- Deklaratë e Ministrit të Mbrojtjes të Bosnjës dhe Hercegovinës mbi ngritjen e kampeve ushtarake në territorin e Republikës Serbe
Nëse mund të besohet Ministri i Mbrojtjes së Shtetit të BiH, Zukan Helez, rusët kanë zbritur tashmë në Bosnje dhe Hercegovinë dhe janë në zonën e Rogaticës dhe maleve Maglic në Bosnjën lindore. “Nuk është sekret, njerëzit e shohin, janë fshatrat përreth Rogaticës, njerëzit fotografojnë këtë në dritën e ditës, stërviten atje. Kam foto, do t’i tregoj në TV”, tha Helez. “Ata stërviten duke përdorur armë dhe ne e dimë se nga i kanë marrë ato. Paraqitet sikur është legjitime, sikur është e gjitha pjesë e Ministrisë së Punëve të Brendshme të RS-së, dhe më pas shfaqet në një formë tjetër, dhe për sa kohë që nuk përbën kërcënim për kombin, nuk ka asnjë reagim. Ne i kemi gjetur kampet dhe po i monitorojmë. Unë ua thashë këtë njerëzve nga komuniteti ndërkombëtar dhe sigurisht që ata janë të vetëdijshëm”, shtoi ministri i Mbrojtjes i Bosnjë-Hercegovinës. Megjithatë, kur gazetarët i kërkuan atij të jepte prova konkrete për të mbështetur këto pretendime alarmante, ai u përgjigj se “nuk mund t’i dërgojë ato foto akoma”. Ai gjithashtu zgjodhi të mos zbulojë burimin e informacionit, duke vënë në dukje vetëm se “bëhet fjalë për trajnimin e disa të rinjve dhe disa individëve nga Rusia”. Një aleat i ngushtë i Milorad Dodik, Ministër i Jashtëm. Marrëdhëniet Tregtare dhe Ekonomike, Stasa Kosarac, ka reaguar menjëherë, duke kërkuar që Kryetarja e Këshillit të Ministrave të BeH, Borjana Kristo, të thërrasë shpejt një mbledhje urgjente të Komitetit Ekzekutiv për Inteligjencën. “Është jashtëzakonisht e rrezikshme kur Ministri i Mbrojtjes e bën publikisht këtë. pretendimet kundër Republika Srpska pa asnjë provë. Kjo mund të cilësohet si nxitës i intolerancës dhe frikës kombëtare. Me veprime të tilla ai nuk i kontribuon aspak stabilizimit në Bosnje dhe Hercegovinë”, tha Kosarac.
Kryetari i Rogaticës, Milorad Jagodic, siguron se në territorin e komunës së tij nuk ka kampe ruse. “Ne nuk jemi një xhungël, kështu që nëse nuk mund t’i shihni ato, mund t’i kontrolloni çdo ditë. Është një gënjeshtër e pastër”, tha Jagodic. Helez nuk publikoi kurrë asnjë foto që do të konfirmonte ekzistencën e kampeve ruse në mes të vendit, me sigurinë e të cilëve merret NATO. Ndërkohë, çështja arriti në Dhomën e Komunave të Parlamentit Britanik. Alicia Cairns, kryetare e komitetit të punëve të jashtme, tha se ishte thellësisht e shqetësuar nga raporti i ministrit të mbrojtjes të Bosnjës dhe Hercegovinës në lidhje me kampet ku dyshohet se stërviten ekstremistët serbë dhe rusë.
Zëvendësministri i Parë i Mbrojtjes i Bosnjë-Hercegovinës, Aleksandar Hoganoviç, tha se ende nuk ka përgjigje në pyetjen se kush janë personat e armatosur që qëndrojnë ilegalisht në territorin e Bosnjë-Hercegovinës dhe u bëri thirrje autoriteteve që të hetojnë sa më shpejt këto akuza dhe të informojnë opinionin për këtë, pasi në këtë rast është shkelur Kushtetuta dhe sovraniteti. “Pa një vendim të Presidiumit të Bosnjë-Hercegovinës, ushtarakët e forcave të armatosura të vendeve të tjera nuk do të vijnë në territorin e Bosnjë-Hercegovinës”, tha Hoganoviç.
Milorad Dodik, Presidenti i Republika Serbe, tha se tani ai Këshilli i Ministrave i Bosnj5s dhe Hercegovinës nuk do të marrë asnjë vendim në fushën e mbrojtjes për sa kohë që Zukan Helez mbetet ministër. Dodik tha se Helez po shpërndante gënjeshtra në fjalimet e tij.
Në letrën e saj, anëtarja e Presidiumit të BeH-së, Zheljka Cvijanoviç, parashtroi një apel, sipas të cilit Presidiumi i BeH-së, si Komandant Suprem i Forcave të Armatosura të BeH-së, detyron Ministrin e Mbrojtjes t’i japë Këshillit të Ministrave informacione të plota për akuza publike në lidhje me ekzistencën e kampeve dhe formacioneve paraushtarake në territorin e Republikës Serbe.”Presidiumi i Bosnjës dhe Hercegovinës do të kërkojë nga Agjencia e Inteligjencës dhe Sigurisë së Bosnjës dhe Hercegovinës, Ministria e Sigurisë, Agjencia e Hetimit dhe Mbrojtjes, në bashkëpunim me Ministrinë e Punëve të Brendshme të Republikës Serbe, të kryejnë një hetim brenda kompetencës së tyre për të vërtetuar gjendjen e saktë faktike dhe rrethanat në lidhje me pretendimet e shprehura nga Ministri i Mbrojtjes. Presidiumi i Bosnjës dhe Hercegovinës do të udhëzojë institucionet e lartpërmendura që të ofrojnë informacionin e kërkuar jo më vonë se 15 ditë pas pranimit të ankesës”, tha Cvijanoviq.
Kujtojmë se rasti u ndez teksa Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg ishte në vizitë në Bosnje dhe Hercegovinë. Në një darkë me anëtarët e Presidiumit të Bosnjës dhe Hercegovinës, ai pati mundësinë të shohë me sytë e tij të gjitha mosmarrëveshjet e brendshme kur bëhet fjalë për sigurinë e vendit dhe anëtarësimin e tij në Aleancë. Nuk dihet nëse Stoltenberg ka marrë parasysh pretendimet e Helezit, por tregon se ato janë bërë pasi një grup deputetësh serbë në parlamentin e BiH-së i dërguan një letër Kongresit të SHBA dhe Parlamentit Evropian, duke thënë se Bosnja dhe Hercegovina “ka qenë prej kohësh një strehë për islamistët radikalë”.
Tani kolegët e Cvijanoviqit nga presidiumi i BeH-së, Zeljko Komshiq dhe Denis Beçiroviç kanë mundësinë ose të mbështesin ose të refuzojnë të diskutojnë apelin. Komshiq dhe Beçiroviç mund të propozojnë gjithashtu që të diskutohet më gjerësisht për këtë çështje, e cila do të përfshijë edhe deklaratat e Zukan Halezit dhe deklaratat nga një letër e fundit e një numri parlamentarësh nga Republika Serbe drejtuar Kongresit të SHBA-së, i cili thotë se Bosnja dhe Hercegovina ka qenë prej kohësh një parajsë për islamistët radikalë, se “ka fshatra në Federatën e Bosnjë dhe Hercegovinës, banorët e të cilëve i përmbahen ligjit të Sheriatit dhe se pjesë të Bosnje dhe Hercegovinës janë ende shtëpia e shumë qelizave të fjetura të Al-Kaedës dhe ISIS-it që mund të aktivizohen nëse urdhërohen. “
Kështu, deklarata e ministrit të Mbrojtjes Helez mund të shihet si një lloj përgjigje ndaj akuzave të boshnjakëve për kënaqjen e fondamentalizmit islamik. Megjithatë, nëse rezulton se faktet e dhëna janë të rreme, një deklaratë e tillë do të bëhet një platformë e përshtatshme për RS-në për të akuzuar boshnjakët dhe udhëheqjen e tyre për falsifikime, gjë që vetëm sa do të forcojë pozicionin e tyre në promovimin e shkëputjes dhe mosgatishmërisë për të jetuar së bashku brenda një shteti. Por nëse kampet e stërvitjes ushtarake shfaqen vërtet në territorin e RS, deklarata e lartpërmendur e Helez do të përdoret si një pretendim tjetër se Sarajeva po përpiqet të përshkallëzojë tensionet.
- Përplasja diplomatike mes Beogradit dhe Zagrebit
“Kroacia iu kundërpërgjigjën dhe iu përgjigj në mënyrë të përshtatshme dëbimit të diplomatit kroat nga Serbia”, tha kryeministri kroat Andrej Plenkoviç, duke paralajmëruar se hapa të tillë nuk promovojnë besimin dhe bashkëpunimin midis Zagrebit dhe Beogradit. Në fjalën e tij në mbledhjen e qeverisë, Plenkoviç theksoi se Kroacia ka reaguar në përputhje me parimin e reciprocitetit dhe e ka bërë siç duhet, pasi nuk ka pasur asnjë sqarim zyrtar për asnjë detaj në lidhje me dëbimin e sekretarit të parë të ambasadës kroate në Serbi, Hrvoje Schneider. “Pavarësisht atmosferës parazgjedhore në Serbi, ne besojmë se hapa të tillë nuk kontribuojnë në vendosjen e besimit apo bashkëpunimit mes dy vendeve dhe për këtë arsye reagojmë ndaj veprimeve të ndërmarra nga Serbia”, përfundoi Plenkoviç. Ministria e Punëve të Jashtme dhe Evropiane të Republikës së Kroacisë, nga ana e saj, e shpalli person non grata këshilltarin e ambasadës serbe në Kroaci, Petar Novakoviq, si kundërpërgjigje ndaj lëvizjes së Beogradit.
Kujtojmë se Ministria e Punëve të Jashtme të Serbisë deklaroi se diplomati kroat i dëbuar ka shkelur rëndë normat diplomatike, ndërsa mediat proqeveritare serbe pretendojnë se Hrvoje Schneider është dëbuar për spiunazh. Më saktësisht, në notën e Ministrisë së Punëve të Jashtme të Serbisë thuhej se “Ministria e Punëve të Jashtme e Republikës së Serbisë shpreh keqardhje për sjelljen e diplomatit të lartpërmendur në periudhën e kaluar, e cila nuk kontribuon në përmirësimin e marrëdhënieve dypalëshe, bashkëpunimin e fqinjësisë së mirë dhe rritjen e përgjithshme të nivelit të paqes dhe stabilitetit.Prandaj, Ministria e Punëve të Jashtme e Republikës së Serbisë vendosi të shpallë Hrvoje Schneider, sekretarin e parë të Ambasadës së Republikës së Kroacisë në Beograd, persona non grata, në përputhje me nenin 9 të Konventës së Vjenës, që rregullon marrëdhëniet diplomatike-konsullore”. Bëhet fjalë për “spiunazh të dokumentuar dhe rekrutim për shërbimin kroat”, shkruan tabloidet serbe dhe se Agjencia e Inteligjencës së Sigurisë Serbe ka ekspozuar një diplomat kroat që dyshohet se ka tentuar të krijojë një rrjet inteligjence në Beograd. Gjithashtu dyshohet se ai ka qenë në kontakt me njerëz të qarqeve politike, biznesore dhe mediatike dhe kur janë marrë të gjitha provat përkatëse janë marrë të gjitha masat për të ndaluar aktivitetet e tij të pretenduara armiqësore. Në këtë drejtim, nota diplomatike e përmendur i është dorëzuar ambasadorit të Republikës së Kroacisë në Beograd, Hidajet Biščević.
Kështu, Beogradi dhe Zagrebi kanë shkëmbyer dëbimet e diplomatëve. Kryeministri i Kroacisë Plenkoviç vuri në dukje se ai nuk mori prova konkrete se diplomati kroat ishte i përfshirë në aktivitete që nuk janë në përputhje me statusin e tij diplomatik. Dhe në lidhje me këtë, një diplomat serb u dëbua nga Zagrebi si kundërpërgjigje. Vetë Plenkoviqi është njohës i mirë i detajeve të aktiviteteve diplomatike, pasi pjesën më të madhe të karrierës e kaloi në shërbimin diplomatik. Ai ka qenë në Ministrinë e Punëve të Jashtme për shumë vite, duke arritur postin e zëvendësministrit të parë të Punëve të Jashtme dhe ka punuar në poste përgjegjëse në ambasadat kroate në Bruksel dhe Paris. Prandaj ai i di mirë detajet e punës së një diplomati jashtë vendit. Nga ana tjetër, kryeministri i Kroacisë e ka vërejtur mirë se dëbimi i diplomatit kroat ka ndodhur në kohën kur situata në Serbi po rëndohej në lidhje me përgatitjet për zgjedhje të parakohshme, kështu që veprimet e Beogradit mund të lidhen me nevojën për të dërguar sinjale të caktuara politike për qytetarët e vet, që është thjesht një teknikë fushate. Është interesant fakti se dëbimi i diplomatit kroat ndodhi tashmë në kohën kur kreu i Agjencisë së Sigurisë dhe Informacionit Vulin, i cili vazhdimisht fliste ashpër ndaj Kroacisë, tashmë kishte dhënë dorëheqjen nga posti i tij. Vetë Vulin u përfshi në luftën parazgjedhore dhe ka mundësi që ai të ketë ndikuar në vendimin për përjashtimin e Hrvoe Shneider, ndërkohë që nuk ishte në detyrë, ose të kishte përgatitur një vendim të tillë paraprakisht përpara se të jepte dorëheqjen. Askush nuk e përjashton mundësinë që në fund të fundit të ishte i justifikuar. Duhet të kuptohet se nëse dikush është i përfshirë në aktivitete që bien ndesh me dispozitat e Konventës së Vjenës për Marrëdhëniet Diplomatike, atëherë, si rregull, ai kurrë nuk do të pranojë publikisht veprime që janë në kundërshtim me statusin e tyre diplomatik.
- A do t’i pranojë opozita kushtet e Brukselit për Kosovën nëse fiton zgjedhjet në Serbi?
Plani franko-gjerman u bë njësia kryesore e matjes së bashkëpunimit mes partive të ndryshme opozitare, e cila varet edhe nga kushtet e mbështetjes, pra nga bashkimi i mundshëm në të ardhmen i forcave të ndryshme opozitare me qëllim rrëzimin e pushtetit të Aleksandër Vuçiqit. Nëse kjo do të bëhet nga opozita pro-evropiane nuk dihet pasi nuk thuhet qartë se do të mbështesë propozimin e Brukselit dhe Uashingtonit për zgjidhjen e problemit. Fronti i Gjelbër-Majtas dhe Lëvizja Qytetarët e Lirë nuk hezitojnë të shprehen për këtë çështje, duke e konsideruar planin franko-gjerman një bazë të mirë zhvillimi drejt zgjidhjes së problemit, ndërsa anëtarët e tjerë të këtij koalicioni janë më të rezervuar. Domethënë, ata shmangin një deklaratë të qartë në mënyra të ndryshme, ndërkohë që disa prej tyre avokojnë në heshtje edhe refuzimin e planit franko-gjerman. Duke marrë parasysh mungesën e një qëndrimi të qartë të koalicionit Serbia kundër dhunës, është e qartë se edhe votuesit e këtij koalicioni luhaten mes mendimit se plani është i mirë, për shkak të kuptimit të pashmangshmërisë së pranimit të propozimeve të Brukselit, për qëndrimin se duhet refuzuar. Domethënë, brenda koalicionit nuk ka konsensus për këtë, ashtu siç nuk ka konsensus mes atyre që do t’i mbështesin dhe do të votojnë listën në zgjedhje. Dhe ky heterogjenitet është mbase problemi më i madh i koalicionit.
Duhet theksuar se, sipas disa analistëve serbë, duket e padrejtë të insistohet kaq shumë për t’i vënë liderët e opozitës përballë murit për një përgjigje lidhur me zgjidhjen e Kosovës, ndërkohë që opozita skeptike e djathtë nuk ka një plan të qartë në këtë drejtim. Natyrisht, e djathta do të donte të fitonte përparësi politike në këtë temë pa një zgjidhje të qartë të problemit të Kosovës. Po ashtu, kryetari i Partisë Popullore, ish-ministri i Jashtëm Vuk Jeremiq, së fundi tha se qeveria që do të formohet pas zgjedhjeve do të duhet të refuzojë propozimin franko-gjerman. Në të kundërtën, theksoi ai, Partia Popullore nuk do të marrë pjesë në këtë qeveri. Koalicioni Nadija (Partia e Re Demokratike e Serbisë dhe POKS), si dhe koalicioni Dveri dhe Zavetnik, këmbëngulin në refuzim.
Kështu, partitë e djathta opozitare kanë këmbëngulur që nga nisja e fushatës zgjedhore që blloku pro-evropian i bashkuar në koalicionin Serbia kundër dhunës të deklarojë nëse do të pranojë apo refuzojë planin franko-gjerman për zgjidhjen e çështjes së Kosovës nëse fiton zgjedhjet. Por ende nuk ka një përgjigje të qartë nga shumica e anëtarëve të koalicionit. Askush nuk dëshiron të rrezikojë votat nëse tani vendos për një formulë për zgjidhjen e problemit të Kosovës. Spin doktorët nuk rekomandojnë që partitë të përcaktojnë qëndrimin e tyre përpara zgjedhjeve sepse kjo mund të ndikojë në opinionin e votuesve të tyre, shumica e të cilëve janë më të prirur për retorikë patriotike në këtë çështje.
- Serbia siguron një seri helikopterësh sulmues
Presidenti serb Aleksandar Vuçiq mori pjesë në ngjarjen ku 11 helikopterë luftarakë Mi-35P u dorëzuan nga Qipro në aeroportin ushtarak të Batajnicës afër Beogradit. Ai njoftoi se vendi do të vazhdojë të modernizojë dhe pajis forcat e saj të armatosura dhe të eksportojë armë Vuçiq vuri në dukje se është shumë e rëndësishme që ushtria serbe të rrisë aftësitë e saj për të mbrojtur vendin dhe hapësirën e saj ajrore. “Ne jemi krenarë për investimet e mëdha në sistemin e mbrojtjes. Dhe të gjithë këtë e bëjmë pa e rritur borxhin publik dhe do të vazhdojmë ta bëjmë këtë,” tha Vuçiq. Ai konfirmoi se Serbia po blen dronë dhe armë të tjera, por nuk specifikoi se cilët janë furnizuesit dhe për çfarë sasie po flet. Vuçiq shtoi se marrëveshja me Qipron është lidhur në atë mënyrë që gjysma e parave është siguruar për shkak të eksportit në këtë vend të artilerisë reaktive të prodhimit vendas si Nora dhe Tamnava. Në vitin 2021, qeveritë e Qipros dhe Serbisë ranë dakord për blerjen e helikopterëve Mi-35 të vjetëruar që kishin nevojë për riparime të mëdha. “Shikoni këta helikopterë bukuroshë… Disa kanë nevojë për riparime dhe përmirësime të mëdha. Do të jetë një punë që do ta kryejnë ndërmarrjet tona, por do të na duhet edhe ndihmë nga jashtë”, tha Vuçiq, duke shtuar se deri në janar gjashtë njësi të këtij lloji do të jenë në gjendje fluturimi dhe do të pranohen për shërbim. Ai tha se forcat e armatosura tani do të kenë më shumë se 60 helikopterë Mi-35M dhe Mi-35R, si dhe llojet H-145M, Gazelle, Mi-17 dhe Mi-8, që është një numër shumë i madh për një vend me madhësinë e Serbisë. Vuçiq konfirmoi se është nënshkruar një marrëveshje me një vend për eksportin e 48 obuseve vetëlëvizëse serbe Nora B52 155 mm në vlerë totale prej 311 milionë euro. Ai nuk përmendi emrin e vendit sepse është ende në pritje të ratifikimit të procedurës në parlament, por ka lënë të kuptohet se do të ketë edhe më shumë kontrata të tilla.
Është e qartë për të gjithë se prezantimi publik i një forcimi të forcave ajrore kishte për qëllim votuesit e mundshëm të forcës politike të kryesuar nga Vuçiq në prag të zgjedhjeve parlamentare. Presidenti prezanton armë të reja për të forcuar aftësitë mbrojtëse të Serbisë në kontekstin e mbrojtjes së vendit nga agresioni i mundshëm. Megjithatë, nëse mesazhi i Vuçiqit deshifrohet fjalë për fjalë, nga mund të vijë rreziku për shtetësinë e Serbisë? Në juglindje, kufizohet me anëtarët e NATO-s, Maqedoninë e Veriut dhe Bullgarinë. Deri më tani, nuk ka pasur raste të deklaratave verbale ose me shkrim nga Shkupi dhe Sofja për kërkimin e marrjes nën kontroll të ndonjë pjese të Serbisë, duke pasur parasysh se Bullgaria është e krahasueshme për nga madhësia me Serbinë dhe Maqedonia e Veriut është shumë më e vogël. Në lindje dhe në veri, Serbia kufizohet me shtetet anëtare të NATO-s, Rumaninë dhe Hungarinë. Në të njëjtën kohë, Budapesti ka kohë që po pozicionohet si një mik i hapur i Serbisë, ose më saktë, është linja e komunikimit personal midis Orbanit dhe Vuçiqit, dhe Bukureshti gjithashtu nuk ka lënë të kuptohet kurrë për ndonjë problem me Beogradin. Në lindje, Serbia kufizohet me Kroacinë dhe Bosnjë-Hercegovinën. Kroacia është anëtare e NATO-s, por Zagrebi kurrë nuk ka bërë thirrje për një konfrontim ushtarak me Beogradin, por nga BiH, e cila nuk është anëtare e Aleancës dhe është shumë më e vogël se Serbia, në përgjithësi është e vështirë të parashikohet një kërcënim ushtarak që vjen në drejtim të Beogradit. Përveç kësaj, Serbia kufizohet me Bosnjën dhe Hercegovinën ekskluzivisht përmes territorit të Republikës Serbe, e cila është aleati kryesor i Beogradit. Në jug, Serbia kufizohet me Malin e Zi, i cili është dhjetë herë më i vogël se Serbia, dhe Kosovën, e cila është katër herë më e vogël, dhe pavarësinë e së cilës Beogradi nuk e njeh. Pra, nuk ka kërcënime të drejtpërdrejta për Serbinë nga fqinjët e saj, por vetë Serbia mund të jetë e rrezikshme për Kosovën, Bosnje-Hercegovinën dhe Malin e Zi, të cilat kanë një potencial ushtarak disa herë më të ulët se ai i Serbisë. Dhe duke marrë parasysh deklaratat e presidentit të RS, Milorad Dodik, se është e nevojshme të krijohet një shtet serb brenda kufijve të Serbisë, padyshim duke përfshirë veriun e Kosovës, Republikën Serbe dhe Mali i Zi, ata helikopterë luftarakë të blerë nga Beogradi mund të përdoren pikërisht në këto tre drejtime, në të vërtetë, për të mbrojtur hapësirën ajrore të Serbisë, por në rast se sulmon fqinjët e saj jugorë apo lindorë.
