy popujve është në pikën e ngrirjes në këtë fazë, gjë që mund të bëhet përfundimisht një pretekst për konflikte të reja.
- Pasi Rusia tërhiqet nga Nisma e Drithërave të Detit të Zi, Kroacia i ofron Ukrainës ndihmë me eksportet e drithit
Kievi dhe Zagrebi po zhvillojnë/formojnë rrugë për eksportin e thekës dhe grurit përmes porteve kroate në Danub dhe detin Adriatik. Për këtë u ra dakord gjatë vizitës së ministrit të Jashtëm kroat në Ukrainë. Ish-ministri kroat i Ekonomisë Ljubo Jurçiq beson se projekti ukrainas i eksportit të drithërave mbart kosto të konsiderueshme transporti. Ai është i sigurt se propozimi i Zagrebit është kryesisht “një shprehje simpatie për Ukrainën për të treguar se Kroacia qëndron me Kievin.” Plani është që të eksportohet grurë nga Ukraina në Kroaci përmes dy porteve ukrainase në Danub në rajonin e Odesës – Izmail dhe Reni – në portin lumor kroat të Vukovarit. Megjithatë, menjëherë pas tërheqjes nga marrëveshja e grurit, Rusia filloi lëshimin e raketave dhe dronëve që synonin infrastrukturën portuale dhe objektet e magazinimit të grurit në rajon. Mes zonave të tjera, sulmet shënjestruan edhe portet e Izmailit dhe Renit, së bashku me kapanonet e grurit. Duke marrë parasysh vëllimin e madh të eksportit të grurit ukrainas, çështja e transportit të tij drejt porteve kroate në detin Adriatik, para së gjithash në Rijeka, kërkon logjistikë të qëndrueshme. Dhjetëra mijëra kamionë të rëndë do të nevojiteshin për të transportuar një milion ton grurë në rrugë. Megjithatë, opsioni hekurudhor do ta bënte projektin realist dhe më pak të kushtueshëm për sa i përket dërgesës. Mund të konkludohet se rruga kroate nuk mund të shihet si korsia kryesore e eksportit. Në të njëjtën kohë, është absolutisht e pranueshme si një dritare mundësie shtesë në kontekstin e nevojës për të shmangur Detin e Zi, të patrulluar nga anijet luftarake ruse, dhe bllokimet e trafikut në Bosfor.
- Kryeministri shqiptar Edi Rama shpreh shpresën se lufta ruse kundër Ukrainës do të përshpejtojë integrimin e vendeve të rajonit në BE.
“Kjo nuk është vetëm një çështje financiare, por në radhë të parë një çështje gjeopolitike. Në terma afatgjatë, do të ishte mirë që Ballkani Perëndimor të anëtarësohet menjëherë në Bashkimin Evropian, në mënyrë që të mos lihen vrima të zeza dhe hapësirë për palët e treta që tashmë kanë krijuar probleme në rajon”, tha Rama. Duke pasur parasysh përpjekjet e Moskës për të përshkallëzuar tensionet në rajon, kryesisht në Kosovë apo Bosnjë dhe Hercegovinë, dhe ndoshta edhe në Mal të Zi, anëtarësimi në BE i shteteve të Ballkanit Perëndimor si Serbia, Shqipëria, Bosnje-Hercegovinë, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut dhe Kosova do të ndodhë në shumë mënyra për t’i mbrojtur ata nga ndikimi rus dhe përpjekjet provokuese për të ndezur konfliktin. Mund të supozohet se synimet agresive nga ana e Kremlinit shihen qartë në Bruksel, prandaj çështja e anëtarësimit në BE për vendet e Ballkanit Perëndimor është me të vërtetë në axhendën politike, ndërsa lufta në Ukrainë mund të përshpejtojë objektivisht procesin.
- Ushtritë e kombeve të Ballkanit Perëndimor: renditja e fundit
Ushtria e Serbisë renditet më e larta në mesin e atyre në rajon sipas indeksit Global Firepower. Për sa i përket fuqisë, forcat e armatosura serbe renditen në vendin e 58-të nga 145 ushtri, duke u ngjitur me tre pika më lart krahasuar me raportin e vitit të kaluar. Kroacia, përkundrazi, ka zbritur nga pozita e 62-të në vendin e 69-të, Shqipëria renditet në vendin e 91-të, Maqedonia e Veriut në vendin e 108-të, Mali i Zi në vendin e 128-të, Bosnje-Hercegovinë në vendin e 133-të dhe Kosova në vendin e 134-të. Për krahasim, Rumania renditet e 47-ta, Hungaria e 54-ta, Bullgaria e 59-ta dhe Sllovenia e 86-ta. Gjithsej, janë marrë parasysh 50 faktorë të ndryshëm vlerësimi. TOP 5 janë ushtritë e SHBA-së, Rusisë, Kinës, Indisë dhe Britanisë së Madhe. Nga 80,000 personel ushtarak në ushtrinë serbe, 25,000 janë ushtarë në detyrë. Ajo operon 117 avionë luftarakë, 51 helikopterë, 242 tanke kryesore luftarake, 9,592 automjete të blinduara luftarake dhe transportues të blinduar të personelit. Shtrohet një pyetje logjike nëse Beogradi zyrtar do të përpiqet të konvertojë epërsinë e tij ushtarake në raport me fqinjët për të ushtruar presion mbi peizazhin e tyre politik. Ndërsa Kroacia, Shqipëria, Mali i Zi dhe Maqedonia e Veriut kanë ombrellën e sigurisë nga NATO dhe nuk ka gjasa të përballen me një kërcënim të menjëhershëm, Bosnje-Hercegovinë dhe Kosova janë në një situatë krejtësisht të ndryshme në kuptimin ushtarak. Prandaj, mund të sugjerohet se mundësia e përkeqësimit ushtarak në të gjithë Ballkanin Perëndimor është e mundur pikërisht në këto dy zona. Në të njëjtën kohë, Uashingtoni, Brukseli dhe Londra monitorojnë situatën në rajon përmes monitorimit të vazhdueshëm.
- Në Mal të Zi, disa organe mediatike shohin presion nga forcat pro-ruse
Në Mal të Zi, forcat e hapura pro-ruse po ushtrojnë presion intensiv mbi mediat e orientuara nga qeveria. Në veçanti, duke synuar radiostacionin Gradski.me dhe faqen e tij të internetit, disa politikanë pro-rusë akuzuan platformën për gjuhë të urrejtjes që panë në disa transmetime dhe artikuj. Në të njëjtën kohë, grupi nuk i mbështeti asnjëherë akuzat e tyre mjaft serioze me ndonjë shembull praktik. Natyrisht, detyra kryesore ishte të sigurohej shkarkimi i drejtuesve të lartë patriotë të kësaj masmedia. Prandaj, komuniteti vendas dhe madje edhe një pjesë e komunitetit demokratik ndërkombëtar u shpreh në mbrojtje të Gradski.me, duke parë lobin pro-rus që akuzonte në mënyrë flagrante dhe të pabazë gazetën. Gjithashtu, kryeredaktori dhe zëvendëskryetari i një prej faqeve të internetit më të njohura të lajmeve në Mal të Zi, AntenaM, u përball me kërcënime me vdekje nga disa shovinistë pro-rusë. Episodi i fundit është një shqetësim i veçantë dhe kërkon një reagim të menjëhershëm nga forcat e rendit. Fokusi i të dyja mediave të përmendura mbi vlerat kombëtare dhe perspektivat evropiane të vendit nuk duhet të bëhet objekt shantazhi nga aktorët pro-Moskë. Gjithashtu, nuk është rastësi që këto veprime antidemokratike kundër lirisë së fjalës, që synojnë masmedian patriotike të vendit, janë të kohës me formimin e një qeverie të re në Podgoricë.
- Vizitë jozyrtare e kryeministrit të Kosovës Albin Kurti në Maqedoninë e Veriut
Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, ka zhvilluar një vizitë jozyrtare në Maqedoninë e Veriut. Ai mori pjesë në ceremoninë e riemërtimit të rrugës së Brigadës së Dytë Maqedonase për Adem Demaçin në komunën e Çairit. Ngjarja, ku morën pjesë përfaqësues të partive vendase shqiptare, kryesisht opozitare, shkaktoi reagime të ndryshme mes qytetarëve dhe forcave politike vendase. Kryeministri Kurti ka vizituar qytetin e Tetovës, i cili po ashtu qeveriset nga opozita vendase shqiptare. Në festime valonte flamuri i Shqipërisë së Madhe, ndërsa mungonte ai maqedonas. As himni kombëtar maqedonas nuk u këndua asnjëherë, gjë që zyra e kryeministrit të Maqedonisë së Veriut e konsideroi si shkelje të protokollit diplomatik dhe legjislacionit vendor. Vlen të përmendet se vizita e Kurtit në Maqedoninë e Veriut u zhvillua pa ftesë të qeverisë së vendit, prandaj u cilësua si një udhëtim privat, që nga ana tjetër nuk pasqyron protokollin e marrëdhënieve ndërshtetërore dhe ndërqeveritare. Mund të konstatohet se Shkupi nuk është aspak i kënaqur me një dredhi të tillë të liderit të qeverisë së Kosovës.
