- Reagimi i Beogradit dhe Banja Lukës për takimin e Presidiumit të Bosnjës dhe Hercegovinës dhe kryeministrit të Kosovës
Presidenti serb Aleksandar Vuçiq tha se ishte “i befasuar” nga takimi i anëtarëve të Presidiumit të Bosnjës dhe Hercegovinës, Zheljko Komshiq dhe Denis Beçiroviç, me kryeministrin e Kosovës Albin Kurti në samitin e Parisit dhe se standardet e dyfishta bëhen të dukshme kur bëhet fjalë për respektimin e integritetit territorial. Vuçiq tha se është mirë që Serbia të dijë se me kë ka të bëjë vendi. Sipas tij, Beçiroviq dhe Komshiq ranë dakord për një takim me Kurtin, por kjo është një qasje e dyfishtë ndaj ngjarjeve në ish-Jugosllavi nëse “diku e njeh integritetin territorial dhe kërkon që të tjerët ta respektojnë atë, dhe nga ana tjetër, ai nga i cili kërkon të respektojnë integritetin territorial, nuk e njeh integritetin e vendit të tij?”, pyeti Vuçiq. Ai vuri në dukje se formimi i Bashkësisë së Komunave Serbe në veri të Kosovës nuk do të ndodhë përderisa Kurti është në pushtet pasi ai “përdor marifetet ballkanike gjatë gjithë kohës”, duke theksuar se Serbia do të bëjë gjithçka për të ruajtur jetën e serbëve në Kosova dhe paqja. Ai ka deklaruar se në Paris, ku po merr pjesë në Forumin e Paqes, nuk ka komunikuar me Kurtin, i cili vetë ka zgjedhur se me cilin nga përfaqësuesit e Bosnjës dhe Hercegovinës do të takohet.
Presidenti i Republikës Serbe Milorad Dodik tha se takimi i anëtarëve të Presidiumit të Bosnjës dhe Hercegovinës, Zheljko Komshiq dhe Denis Beçiroviç me kryeministrin e Kosovës Albin Kurti në Paris është një kërcënim për sovranitetin e Bosnjës dhe Hercegovinës dhe një akt i drejtpërdrejtë i shkatërrimit të Bosnjës dhe Hercegovinës “për të cilën ata vazhdimisht betohen.” Dodik vuri në dukje se Komshiq dhe Beçiroviç tregojnë kështu se janë të gatshëm të njohin atë që Bosnja dhe Hercegovina nuk e njeh, duke theksuar se Beçiroviç dhe Komshiq po ndjekin një politikë hipokrite dhe takimi i tyre me Kurtin është një nga një seri provokimesh të qëllimshme. Në rastin e Bosnjës dhe Hercegovinës, ata vazhdimisht u përpoqën t’i “mësojnë” presidentit serb Aleksandar Vuçiq për sovranitetin dhe integritetin territorial, por kur është fjala për Kosovën, “harrojnë” se po sulmojnë drejtpërdrejt integritetin e Serbisë. Përveç kësaj, kur është fjala për ndarjen paqësore në Bosnje dhe Hercegovinë, ata janë shumë të shqetësuar për sovranitetin dhe shtetin e Bosnje dhe Hercegovinës, por në të njëjtën kohë janë të gatshëm të ndërhyjnë në punët e brendshme të Serbisë, tha Dodik. Ai përsëriti se nuk ka asnjë vendim të Bosnjës dhe Hercegovinës për njohjen e Kosovës, duke theksuar se RS nuk do të pajtohet kurrë me një veprim të tillë, pavarësisht nga pikëpamjet e politikanëve në Federatën e Bosnjës dhe Hercegovinës.
Zheljka Cvijanoviq, anëtarja e tretë e Presidiumit të BeH-së, ka komentuar gjithashtu ngjarjen. Ajo vuri në dukje se takimi i dy anëtarëve të presidiumit me kryeministrin e Kosovës është një marifet personal dhe nuk ka të bëjë me qëndrimin zyrtar të Bosnjës dhe Hercegovinës për Kosovën, sepse BeH nuk e ka njohur Kosovën, e cila është pjesë e Serbisë. Ajo gjithashtu theksoi se qëndrimi i Bosnjë-Hercegovinës është dakord nëse të tre anëtarët e presidiumit kanë votuar në mbështetje të tij. Ne e dimë se Serbia po merret me probleme komplekse të imponuara nga “ata që promovojnë politikën e standardeve të dyfishta. Kështu e perceptoj unë hapin e Komshiqit dhe Beçiroviqit, të cilët thonë se është normale të mos respektohet integriteti territorial i Serbisë, por të respektohet integriteti i Bosnjës dhe Hercegovinës”, ka thënë Cvijanoviq. Ajo pyeti se si do të dukej nëse dikush tjetër do të kontribuonte në shpërbërjen e Bosnjës dhe Hercegovinës siç po bëjnë tani me Serbinë.
Kështu, veprimet e dy anëtarëve të Presidiumit të Bosnjë-Hercegovinës u kritikuan ashpër nga presidenti i Serbisë, presidenti i Republikës Serbe dhe një anëtar i Presidiumit të Bosnjë-Hercegovinës që përfaqësonte serbët. Është e qartë se Beogradi dhe Banja Luka janë shumë të ndërgjegjshëm për aktivitetin ndërkombëtar të kryeministrit të Kosovës Albin Kurti, i cili shfrytëzoi samitin në Paris për të mbajtur një sërë takimesh bilaterale. Bosnja dhe Hercegovina nuk e njohu pavarësinë e Kosovës për shkak të qëndrimit të ndarë të Republikës Serbe dhe përfaqësuesit të saj në presidiumin e Bosnje-Hercegovinës. Milorad Dodik vazhdimisht flet për nevojën që RS të largohet nga Bosnja e Hercegovina dhe aktorë të tjerë politikë në vend deri tani po i tolerojnë këto deklarata. Por ka një takim me kryeministrin e Kosovës dhe presidenti i RS deklaron se kjo po prish unitetin e Bosnjë-Hercegovinës. Kushdo që përpiqet sistematikisht të shkatërrojë unitetin e Bosnjës dhe Hercegovinës shpreh shqetësimin për mundësinë e destabilizimit të vetë vendit. Prandaj, ka mundësi që Dodik të mbrojë unitetin institucional të shtetit në data çift, dhe të kërkojë ndarjen dhe shkëputjen e tij në ato tek. Në këtë drejtim, qëndrimi i presidentit të Serbisë është shumë më korrekt. Ai asnjëherë nuk e ka vënë në dyshim unitetin e Bosnjë-Hercegovinës në fjalimet e tij publike, por kontaktet e tij të vazhdueshme me presidentin e RS-së dhe vazhdimi i marrëdhënieve speciale të Beogradit me Republikën Serbe tregojnë dyfishimin e këtij pozicioni. Vuçiq e kupton se Dodik është kthyer në pasuri ekskluzive e Moskës dhe nuk është më një politikan i pavarur. Nëpërmjet Dodik, Kremlini kërkon të zbatojë projektin e Serbisë së Madhe vetëm për qëllimin e fillimit të një lufte të madhe në rajon. Në fund të fundit, ajo që Dodik promovon zyrtarisht – krijimi i një shteti të bashkuar serb në vend të Serbisë, Republika Serbe dhe Malit të Zi – patjetër do të çojë në një luftë të madhe në Bosnje dhe Hercegovinë, Mal të Zi dhe Kosovë. Mund të shndërrohej në një konflikt të gjerë dhe të përgjakshëm ndëretnik, ndërkohë që Moska nuk mund të kujdesej për viktimat e mundshme masive në mesin e popullatës civile. Është thelbësore që Kremlini të nisë një luftë tjetër të madhe në qendër të Evropës, në mënyrë që evropianët të mos jenë shumë të fokusuar në mbështetjen e mëtejshme të Ukrainës në luftën kundër agresionit rus.
- Presidenti i Malit të Zi takohet me Ndihmës Sekretarin e Shtetit Amerikan
Presidenti i Malit të Zi Jakov Milatoviq u takua në Paris me Ndihmës Sekretarin e sapoemëruar të Shtetit të SHBA-së, James O’Brien. Në një bisedë të sinqertë u theksua rëndësia e ruajtjes së marrëdhënieve të veçanta dypalëshe mes Malit të Zi dhe SHBA-së dhe u konfirmua partneriteti i fortë i dy vendeve në kuadër të NATO-s. Presidenti Milatoviq e informoi bashkëbiseduesin për formimin e pushtetit të ri legjislativ dhe ekzekutiv në Mal të Zi, i cili krijon kushte për intensifikimin e reformave të brendshme të nevojshme për përshpejtimin e procesit të integrimit evropian. Ndihmës Sekretari amerikan i Shtetit, James O’Brien vlerësoi përafrimin e politikës së jashtme të Malit të Zi me ato të BE-së dhe NATO-s, si dhe angazhimin personal të Presidentit Milatoviq në këtë drejtim. Gjithashtu, ai vuri në dukje rëndësinë e zbatimit efektiv të Planit të Mbështetjes së BE-së për vendet e Ballkanit Perëndimor, si dhe nevojën për një rigjallërim të përgjithshëm të procesit të zgjerimit të BE-së për vendet në të gjithë rajonin. U ra dakord reciprokisht se emërimet në pozitat kyçe në drejtësinë malazeze, të cilat priten deri në fund të vitit 2023, do të japin shtysë shtesë për përmirësimin e shtetit ligjor në vend dhe luftën kundër krimit të organizuar dhe korrupsionit.
Takimi i presidentit malazez me një diplomat të lartë amerikan dërgoi një sinjal të mirë për mirëkuptimin e Uashingtonit për situatën në të cilën ndodhet sot Mali i Zi. Ka ende shumë të panjohura në ekuacionin politik të ndërtimit të organeve qeveritare për të zbatuar një politikë plotësuese me qëllimet e ndjekura nga NATO dhe BE. SHBA nuk dëshiron të vendosë menjëherë ndonjë detyrë specifike, pasi kjo nuk do të ishte plotësisht politikisht korrekte në vendosjen e marrëdhënieve dypalëshe të besimit. Ekziston një kuptim i përgjithshëm se pavarësisht nga madhësia e tij e vogël, Mali i Zi shihet si një partner i rëndësishëm i komunitetit të Atlantikut të Veriut në Ballkanin Perëndimor. Dëshira e Podgoricës për t’u fokusuar më shumë në procesin e negociatave me Brukselin për zgjidhjen e më shumë kapitujve negociues mund të bëhet një sinjal real se shteti do të anëtarësohet në BE edhe më herët se viti 2030, i cili përcaktohet me afatin e anëtarësimit në rast se plotësohen të gjitha kërkesat për anëtarësim. Mbetet pyetja nëse të gjithë aktorët politikë në vend janë të gatshëm ta zbatojnë një plan të tillë.
- Deklarata e kryeministrit të Kosovës në Forumin e Paqes në Paris
Kosova po përballet me kërcënime të jashtme për sigurinë e saj, veçanërisht nga Serbia, tha kryeministri i Kosovës Albin Kurti gjatë Forumit të Paqes në Paris. Kurti beson se Beogradi duhet ta njohë Kosovën edhe de fakto edhe de jure, duke kujtuar se Serbia e njeh Bosnjën dhe Hercegovinën de jure, por jo de fakto, pasi ka një marrëdhënie të veçantë me Republikën Serbe. Sipas kryeministrit të Kosovës, në të njëjtën kohë kërkohet edhe një lloj simetrie në të drejtat e minoriteteve. Është e qartë se të drejtat e minoriteteve nuk mund të jenë identike, por nëse ka një çekuilibër të madh në çështjen mes vendeve në të gjithë rajonin, kjo shkakton tensione, të cilat mund të shfrytëzohen nga qendra të caktuara të destabilizimit. Kurti përmendi sulmin ndaj Banjskës, duke theksuar se ishte një sulm i një grupi paramilitar terrorist nga Serbia në veri të vendit, i cili duhej të bëhej pretekst për futjen e ushtrisë serbe në Kosovë. Albin Kurti beson se nuk ka vetëm kërcënime të brendshme për sigurinë e vendit, por edhe të jashtme, dhe kjo lidhet me realitetet gjeopolitike që po përjetojnë bota dhe vendet e kontinentit aktualisht, dhe nga ana tjetër, lidhet me fqinjin verior të Kosovës, i cili nuk e njeh pavarësinë e vendit. Prandaj, Prishtina ka vetëm një alternativë, ajo është anëtarësimi në Bashkimin Evropian dhe NATO. I pyetur nëse BE-ja mund ta ndihmojë Kosovën, Kurti tha se beson në dy angazhime që vijnë nga kjo: “Ka dy premtime, një nga presidentja e KE-së Ursula von der Leyen për planin e zgjerimit dhe gjithashtu nga presidenti i Parlamentit Evropian Charles Michel se viti 2030 do të jetë viti kur BE-ja dhe Ballkani Perëndimor bashkohen”. Ai po ashtu ka theksuar se për shkak të mungesës së liberalizimit të vizave, Kosova nuk ka marrë as statusin e vendit kandidat për anëtarësim në BE.
Kështu, kryeministri i Kosovës tërhoqi një paralele historike se ashtu siç Moska është e pakënaqur me rënien e Bashkimit Sovjetik, po aq i pakënaqur edhe Beogradi me rënien e Jugosllavisë, të cilën në fakt e kishte shkaktuar vetë. Vetë projekti i shkëmbimit të territoreve ndërmjet Serbisë dhe Kosovës për momentin ka dështuar, por ideja është ende e gjallë. Edhe pse Albin Kurti arsyetoi pse sa më shpejt të normalizohen marrëdhëniet me Beogradin me njohjen e Kosovës de jure dhe de fakto, aq më mirë do të jetë për të gjithë, megjithatë, argumentet e tij nuk ka gjasa të jenë dëgjuar nga lidershipi politik në Serbi. Përkundrazi, mediat pro-qeveritare në Beograd thanë se Kurti është armiku më i madh i Serbisë. Natyrisht, në rast të humbjes në zgjedhjet e ardhshme parlamentare të bllokut politik të orientuar drejt presidentit Vuçiq, në mesin e qarqeve opozitare në Serbi ka forca politike të gatshme për të njohur pavarësinë e Kosovës. Megjithatë, mbetet një pyetje e hapur nëse ideja do të gjejë mbështetje nga shumica e partive opozitare që do të formojnë parlamentin e ri. Nëse edhe kjo mund të bëhet, është e qartë se radikalët, socialistët dhe progresistët serbë do të krijojnë një krizë politike në vend dhe do t’i çojnë përkrahësit e tyre në një marsh proteste duke kërkuar zgjedhje të parakohshme, siç ka bërë deri më tani opozita. Dhe nëse kjo do të ketë sukses, ata patjetër do të kenë forcë të mjaftueshme për të fituar dhe rifituar pushtetin. Kosova duket se po bëhet një problem i tillë që nëse dikush guxon ta zgjidhë në Serbi, patjetër do të fshihet nga zyrat më të larta. Prandaj, ende nuk është e qartë nëse dikush është i gatshëm të sakrifikojë të ardhmen e tij politike për hir të zgjidhjes së një çështjeje kaq të nxehtë. Ndoshta askush nuk është. Por mendimi i kryeministrit të Kosovës se asnjë nga shtetet fqinje të Serbisë nuk është i sigurt nga sulmi i saj derisa të anëtarësohet në BE dhe NATO, mbetet i rëndësishëm. Kroacia tashmë i është bashkuar NATO-s dhe BE-së, kështu që këto kërcënime që mund të vijnë nga Beogradi janë pak shqetësim për Zagrebin. Mali i Zi dhe Maqedonia e Veriut janë anëtarësuar në NATO dhe tashmë janë nën ombrellën e sigurisë së Aleancës. Por Kosova dhe Bosnja dhe Hercegovina ende mbeten vërtet të cenueshme. Pikërisht aty forcat politike pro Moskës provokojnë më së shumti përshkallëzimin.
- Një tjetër përvjetor i themelimit të legjislaturës së Malit të Zi
Parlamenti i Malit të Zi, Skupština, festoi 117 vjetorin e themelimit të parlamentarizmit në vend. Mirëpo, në pritje nuk morën pjesë ambasadorët e vendeve anëtare të BE-së dhe të shumicës së vendeve anëtare të NATO-s, organizoi kryeparlamentari Andrija Mandiq. Në të njëjtën kohë, ambasadorët e Rusisë, Kinës, Palestinës dhe Turqisë ishin të gjithë aty.
Popujt e Malit të Zi dhe Rusisë i bashkon miqësia shekullore”, tha kreu i Skupshtinës, Andrija Mandiq, në një takim me ambasadorin rus në Mal të Zi Vladislav Maslenikov, i cili u zhvillua para pritjes. Maslenikov e uroi Mandiqin për zgjedhjen në postin e kryeparlamentarit dhe shprehu shpresën për bashkëpunim të ngushtë.
Mandiq është mbështetës i ideologjisë së “botës serbe”, e cila në shumë aspekte është e ngjashme me ideologjinë agresive të “botës ruse” të promovuar nga Moska e Vladimir Putinit. Forca politike pro-Kremlinit “Për të Ardhmen e Malit të Zi” që drejton Mandiq u bë pjesë e koalicionit politik qeverisës të vendit. Kjo shkaktoi një shqetësim të madh te qytetarët patriotë dhe partnerët perëndimorë. Në të njëjtën kohë, nuk ka pyetje për forcat e tjera politike, dhe mbi të gjitha, kryesoren, “Europe Tani”, e cila u konfirmua nga takimi i fundit mes presidentit të Malit të Zi dhe Ndihmës Sekretarit Amerikan të Shtetit, James O’ Brien. Prandaj, Brukseli dhe Uashingtoni janë plotësisht të dyshimtë për përpjekjet e ardhshme politike të Mandiqit. Tashmë që kryeparlamentari zgjodhi të zhvillojë një nga takimet e para zyrtare pikërisht me ambasadorin rus, këto dyshime vetëm sa janë forcuar. As raporti i Komisionit Evropian për Malin e Zi nuk i është dorëzuar kreut të Skupshtinës, sepse i referohet vlerësimit të forcës politike në krye me vetë Andrija Mandiq. Prandaj, partnerët perëndimorë presin të shohin nëse forcat pro-Kremlinit të Malit të Zi synojnë vërtet të ndjekin zotimin e tyre për të ndjekur politikën euroatlantike të vendit dhe kursin drejt anëtarësimit në Bashkimin Evropian. Këto dyshime nuk janë aspak të pabaza. Nëse mbështetja për kursin euroatlantik dhe integrimin evropian të Malit të Zi vonohet, vendi do të përballet me një krizë qeveritare.
