- Sedam kandidata prikupilo je potreban broj potpisa za učešće na predśedničkim izborima u Śevernoj Makedoniji
Prvi krug predśedničkih izbora u Śevernoj Makedoniji održaće se u srijedu, 24. aprila, a drugi krug zakazan je za srijedu, 8. maja, uz parlamentarne izbore. Petnaest kandidata registrovano je za prikupljanje 10.000 potpisa za kvalifikovanje od 23. februara do 8. marta, od kojih osam nije ispunilo uslove.
Evo liste od sedam kvalifikovanih predśedničkih kandidata:
• Gordana Siljanovska (VMRO-DPMNE, Unutrašnja makedonska revolucionarna organizacija – Demokratska partija makedonskoga nacionalnog jedinstva);
• Stevo Pendarovski, sadašnji predśednik Śeverne Makedonije, kojeg podržava vladajući Socijaldemokratski savez Makedonije (SDSM);
• Maksim Dimitrievski (lijevi patriotski pokret ZNAM), gradonačelnik Kumanova;
• Stevco Jakimovski , gradonačelnik jedne od skopskih opština – Karpoš i lider stranke GROM (Izbor građana Makedonije);
• Bujar Osmani, ministar vanjskih poslova, kandidat iz Albanske demokratske unije za integraciju (DUI);
• Arben Taravari , gradonačelnik Gostivara, kandidat opozicione koalicije „ Vredi “ („Evropska unija za promjene“),
• Biljana Vankovska, kandidatkinja ljevičarske parlamentarne stranke Levica, politikološkinja i članica uredništva ruskog naučnog časopisa Pitanja političkih nauka. Ona vodi kampanju za povlačenje zemlje iz NATO-a.
Prethodno su predstavnici NATO-a upozorili Vladu na prijetnju hibridnoga miješanja Rusije u izborni proces u Śevernoj Makedoniji. Govoreći sredinom februara pred potkomitetom Evropskoga parlamenta za sigurnost i odbranu, zamjenik generalnog sekretara NATO-a Mircea Joana osvrnuo se na pitanje predstojećih parlamentarnih i predśedničkih izbora. On je izrazio zabrinutost zbog onoga što se dešava u pogledu dezinformacija i hibridnih pokušaja uticaja na izbore.
S obzirom na političku pozadinu Biljane Vankovske, može se pretpostaviti da će njen izborni štab biti najaktivniji igrač u širenju proruskih i antizapadnih narativa.
- Lokalni izbori u Beogradu mogli bi da budu održani 2. juna
Predśednik Srbije Aleksandar Vučić predložio je održavanje izbora u Beogradu 2. juna – prijedlog je prihvaćen. On je tu ideju iznio 11. marta nakon sastanka s liderima stranaka vladajuće koalicije.
Prema Vučićevim riječima, blok „Srbija ne sme da stane“, predvođen vladajućom Srpskom naprednom strankom (SNS) obezbijediće većinu u novom sastavu Skupštine, dovoljnu za formiranje vladajuće koalicije. Shodno tome, on predviđa da će izbore u glavnom gradu zemlje održati Ana Brnabić kao izabrana šefica parlamenta. Prema njegovom mišljenju, odluka bi mogla biti donešena 3. aprila, pa će se izborna kampanja produžiti na maksimalno 60 dana.
Vučić je na konferenciji za novinare 11. marta istakao važnost poštovanja preporuka Kancelarije OEBS-a za demokratske institucije i ljudska prava prilikom priprema za nove izbore u prijestonici. On je apelovao na Ministarstvo unutrašnjih poslova da „zakon o promeni prebivališta tumači veoma usko, posebno kada neko promeni ili dobije prebivalište u Beogradu, pre isteka roka za formiranje biračkog spiska na beogradskim izborima“.
Kao što je poznato, izbori za Skupštinu (Lokalno vijeće Beograda) održani su istovremeno s parlamentarnim izborima 17. decembra 2023. Međunarodni posmatrači, javni aktivisti i opozicija prijavili su brojne prekršaje. Najveći prigovor bio je na masovne vladine napore da se stanovnicima Bosne i Hercegovine (Republike Srpske) omogući da glasaju nakon što su se masovno registrovali u Beogradu neposredno prije izbora. Opozicija je izvela ljude na ulice, tražeći reizbor na svim nivoima.
Novoizabrana Skupština Srbije počela je s radom, ali gradsko vijeće Beograda nije, zbog nedostatka kvoruma. To je dovelo do potrebe da se reizbor održi samo u glavnom gradu zemlje, za koji se vjeruje da je rezultat kompromisa između vlasti, međunarodne zajednice i opozicije.
- Opozicija nije uspjela smijeniti predśednika Skupštine Crne Gore
Većina poslanika u Skupštini Crne Gore glasala je protiv smjene lidera stranke „Nova srpska demokratija“ (NSD) Andrije Mandića s mjesta predśednika Skupštine.
Inicijativu za smjenu predśednika Skupštine podnijela je opoziciona Demokratska partija socijalista (DPS). Inicijativa je nastala nakon što je predśednik Republike Srpske (RS) Milorad Dodik pośetio Podgoricu đe se sastao s Mandićem kako bi razgovarali o „posebnim odnosima“ RS i Crne Gore. Osim toga, Dodik je kasnije rekao da je Mandiću samo dan ranije rekao za susret s Putinom.
Tokom sastanka u Skupštini Crne Gore istaknuta je zastava RS, a državna zastava BiH nije, zbog čega je Ministarstvo vanjskih poslova BiH uputilo protestnu notu.
Ostale tužbe koje se iznose protiv Mandića uključuju njegovo srpsko državljanstvo i učešće na beogradskoj proslavi izborne pobjede Srpske napredne stranke (SNS).
Za Mandićevu smjenu glasalo je samo 27 poslanika, dok su 44 bila protiv. U glasanju su učestvovala ukupno 72 poslanika, a jedan glasački listić je proglašen nevažećim. Ideja za otpuštanje naišla je na podršku DPS-a, Socijaldemokrata (SD), DUE (stranke Albanaca) i Hrvatske građanske inicijative (HGI), kao i Bošnjačke stranke (BS).
Nakon glasanja, dovedeno je u pitanje učešće predstavnika Bošnjačke stranke u novoj vladi, iako je takva mogućnost nedavno bila na stolu.
- Sofija je bila ogorčena izjavama śevernomakedonskih političara o Makedoncima u Bugarskoj
Ambasador Śeverne Makedonije u Bugarskoj pozvan je u Ministarstvo vanjskih poslova zemlje domaćina zbog „nedavnih javnih komentara političara iz suśedne zemlje i njihovih lažnih izjava o Republici Bugarskoj“.
U saopštenju se ne navodi na koje se političare i na koje izjave poziva MIP Bugarske, ali lokalni mediji smatraju da je negativnu reakciju Sofije izazvala nedavna javna izjava predśednika Śeverne Makedonije i kandidata za reizbor Steve Pendarovski. Potonji je naveo da je makedonska manjina u Bugarskoj zlostavljana „decenijama, najmanje 70 do 80 godina“ i „prošla kroz strašne muke i Golgotu“.
Predśednik je to izjavio u kontekstu razgovora o mogućnosti uključivanja makedonske manjine u bugarski ustav. Taj potez predložila je makedonska opozicija kao odgovor na zahtjev Sofije da se u ustav Śeverne Makedonije unese spominjanje Bugara kao etničke grupe koja gradi naciju. Ovaj uslov je jedan od uslova koje je Sofija postavila pred Skoplje da deblokira pregovore o članstvu Śeverne Makedonije u EU.
Diplomatska eskalacija između dvije suśedne zemlje postala je još jedna manifestacija postojećeg sukoba između Sofije i Skoplja oko pitanja makedonskog nacionalnog identiteta i makedonske istorije, što je efektivno blokiralo evropsku integraciju Śeverne Makedonije.
- Presuda gradonačelnika etničkog Grka ugrožava evropske integracije Albanije
Prvostepeni specijalni sud za korupciju i organizovani kriminal (GJKKO) u Tirani osudio je Fredija (Alfreda) Belerija, izabranog gradonačelnika odmarališta Himarë (okrug Vlorë, Albanija), na dvije godine zatvora.
Beleri, etnički Grk, kandidat iz opozicione koalicije „Zajedno pobjeđujemo“, priveden je uoči lokalnih izbora u maju 2023. pod optužbom za „aktivnu korupciju“, uključujući podmićivanje birača. On je odbacio sve optužbe i proglasio presudu „falsifikovanjem“.
Nakon što su se njegovi advokati žalili na presudu GJKKO-a, slučaj će razmatrati Apelacioni sud.
Presuda jednom od lidera grčke zajednice u Albaniji izazvala je ogorčenje u Atini. Ministarstvo vanjskih poslova Grčke u svom saopštenju naglasilo je da je odluka da se izabrani gradonačelnik Himare osudi na dvije godine zatvora pristrasna, očigledno nesrazmjerna s razmjerom zločina za koji se tereti, te da nije u skladu s principima vladavine zakona. „Grčka vlada će pomno pratiti slučaj i očekivati poštenu i objektivnu presudu na drugom nivou jurisdikcije“, napisalo je grčko Ministarstvo vanjskih poslova.
Grčki državni ministar Makis Voridis sa svoje strane rekao je da slučaj Beleri predstavlja osnovu za „zamrzavanje“ puta Albanije ka EU.
Grčki posmatrači ističu da će slučaj Beleri imati implikacije, prije svega, na bilateralne odnose – posebno će ometati potpisivanje sporazuma između Atine i Tirane o određivanju ekskluzivnih pomorskih ekonomskih zona.
- Američke obavještajne službe upozoravaju na rizik od nasilja na Zapadnom Balkanu
Zapadni Balkan će se vjerovatno suočiti s povećanim rizikom od lokalizovanog međuetničkog nasilja tokom 2024. godine, upozorava se u najnovijem godišnjem izvještaju američkog Ureda direktora nacionalne obavještajne službe (ODNI).
Autori smatraju da bi nacionalistički lideri u regionu mogli pojačati tenzije, dok će vanjski igrači iskoristiti etničke razlike da povećaju ili održe svoj regionalni uticaj ili da ometaju širu integraciju Balkana u EU ili evroatlantske institucije.
U dokumentu se pominju sukobi između srpskih nacionalista i kosovskih vlasti, viđeni 2023. godine, koji su rezultirali žrtvama, uključujući i među mirovnim snagama NATO-a.
U Bosni i Hercegovini, kako se navodi u izvještaju, moguće su izbijanja nasilja zbog provokativnih radnji predśednika Republike Srpske Milorada Dodik“.
„Lider bosanskih Srba Milorad Dodik preduzima provokativne korake kako bi neutralizirao međunarodni nadzor u Bosni i osigurao de facto secesiju za svoju Republiku Srpsku. Njegovo djelovanje moglo bi potaknuti vođe bošnjačkog (bosanskog muslimanskog) stanovništva da ojačaju vlastite kapacitete da zaštite svoje interese i eventualno dovedu do nasilnih sukoba koji bi mogli preplaviti mirovne snage”, upozorava se u izvještaju.
