- Gjykata dënon Presidentin e Republikës Srpska Milorad Dodik
Më 26 shkurt, Gjykata e Bosnje dhe Hercegovinës e shpalli fajtor presidentin e Republika Srpska Milorad Dodik për “mosrespektim të vendimeve” të Përfaqësuesit të Lartë të komunitetit ndërkombëtar në BiH, Christian Schmidt, dhe e dënoi udhëheqësin serb të BiH me një vit burg. Dodikut do t’i ndalohet gjithashtu të mbajë poste politike dhe drejtuese, duke përfshirë atë të Presidentit të Republika Srpska, për gjashtë vjet nga data e hyrjes në fuqi të vendimit.
Në vitin 2023, Asambleja Kombëtare e RS miratoi një ligj që thoshte se asnjë vendim i Përfaqësuesit të Lartë në BiH nuk do të botohet në Gazetën Zyrtare të RS dhe se asnjë prej tyre nuk do të zbatohet. Përfaqësuesi i Lartë Christian Schmidt revokoi ligjin e miratuar, por Milorad Dodik e shpërfilli vendimin e tij dhe vazhdoi me nënshkrimin e dekretit për vënien në fuqi të ligjit. Ligji u botua në Gazetën Zyrtare të Republika Srpska.
Ushtruesi i detyrës së drejtorit të Gazetës Zyrtare të Republikës Srpska, Millosh Lukiq, i cili u gjykua në këtë rast së bashku me Dodik, u shpall i pafajshëm.
Vendimi i gjykatës së BiH, i nxjerrë më 26 shkurt, është një vendim i shkallës së parë që mund të apelohet brenda 15 ditëve.
Nëse Dodik dënohet me një vit burg, ai nuk do të jetë më në gjendje të kandidojë për asnjë funksion publik, pasi kjo është e ndaluar me Ligjin Zgjedhor të BeH (një zyrtar që është dënuar përfundimisht me më shumë se gjashtë muaj burg, nuk mund të kandidojë për asnjë funksion publik. Në të njëjtën kohë, nëse vendimi lihet në fuqi, Dodik do të mund të shmangë burgun, pasi një dënim deri në një vit me gjobë mund të zëvendësohet i dënuari me gjobë me kërkesën e të dënuarit.
Pas vendimit të Dodik, në Serbi u mbajt një mbledhje urgjente e Këshillit të Sigurisë Kombëtare. Takimi shprehu shqetësim të madh për situatën në Republika Srpska dhe vuri në dukje se kjo ishte kriza më e madhe që nga fundi i luftës.
Këshilli i Sigurisë Kombëtare
– dënoi vendimin kundër Presidentit të Republikës Srpska Milorad Dodik si jodemokratik dhe të paligjshëm,
– bëri thirrje për vetëpërmbajtje,
– bëri thirrje për respektimin e Marrëveshjes së Dejtonit, duke kujtuar se marrëveshja çoi në përfundimin e luftës,
– shprehu kundërshtimin e saj për ndërhyrjen e huaj, e cila, sipas mendimit të anëtarëve të Këshillit, çoi në krizën aktuale, dhe
– bëri thirrje për unitet mes popullit serb dhe të gjitha partive në Republikën Srpska dhe Serbi.
Pas mbledhjes së Këshillit të Sigurisë Kombëtare, presidenti serb Aleksandar Vuçiq udhëtoi për në Banja Luka, ku iu drejtua një mitingu të mbështetësve të Dodik dhe u takua me udhëheqjen e RS.
“Serbia do të jetë gjithmonë në anën e Republikës Srpska”, theksoi Vuçiq në fjalimin e tij drejtuar qytetarëve. Ai shtoi se është e rëndësishme të qëndroni të qetë dhe të durueshëm.
Pas takimit me Dodikun, Vuçiq theksoi se Serbia gjithmonë dhe në çdo kohë do të bëjë gjithçka që është e mundur për të ruajtur paqen dhe mesazhi i tij është nevoja për bisedë dhe dialog.
Dodik, nga ana e tij, ripohoi se Republika Srpska është e përkushtuar për ruajtjen e paqes dhe se ai nuk mbështet asnjë veprim të drejtuar kundër boshnjakëve dhe kroatëve.
“Ne nuk kemi një plan lufte dhe nuk po komplotojmë asgjë. … Unë jam gati të flas me përfaqësuesit e popullit kroat dhe mysliman,” tha Dodik në një konferencë shtypi në Banja Luka pas takimit me presidentin serb.
Dodik gjithashtu theksoi se insiston në respektimin e Kushtetutës së Bosnjë-Hercegovinës, në zbatimin e Marrëveshjes së Dejtonit.
Më parë, politikanët serbë në BiH kanë theksuar në mënyrë të përsëritur se Bosnja dhe Hercegovina moderne është shumë më e centralizuar sesa parashikon marrëveshja e Dejtonit dhe Kushtetuta e BiH, dhe kjo duhet të rishikohet.
- Vota “e gabuar” e Serbisë në OKB
Më 24 shkurt, OKB-ja miratoi disa dokumente në përvjetorin e tretë të pushtimit të plotë të Ukrainës nga Rusia. Asambleja e Përgjithshme votoi në favor të dy rezoluta – atë ukrainase, të bashkësponsorizuar nga më shumë se 50 vende, duke përfshirë anëtarët e BE-së, dhe atë amerikane – me amendamente thelbësore evropiane, të cilat vetë Shtetet e Bashkuara nuk i mbështetën. Këshilli i Sigurimit votoi në favor të versionit amerikan pa amendamente.
Rezoluta që avancon një paqe gjithëpërfshirëse, të drejtë dhe të qëndrueshme në Ukrainë, e paraqitur nga Ukraina dhe një numër vendesh evropiane, thekson se Asambleja e Përgjithshme rikonfirmon angazhimin e saj për sovranitetin, pavarësinë, unitetin dhe integritetin territorial të Ukrainës brenda kufijve të saj të njohur ndërkombëtarisht dhe thekson “që asnjë përvetësim territorial që rezulton nga kërcënimi ose përdorimi i forcës nuk do të njihet si i ligjshëm”.
Dokumenti, ndër të tjera, bën thirrje për një ndërprerje të hershme të armiqësive dhe një zgjidhje paqësore të luftës kundër Ukrainës, “përsërit nevojën urgjente për t’i dhënë fund luftës këtë vit” dhe për të arritur paqen në Ukrainë në përputhje me Kartën e OKB-së, kujton “kërkesën e saj që Federata Ruse të tërheqë menjëherë, plotësisht dhe pa kushte të gjitha forcat e saj ushtarake nga territori i Ukrainës për të theksuar nevojën më serioze për krimet e saj ndërkombëtare”. sipas ligjit ndërkombëtar të kryera në territorin e Ukrainës.
Gjithsej 93 vende votuan pro, 18 kundër dhe 65 abstenuan.
Nga vendet e rajonit, Shqipëria, Bosnja dhe Hercegovina, Serbia, Kroacia dhe Mali i Zi e mbështetën rezolutën. Maqedonia e Veriut abstenoi.
Pas votimit në OKB, presidenti Aleksandar Vuçiq tha se delegacioni serb gabimisht kishte mbështetur rezolutën e propozuar nga Ukraina dhe një numër vendesh evropiane.
“Unë besoj se Serbia ka bërë një gabim sot. Për këtë u kërkoj falje qytetarëve të Serbisë dhe fajin e kam unë vetë, sepse ndoshta jam i lodhur dhe i zënë dhe nuk mund të bëj gjithçka”, tha Vuçiq në programin Ćirilica në kanalin televiziv Happy.
Ai theksoi se, sipas tij, Serbia është dashur të abstenojë, siç bëri gjatë votimit për rezolutën “amerikane”.
Kremlini ka pranuar faljen e presidentit serb për mbështetjen e Serbisë për “rezolutën anti-ruse” për Ukrainën në OKB, tha zëdhënësi presidencial rus Dmitry Peskov. “Sigurisht, e dëgjuam, sigurisht që e pranuam. Natyrisht, gabime teknike ndodhin dhe natyrisht, ne jemi shumë të impresionuar nga një reagim kaq i shpejtë i kreut të shtetit”, u tha Peskov gazetarëve.
Ekspertët serbë, duke komentuar situatën rreth votimit në OKB, vunë në dukje se reagimi i Vuçiqit mund të shpjegohet me një telefonatë nga Moska, gjatë së cilës iu tha se po vepron jo vetëm kundër Kremlinit, por edhe kundër Shtëpisë së Bardhë. Tani, sipas tyre, Beogradi po përpiqet të ulet jo në dy, por në tre karrige – evropiane, ruse dhe amerikane.
- Maqedonia e Veriut bashkësponsorizon projekt-rezolutën e SHBA-së në OKB
Rezoluta e Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së “Rruga drejt Paqes”, e propozuar nga SHBA me bashkësponsorizues në përvjetorin e tretë të luftës në Ukrainë, u bë një alternativë ndaj rezolutës së paraqitur nga Ukraina dhe një numër vendesh evropiane.
Maqedonia e Veriut ishte një bashkësponsor i rezolutës së propozuar nga SHBA, së bashku me Gjeorgjinë, Izraelin dhe Hungarinë.
“Ne vendosëm kështu”, tha kryeministri i Maqedonisë së Veriut Kristijan Mickoski kur u pyet nga gazetarët se pse vendi kishte ndërmarrë një hap të tillë.
Dokumenti i propozuar nga delegacioni i SHBA-së në OKB përmbante katër pika të përgjithshme: zie për humbjen tragjike të jetëve gjatë gjithë “konfliktit Federata Ruse-Ukrainë”; duke përsëritur se qëllimi kryesor i OKB-së është të ruajë paqen dhe sigurinë ndërkombëtare dhe të zgjidhë në mënyrë paqësore mosmarrëveshjet dhe të kërkojë një fund të shpejtë të konfliktit, duke kërkuar një paqe të qëndrueshme midis Ukrainës dhe Rusisë.
Delegatët shtuan tre amendamente.
Së pari, ata zëvendësuan formulimin “konflikti Federata Ruse-Ukrainë” me “pushtim në shkallë të plotë të Ukrainës nga Federata Ruse”.
Së dyti, ata shtuan një pikë në të cilën vendet riafirmojnë angazhimin e tyre ndaj sovranitetit, pavarësisë, unitetit dhe integritetit territorial të Ukrainës brenda kufijve të saj të njohur ndërkombëtarisht, duke u shtrirë në ujërat e saj territoriale.
Së treti, formulimi për një paqe të qëndrueshme midis Ukrainës dhe Federatës Ruse u zëvendësua me “një paqe të drejtë, të qëndrueshme dhe gjithëpërfshirëse midis Ukrainës dhe Federatës Ruse, në përputhje me Kartën e Kombeve të Bashkuara dhe parimet e barazisë sovrane dhe integritetit territorial të shteteve”.
Versioni i rezolutës amerikane me këto tre amendamente u mbështet nga 93 vende, tetë vende votuan “kundër”, dhe 73 abstenuan.
SHBA abstenoi nga votimi për rezolutën e vet në formën e saj të ndryshuar.
Bosnja dhe Hercegovina, Kroacia, Mali i Zi mbështetën versionin e ndryshuar të rezolutës amerikane. Shqipëria, Maqedonia e Veriut dhe Serbia abstenuan.
SHBA propozoi projekt-rezolutën e saj pa ndryshime për t’u marrë në konsideratë nga Këshilli i Sigurimit i OKB-së. Këshilli i Sigurimit, veçanërisht, për shkak të vetos ruse, nuk i miratoi amendamentet evropiane – të njëjtat që u votuan gjatë shqyrtimit të rezolutës amerikane në Asamblenë e Përgjithshme, dhe miratoi versionin fillestar të rezolutës. Dhjetë vende votuan “për” — SHBA, Rusia, Kina, Koreja e Jugut, Sierra Leone, Guajana, Somalia, Pakistani, Panamaja, Algjeria; asnjë anëtar i Këshillit të Sigurimit nuk votoi kundër; dhe pesë anëtarë abstenuan – Mbretëria e Bashkuar, Franca, Danimarka, Greqia, Sllovenia.
Pasi u bë e ditur se Maqedonia e Veriut bashkë-sponsorizoi rezolutën amerikane për Ukrainën, u ngrit çështja e përafrimit të politikës së jashtme të Maqedonisë së Veriut me atë të BE-së.
Kryeministri Mickoski siguroi se askush nuk duhet të ketë dilema sa i përket koordinimit të politikës së jashtme dhe të mbrojtjes së Maqedonisë së Veriut me Bashkimin Evropian. Ai theksoi se në rastin e rezolutës amerikane në OKB, vendi mbështeti një partner strategjik, SHBA-në, përveç kësaj, rezoluta tjetër, sipas tij, nuk ishte rezolutë e BE-së, sepse Hungaria, e cila është anëtare e BE-së, ishte gjithashtu bashkëautore e draftit të SHBA-së, “prandaj nuk mund të bëhet fjalë për një politikë të jashtme të BE-së në linjë”. “Politikën tonë të jashtme dhe të mbrojtjes e kemi harmonizuar me Bashkimin Evropian, por në këtë rast nuk ka qenë kështu”, theksoi Mickoski.
Tani mund të thuhet se Maqedonia e Veriut është një aleat kyç i SHBA-së në rajon. Siç dihet, kryeministri Mickoski ishte i vetmi kryetar qeverish i vendeve të Ballkanit Perëndimor që mori pjesë në inaugurimin e Donald Trump në fillim të këtij viti.
Në fund të shkurtit, kryeministri Kristian Mickoski vizitoi përsëri SHBA-në, ku foli në Konferencën e Veprimit Politik Konservator (CPAC) në Uashington DC.
- Policia serbe bastis OJQ-të për “rastin e USAID”
Njësia Speciale Kundër Korrupsionit e Prokurorisë së Lartë në Beograd ka nisur një rast për keqpërdorim dhe keqpërdorim të fondeve nga Agjencia e Shteteve të Bashkuara për Zhvillim Ndërkombëtar (USAID) pas akuzave të zyrtarëve të lartë amerikanë për mashtrime të mundshme financiare në kuadër të programeve të USAID-it. Më 25 shkurt, policia serbe, duke vepruar sipas udhëzimeve të prokurorisë, kreu kontrolle në zyrat e katër organizatave: Qendra për Hulumtim, Transparencë dhe Përgjegjësi (CRTA), Iniciativa Qytetare, Qendra për Politika Praktike dhe Fondacioni Trag.
Bastisjet u zhvilluan në sfondin e protestave masive të studentëve në Serbi, të shkaktuara nga tragjedia në stacionin e trenit në Novi Sad. Udhëheqja serbe, përfshirë presidentin Aleksandar Vuçiq, ka shprehur vazhdimisht mosbesim ndaj financimit perëndimor të sektorit publik, duke argumentuar se disa programe, veçanërisht USAID-i, kontribuojnë në destabilizimin dhe synojnë organizimin e një “revolucioni me ngjyra”.
Sektori joqeveritar i sheh bastisjet në zyrat e OJQ-ve si përpjekje për të ushtruar presion mbi shoqërinë civile dhe për të luftuar disidencën.
Amnesty International e ka cilësuar rastin si “efekti Trump”. Sulmi ndaj OJQ-ve është një akt i hapur frikësimi, i fundit në një fushatë të vazhdueshme nga autoritetet serbe për të heshtur zërat kritikë, shkroi Amnesty International në X.
Në të njëjtën kohë, presidenti serb Aleksandar Vuçiq theksoi se kjo ka të bëjë vetëm me mbledhjen e të dhënave për abuzimet financiare nga disa institucione dhe organizata dhe se Serbia është plotësisht e përkushtuar ndaj sundimit të ligjit dhe, në përputhje me rrethanat, do të vazhdojë të luftojë efektivisht korrupsionin dhe krimin në territorin e saj. Ai e deklaroi këtë gjatë një bisede telefonike me të dërguarin special të Britanisë së Madhe për Ballkanin Perëndimor, Stuart Peach.
- Shqipëria i bashkohet programit trajnues britanik për ushtrinë ukrainase
Shqipëria u bë vendi i trembëdhjetë që mori pjesë në programin e trajnimit ushtarak Interflex për Ukrainën, së bashku me Rumaninë, Kosovën, si dhe Britaninë e Madhe, Australinë, Zelandën e Re, Kanadanë, Danimarkën, Norvegjinë, Suedinë, Finlandën, Holandën, Estoninë, Lituaninë.
Operacioni Interflex është një program trajnimi shumëkombësh i udhëhequr nga MB, i krijuar për trajnimin e rekrutëve të ushtrisë ukrainase.
Shqipëria është aktualisht ndër 10 donatorët më të mëdhenj globalë për Ukrainën në terma për frymë. Sipas burimeve zyrtare, Shqipëria ka furnizuar Ukrainën me municion, armë dhe automjete ushtarake.
Përpara se të bashkohej me misionin Interflex, Shqipëria kishte trajnuar personelin ushtarak ukrainas në territorin e saj.
