- Pjesëmarrja e Kryetarit të Presidiumit të Bosnje-Hercegovinës Zheljko Komshiq dhe anëtarit të Presidiumit Denis Beqiroviq në samitin e Platformës së Krimesë në Kiev
Rusia e dënoi praninë e anëtarëve të Presidiumit të Bosnjë-Hercegovinës në samitin e Platformës së Krimesë në Kiev, një “akt armiqësor” të cilit Moska mund t’i përgjigjej. Në një deklaratë të postuar në faqen e saj të internetit, Ambasada Ruse në Bosnje-Hercegovinë, tha se e percepton praninë e përfaqësuesve të Bosnje-Hercegovinë në samit si një “akt të sinqertë armiqësor” dhe një sulm ndaj integritetit territorial të Federatës Ruse, dhe Moska “rezervon të drejtën për t’iu përgjigjur veprimeve jomiqësore.” Bosnje-Hercegovinë u përfaqësua në samit nga kryetari i Presidiumit Zheljko Komshiq, si dhe anëtari i Presidiumit Denis Beqiroviç. Gjatë vizitës së tyre në Kiev, ata u takuan me Presidentin Volodymyr Zelensky dhe nderuan kujtimin e civilëve të vrarë nga pushtuesit rusë në Bucha. Në fjalën e tij Komshiq theksoi se Krimea është pjesë e Ukrainës dhe se nuk mund të ketë kompromise për çështjen e paprekshmërisë së kufijve. Anëtari i presidiumit të Bosnje-Hercegovinë Beqiroviç tha se organet kompetente të Bosnje-Hercegovinë dënuan agresionin brutal të Rusisë kundër Ukrainës si një akt të shkeljes së ligjit ndërkombëtar. Deri më sot, Bosnja dhe Hercegovina ka votuar gjithsej 86 herë, si BE, për çështje që dënojnë agresionin rus kundër Ukrainës. Më shumë se 60 nga liderët më me ndikim në botë morën pjesë në Samitin e Tretë të Platformës së Krimesë dhe siç vuri në dukje Beqiroviç, “zëri i Bosnjës dhe Hercegovinës u dëgjua në të gjithë meridianët dhe paralelet”. Ai komentoi deklaratën e presidentit të Republikës Serbe, Milorad Dodik, i cili tha se anëtarët e Presidiumit të Bosnjë-Hercegovinës shprehën qëndrimet e tyre private gjatë qëndrimit në Ukrainë. “Mund të them vetëm se ai është një përfaqësues i nivelit më të ulët të autoriteteve të Bosnje-Hercegovinë dhe si i tillë nuk ka absolutisht asnjë kompetencë të flasë për politikën e jashtme. Kjo është kompetencë ekskluzive e shtetit të Bosnjës dhe Hercegovinës,” theksoi Beqiroviq. “Në këto momente të vështira, të mbështesësh Ukrainën do të thotë të jesh në anën e duhur të historisë dhe të ndash parimet mbi të cilat bazohet bota e qytetëruar. Të mbështesësh Ukrainën do të thotë të ndjekësh një pozicion që është botëkuptimor, ligjërisht, moralisht, politikisht dhe historikisht i saktë. Dhe shumica e Bosnje-Hercegovinë -së mbështet fuqishëm Ukrainën”, përfundoi Beqiroviç.
Pavarësisht kritikave për vizitën e Komshiqit dhe Beqiroviqit në Kiev nga përfaqësuesit e Republikës Serbe dhe partisë më të fuqishme kroate në Bosnje-Hercegovinë CDU, këta dy anëtarë të Presidiumit demonstruan vendosmërinë e tyre në nevojën për t’i ofruar ndihmë Ukrainës për të luftuar agresionin rus dhe për të siguruar integritetin e saj territorial, si dhe pjekurinë e tyre në qasjet për zgjidhjen e çështjeve të luftës dhe paqes, duke përcaktuar se kush është agresori dhe kush është viktimë e një ndërhyrjeje ushtarake. Pyetja nuk është se sa Bosnje-Hercegovinë mund ta ndihmojë realisht Ukrainën, por nëse ajo do të ketë forcë për të përcaktuar qartë se është në anën e duhur të proceseve historike. Sot, Ukraina po kalon atë që po kalonte Bosnje-Hercegovinë në vitet 1992-1995 dhe shumica e zyrtarëve të Sarajevës dëshmojnë se mbeten pjesë e kampit evropian të luftëtarëve për triumfin e së drejtës ndërkombëtare, vlerave evropiane dhe lirisë së Ukrainës.
- Marrëdhëniet Kiev-Beograd. Pjesëmarrja e Serbisë në samitin e Platformës së Krimesë
Gjatë takimit të fundit në Athinë mes presidentëve të Ukrainës dhe Serbisë, Volodymyr Zelensky ftoi Aleksandar Vuçiqin të bashkohet në Samitin e Tretë të Platformës së Krimesë. Përfundimisht, ishte kryeministrja Anna Brnabić ajo që përfaqësoi vendin duke mbajtur një fjalim përmes video-konferencës. Kryeministri tha se Serbia asnjëherë nuk ka qenë pro neutralitetit të vlerave dhe se respekton plotësisht integritetin territorial dhe sovranitetin e Ukrainës. Brnabić vuri në dukje se Serbisë “i vjen keq sinqerisht për vuajtjet e Ukrainës dhe popullit ukrainas”.
Ajo tha se Serbia do të vazhdojë t’i kushtojë vëmendje të veçantë situatës humanitare në Ukrainë dhe të ofrojë ndihmë për kombin, siç dëshmohet nga vendimi i vendit për të dhuruar mallra dhe ilaçe për të lehtësuar vuajtjet humanitare. “Serbia është një mike e vërtetë e Ukrainës,” shtoi ajo. Ndërkaq, shefi i diplomacisë serbe, Ivica Daçiq, është takuar ditën e nesërme me ambasadorin e Federatës Ruse në Beograd, Aleksandr Botsan Kharchenko, duke thënë se Serbia në fakt nuk i është bashkuar deklaratës së samitit të Platformës së Krimesë, sepse sipas tij, ajo shkon përtej kufijve të pranueshëm për qeverinë.
Dhe pikërisht në atë kohë në Beograd, qytetarët, së bashku me ambasadorët evropianë, u mblodhën për Marshin e Paqes me rastin e 32 vjetorit të Ditës së Pavarësisë së Ukrainës. Ambasadorët mbanin veshje dhe aksesorë në ngjyrat e flamurit të Ukrainës – blu dhe të verdhë, ndërsa qytetarët mbanin banderolën “Ukraina do të fitojë”. Ambasadori amerikan në Beograd, Christopher Hill, tha se Shtetet e Bashkuara do të mbështesin Ukrainën për aq kohë sa duhet. Hill ka komentuar edhe samitin në Athinë, duke vënë në dukje një takim të suksesshëm mes presidentëve të Serbisë dhe Ukrainës, gjë që tregon se Beogradi dhe Kievi po afrohen. Ai gjithashtu theksoi se është mirë që kryeministri i Serbisë mori pjesë në samitin e Platformës së Krimesë. Shefi i delegacionit të Bashkimit Evropian në Serbi, Emanuele Giaufret, vuri në dukje se pjesëmarrësit e Marshit të Paqes kërkuan të demonstrojnë solidaritet, por edhe admirim për guximin e popullit ukrainas. Sipas diplomatit, Serbia do të vazhdojë të mbështesë dërgimin e ndihmave humanitare në Ukrainë. Evropa duhet të mbetet e bashkuar në këto rrethana të vështira, përfundoi Giaufret.
Takimi i kësaj jave i presidentëve të Ukrainës dhe Serbisë në samitin e Athinës pati një ndikim të rëndësishëm jo vetëm në publikun e këtyre dy vendeve, por edhe në të gjitha vendet e rajonit të Ballkanit. Përmirësimi i marrëdhënieve në aksin Beograd-Kiev shihet si i rëndësishëm dhe domethënës. Kjo konfirmohet nga pjesëmarrja e kryeministres Brnabić në Samitin e Tretë të Platformës së Krimesë dhe fjalimi i saj kuptimplotë i mbajtur përmes video-konferencës. Ndërkaq, forcat proruse në qeverinë e Serbisë mbajnë qëndrim tjetër, shprehet në një deklaratë të kreut të Partisë Socialiste dhe ministrit të Punëve të Jashtme, Ivica Daçiq. Për të shmangur kritikat serioze nga Moska, Beogradi iu drejtua një manovre të tillë duke nënvizuar një koment të politikanit mik të Kremlinit. Serbia vazhdon të manovrojë mes Brukselit dhe Moskës, por notat pro-evropiane kanë tingëlluar shumë më tepër kohët e fundit sesa ato pro-ruse.
- Procesi i formimit të qeverisë së re në Malin e Zi
Lideri i lëvizjes Evropa Tani (REZ), Milojko Spajiq, i cili siguroi mandatin për të formuar një qeveri të re, tha se përfundimi i Këshillit Kryesor të REZ është se ata ranë dakord për një shumicë parlamentare për të formuar një qeveri. Ai tha se kreu i Malit të Zi Demokratik, Aleksa Beçiq, do të jetë kryetar i ri i Skupstina (parlamentit). “Ne presim të shohim mbështetjen e 44 ligjvënësve (nga 81 gjithsej) në parlament kur votojmë për qeverinë e re”, tha Spajiq. I pyetur për të konfirmuar nëse blloku pro-serb “Për të ardhmen e Malit të Zi” nuk do të jetë patjetër pjesë e qeverisë së ardhshme të Malit të Zi, ai u përgjigj pozitivisht. “Nuk mund t’i besojmë sinqeritetit të tyre”, tha kreu i REZ. Në Këshillin Kryesor, lëvizja Evropa Tani diskutoi parimet e formimit të qeverisë së 44-të. Minoriteti boshnjak i vendit do të jetë gjithashtu pjesë e kabinetit të ri. Më herët, ata parashtruan një ultimatum se nuk do t’i bashkoheshin organit më të lartë ekzekutiv përkrahas asnjë deputeti pro-serb. Qeveria gëzon mbështetjen edhe nga deputetët shqiptarë vendas.
Kështu, duket se konfigurimi i ri i qeverisë malazeze do të funksionojë ekskluzivisht në linja pro-evropiane, duke përfshirë të gjithë përfaqësuesit e pakicave kombëtare që vulosën mandatet e tyre parlamentare në zgjedhjet e fundit, me përjashtim të atij serb. Është e qartë se përpjekjet e Beogradit për të ushtruar presion ndaj Malit të Zi patën efekt të kundërt. Përveç bllokut Për të Ardhmen e Malit të Zi, në koalicionin qeveritar nuk u ftua as një forcë tjetër – Partia Demokratike e Socialistëve, e cila kishte qenë prej kohësh në pushtet dhe ishte e përfshirë në një sërë rastesh të lidhura me korrupsionin.
- Përfaqësuesi i posaçëm i SHBA-së për Ballkanin Perëndimor takohet me liderët politikë të Maqedonisë së Veriut
Zëvendës Ndihmës Sekretari i Shtetit dhe Përfaqësuesi Special i SHBA-së për Ballkanin Perëndimor, Gabriel Escobar, ka zhvilluar takime me presidentin e Maqedonisë së Veriut, Stevo Pendarovski dhe shefin e diplomacisë maqedonase, Bujar Osmani. Në takime u konfirmua mbështetja e SHBA-së për aspiratat evropiane të vendit dhe u shprehën pritjet se Maqedonia e Veriut do të vazhdojë rrugën e saj drejt anëtarësimit të plotë në Bashkimin Evropian. Palët shkëmbyen pikëpamjet e tyre për zhvillimet e fundit politike, duke theksuar dosjen evropiane të Maqedonisë së Veriut, si dhe nevojën për vazhdimin e procesit negociator me BE-në përmes zbatimit të amendamenteve kushtetuese.
Pas takimit të Escobar me kryeministrin Kovaçevski, u vlerësua se çdo rezultat tjetër përveç vazhdimit të rrugës evropiane nuk përputhet me interesat strategjike të Maqedonisë së Veriut për realizimin e qëllimit të integrimit evropian, i cili gëzon mbështetje të qartë nga qytetarët maqedonas dhe, si asnjëherë. më parë, nga partnerët ndërkombëtarë. Një kornizë e negociuar që përfshin mbrojtjen e plotë të gjuhës dhe identitetit maqedonas është arritur me BE-në dhe pritet të avancojnë vendimet për njohjen e më shumë pakicave kombëtare, duke përfshirë edhe Bullgarët. Kryeministri Kovaçevski tha se ka kohë të mjaftueshme për të miratuar ndryshimet kushtetuese, duke shtuar se kjo është kritike për ta bërë këtë përmes debatit të duhur. Ai beson se forca opozitare, VMRO-DPMNE, ka potencial të mjaftueshëm evropian, kështu që mund ta mbështesin këtë veprim, sepse në të kundërtën alternativa do të ishte bllokada dhe izolimi i vendit. Ndërkohë, opozita ka një mendim tjetër, duke pretenduar se nuk do të mbështesë ndryshimet kushtetuese të imponuara nga jashtë dhe kërkon zgjedhje të parakohshme. Në leximin e takimit të liderit të VMRO-DPMNE-së Hristijan Mickoski me Escobar thuhet se qeveria aktuale ka keqinformuar komunitetin ndërkombëtar, në veçanti SHBA-në, për një sërë çështjesh të brendshme politike. Është konfirmuar se përkushtimi dhe prioriteti kryesor i VMRO-DPMNE-së janë integrimi në BE dhe vlerat euroatlantike. Në të njëjtën kohë, Mickoski theksoi se e vetmja rrugëdalje nga kjo situatë jashtëzakonisht e vështirë është mbajtja e zgjedhjeve të parakohshme parlamentare në mënyrë që qytetarët të zgjedhin një qeveri legjitime.
Kështu, ardhja e përfaqësuesit special të SHBA-së nuk funksionoi në interes të qeverisë së Maqedonisë së Veriut. Opozita ruan me kokëfortësi pozicionin e saj aktual, që është fillimi i mbajtjes së zgjedhjeve të parakohshme (ku pret të fitojë) përpara se të miratojë amendamentet kushtetuese. Do të jetë e vështirë për Brukselin dhe Uashingtonin të ndryshojnë opinionin e VMRO-DPMNE-së. Forca ka ndërtuar me mjeshtëri mbrojtjen e saj politike dhe po e çon gradualisht vendin drejt zgjedhjeve të parakohshme. E vetmja rrugëdalje për autoritetet aktuale në Shkup do të jetë mbajtja e një votimi të menjëhershëm dhe fitimi i tij, duke përfshirë fushatën për mbështetjen ekzistuese të Uashingtonit dhe Brukselit dhe ekspozimin e marifeteve të elaboruara nga ana e opozitës. Por nëse marifet do të funksionojë mbetet e paqartë.
- Ndihma ushtarake për Ukrainën nga Ballkani Perëndimor
Pas një takimi me presidentin ukrainas Volodymyr Zelensky në Athinë, kryeministri kroat Andrej Plenkoviç tha se kishte përgatitur një paketë të re ndihme prej 30 milionë eurosh, e cila do të sjellë shumën totale të mbështetjes nga Zagrebi për Kiev në 200 milionë euro. Para kësaj, Kroacia i dërgoi Ukrainës nëntë helikopterë Mi-8. Kroacia gjithashtu i dorëzoi Ukrainës një grup armësh të vogla dhe pajisje mbrojtëse, si dhe 15 armë M-46 130 mm të epokës sovjetike. Kroacia dhe Ukraina ranë dakord së fundmi që të furnizonin drithërat ukrainase përmes porteve kroate të Vukovarit në Danub dhe Rijekës në detin Adriatik. “Disa mijëra tonë drithë janë eksportuar tashmë. Shumica shkuan në Itali, pjesa tjetër – në veri të Afrikës,” konfirmoi Plenkoviç.
Ndërkohë, presidenti i Malit të Zi tha se vendi i tij do të zbulojë një paketë mbështetjeje ushtarake për Ukrainën me vlerë 10 milionë euro dhe do t’i bashkohet garancive të sigurisë të përcaktuara për Ukrainën nga Grupi i Shtatë vendeve. Kosova e njohur pjesërisht i është bashkuar edhe deklaratës së G7 për “garancitë e sigurisë” për Ukrainën, ka shkruar kryeministri i vendit, Albin Kurti. Kryeministri kosovar tha se vendi do të ndihmojë Ukrainën të sjellë fitoren mbi Rusinë më afër dhe ta mbajë udhëheqjen ruse para drejtësisë për krimet e luftës.
Mund të theksohet se shumica e vendeve të Ballkanit Perëndimor nuk qëndrojnë mënjanë në drejtim të ofrimit të mbështetjes për Ukrainën, përfshirë ndihmën ushtarake. Në një kohë, një paketë e madhe ndihme erdhi në Kiev nga Maqedonia e Veriut, duke përfshirë avionë sulmues dhe avionë luftarakë të epokës sovjetike. Bosnje-Hercegovinë prodhon një numër të konsiderueshëm municionesh të armëve të zjarrit të standardit sovjetik që mund të përdoren në Ukrainë, duke përfshirë furnizimet përmes vendeve të treta. Disa ndihma ushtarake për Kievin erdhën edhe nga Serbia, ndërsa zyrtarët e Beogradit u distancuan nga furnizimet e drejtpërdrejta me armë për ushtrinë ukrainase. Në të njëjtën kohë, burimet amerikane treguan saktësisht se çfarë lloj armësh dhe municionesh kishte marrë Ukraina. Moska po përpiqet përmes lobistëve të saj në Serbi dhe Bosnje-Hercegovinë të pengojë çdo kontratë të drejtpërdrejtë, por nuk është aq e lehtë për ta bërë këtë në lidhje me blerjet e armëve dhe municioneve nga vendet e treta.
- Tubacioni alternativ i gazit Serbi-Bullgari mund të ndërtohet që në vjeshtën e vitit 2023
Ndërtimi i gazsjellësit të dytë që lidh Serbinë dhe Bullgarinë do të përfundojë në tetor të këtij viti. Këtë mendim e ka shprehur ministrja e Minierave dhe Energjetikës së Serbisë, Dubravka Jedoviq. “Projekti është me rëndësi strategjike jo vetëm për sektorin e gazit, por edhe për sektorin energjetik serb në tërësi, pasi do të sigurojë një burim shtesë të furnizimit me gaz dhe një mënyrë shumë të sigurt për të marrë këtë transportues energjie”, tha Jedoviq gjatë vizitës në një nga kantieret e ndërtimit. Vlen të theksohet se gazsjellësi kryesor i Balkan Stream tashmë është ndërtuar midis Serbisë dhe Bullgarisë. Kjo është një degë e gazsjellësit “Rrjedha turke”, përmes të cilit gazi rus rrjedh nga Turqia në Serbi dhe më tej në Evropë. Tubacioni u vu në përdorim më 1 janar 2021. Ndërtimi i tubacionit të ri, sipas Jedović, synon të reduktojë varësinë nga furnizimet me gaz rus duke diversifikuar burimet. Diversifikimi është një nga kërkesat që Bashkimi Evropian ia parashtroi Serbisë. Në tetor 2022, gjatë një takimi me presidentin serb Aleksandar Vuçiç, kryetarja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, i bëri thirrje hapur Serbisë që të diversifikojë burimet e saj të furnizimit me gaz, duke pretenduar se përqendrimi i tepërt në Rusi nuk është i mirë. Zyrtarët e Brukselit atëherë pa mëdyshje i lanë të kuptohet Beogradit se ndërlidhësi alternativ do ta sillte Serbinë një hap më afër BE-së. Duke vëzhguar ndërtimin e rrjetit të ri të gazit, ministri Jedoviq shpreson se së shpejti Serbia do të mund të marrë gaz nga Azerbajxhani dhe rajoni i Kaspikut, si dhe gaz natyror të lëngshëm nga terminali në Greqi. “Në të ardhmen, kjo linjë (gazsjellës Serbi-Bullgari) do të bëhet edhe më e rëndësishme për shkak të diversifikimit të furnizimit me gaz në të gjithë Evropën dhe mundësisë së blerjes së gazit nga furnizues të ndryshëm. Falë këtij ndërlidhësi, Serbia do të gëzojë siguri të madhe energjetike dhe do të luajë rolin e një shteti tranzit për të gjithë rajonin, si në rastin e gazsjellësit Rrjedha Ballkanike, tha Dubravka Jedoviq. Nga ana tjetër, kontraktorët e ndërtimit raportuan se për momentin kanë marrë 100% të tubacioneve për punën. Rreth 70% e këtyre tubacioneve tashmë janë shtruar. Gjithashtu, 45% e të gjitha strukturave tokësore në interkoneksionin Serbi-Bullgari janë ngritur.
Kështu, duke ndërtuar një degë të re të gazsjellësit që do të dërgojë gaz nga Azerbajxhani dhe gaz të lëngshëm nga portet e Greqisë, Serbia po forcon pavarësinë e saj energjetike dhe po përmbush direktivat e BE-së për nevojën për të marrë jo më shumë se një të tretën e energjisë nga një furnitor të vetëm. Gjatë negociatave të fundit midis presidentit të Serbisë dhe kryeministrit të Hungarisë në Budapest, Viktor Orbán ka shprehur tashmë një interes të konsiderueshëm për marrjen e gazit nga Serbia, nëse do të lindte ndonjë problem në lidhje me dërgimin e tij nga Ukraina për shkak të armiqësive. Aleksandar Vuçiq e siguroi bashkëbiseduesin e tij për gatishmërinë e Serbisë për të ofruar shërbime të tilla pasi Beogradi do të përfitojë nga tranziti.
