Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s Jens Stoltenberg tha në Shkup se rajoni i Ballkanit Perëndimor është i një rëndësie strategjike për Aleancën, por ka arsye për shqetësim. Shefi i NATO-s vuri në dukje se gjatë vizitës së tij në Sarajevë, Prishtinë dhe Beograd, ai e bëri të qartë se stabiliteti në Ballkanin Perëndimor varet nëse të gjitha palët zgjedhin dialogun dhe diplomacinë në vend të konfliktit dhe kaosit. Pas vizitës në Bosnjë dhe Hercegovinë, Kosovë dhe Serbi, kreu i NATO-s mbërriti në Maqedoninë e Veriut, ku së bashku me kryeministrin Dimitar Kovaçevski organizoi një samit joformal të liderëve të anëtarëve të NATO-s, ku mori pjesë edhe presidenti i Kroacisë, Zoran Milanović, Kryeministri i Shqipërisë Edi Rama dhe Kryeministri i Malit të Zi Milojko Spajic në prani të kryeministrit të Sllovenisë Robert Golob. Stoltenberg theksoi se palët kishin diskutuar sfidat e përbashkëta të sigurisë në Ballkanin Perëndimor. Ky rajon është i një rëndësie strategjike për NATO-n, por ka arsye për shqetësim, vuri në dukje ne, duke shtuar se NATO sheh kërcënime separatiste për Bosnje dhe Hercegovinën, një situatë të brishtë të sigurisë në Kosovë dhe normalizimin e ngecur midis Beogradit dhe Prishtinës. Përveç kësaj, shtetet autoritare si Rusia kërkojnë të minojnë demokracitë tona përmes kërcënimeve kibernetike dhe hibride, theksoi Stoltenberg.
Pikëpamja e situatës nga ana e Brukselit është e qartë: një fund i retorikës separatiste do të promovojë stabilitetin dhe do të mundësojë reforma në Bosnje dhe Hercegovinë. Rifillimi i angazhimit në dialogun e lehtësuar nga BE-ja është thelbësor për rrugën e Beogradit dhe Prishtinës drejt paqes dhe stabilitetit. Propozimet e fundit për të krijuar një Bashkim të Komunave Serbe në Kosovë mund të jenë një hap i rëndësishëm përpara. Është koha për të kapërcyer konfliktet rajonale që kanë vazhduar prej kohësh, theksoi Stoltenberg, duke shtuar se ai nuk sheh ndonjë kërcënim të menjëhershëm ushtarak nga Rusia kundër ndonjë aleati të NATO-s apo rajonit në tërësi. Në të njëjtën kohë, ai pranoi se NATO mbetet vigjilente, duke monitoruar me kujdes atë që po bën Federata Ruse, duke shtuar se Aleanca do të mbetet e bashkuar. Deklarata erdhi si përgjigje ndaj pyetjes së një gazetari mbi deklaratën e fundit të presidentit ukrainas Volodymyr Zelensky, i cili tha se Ukraina ka inteligjencë se Rusia ka një plan për destabilizimin ushtarak të Ballkanit. Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s kujtoi se NATO ruan praninë ushtarake në rajon në formën e KFOR-it, shtabit në Sarajevë dhe një zyre në Beograd, dhe Aleanca është e gatshme të aktivizojë shpejt trupat e saj dhe të bëjë gjithçka që është e mundur për të mbrojtur çdo aleat nga çdo kërcënim. Përveç kësaj, Stoltenberg kujtoi se Aleanca vazhdon t’i përsërisë Rusisë se duhet të përmbahet nga veprimet agresive kundër fqinjëve të saj dhe të ndalojë luftën e agresionit kundër Ukrainës. Ajo duhet të respektojë të drejtën ndërkombëtare sepse çdo komb ka të drejtë të zgjedhë rrugën e tij. Një nga arsyet që presidenti rus Putin shkoi në luftë kundër Ukrainës, sipas shefit të NATO-s, ishte se ai nuk donte që Ukraina të anëtarësohej në Aleancë, në mënyrë që NATO të siguronte se nuk do të kishte zgjerim të mëtejshëm dhe të tërhiqte të gjitha forcat e saj nga krahu i saj lindor. Por Putini merr krejt të kundërtën. NATO po bëhet më e madhe, prania në pjesën lindore të Aleancës po rritet dhe anëtarët e rinj të NATO-s – Finlanda dhe Suedia – janë shfaqur gjithashtu. Kjo është një humbje e rëndë strategjike për presidentin Putin, gjë që tregon se sulmi ndaj Ukrainës ishte një gabim i madh. Stoltenberg u bëri thirrje të gjitha palëve që të vazhdojnë të mbështesin Ukrainën. Ai kujtoi deklaratat nga Gjermania dhe SHBA për forcimin e mbështetjes ushtarake për Ukrainën, duke shtuar se Aleanca do të vazhdojë të ndihmojë Ukrainën të mbrojë veten dhe të drejtën e saj për vetëmbrojtje kundër agresionit rus.
Në samit, kryeministri Kovaçevski theksoi se Maqedonia e Veriut dhe vendet e tjera anëtare të NATO-s po luftojnë kundër ndikimit rus në rajon. “Ne jemi një vend i NATO-s dhe ju siguroj se institucionet po bëjnë punën e tyre. Dhe të mos harrojmë se të gjitha subjektet dhe aktorët politikë janë të detyruar të kontribuojnë për paqen dhe stabilitetin e përgjithshëm,” tha ai. Padyshim, ndikimi i vendeve të treta, duke përfshirë ndikimin e Rusisë, ekziston në rajon dhe ata gjithmonë mund të gjejnë njerëz me mendje të njëjtë në parti apo organizata të caktuara politike. Mirëpo, ato nuk janë as afër asaj që posedojnë institucionet tona, ato që posedojnë shtetet anëtare të NATO-s dhe ato që posedojnë shërbimet tona të sigurisë për të mos u dhënë atyre mundësi që në asnjë mënyrë të destabilizojnë vendin dhe rajonin tonë”, theksoi Kovaçevski.
Megjithatë, kryeministri shqiptar Edi Rama nuk mendoi se situata në Ballkanin Perëndimor ishte nën kontroll dhe kërkoi dërgimin e trupave shtesë të NATO-s në Kosovë. Ai beson se me këtë do të garantohet siguria dhe integriteti i Kosovës. Rama kujtoi se pavarësisht thirrjeve për shtim të trupave për të garantuar stabilitetin dhe integritetin absolut të Kosovës, ndodhi një akt tragjik që duhet parë si një paralajmërim, jo një rast sporadik dhe që nuk duhet lejuar të përsëritet në asnjë rrethanë, Rama tha duke shtuar se kufiri ndërmjet Kosovës dhe Serbisë është jashtë kontrollit dhe po përdoret për trafik armësh dhe droge. Dhe ajo që ndodhi në Banjska tregon vetëm një rrezik të lartë destabilizimi dhe përshkallëzimi.
Duhet theksuar se në përgjithësi në samit u diskutuan sfidat që lidhen me sigurinë rajonale në Ballkanin Perëndimor. Ato janë vërtet domethënëse. Të gjithë pjesëmarrësit në ngjarje ishin të një mendimi se situata në Bosnjë dhe Hercegovinë dhe Kosovë është më shqetësuese. Në Bosnje dhe Hercegovinë është veprimtaria e Presidentit të Republikës Serbe, Milorad Dodik, që synon shpërbërjen e vendit dhe zbatimin e politikës së secesionizmit, kurse në Kosovë është situata në veri të vendit, ku mbizotëron minoriteti serb dhe mbi të cilin forcat radikale po përpiqen të nxisin një konflikt me qëllim përshkallëzimin dhe zhvillimin në një luftë të madhe ndërmjet Serbisë dhe Kosovës. Në përgjithësi, as Beogradi dhe as Prishtina nuk duan që ky skenar të zhvillohet. Por Moska është e interesuar për konfliktin e armatosur dhe, përmes ndikimit të saj në politikanët shovinistë serbë dhe organizatat publike pro-ruse, po përpiqet të nxisë përshkallëzim, deri në një të armatosur.
Kremlini ëndërron për një tjetër konflikt në qendër të Evropës, i cili sipas skenarit të tyre të dëshiruar, duhet të kthehet në një luftë në shkallë të gjerë. Kjo do të largojë ndjeshëm vëmendjen dhe burimet e NATO-s dhe BE-së nga agresioni rus kundër Ukrainës. Republika Serbe, ose më mirë presidenti i saj dhe aleatët e tij politikë, është një dash i caktuar rrahjeje në përpjekjet për të shkatërruar sistemin rajonal të sigurisë. Moska dëshiron të krijojë një pirun destabilizues në rajon, duke përfshirë Bosnjën dhe Hercegovinën dhe Kosovën veriore. Edhe pse Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s nuk e sheh kërcënimin e një konflikti të armatosur të drejtpërdrejtë në rajon, këto janë thjesht fjalë për të qetësuar opinionin publik. Ngjarjet në Izrael tregojnë se një goditje mund të jepet nga terroristët me të vërtetë shpejt, papritur dhe me dhimbje për palën tjetër. Shërbimet e inteligjencës izraelite me famë botërore dhe ato të anëtarëve të NATO-s rezultuan se nuk kishin arritur në sulmin fillestar. Presidenti i Ukrainës thjesht tërhoqi vëmendjen e komunitetit ndërkombëtar për problemet e dhimbshme që ekzistojnë në rajon. Është shumë më e lehtë të ndërmerren hapa parandalues, duke përfshirë edhe kërkesën e kryeministrit shqiptar Edi Rama, për të forcuar ndjeshëm praninë ushtarake të NATO-s në Kosovë sesa për të qetësuar situatën me masa diplomatike dhe politike. Kur konflikti kufitar të kthehet në të armatosur, atëherë do të jetë mjaft e vështirë të shuhet zjarri. Historia e trazuar e Ballkanit Perëndimor vetëm e konfirmon këtë supozim.
