- Qeveria e Re e Kroacisë Fillon Punën
Më 17 maj, Parlamenti kroat votoi për një qeveri të re, të kryesuar për të tretën herë radhazi nga kryeministri aktual Andrej Plenkoviq (HDZ).
79 nga 141 deputetë të paraqitur në seancë u shprehën “pro”, 61 “kundër”, një abstenoi.
Qeveria e re do të ketë 18 ministri, 16 prej të cilave do të drejtohen nga përfaqësues të Komuniteti Demokratik Kroate (HDZ, kroacisht: Hrvatska Demokratska Zajednica), tre nga përfaqësues të Lëvizjes për Atdheun (Domovinski Pokret) – partner koalicioni me HDZ-në (ekonomi, bujqësi dhe demografi).
Në parlament u prezantua programi katërvjeçar i qeverisë së re. Ai përmban pesë prioritete: një Kroaci të suksesshme, produktive, të drejtë, të qëndrueshme dhe sovrane.
Për herë të parë në 8 vitet e fundit, partia udhëheqëse e minoritetit serb në Kroaci (SDSS), nuk iu bashkua koalicionit me HDZ-në. Moshyrja e kësaj partie në mazhorancën qeverisëse ishte kusht i vënë nga Lëvizja patriotike për Atdheun (Domovinski pokret), një parti që anon kah krahu i djathtë dhe e cila është e bindur se SDSS (Partia Vetë-Demokratike Serbe, kroacisht: Samostalna Demokratska Srpska Stranka) është pasardhëse e forcave politike që mbështetën agresionin serb kundër Kroacisë në fillim të viteve 1990.
Qeveria e re e Kroacisë është kritikuar nga politikanët kroatë të krahut të majtë dhe presidenti serb Aleksandar Vuçiq.
Në të njëjtën kohë, kreu i SDSS-së, Milorad Pupovac, është optimist. Duke komentuar mbi programin e qeverisë së re, ai vuri në dukje se ishte një program politik që anon kah krahu i djathtë, që ishte i ngjashëm me atë të zbatuar nga HDZ gjatë mandateve të mëparshme, dhe që në përgjithësi nuk ndryshonte nga programet e partive të tjera të ngjashme në Evropë. “Politika në lidhje me pakicat në programin e qeverisë është përcaktuar në përputhje me traditat më të mira të bashkëpunimit me këtë qeveri,” theksoi Pupovac.
- Këshilli i Sigurimit i OKB-së: Situata në Bosnje dhe Hercegovinë është e rrezikshme
Një raport tjetër i Përfaqësuesit të Lartë për Bosnje-Hercegovinën, Christian Schmidt, drejtuar Këshillit të Sigurimit të OKB-së lidhur me situatën në Bosnje dhe Hercegovinë shkaktoi polemika mes pjesmarrësve.
Të gjithë anëtarët e përhershëm të Këshillit të Sigurimit të OKB-së, me përjashtim të Kinës dhe Rusisë, e mbështetën Raportin e Schmidt-it brenda një gjysme viti – nga 16 tetori 2023 deri më 15 prill 2024. Dokumenti kritikon autoritetet e Republikës Srpska, veçanërisht presidentin e saj Milorad Dodik.
Kërcënimet e Republikës Srpska për të bllokuar punën e organeve shtetërore janë një kërcënim ndaj mirë-funksionimit të shtetit, theksoi Përfaqësuesi i Lartë, duke paralajmëruar për rrezikun e krijimit të një sistemi paralel në Republikën Srpska. Nëse këto veprime vazhdojnë, ato mund të çojnë në “shpërbërjen de facto, edhe nëse jo de jure, të shtetit të Bosnjës dhe Hercegovinës, të cilin presidenti i Republikës Srpska, Milorad Dodik, e mbron vazhdimisht”, theksoi Schmidt. “Ky do të ishte një realitet me pasoja të rënda,” theksoi ai.
Rusia dhe Kina kritikuan Përfaqësuesin e Lartë, duke e fajësuar për veprime destruktive.
Përveç kësaj, shqyrtimi i planifikuar i Rezolutës për gjenocidin e Srebrenicës në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së u prit me indinjatë nga përfaqësuesit e Moskës dhe Pekinit, të cilët e konsiderojnë atë si kërcënimi kryesor për paqen dhe sigurinë në BiH.
- Asambleja e Përgjithshme e OKB-së ka caktuar një datë për debatin e Rezolutës për gjenocid në Srebrenicë më 23 maj.
Miratohet Rezoluta për Ditën Ndërkombëtare të Reflektimit dhe Përkujtimit të Gjenocidit të 1995 në Srebrenicë, njoftoi Përfaqësuesi i OKB-së në Bosnjë dhe Hercegovinë, Zlatko Lagumxhija. Asambleja e Përgjithshme e OKB-së do ta diskutojë rezolutën më 23 maj 2024.
Siç e dini, dokumenti cakton 11 korrikun si Ditën Ndërkombëtare të Reflektimit dhe Përkujtimit të Gjenocidit të vitit 1995 në Srebrenicë. Ai dënon pa asnjë rezervë çdo mohim të gjenocidit të Srebrenicës dhe çdo veprim që lavdëron personat e dënuar nga gjykatat ndërkombëtare për krime lufte, krime kundër njerëzimit, dhe gjenocid.
Lagumxhija vuri në dukje se versioni përfundimtar i Rezolutës u miratua duke marrë parasysh dy shtesa, njëra prej të cilave u bë nga Mali i Zi.
Amendamenti i parë thotë: “Ne ritheksojmë se përgjegjësia penale sipas ligjit ndërkombëtar për krimin e gjenocidit nuk mund të bie në tërësi mbi asnjë komuniteti etnik, fetar, apo tjetër”, që në thelb përkon me propozimin e Malit të Zi.
Amendamenti i dytë thotë: “Ne përsërisim angazhimin tonë intensiv për të mbështetur dhe forcuar unitetin në diversitet në Bosnjë dhe Hercegovinë”.
Unitet në diversitet nuk është vetëm motoja zyrtare e Bashkimit Evropian, por është gjithashtu një karakteristikë e BiH si një shtet evropian i bazuar në tradita të ngjashme, vuri në dukje Lagumxhija.
Amendamentet e Rezolutës janë një përpjekje për të hedhur poshtë akuzat e Serbisë kundër autorëve të dokumentit në lidhje me “përpjekjet për të etiketuar popullin serb si gjenocidal” dhe deklaratat që B&H ka si qëllim ndërtimin e një shteti të bashkuar “boshnjak”.
Beogradi e ka perceptuar shumë negativisht ndryshimin e Malit të Zi. Presidenti Aleksandar Vuçiq deklaroi se Mali i Zi po zhvillon negociata për amendamentet e Rezolutës “pa Serbinë, por me vende të tjera”. Sipas tij, “dikush e ka bërë këtë për të pastruar ndërgjegjen e vet”.
Para se të udhëtonte për në Nju Jork, ku do të mbahet Asambleja e Përgjithshme e OKB-së më 23 maj, Vuçiq mori pjesë në Liturgjinë Hyjnore në kishën e Shën Savës në Beograd, ku kërkoi bekimin e Patriarkut Porfiry.
- Një planifikim paraprak i një rezolute për gjenocidin në Jasenovac është dorëzuar në Parlamentin e Malit të Zi
Shumica parlamentare i dorëzoi Kuvendit të Malit të Zi një projekt-rezolutë për gjenocidin në Jasenovac.
Më herët, propozimin për miratimin e një Rezolute për Jasenovacin (tani njohur si Kroacia), ku ishte ndërtuar një kamp nazist gjatë Luftës së Dytë Botërore, ishte bërë nga kreu i Kuvendit të Malit të Zi Andrija Mandiq.
Në përgjigje, Kroacia i ka dërguar një notë proteste Malit të Zi. Nota shpreh indinjatën për shqyrtimin e çështjes së Jasenovacit në kontekstin e shqyrtimit të Rezolutës për gjenocidin e Srebrenicës. Siç u tha, këto dy ngjarje nuk kanë asnjë lidhje politiko-historike, prandaj kombinimi i tyre nuk nënkupton nderimin e sinqertë të viktimave, dënimin e krimeve, dhe mbajtjen e tyre në kujtesë.
“Ministria e Punëve të Jashtme dhe Evropiane të Kroacisë dënon përpjekjet për të përdorur Kroacinë për qëllime të brendshme politike dhe shpreson që Mali i Zi dhe institucionet e tij të përmbahen nga veprimet që do të dëmtonin të ardhmen e jo vetëm marrëdhënieve dypalëshe mes këtyre shteteve, por edhe rrugën e integrimin evropian të Malit të Zi,” thotë shënimi.
Sipas mediave, Kroacia, si anëtare e BE-së, në fakt e paralajmëroi Malin e Zi për bllokimin e mundshëm të integrimit evropian në rast se do të prekej çështja e gjenocidit në Jasenovac.
- Greqia mund të bllokojë integrimin evropian të Maqedonisë së Veriut
Greqia ka paralajmëruar Maqedoninë e Veriut se Athina do të bllokojë anëtarësimin e saj në BE nëse vazhdon të shkelë Marrëveshjen e Prespës, e cila zgjidhi një mosmarrëveshje të gjatë mbi emrin e ish-republikës jugosllave gjashtë vjet më parë.
“Nëse disa besojnë se mund ta injorojnë Marrëveshjen e Prespës, ata duhet të kuptojnë se rruga e tyre për në Evropë do të mbyllet,” tha Kyriakos Mitsotakis në një fjalim në Greqinë veriore gjatë fushatës së tij përpara zgjedhjeve të qershorit për Parlamentin Evropian.
Tensionet diplomatike midis Athinës dhe Shkupit u përshkallëzuan pasi Presidentja e sapozgjedhur e Maqedonisë së Veriut, Gordana Siljanovska-Davkova, e quajti vendin vetëm “Maqedoni”, dhe jo “Maqedonia e Veriut” gjatë inaugurimit të saj.
Lideri i partisë së qendrës së djathtë VMRO-DPMNE, Christian Mickotski, mbështeti emrin “Maqedoni” në vend të emrit kushtetues të vendit. Ai e vlerësoi qëndrimin e Siljanovska-Davkovës si “dinjitoz” “Nëse Greqia beson se ne e kemi shkelur Marrëveshjen e Prespës, le të apelojë në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë”, tha Mickotski.
- Ballkani Perëndimor do t’i bashkohet BE-së së bashku me Ukrainën, thotë Vuçiq.
Presidenti serb Aleksandar Vuçiq nuk është i sigurt se vendet e Ballkanit Perëndimor do të jenë në gjendje të anëtarësohen në Bashkimin Evropian përpara Ukrainës. “Nëse ne i bashkohemi BE-së së bashku me Ukrainën, është një çështje krejtësisht tjetër. Ju keni mendimin tuaj, por unë mendoj se kam të drejtë. Sigurisht, kjo është ajo që po ndodh tani. Ndoshta do të na duhet të presim edhe gjashtë vjet të tjera, kjo është gjithashtu mirë”, tha ai gjatë Samitit të Liderëve të Ballkanit Perëndimor në Kotor, Mali i Zi.
Samiti iu kushtua diskutimit të Planit të Rritjes së Bashkimit Evropian për Ballkanin Perëndimor, vazhdimit të rrugës drejt BE-së nga vendet e rajonit nën sloganin “Një rajon, vizion i përbashkët”.
Sipas Presidentit të Serbisë, Plani i do të sjellë rezultate pozitive në rajon. “Ne i vlerësojmë dhe jemi mirënjohës për paratë, por më të rëndësishme janë reformat strukturore që duhet të zbatojmë”, tha Vuçiq. Ai vuri në dukje se Serbia nuk do ta kundërshtonte kurrë rëndësinë e kësaj nisme, megjithëse ai e bëri të qartë se marrëdhëniet midis Beogradit dhe Brukselit janë edhe aq të mira: “Ndoshta BE-ja është shumë më e dëshirueshme në vendet tuaja, por në timin nuk është, ashtu siç ne nuk jemi të njohur edhe pse përbëjmë pjesën më të madhe të këtij rajoni.”
Sipas vëzhguesve vendas, deklarata e Vuçiqit pasqyron skepticizmin që mbizotëron në Serbi në lidhje me integrimin evropian. Autoritetet serbe dhe një pjesë e konsiderueshme e shoqërisë i konsiderojnë të panevojshme dhe të pabaza kushtet që duhet të përmbushë vendi për anëtarësim në BE – pra, normalizimi i marrëdhënieve me Kosovën dhe bashkimi me sanksionet e BE-së kundër Federatës Ruse.
