- Një diskutim i nxehtë midis përfaqësuesit të lartë në Bosnje-Hercegovinë dhe presidentit të Republikës Serbe
Përfaqësuesi i Lartë në Bosnje dhe Hercegovinë, Christian Schmidt, i pyetur se çfarë do të ndodhte nëse ai miratonte një ligj për pronën shtetërore dhe Milorad Dodik shpalli pavarësinë e Republikës Serbe në përgjigje, e quajti si “të çuditshëm” përkufizimin e të drejtave të përdorur nga Presidenti i RS sepse ai vepron sipas parimit “vetëm ajo që funksionon për mua është e drejtë”. Në Evropë, kjo qasje nuk do të ketë sukses. Çështja e pronave shtetërore në Bosnje-Hercegovinë është në pritje të një zgjidhjeje për gati 30 vjet, që nga shpërbërja e Jugosllavisë. “Përgjegjësia e Përfaqësuesit të Lartë është të promovojë këtë ndarje. Në të njëjtën kohë, vendosmëria e Dodikut për të mbrojtur çdo metër katror të pronës shtetërore që nuk i përket, lidhet me borxhin e madh që ka grumbulluar në Republikën Serbe. Bëhet fjalë për shpërndarjen e drejtë të pronës shtetërore”, tha Schmidt. Ai shtoi se është e nevojshme të miratohet një ligj që do të zbatohet për të gjithë vendin. Një mundësi do të ishte transferimi i pronësisë tek një agjenci e përbashkët, të ardhurat e së cilës do të ndaheshin në mënyrë të barabartë. Megjithatë, kjo kërkon gatishmëri për dialog. Të gjithë në Bosnje janë gati për dialog, përveç Dodikut. Një ditë më parë, presidenti i RS njoftoi se i kishte përcjellë përfaqësuesit të posaçëm të qeverisë gjermane në Ballkanin Perëndimor, Manuel Sarrazin, se RS do të shpallte pavarësinë nëse përfaqësuesi i lartë do të vazhdonte me transferimin e pronave në nivelin kombëtar të Bosnje-Hercegovinës. Dodik tha se Banja Luka është në dijeni se Schmidt në fakt ishte sjellë vetëm në mënyrë që ai të vendoste që pasuria do të ishte në pronësi të ligjshme të Bosnje-Hercegovinës, gjë që ishte e papranueshme për Republikën Serbe.
“Kërcënimet e Milorad Dodik që synojnë ndalimin e Përfaqësuesit të Lartë të Bosnjës dhe Hercegovinës nga hyrja në Republikën Serbe, si kreu i institucionit të krijuar nga Marrëveshjet e Paqes Dejton-Paris, përfaqësojnë një sulm ndaj sistemit kushtetues të Bosnjës dhe Hercegovinës, në kuadrin e së cilës garantohet liria e lëvizjes së Përfaqësuesit të Lartë”, tha ambasada franceze në Bosnje-Hercegovinë, duke përcjellë qëndrimin e ministrisë së jashtme të vendit. Parisi ripohoi mbështetjen e tij për Përfaqësuesin e Lartë dhe unitetin e integritetin territorial të Bosnjës-Hercegovinës. Franca u bëri thirrje të gjitha forcave politike në Republikën Serbe që të kthehen në rrugën e reformave të nevojshme për të arritur perspektivën e anëtarësimit të Bosnje-Hercegovinës në Bashkimin Evropian. Zëdhënësi i Departamentit të Shtetit të SHBA Methju Miller dënoi kërcënimet e shprehura nga presidenti i Republika Serbe për të ndaluar dhe dëbuar Përfaqësuesin e Lartë nëse ai vendos të hyjë në këtë njësi të Bosnje-Hercegovinës. Shtetet e Bashkuara dënojnë kërcënimet e Milorad Dodik dhe mbështesin pa mëdyshje Marrëveshjen e Paqes të Dejtonit dhe mandatin e Schmidt-it për ta zbatuar atë, si dhe shtetin e Bosnjë-Hercegovinës. Kërcënimet e Dodik për të penguar punën dhe lëvizjen e Përfaqësuesit të Lartë janë të paligjshme, antikushtetuese dhe përbëjnë një përshkallëzim të sulmeve ndaj Marrëveshjes së Paqes të Dejtonit dhe shtetit të Bosnjës dhe Hercegovinës, tha përfaqësuesi special i Mbretërisë së Bashkuar në Ballkanin Perëndimor, Stuart Peach. Veprime të tilla kanë pasoja të pashmangshme, theksoi ai, duke shtuar se Londra mbështet plotësisht Përfaqësuesin e Lartë dhe angazhimin e tij për të kryer detyrat e tij në të gjithë vendin.
Ndërkaq, Milorad Dodik nuk ka hequr dorë ende nga synimet e tij. Është e qartë se ai ka mbështetjen e plotë të Rusisë dhe mbështetjen e pjesshme të Hungarisë, e cila vazhdimisht thekson marrëdhëniet miqësore me presidentin e Republikës Serbe. Budapesti madje ndan fonde për të mbështetur buxhetin e RS, duke marrë parasysh situatën e vështirë financiare dhe ekonomike. Viktor Orban në fakt po godet me thikë unitetin e përbashkët europiano-amerikan duke ushtruar presion mbi presidentin e palëkundur pro-Moskë të RS. Kjo e inkurajoi Milorad Dodik, i cili iu përgjigj publikisht presionit nga Londra se detyra e tij ishte të respektonte Marrëveshjen e Dejtonit dhe jo të qetësonte britanikët. Përplasja e vazhdueshme midis Schmidt dhe Dodik po arrin kulmin. Është e qartë se përfaqësuesi i lartë do të shkojë në Republikën Serbe si një çështje parimore dhe nuk ka gjasa që urdhri i Dodikut për ndalimin e tij të ekzekutohet. Përfaqësuesi i lartë ka një detaj të konsiderueshëm sigurie dhe është padyshim i mbrojtur nga gatishmëria e forcave të BE-së në Bosnjë-Hercegovinë, EUFOR, për të reaguar me shpejtësi nëse presidenti i RS zgjedh për disa veprime aventureske. Por, me shumë gjasa, Dodik do të kryejë një provokim ndaj Schmidt-it jo aq nga forcat e policisë së tij, por përmes protestuesve që do të tubohen kundër përfaqësuesit të lartë. Këta do të jenë mbështetës të presidentit Rus, të gatshëm për dhunë, ndërsa pretendojnë të dalin në rrugë si protestues paqësorë. Ka mundësi që një nga këta “demonstruesit paqësorë” të lëndohet, ndaj kjo do të provokojë edhe më tej një raund tjetër përshkallëzimi nga ana e Banja Lukës. Megjithatë, një skenar i tillë nuk është sekret, kështu që ekipi i sigurisë që udhëton me përfaqësuesin e lartë dhe EUFOR (Forca e Bashkimit Evropian) do të veprojë sa më korrekt politikisht, gjë që nuk mund të garantohet në lidhje me veprimet e policisë së RS.
- Takimi i presidentit të Kosovës me sekretarin e përgjithshëm të NATO-s për situatën në veri të Kosovës
Gjatë takimit të Presidentes së Kosovës Vjosa Osmani me Sekretarin e Përgjithshëm të NATO-s, Jens Stoltenberg, ky i fundit deklaroi se çdo operacion i forcave speciale vendore duhet të marrë miratimin paraprak nga KFOR (Forca e Kosovës)dhe kërkon konsultim të ngushtë me autoritetet në Prishtinë. Avni Arifi, ish-negociator në dialogun Kosovë-Serbi, tha se është i befasuar nga qëndrimi i Stoltenberg, duke thënë se ai shihet si një regres dhe një hap prapa për Kosovën. Në të kaluarën, policia e Kosovës asnjëherë nuk është dashur të informojë askënd për veprimet e saj, por mesa duket të gjithë po korrin frytet e veprimeve të qeverisë Kurti në veri të Kosovës. Është e mundur që NATO-ja të jetë informuar për trazira të mundshme në anën serbe.
“Ne do të dëshironim që situata në veri të Kosovës të ishte më e mirë dhe t’u afrohej më shumë qytetarëve tanë atje, por Beogradi po i minon këto përpjekje dhe po i pengon serbët e Kosovës të gëzojnë të drejtat e tyre të garantuara”, tha Besnik Bislimi, Zëvendëskryeministri i parë i Kosovës dhe kryenegociatori në dialogun ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës. “Qëllimi i Serbisë është ta portretizojë Kosovën si një shtet të dështuar dhe institucionet e Kosovës si të paaftë dhe se nuk duan të integrojnë pakicën serbe, gjë që thjesht nuk është e vërtetë”, beson Bislimi. Në Prishtinë, zyrtarët e kuptojnë se kryetarët aktualë në veri nuk kanë “legjitimitet të plotë” dhe se ka problem me policinë. Askujt nuk i duhet një vakum institucional. Prishtina po përpiqet ta zgjidhë problemin, “por nuk mund ta bëjë këtë ndërkohë që Beogradi po ushtron presion dhe frikësim ndaj serbëve të Kosovës. Dialogu i Brukselit nuk është vetëm normalizimi i marrëdhënieve dypalëshe, por edhe normalizimi i të dyja shoqërive në raport me komunitetet e tyre”, ka rezultuar zëvendëskryeministri i parë i Kosovës.
Mund të parashikohet se Prishtina dëshiron të gjejë më shumë aleatë mes evropianëve dhe amerikanëve për zgjidhjen e tensioneve në veri të Kosovës. Megjithatë, kjo nuk është e lehtë të bëhet tani për shkak të qëndrimit tepër të ngurtë të kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti. Rezistenca e Kurtit ndaj këshillave nga Brukseli dhe Uashingtoni për një ton më të qetë në adresimin e serbëve të Kosovës, si dhe përpjekjet e tij për t’u pozicionuar si lider i të gjithë shqiptarëve, kur flamujt e Shqipërisë së madhe u valëvitën gjatë një udhëtimi jozyrtar në Maqedoninë e Veriut, çoi në një humbje të pjesshme të besimit te ky politikan midis institucioneve me ndikim perëndimor. Prandaj, presidentja e Kosovës është e përfshirë në mënyrë aktive në përpjekjet për të korrigjuar situatën dhe ajo duhet të zbusë kontradiktat që kanë lindur. Ndërkohë, kryeministri i Kosovës Albin Kurti vazhdon të punojë në një rrugë paralele. Ai mori pjesë aktive në Samitin e fundit BE-Ballkani Perëndimor në Athinë dhe në Forumin e Sigurisë në Bled. Po ashtu, ai tha se Prishtina ka bërë progres diplomatik në komunikim dhe bashkëpunim me kombet tjera, veçanërisht me Greqinë, e cila është afër njohjes së pavarësisë së Kosovës. Kryeministri Kurti theksoi se nga pesë vendet anëtare të Bashkimit Evropian që nuk e njohin pavarësinë e Kosovës, Greqia është më afër ndryshimit të qëndrimit të saj. Kryeministri beson se dëshira e Kosovës për anëtarësim në BE nuk është e motivuar vetëm nga interesat e saj, por edhe nga fakti se vendi kërkon të japë kontributin e saj në Union, që është projekti më i rëndësishëm politik paqësor pas Luftës së Dytë Botërore.
- Deklarata e presidentit Aleksandar Vuçiq për protestat e vazhdueshme të opozitës serbe
Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, ka thënë se do të marrë një vendim përfundimtar për zgjedhjet e parakohshme me kërkesë të opozitës pas negociatave të ardhshme për Kosovën dhe pas seancës së Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së. Vuçiq tha se tashmë ka pasur disa diskutime me përfaqësuesit e koalicionit qeverisës dhe se mes tyre ka një humor pozitiv. “Nëse opozita do të fitojë, atëherë ne nuk kemi asnjë problem me këtë”, tha Vuçiç, duke shtuar se zgjedhjet periodike janë të rëndësishme për demokracinë në Serbi. Ministri i Jashtëm serb dhe lideri socialist Ivica Daçiç tha se ai ka besim se do t’i fitojë zgjedhjet, kurdo që ato të mbahen. “Zgjedhjet, si rregull, synojnë partitë që kanë shanse të caktuara për të fituar dhe nuk kam asgjë kundër takimit me ata që do të humbasin patjetër”, tha ai. Pas zgjedhjeve të fundit në Beograd dhe në nivel shtetëror, partia e Vuçiqit nuk arriti të formojë shumicën pa socialistët për herë të parë. Kryetari aktual i Beogradit, Aleksandar Shapiq, tha se “çdo person serioz duhet të jetë gjithmonë i gatshëm të shkojë në zgjedhje”, por ai ende nuk ka parë nëse do të ketë.
Duhet të kuptohet se për shpalljen e zgjedhjeve në Beograd, Shapiqi do të duhej të jepte dorëheqjen, në mënyrë që kuvendi i qytetit të shpërndahej, gjë që është parakusht për shpalljen e zgjedhjeve të reja. Një tjetër opsion është zëvendësimi i kryetarit të bashkisë me koalicionin qeverisës, por kjo mundësi është shumë më pak e mundshme, sepse do të dërgonte një mesazh të gabuar fushate për votuesit e partisë në pushtet. Përveç kësaj, nuk ka gjasa që kryebashkiaku në detyrë të qëndrojë i heshtur për zhvillime të tilla, të cilat mund të komplikojnë më tej marrëdhëniet në Partinë Progresive Serbe në pushtet dhe ndoshta edhe të çojnë në largimin e Shapiqit nga radhët e saj dhe kandidimin e tij të pavarur në zgjedhje. Shapiq ishte flamurtari i forcës progresive në zgjedhjet e fundit për kryetar komune, por ai nuk arriti t’i përmbushte pritjet për sa i përket mbështetjes së votuesve. Në fund të fundit, menjëherë pas formimit të autoriteteve të qytetit të Beogradit, Vuçiq tregoi se ishte i zhgënjyer nga veprimet e kryebashkiakut të kryeqytetit dhe se këta dy politikanë nuk kanë më shumë se një vit në kontakt. Forcat opozitare në vend vazhdojnë të kërkojnë me vendosmëri mbajtjen e zgjedhjeve të parakohshme në kryeqytet dhe në mbarë vendin. Ata besojnë se kanë një shans real për të fituar dhe për t’i dhënë fund monopolit mbi pushtetin nga ana e Aleksandar Vuçiqit, Partisë Progresive Serbe dhe aleatëve të saj.
- Dita e Pavarësisë së Maqedonisë Veriore
Kryeministri i Maqedonisë së Veriut, Dimitar Kovaçevski, tha se 80 për qind e qytetarëve të vendit e mbështesin Bashkimin Evropian. Ai këtë e tha në një mbledhje solemne me rastin e festës kombëtare të 8 shtatorit, Ditës së Pavarësisë: “Para tridhjetë e dy vjetësh, në vitin 1991, mandati për krijimin e shtetit të pavarur maqedonas u zbatua me shumicë votash prej më shumë se 95 për qind. Tridhjetë e dy vjet më pas, ne kemi para vetes votat e qytetarëve, më shumë se 80 për qind, për të jetuar në Evropë, në BE, por në Republikën vendase të Maqedonisë së Veriut”, theksoi Kovaçevski. “Nëse ne, së bashku me fqinjët tanë nga Ballkani Perëndimor, nuk bëjmë një përparim në integrimin evropian, vendi ynë do të përballet sërish me izolim, pritje të panevojshme dhe bllokada, që do të thotë një shans i humbur për përparim dhe dhe një mënyrë për t’u rikthyer në një errësirë të re, në të cilin mund të endemi gjatë, siç kemi bredhur 11 vjet”, tha Kovaçevski, duke aluduar në vitet e qeverisjes së Nikolla Gruevskit dhe VMRO DPMNE-së (Organizata e Brendshme Revolucionare Maqedonase – Partia Demokratike për Bashkim Kombëtar Maqedonas), e cila tani është në opozitë.
Kryeministri i Maqedonisë së Veriut edhe një herë shfrytëzoi rastin e duhur për të promovuar qëllimet e zbatimit të kursit të integrimit evropian në vend. Qeverisë i nevojiten dy të tretat e votave në parlament për të miratuar ndryshimet e nevojshme në kushtetutën e vendit për të vazhduar lëvizjen drejt BE-së, por opozita VMRO DPMNE refuzon të sigurojë mbështetjen e nevojshme parlamentare dhe po e çon vendin drejt zgjedhjeve të parakohshme. Kovaçevski përsëri kujtoi periudhën e qeverisjes së këtij pushteti politik në vend, kur Shkupi për shumë vite nuk ndërmori hapat e duhur në drejtim të integrimeve evropiane. E gjithë kjo është e vërtetë, por çmimi ishte shumë i lartë – ndryshimi i emrit të vendit me insistimin e Greqisë. Këtë e ka bërë Partia Socialdemokrate aktualisht në pushtet dhe me sa duket një numër votuesish kanë pyetje për veprime të tjera të qeverisë në detyrë, nga të cilat opozita dëshiron të përfitojë dhe të fitojë zgjedhjet. Por kryeministri Kovaçevski do të bëjë një përpjekje vendimtare për të mbajtur një votim në parlament për të miratuar ndryshimet e kërkuara në ligjin bazë të vendit. Në rast dështimi, po përgatitet terreni për të akuzuar opozitën për pengim dhe mosgatishmëri për të zbatuar kursin e integrimit europian, i cili mbështetet nga më shumë se 80% e popullsisë së vendit, për të marrë pozicione më të mira parazgjedhore. Në të njëjtën kohë, shefi i qeverisë vë në dukje se 80% e eksporteve të Maqedonisë shkojnë në vendet anëtare të BE-së, dhe 50% e importeve në vend vijnë nga Bashkimi Evropian. Gjatë 32 viteve të pavarësisë, BE-ja ka investuar 3.3 miliardë euro sepse beson në vendosmërinë e sinqertë të Shkupit për të zbatuar integrimin evropian si qëllim strategjik.
- Përfaqësues nga tre vende të Ballkanit Perëndimor vizitojnë Kievin për të marrë pjesë në Samitin e Zonjave dhe Zotërve të Parë
Më 6 shtator, Kievi priti Samitin e tretë të Zonjave të Parë dhe Zotërinjve, iniciuar nga Zonja e Parë e Ukrainës Olena Zelenska, në të cilin morën pjesë përfaqësues të 29 vendeve. Rajoni i Ballkanit Perëndimor u përfaqësua nga Zonja e Parë e Serbisë, Tamara Vuçiç, Zonja e Parë e Shqipërisë Armanda Begaj dhe Zonja e Parë e Maqedonisë së Veriut Elizabeta Gjorgievska.
Vizita personale e Zonjës së Parë të Serbisë Tamara Vuçiq në Kiev ishte një surprizë për shumëkënd, duke pasur parasysh se vetëm dy javë më parë, presidentja e Serbisë u dëgjua duke shpjeguar në mënyrë të bezdisshme pjesëmarrjen e kryeministres Anna Brnabić në Platformën e Krimesë, duke theksuar se ajo nuk mori pjesë personalisht në ngjarje, por mori pjesë përmes videokonferencës.
Tamara Vuçiq ishte ulur në rreshtin e parë, disa vende larg shefit të zyrës së Presidentit Andriy Yermak dhe Zonjës së Parë të Ukrainës. Ajo gjithashtu foli në një nga panelet. Në faqen e saj në Instagram në ditën e Samitit, zonja e parë e Serbisë ka publikuar disa fotografi në të cilat është duke zhvilluar një bisedë miqësore me presidentin e Ukrainës Volodymyr Zelensky dhe bashkëshorten e tij. Në mbishkrim ajo ka shkruar se Samiti është një mundësi e shkëlqyer për takime të shumta në margjina.
Vizita e bashkëshortit të Aleksandër Vuçiqit në Ukrainë është një hap tregues për Serbinë, që tregon se pavarësisht mungesës së vullnetit për të marrë vendime antiruse dhe dëshirës për të mbajtur marrëdhënie miqësore me Rusinë, vendi përpiqet të ruajë mënyrat e dialogut me botën e qytetëruar. , në veçanti për çështjen ukrainase. Diplomacia e butë është një nga mënyrat efektive për të përcjellë sinjale të caktuara për pozicionin politik të vendit kur sinjale të tilla nuk mund të dërgohen me mjete tradicionale. Vizita e Tamara Vuçiqit në Ukrainë pati reagime të ndryshme mes serbëve. Madje, zonja e parë e Serbisë është dashur të theksojë veçmas faktin se tema e Samitit ka qenë ekskluzivisht shëndeti mendor.
