Forumi Strategjik Bled sivjet u mbajt në Slloveni në datat 28-29 gusht me sloganin “Solidariteti për sigurinë globale”. Në këtë aktivitet morën pjesë liderët e vendeve të Ballkanit, të cilat tashmë janë anëtarësuar në BE, si dhe kryeministrat dhe diplomatët më të lartë të Gjashtës së Ballkanit Perëndimor. Në mesin e pjesëmarrësve ishin kryeministrat e Sllovenisë, Kroacisë dhe Bullgarisë, Presidenti i Këshillit Evropian Charles Michel dhe Përfaqësuesi Special i BE-së në Ballkanin Perëndimor Miroslav Lajçak, si dhe kryeministrat e Serbisë, Malit të Zi, Bosnjës-Hercegovinë, Maqedonisë së Veriut, Kosovës, dhe Shqipërisë.
Vlen të përmendet se ndryshe nga samiti BE-Ballkani Perëndimor, i cili u zhvillua në Greqi javën e kaluar, në Forumin Bled mori pjesë edhe kryeministri shqiptar Edi Rama. Mediat e shpjeguan mungesën e kryeministrit shqiptar në samitin e Athinës me faktin se mikpritësi, kryeministri grek Kiriakos Micotakis, ishte i pakënaqur për arrestimin e fundit të një deputeti vendas shqiptar me origjinë greke. Thuhet se Tirana nuk i është përgjigjur kërkesës së Athinës për lirimin e deputetit nga paraburgimi, ndaj në vend të kryeministrit ka qenë presidenti i Shqipërisë që ka marrë ftesën për samitin, por ai nuk ka udhëtuar në Greqi, për shkak të orarit të ngjeshur. por mesa duket lëvizja e tij ka qenë për solidaritet me qëndrimin e Ramës. Kryeministri grek, nga ana tjetër, nuk erdhi në Forumin Bled në Slloveni. Duket se marrëdhëniet shqiptaro-greke nuk janë në nivelin më të lartë ndaj nuk është për t’u habitur që në forum qarkulloi një opinion se vendet që tashmë janë anëtarësuar në BE nuk duhet të bllokojnë anëtarësimin e vendeve kandidate.
Forumi Strategjik Bled mbledh tradicionalisht përfaqësues nga industri të ndryshme për të shkëmbyer mendime dhe për të zhvilluar ide për adresimin e sfidave aktuale dhe të ardhshme. Fokusi këtë vit ishte integrimi evropian i vendeve të Ballkanit Perëndimor.
Presidenti i Këshillit Evropian Charles Michel tha se palët duhet të jenë gati për zgjerimin e BE-së deri në vitin 2030. Ai vuri në dukje se për një Bashkim më të fuqishëm, të gjithë në Evropë duhet të jenë më të fortë dhe më të sigurt dhe se ka ardhur koha që BE të lëvizë drejt zgjerimit. Kreu i Këshillit Evropian pranoi se megjithëse rruga evropiane e Ballkanit Perëndimor filloi 25 vjet më parë, ritmi i ngadaltë i procesit zhgënjeu shumë si në rajon ashtu edhe në BE. Michel vuri në dukje se çelësi për vendet e ardhshme anëtare është se ata duhet të punojnë për sundimin e ligjit, sistemin gjyqësor dhe zgjidhjen e konflikteve dypalëshe. Ai theksoi se zgjerimi nuk është më ëndërr dhe se është koha për të ecur përpara, duke theksuar se solidariteti e bën BE-në të fortë dhe se është e rëndësishme të flitet për zgjerim.
Vlen të përmendet se në sfondin e Samitit të Athinës BE-Ballkani Perëndimor dhe Forumit Strategjik të Bled, forcat pro-ruse në rajon u përpoqën të nxjerrin në pah temën e perspektivës së vendeve që anëtarësohen në BRICS. Presidenti i Republikës Srpska Milorad Dodik, simpatizuesi kryesor i rrugës së zhvillimit rus, bëri një thirrje të drejtpërdrejtë për këtë përmes Twitter: “Bashkimi Evropian ka një alternativë – duke pasur parasysh se nga Brukseli vazhdimisht kërkohen kushte të reja dhe të paqarta për anëtarësim në BE. , Unë besoj se Bosnja dhe Hercegovina duhet të aplikojë për t’u bashkuar me BRICS.”
Më herët, partia serbe “Lëvizja e Socialistëve”, e kryesuar nga shefi i Agjencisë së Sigurisë dhe Informacionit të Serbisë, Aleksandar Vulin, ka dorëzuar në parlamentin serb një projekt-rezolutë për anëtarësimin e vendit në BRICS. “Rruga evropiane e Serbisë ka një alternativë të qartë në formën e anëtarësimit në organizatën BRICS. Qytetarët e Serbisë e kuptojnë gjithnjë e më shumë se janë bërë viktima të një manipulimi të mirëmenduar nga perëndimi kolektiv. Si rezultat, pothuajse dy të tretat e qytetarëve e shohin anëtarësimin e vendit në BRICS si një opsion integrimi cilësor dhe të pranueshëm që ofron zhvillim të shpejtë ekonomik”, tha kreu i forcës politike.
Pavarësisht kësaj, kryeministrja Ana Brnabiq tha në forum se askush në Ballkanin Perëndimor nuk ka një zgjedhje më të mirë se Bashkimi Evropian. “Do të ishte mirë për ne, si dhe për BE-në, që më në fund të hedhim këtë hap të fundit, të pranojmë Ballkanin Perëndimor”, tha Brnabić, duke theksuar se euroskepticizmi në Serbi ekziston, por ai lindi për shkak të kohës së gjatë që ka kaluar që kur vendi mori statusin e kandidatit pa u bërë anëtar i BE-së.
Ky qëndrim i qartë i Serbisë në lidhje me anëtarësimin e saj të ardhshëm në BE rezonon me spekulimet e forcave proruse për temën e “intensifikimit të konsultimeve për hyrjen e Serbisë në BRICS”. Përkundër faktit se Serbia është jashtëzakonisht e mirë në balancimin e synimeve të anëtarësimit në BE dhe hezitimit për të prishur marrëdhëniet me Rusinë, perspektiva e anëtarësimit në BRICS për Serbinë duket se mbetet më pak emocionuese se integrimi evropian. Hyrja e Bosnjë-Hercegovinës në BRICS është edhe më pak e mundshme, pasi entiteti serb nuk mund të përcaktojë kursin politik ndërkombëtar të të gjithë vendit.
Në pyetjen e prezantuesit të panelit se çfarë po bën Serbia për të arritur normalizimin e marrëdhënieve me Kosovën, Anna Brnabić tha: “Për mua, këto nuk janë dy vende të ndryshme, për mua është një vend. Normalizimi i marrëdhënieve ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës, e cila është në interes të të gjithëve, është një nga prioritetet tona, pa formimin e Bashkimit të Komunave Serbe vështirë se do të ketë ndonjë përparim”, tha ajo.
Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, duke iu përgjigjur të njëjtës pyetje, tha se nuk ka më protesta të dhunshme në veri të Kosovës, se Prishtina ka reduktuar numrin e policëve në zonë dhe se zgjedhjet për kryetarë të katër komunave do të mbahet në mënyrë të organizuar dhe “shumë shpejt”. “Përkrahja për anëtarësimin e Kosovës në BE është 93 përqind, ndërsa në Serbi 35 përqind. Kosova vendosi sanksione ndaj Rusisë, ndërsa Serbia as që mendon ta bëjë këtë. Ne gjithashtu kërkojmë të normalizojmë marrëdhëniet dhe do të ishte e lehtë nëse Republika Çeke do të ishte fqinji ynë. Normalizimi me Serbinë mund të ndodhë nëse zbatohet ajo që kemi rënë dakord verbalisht me presidentin serb Aleksandar Vuçiq. Por normalizimi do të thotë edhe se pala tjetër e di dallimin mes realitetit dhe fantazisë, me të cilën nuk mund t’i ndihmoj askujt”, tha kryeministri Kosovar.
Kryeministri Malazes Dritan Abazoviç pretendoi se liderët e BE-së nuk e dinë se çfarë duan dhe se nuk është e mençur të presësh që të shpërthejë një konflikt në Balakanin Perëndimor përpara se të ndryshojë qasjen ndaj zgjerimit. “Ne e dimë se çfarë duam: anëtarësimin në BE.” Ne nuk kemi fuqi punëtore në vendet tona, të gjithë kanë udhëtuar për të punuar në BE. “Por nëse presim të bashkohemi me BE-në për të rikthyer punëtorët në vendet tona, ne kurrë nuk do të jemi pjesë e Unionit”, tha ai.
Kryetarja e Këshillit të Ministrave të Bosnjë-Hercegovinës, Borjana Kristo, tha se BE-ja duhet të jetë shumë më e qartë dhe më specifike për kushtet në të cilat vendet duhet të anëtarësohen në Union. “Pavarësisht kompleksitetit të organizimit të Bosnjë-Hercegovinës, ajo karakterizohet nga uniteti në konsensusin politik në lidhje me çështjen e anëtarësimit në BE. “Këshilli i Ministrave i BiH ka bërë një hap përpara duke përafruar legjislacionin dhe politikën e tij të jashtme me ato të BE”, tha ajo.
Kryeministri shqiptar Edi Rama tha se fondet që BE u dërgon vendeve në rajonin e Ballkanit Perëndimor, të cilat janë ende kandidate, nuk janë “të balancuara” dhe se nuk duhet të ketë një qasje gjithçka ose asgjë. “Shpresoj se do të konkretizohen disa hapa të qartë për vendet që duan të bëhen pjesë e BE-së. I pyetur nëse e konsideron veten një “optimist tragjik” për integrimin Europian, Rama tha se ndjehej sikur “po hipte në autobus”, por gjithsesi ishte më mirë se “ një aeroplan Rus”. Lidhur me deklaratën e presidentit të Këshillit të Evropës, Charles Michel, se beson se vendet e Ballkanit Perëndimor do të jenë në Bashkimin Evropian deri në vitin 2030, Rama tha se do të ishte mirë që të paktën të realizoheshin disa hapa.
Kryeministri i Maqedonisë së Veriut, Dimitar Kovaçevski, shprehu pakënaqësinë e qytetarëve të tij për ritmin e pamjaftueshëm të integrimeve evropiane. “Ndër vendet kandidate më të vjetra, ne jemi më të mirët në shumë aspekte, nga pikëpamja e zbatimit të legjislacionit evropian dhe stabilitetit të mikrofinancës, gjë që u dëshmua nga instrumentet e BE-së dhe BE-së. Prandaj them se viti 2030 është një objektiv i arritshëm. “, tha Kovaçevski. Ai vuri në dukje se vendi ishte bërë kandidat për anëtarësim në BE edhe para fillimit të procesit të Selanikut në vitin 2003. Më pas vendi u emërua Maqedoni. Mali i Zi nuk ishte i pavarur dhe as Kosova. “Kaq zgjati procesi dhe kur dikush thotë se vetëm 50% e vendit është për BE-në, atëherë unë do të thoja se ky është një optimizëm i madh, pas 20 vitesh”, tha ai, duke shtuar se anëtarësimi në BE është alternative e vetme për vendet e Ballkanit Perëndimor.
Kryeministri i Kroacisë, Andrej Plenkoviç, tha se nuk e konsideron të rëndësishme që vendet kandidate të anëtarësohen në Bashkimin Evropian në të njëjtën kohë. Mënyra e vetme e saktë, sipas tij, është një vlerësim individual i kontributit dhe meritave të secilit shtet. Asnjë çështje dypalëshe nuk duhet të jetë një justifikim për të vonuar integrimin. “Vazhdoni me reformën, garantoni sigurinë politike brenda vendit dhe ruani entuziazmin, jo cinizmin, në lidhje me integrimin Evropian,” theksoi kryeministri Kroat.
Kështu, paneli i diskutimit dëshmoi për padurimin e madh të vendeve të Ballkanit Perëndimor për të parë një afat kohor të qartë të anëtarësimit në BE. Udhëheqësit e këtyre vendeve shprehën shqetësimin se shtyrja e anëtarësimit në BE çon në rritjen e euroskepticizmit dhe kur ai të arrijë një nivel kritik, as anëtarësimi në BE nuk do të shihet si një ngjarje e dëshirueshme për një ndryshim rrënjësor në opinionin e publikut. Brukseli zyrtar duket se e kupton mirë këtë, duke shpallur vitin 2030 si datën kur vendet e të gjithë rajonit duhet të anëtarësohen në BE. Të gjithë janë të vetëdijshëm për nivelet e ndryshme të përgatitjes për anëtarësim. Është e qartë se BiH dhe Kosova do të jenë ndër të fundit që do të përfundojnë negociatat e anëtarësimit me Brukselin, ndërsa Maqedonia e Veriut mund të jetë ndër të parat. Por çështja e njohjes së pakicës bullgare në vend, e cila kërkon ndryshime në kushtetutë që po bllokohen nga opozita, mund të ngadalësojë procesin relativisht të shpejtë të pranimit të vendit në BE. Si përfundim, mund të thuhet se Serbia, ndonëse është Euroskeptike, nuk e sheh anëtarësimin në BRICS si planin B të saj. Shqipëria është “tragjikisht optimiste”, megjithëse integrimi Evropian është i ngadalshëm dhe Mali i Zi qëndron në derën e Bashkimit Evropian.
