- Kosova pezullon aktivitetin e strukturave paralele serbe, duke provokuar zemërimin e Beogradit, Uashingtonit dhe Brukselit
Në fillim të shkurtit, qeveria e Kosovës njoftoi mbylljen e tri të ashtuquajturave “strukturat paralele serbe”. Në fshatin Gorazhdec, institucioni funksiononte si komunë paralele e Pejës, në fshatin Osojan si komunë paralele e Istokut, në fshatin Vidanje si komunë paralele e Klinës. Strukturat e krijuara nga serbët e Kosovës me mbështetjen e Beogradit zyrtar u akuzuan për kryerjen e veprave kriminale të falsifikimit të dokumenteve dhe përhapjes së informacioneve të rreme. Policia e Kosovës ka kryer kontrolle në ambientet e institucioneve dhe ka raportuar se disa nga dokumentet mbajnë logon e qeverisë serbe, për më tepër, janë gjetur dokumente të strukturave paralele qeveritare, të paligjshme nga këndvështrimi i Prishtinës zyrtare. Dokumentet e shumta u sekuestruan, drejtues të strukturave paralele u ndaluan “për kryerjen e bisedave informative”.
“Epoka e paligjshmërisë ka përfunduar dhe i vetmi institucion serb në Republikën e Kosovës do të jetë ambasada e saj në Prishtinë”, njoftoi ministri i Brendshëm i Kosovës, Xhelal Sveçla.
Në fund të janarit, ministri i Vetëqeverisjes Lokale të Kosovës, Elbert Krasniqi, ka njoftuar mbylljen e një strukture tjetër paralele serbe në komunën e Dragashit, e cila lëshonte dokumente serbe për qytetarët e katër komunave në rajonin jugor të Kosovës.
Partia e serbëve të Kosovës, Lista Srpska, duke komentuar mbylljen e institucioneve serbe, i ka bërë thirrje Beogradit të kërkojë ndërhyrjen e Bashkimit Evropian dhe misionit të NATO-s në Kosovë, KFOR-it, për të parandaluar “larjen e hesapeve” të kryeministrit të Kosovës, Albin Kurtit, me komunitetin serb. “Veprimet e Prishtinës duhet të konsiderohen si veprime të okupatorëve dhe në asnjë mënyrë tjetër”, deklaroi Lista Srpska.
Drejtoria për Çështje të Kosovës dhe Metohisë në qeverinë e Serbisë e quajti operacionin e policisë së Kosovës “veprim të paligjshëm dhe të dhunshëm”. Ky dikaster theksoi se “sulmi i pjesëtarëve të armatosur të Policisë së Kosovës kundër autoriteteve të përkohshme të komunës së Pejës (në Gorazhdec), Istokut (në qytetin Osojan) dhe Klinës (në fshatin Vidanje) është vazhdimësia e spastrimit etnik dhe shfarosja e serbëve në Kosovë e Metohi, nën udhëheqjen e drejtpërdrejtë të Albin Kurtit dhe para syve të të gjithë shoqërisë ndërkombëtare”.
Ambasadori amerikan në Prishtinë, Jeff Hovenier, ka akuzuar qeverinë e Kosovës për “rritje të pajustifikuar të tensioneve etnike”.
Bashkimi Evropian ka shprehur shqetësim serioz për operacionet speciale të policisë në zyrat e institucioneve të drejtuara nga Serbia. Siç komentoi Peter Stano, zëdhënës për Politikën e Jashtme dhe Sigurinë e Bashkimit Evropian, “mbyllja e papritur e këtyre zyrave do të ketë ndikim negativ në jetën e përditshme dhe kushtet e jetesës së komuniteteve serbe të Kosovës, pasi kjo do të kufizojë aksesin e tyre në shërbimet bazike sociale, për shkak të mungesës së dukshme të alternativave për momentin”. Në deklaratë theksohet se, parashikohet se statusi i këtyre strukturave do të zgjidhet në kuadër të dialogut të lehtësuar nga BE-ja në lidhje me krijimin e Asociacionit të Komunave me shumicë serbe.
Bashkimi Evropian i bëri thirrje Kosovës për “të shmangur veprimet e njëanshme që mund të rrisin tensionet dhe t’i zgjidhë këto çështje përmes dialogut të lehtësuar nga BE-ja”.
Reagimi i bashkësisë ndërkombëtare demonstron se politika aktuale e qeverisë së Kosovës, nën udhëheqjen e Kurtit, nuk mbështetet nga partnerët perëndimorë të Kosovës. Uashingtoni dhe Brukseli nuk janë të gatshëm për mbështetje të pakushtëzuar të Prishtinës dhe do të vazhdojnë të bëjnë presion mbi autoritetet e Kosovës për të arritur zgjidhje kompromisi në kuadër të dialogut nën patronazhin e BE-së. Në të njëjtën kohë, Kurti dhe ekipi i tij janë të vendosur për të vazhduar politikën e ndërtimit/zhvillimit të shtetësisë së Kosovës duke reduktuar fuqinë e Serbisë në zonat e banuara nga serbë të Kosovës.
- Aleatët perëndimorë të Kosovës u bënë thirrje autoriteteve të Kosovës për të shtyrë vendosjen e euros dhe ndalimin e dinarit.
Bëhet fjalë për vendimin e Bankës Qendrore të Kosovës në lidhje me përdorimin ekskluziv të euros nga 1 shkurti dhe ndalimin e përdorimit të dinarit serb për të gjitha transaksionet me kesh.
Siç dihet, Kosova, në mënyrë të njëanshme, miratoi euron në vitin 2002.
Në të njëjtën kohë, Serbia, që e konsideron Kosovën territor të vetin, financon institucionet serbe në Kosovë me dinarë dhe u paguan shpërblime sociale serbëve të Kosovës. Deri më 1 shkurt, serbët në Kosovë mund të kryejnë pagesa, duke përfshirë edhe ato kesh, në dinarë, si dhe të tërheqin dinarë nga llogaritë e tyre në bankat serbe në Kosovë. Kjo u bë e pamundur pas aplikimit të rregullave të reja nga Prishtina zyrtare për përdorimin e euros.
Fillimisht ambasadorët e Francës, Gjermanisë, Britanisë së Madhe, Italisë dhe SHBA-së, më pas edhe Bashkimi Evropian, shprehën shqetësimin për ndikimin negativ të këtij vendimi në jetën e përditshme të serbëve në Kosovë. Diplomatët dhe përfaqësitë zyrtare kanë bërë thirrje për një periudhë të gjatë tranzicioni dhe kanë kërkuar t’u jepet publikut më shumë informacion rreth inovacionit.
Nga ana tjetër, presidenti serb, Aleksandar Vuçiç njoftoi se Serbia do të kërkojë një mbledhje urgjente të Këshillit të Sigurimit të OKB-së në përgjigje të vendimit të Kosovës rreth përdorimit të euros dhe ndalimit të dinarit serb.
Është e qartë se zëvendësimi i dinarit me euron është pjesë e politikës së forcimit të pavarësisë së Kosovës nga Serbia, të cilën po e zhvillon qeveria e Albin Kurtit. Megjithatë, hapa të tillë nuk gjejnë mbështetje në Perëndim. BE-ja dhe SHBA-ja nuk duan një përshkallëzim të konfliktit ndërmjet Prishtinës dhe Beogradit dhe po përpiqen të bindin autoritetet e Kosovës për hapa kompromisi. Së pari, bëhet fjalë për zbatimin e marrëveshjes së arritur më herët në kuadër të dialogut të ndërmjetësuar nga BE-ja për krijimin e Shoqatës së Bashkive(komunave) me shumicë serbe, domethënë dhënien e statusit të veçantë rajoneve me popullatë kryesisht serbe në veri të Kosovës.
- Kosova dhe Turqia nënshkruan një marrëveshje ushtarake
Ministrat e Mbrojtjes të Kosovës dhe Turqisë, Ejup Maqedonci dhe Yasar Güler nënshkruan një marrëveshje ushtarake.
Marrëveshja parashikon thellimin e bashkëpunimit ushtarak: bashkëpunim në fushën e arsimit, trajnimit, shkëmbimit të personelit ushtarak, investimeve turke në industrinë e mbrojtjes së Kosovës, trajtimit të personelit të Forcave të Sigurisë së Kosovës në Turqi.
Maqedonci, i cili ishte në Turqi me një delegacion të Ministrisë së Mbrojtjes dhe Forcave të Sigurisë së Kosovës, theksoi se qëllimi i bashkëpunimit ushtarak ndërmjet Prishtinës dhe Ankarasë është “të kontribuojmë së bashku në ruajtjen e paqes dhe stabilitetit në rajon dhe më gjerë”. Në të njëjtën kohë, analistët pohojnë se marrëveshja tregon se autoritetet e Kosovës e shohin Turqinë si një aleat alternativ të Perëndimit, e cila është e gatshme të mbështesë procesin e shtetndërtimit në fushën ushtarake, në radhë të parë transformimin e Forcave të Sigurisë së Kosovës në ushtri të vërtetë.
Ministri serb i Mbrojtjes, Millosh Vuçeviç, duke komentuar marrëveshjet ndërmjet Prishtinës dhe Ankarasë, tha se Republika e Serbisë do të ketë përgjigje adekuate për nënshkrimin e marrëveshjes ushtarake mes Turqisë dhe Kosovës.
Reagimi i Beogradit është i parashikueshëm dhe do të nënkuptojë militarizimin e mëtejshëm të rajonit.
- Serbia po forcon “konceptin e mbrojtjes totale”.
Presidenti serb, Aleksandar Vuçiç, është i bindur se deri në fund të vitit, Forcat e Armatosura të Serbisë do të mund të blejnë një numër të madh dronësh kamikazë të prodhimit vendas. Gjatë konferencës për rezultatet e analizës mbi gjendjen e Forcave të Armatosura të Serbisë, armëve dhe pajisjeve ushtarake në vitin 2023, Vuçiçi foli gjithashtu edhe për pajisjen e dronëve sulmues me municion të kalibrit më të madh dhe njoftoi dërgimin nga Federata Ruse të një “sistemi të rëndësishëm” të përdorur për luftë radio-elektronike.
Sipas presidentit serb, Serbia duhet të forcojë “konceptin e së ashtuquajturës mbrojtje totale”. “Ne duhet të jemi të përgatitur, nuk kërcënojmë askënd, ne mbrojmë vendin dhe i frenojmë agresorët e mundshëm”, ka theksuar Vuçiçi.
I pranishëm në këtë eveniment, presidenti i Republikës Srpska, Milorad Dodik, në fjalimin e tij theksoi: “Populli serb beson në paqe dhe në Republikën Srpska, ai beson në Serbi. Jemi të kënaqur me çdo përparim që demonstron Serbia dhe aftësinë e saj për të mbrojtur integritetin territorial dhe lirinë e popullit serb.”
Prania në evenimentin e presidentit të Republikës Srpska, që është pjesë e Bosnjë-Hercegovinës, dhe deklarata e tij, është një demonstrim se strategjia e mbrojtjes së Beogradit përfshin mbrojtjen jo vetëm të shtetit të Serbisë, por edhe të serbëve etnikë, të cilët janë kryesisht qytetarë të Serbisë, në rajon, veçanërisht në BiH.
- NATO ka konfirmuar mbështetjen e saj për Bosnjën dhe Hercegovinën
Të gjithë anëtarët e Këshillit të Atlantikut të Veriut (NAC), kryesuar nga Zëvendëssekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Mircea Joane, zhvilluan një vizitë pune dyditore në Bosnjë dhe Hercegovinë. Vizita e anëtarëve të organit më të lartë politik të NATO-s, e para që nga viti 2010, u pa nga politikanët vendas properëndimorë si një demonstrim i mbështetjes së Aleancës për BiH-në, në një kohë kur në botë po tingëllojnë parashikime për destabilizimin e mundshëm të Ballkanit Perëndimor, në rast se agresioni rus kundër Ukrainës nuk do të ndalet.
Zëvendëssekretari i Përgjithshëm i NATO-s nënvizoi gjatë vizitës: “BiH-ja është një partner afatgjatë dhe i afërt i NATO-s. Sot diskutuam për situatën e sigurisë në vendin tuaj, pasojat për stabilitetin në rajonin më të gjerë, sepse ajo që po ndodh në BiH është e rëndësishme për sigurinë e Ballkanit Perëndimor dhe ajo që po ndodh në Ballkanin Perëndimor është e rëndësishme për të gjithë ne në Evropë. NATO mbështet fuqimisht sovranitetin dhe integritetin territorial të BiH-së. Politika separatiste, retorika përçarëse minojnë stabilitetin dhe pengojnë reformat. Të gjithë liderët politikë duhet të punojmë së bashku për të ruajtur unitetin dhe për të mbrojtur institucionet shtetërore”.
Pas takimit me delegacionin e Aleancës, anëtari boshnjak i Presidiumit të BiH-së, Denys Beçiroviç, theksoi se të gjithë anëtarët e Këshillit të Atlantikut të Veriut deklaruan mbështetjen e tyre për BiH-në, pavarësinë, sovranitetin dhe integritetin e saj territorial, si dhe “thanë qartazi se dënojnë çdo thirrje për shkëputje”.
Ministri i Punëve të Jashtme të Bosnjë-Hercegovinës, Elmedin Konakoviç, theksoi se takimi i NAC-së në Sarajevë ishte një ngjarje me rëndësi të jashtëzakonshme. “Është një mesazh i rëndësishëm politik dhe jo vetëm, për ata që nga jashtë, nga disa qarqe ndërkombëtare pretendojnë për kontroll mbi këtë pjesë të Evropës, dhe veçanërisht për ata brenda që mund të mendojnë për ndonjë hap negativ në të ardhmen e afërt.
Ndërkohë, mediet propagandistike ruse, të transmetuara në gjuhën serbe, thanë se temë e diskutimit në takimet me delegacionin e NATO-s ishte “disiplinimi i Republikës Srpska”.
Siç dihet, presidenti pro-rus i RS, Milorad Dodik vazhdimisht ka bërë deklarata për shpërbërjen e mundshme të Bosnjë-Hercegovinës dhe planet për ndarjen e Republikës Srpska.
- Bosnja dhe Hercegovina dhe NATO: bashkëpunim, por jo integrim
Afrimi me anëtarësimin në NATO mbetet përparësi kyçe e politikës së jashtme për Bosnjën dhe Hercegovinën. Këtë deklaratë ka bërë anëtari boshnjak i Presidiumit të BiH-së, Denys Becirovych, pas takimit të kryesisë së Bosnjë-Hercegovinës me anëtarët e Këshillit të Atlantikut të Veriut (NAC), të cilët ishin për vizitë në BiH. Beçiroviç, sipas tij, u kërkoi anëtarëve të NAC-së të përshpejtojnë pranimin e Bosnjës dhe Hercegovinës në NATO, duke përmendur se politikanët pro-rusë të BiH-së, kryesisht udhëheqësi serb i Bosnjës, Milorad Dodik, kërcënojnë paqen në rajon. Sipas anëtarit boshnjak të Presidiumit, në Bosnjë dhe Hercegovinë janë miratuar të gjitha ligjet e nevojshme për integrimin euroatlantik dhe vendi aktualisht nuk është neutral.
Deklaratën e Becirovych e kritikuan përfaqësuesit politikë të serbëve të Bosnjës si dhe Ambasada Ruse në Bosnjë dhe Hercegovinë.
Presidenti i Republikës Srpska, Milorad Dodik shkroi në rrjetin X se BiH-ja ka një politikë të jashtme të përbashkët që pajtohet me Republikën Srpska dhe Federatën e Bosnjës dhe Hercegovinës, duke kujtuar se Asambleja Popullore e Republikës Srpska shprehu mendimin e saj negativ për integrimin në NATO. Ai theksoi se Becirovych nuk mund të flasë në emër të qytetarëve dhe popujve të Bosnjë-Hercegovinës nëse beson se Republika Srpska është në Bosnjë dhe Hercegovinë.” Në fjalimin tjetër, në mbledhjen e partisë së tij, Dodik theksoi: “Ne nuk jemi për anëtarësim në NATO, por jemi për bashkëpunim”.
Duhet theksuar se anëtarësimi i plotë në Aleancë është një synim i fiksuar në ligjin aktual të mbrojtjes të vitit 2005. Në vitin 2010, pas një thirrjeje zyrtare nga autoritetet e BiH-së, Bosnja dhe Hercegovina u ftua t’i bashkohej Planit të Veprimit të Anëtarësimit (MAP). Në vitin 2019, Asambleja Popullore (parlamenti) e Republikës Srpska miratoi një dokument në të cilin mbështeti bashkëpunimin e NATO-s, por kundërshtoi anëtarësimin në Aleancë. Në të njëjtin vit, BiH-ja miratoi “Programin e saj të reformës” të parë; në të vërtetë bëhet fjalë për një dokument standard të NATO-s për zbatimin e Planit të Veprimit të Anëtarësimit, “Plani Vjetor”, por emri u ndryshua me kërkesë të përfaqësuesve të serbëve të Bosnjës, që besojnë se me një emër të tillë dokumenti nuk është më një hap drejt anëtarësimit në Aleancë.
Ministri i Punëve të Jashtme të Bosnjës dhe Hercegovinës, Elmedin Konakoviç, beson se aktualisht BiH-ja nuk ka një plan të qartë për integrimin euroatlantik dhe se bashkëpunimi nuk është zëvendësim i plotë i anëtarësimit në Aleancë.
“Sot, më shumë se kurrë, pendohem për vendimin e qeverisë së mëparshme për të kaluar BiH-në nga një rrugë e përcaktuar qartë e anëtarësimit të plotë në NATO, në rrugën e bashkëpunimit me NATO-n. Bashkëpunimi me NATO-n është shumë i rëndësishëm, ndoshta vendimtar për BiH-në dhe gabimi është se ne nuk kemi një rrugë të përcaktuar mirë, edhe pse kemi miratuar ligje që e garantojnë atë”, theksoi Konakoviç pas takimit me përfaqësuesit e NATO-s.
- Beogradi dërgoi si ambasador në Podgoricë një ish-shef të shërbimeve speciale
Ambasadori i ri i Serbisë në Mal të Zi, Nebojsha Rodiç, zyrtarisht ka marrë detyrën më 2 shkurt, pasi i dorëzoi letrat kredenciale presidentit të Malit të Zi, Jakov Milatoviç, në rezidencën në Cetinjë.
Për tre vjet me radhë, Serbia nuk ka pasur ambasador në Mal të Zi, që kur në nëntor të 2020 qeveria e atëhershme e Partisë Demokratike të Socialistëve të Milo Gjukanoviçit e akuzoi ambasadorin e atëhershëm serb, Vladimir Bozhovych, për shkeljen e Konventës së Vjenës.
Ekspertët kanë vënë re se formimi i ambasadorit të ri të Serbisë mund të jetë një demonstrim i dëshirës së Beogradit për të forcuar ndikimin e tij në Mal të Zi. Nga viti 2012 deri në vitin 2013, Nebojsha Rodiç ka shërbyer si drejtor i Agjencisë së Informacionit të Sigurisë (Shërbimit të Sigurisë) të Serbisë, dhe në vitin 2014 ka qenë ministër i Mbrojtjes.
