- Premijer Albanije podržava ideju stvaranja Zajednice srpskih opština na sjeveru Kosova
Albanski premijer Edi Rama rekao je da nema ništa loše u tome što Srbija finansijski podržava Zajednicu srpskih opština (ZSO) na sjeveru Kosova i istakao da Kosovo mora da istraje na francusko-njemačkom planu kako bi ostvarilo svoj cilj, a upravo njegovo konačno državno priznanje od Beograda. Prema njegovom mišljenju, Srbija je izgubila rat i ne može ni da sanja o vojnoj osveti. To nije realno, jer je Kosovo priznala zajednica zemalja, koja nikada neće dozvoliti da se vrati status quo da do toga ne dođe. Pored toga, Zajednica srpskih opština biće uspostavljena u okviru ustavnog okvira Republike Kosovo i biće rezultat sporazuma zasnovanog na tome. Dakle, tada neće biti mjesta da dođu naoružani ljudi i tvrde da su članovi ove zajednice. „Ovo će biti prostor za opštine, gde će imati samoupravu, u okviru države Kosovo i mogućnost da dobiju finansijsku podršku Beograda. Zašto ne?”, rekao je Rama.
Nakon kritika iz Prištine na račun ideje podrške stvaranju ZSO, E. Rama je naglasio da je važno gledati u budućnost i činiti sve za zbližavanje, a ne stalno razmišljati o prošlosti, što se mora zaustaviti.
Treba napomenuti da kosovski premijer Albin Kurti već neko vrjeme torpeduje zahtjev za stvaranjem Zajednice srpskih opština na sjeveru Kosova, napominjući da se Prištini nameće plan o stvaranju druge Republike Srpske, aludirajući na destruktivnu ulogu koju Banja Luka trenutno igra u nastojanju da se otcijepi od Bosne i Hercegovine. Ova bojazan bi mogla biti opravdana ukoliko bi ZSO u Kosovo imao status entiteta poput Republike Srpske. Međutim, toga nema. Možda su u Beogradu sanjali o takvom statusu, ali je međunarodna zajednica svjesna da to nije neophodno i nije predviđeno ni međunarodnim ni srpsko-kosovskim sporazumima. Dakle, A. Kurti namjerno želi da uništi plan stvaranja ZSO, od kojeg Beograd i srpsko stanovništvo sjevera Kosova nikada neće odustati. Za takvu poziciju Priština je došla pod sankcije Evropske unije, ali sada, nakon eskalacije situacije u Banjskoj od strane srpskih ekstremista, Brisel će razmatrati pitanje ukidanja sankcija Prištini, ali samo ako kosovski premijer zaista počne da ispuni ugovor i obaveze u vezi sa stvaranjem ZSO. U Tirani će ovih dana biti održan samit Berlinskog procesa na nivou šefova država i vlada, pa albanski premijer vidi priliku za bilateralni susret A. Kurtija i premijerke Srbije A. Brnabić. Ako premijer Kosova tvrdoglavo nastavi da ne sprovodi odluku o stvaranju ZSO, rizikuje da ponovo padne u nemilost zvaničnog Brisela i Vašingtona, što može da stvori izvesnu izolaciju Kosova, što će samo naštetiti njegovom stanju bezbejdnosti i opšte situacije u regionu.
- Što se tiče procesa kompletiranja formiranja vlasti u Crnoj Gori
Pripremljen je nacrt Ugovora o formiranju nove 44. Vlade Crne Gore. U nacrtu dokumenta navodi se da će vanjskopolitička orijentacija biti zasnovana na članstvu u NATO-u, lojalnosti EU i saradnji sa svim susjedima. Koalicija Za budućnost Crne Gore (ZBCG), koja je prosrpski orijentisana, moraće da se obavezuje da u potpunosti poštuje spoljnu i bezbjednosnu politiku Evropske unije, što uključuje nastavak podrške sankcijama Rusiji, uz poštovanje svih međunarodnih obaveza i sporazuma Crne Gore. To će biti uslov za njihovo učešće u budućoj vladi.
Iako u projektu nije precizirano od koliko članova Vlada treba da se sastoji, u aneksu se navodi da se njen predsjedavajući obavezuje, ukoliko se ne prekrši dogovor o Vladi i skupštinskoj većini, da nakon nekog vremena predloži rekonstrukciju izvršne vlasti, u kojom će članovi Koalicije za budućnost Crne Gore – Nova srpska demokratija (NSD) Andrija Mandića i Demokratska narodna partija (DNP) Milana Kneževića dobiti mjesta potpredsjednika Vlade za infrastrukturu i ministarstvo saobraćaja, ministra obrazovanja, turizma, prostornog planiranja i urbanizma.
Prema nacrtu dokumenta, u novoj vladi pobjednik izborne trke “Pokret Evropa sada” (PES) trebalo bi da ima premijera, deset ministarstava i potpredsjednika parlamenta. Demokrate bi trebalo da dobiju mjesto prvog potpredsjednika Vlade, potpredsjednika Vlade, četiri ministarstva, kao i mjesto potpredsjednika Skupštine. Socijalistička narodna partija (SNP) će dobiti dva ministarska mjesta, jedno pripada Albanskom savezu, mjesto potpredsjednika Vlade sa ministarskim resorom i drugo ministarstvo predviđeno za Albanski forum, dok bi predstavnik Građanske alijanse CIVIS trebao zauzeti mjesto potpredsjednika Vlade.
PES trenutno nema namjeru da odustane od formiranja manjinske vlade uz podršku ZBCG u parlamentu, iako SAD i drugi međunarodni partneri imaju rezerve prema tome.
Podsjetimo, mandat za formiranje nove vlade pripada lideru PES-a Milojku Spajiću, koji je preuzeo odgovornost ko će mu biti koalicioni partneri. Međutim, učešće u formiranju vlade Koalicije za budućnost Crne Gore, koju su oduvijek odlikovale proruske parole, veoma je alarmantno za zapadne partnere, koji ne bi htjeli da saveznici Moskve budu u izvršnoj vlasti države članice NATO-a. Međutim, čini se da je ZBCG spremna da podrži proevropski kurs nove vlade, što ne bi moglo biti bez saglasnosti zvaničnog Beograda. Ispostavilo se da će u početku, uslovno godinu dana, vlada djelovati bez učešća predstavnika ZBCG u izvršnoj vlasti, ali ako one održi svoje obaveze da podstakne evropski razvoj zemlje, Vlada će biti rekonstruisana i predstavnici Koalicije za budućnost Crne Gore će ući u nju. U ovoj prvoj fazi vladu će podržati samo u parlamentu, gdje će njihov predstavnik dobiti mjesto predsjednika.
Član Albanskog foruma Nick Djeložaj rekao je da “možemo biti dio vlade samo ako ova vlada osudi rusku agresiju i brani prava Ukrajine, podržava sankcije EU protiv Rusije, štiti prava manjina i poštuje suverenitet susjednih država priznat od strane države Crne Gore“. Ovo je zapravo stav Američke ambasade u Podgorici.
Američki senatori Shaheen i Welch, koji borave u zvaničnoj posjeti Podgorici, kazali su da većina građana Crne Gore podržava članstvo u NATO-u i put u Evropsku uniju, pa bi bilo šteta imati predstavnike u Vladi koji to ne čine i podržavaju druge ciljeve. Zapravo, Washington daje signal neprihvatanja antievropskih snaga u novu vladu, međutim, ako novi premijer garantuje da neće doći do promjene proevropskog kursa, onda ih može uključiti u vladinu koaliciju na njegovu ličnu odgovornost.
- Beogradska bezbjednosna konferencija: fokus na Zapadni Balkan
Visoki predstavnik Njemačke za zapadni Balkan Manuel Saracin rekao je da reformski proces stagnira kada su u pitanju zemlje zapadnog Balkana. Napomenuo je da su zemlje regiona odlučile da idu evropskim putem, ali da istovremeno ne prestaju da gledaju na druge. „Mi, kao majka Evropa, pokušavamo da izbegnemo da se region zaljubi na jedan od tih drugih načina, jer će se onda vratiti da plače na našim ramenima“, rekao je M. Saracin tokom Beogradske bezbjednosne konferencije. Napomenuo je da se EU i Zapadni Balkan već dobro poznaju i da region zna da rješenja koja predlaže blok od 27 zemalja nisu magija i da ne funkcionišu odmah. Zemlje regiona i dalje miruju, veoma su zaokupljene krizama koje se dešavaju i na neki način se “klade da će se velike stvari dogoditi u trenu”, rekao je on, dodajući da nije siguran da će se to dogoditi. Ali je situacija na Balkanu bolja nego prije nekoliko decenija. Napomenuo je da regija se stalno gube prilike za kojima će se žaliti za nekoliko godina.
Ambasador SAD u Srbiji Kristofer Hil rekao je na istoj debati da bi voleo da Srbija shvati i prizna da je Kosovo nezavisna država, ali je problem komplikovaniji. Govoreći o dešavanjima na sjeveru Kosova krajem septembra, Hil je istakao da je važno razumjeti šta se desilo tokom oružanog napada Srba na Banjsku. “Prvo i najvažnije, da bismo riješili problem, moramo pozvati na odgovornost odgovorne za ono što se dogodilo, da se to više ne ponovi”, rekao je Hill i dodao da bi drugi korak bio smirivanje situacije, a zatim pronalaženje političkog rješenja. Važno je da SAD i EU zajedno rade na rješavanju problema zapadnog Balkana, jer je Kosovo i dalje veoma težak problem sa razlogom. „Ljudi govore da Srbija samo treba da shvati da je Kosovo nezavisna država, da prebrodi to i krene dalje“, rekao je Hil.
Na pitanje da li predsjednika Srbije Aleksandara Vučića vidi kao partnera, Hil je rekao da SAD pokušavaju da pronađu rješenje, napominjući da i on ima lično mišljenje i da razume važnost javnih izjava, ali da se to radi tradicionalnim diplomatskim kanalima i to je ono što SAD rade. Građani Srbije sami odlučuju ko će biti na vlasti. Hil je dodao da je pretnja Rusije regionu stvarna, iako Moskva nema mnogo toga da ponudi. Zemlje regiona jednostavno treba da postanu članice EU i NATO. Ove organizacije imaju visoke standarde, ali ih vrijedi postići, nema tu alternative.
Ruskoj ambasadi i radikalnim snagama u Srbiji se ne sviđa ovako iskren stav američkog ambasadora u Srbiji. Na jednoj od zgrada u Beogradu osvanuo je grafit koji sadrži poziv da se ubije američki ambasador. Moskovski poslušnici u Srbiji vrlo često koriste pretnje fizičkim uništenjem onih koji se otvoreno usuđuju da kažu da je Kosovo za Srbiju već zauvjek izgubljeno, pa zar nije bolje da se pomirimo sa tim i da gradimo zemlju dalje. Ponekad akcije lokalne policije jednostavno izostaju u odnosu na takve prijetnje, što se objašnjava velikim uticajem šovinističke ideologije na strukture za provođenje zakona. Specijalni predstavnik Njemačke na Zapadnom Balkanu E. Saracin nije uzalud poziva da se ne podržavaju ideje koje zbunjuju srpsko društvo i građane zemalja regiona od sprovođenja evropskog i evroatlantskog kursa. Širenje poziva šovinističke prirode i agresije je neprihvatljivo u Evropskoj uniji, oni samo udaljavaju zemlje regiona od članstva u EU. Ruski pozivi na nekakvu istorijsku misiju pojedinih naroda samo su narativ koji je izmislio Kremlj, koji treba da odvrati narode Zapadnog Balkana od provođenja reformi i ekonomskog razvoja, i samo seje mržnju i razdor. Kremlj jednostavno sanja o oružanom sukobu u regionu, pa stalno radi na eskalaciji situacije, prije svega, na Kosovu i u Bosni i Hercegovini. Ovakvu situaciju provociraju privrženici Kremlja koji, pod krinkom zaštite nacionalnih interesa, zapravo promiču ciljeve Moskve.
- Povodom održavanja vanrednih izbora u Srbiji
Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić raspisaće vanredne parlamentarne izbore za 17. decembra. Izbori će najvjerovatnije biti raspisani 1. novembra, 45 dana prije održavanja. Govoreći o nedavnoj odluci o vanrednim izborima, Vučić je rekao da je odgovorio na zahtjev opozicije za vanredne parlamentarne izbore i da je spreman da izbore u Srbiji na svim nivoima održi već u decembru. Napomenuo je da je komunicirao sa mnogo ljudi, među kojima su neki bili za, neki protiv. Prema njegovim riječima, to nije ključno pitanje, ali opozicija se mora poštovati, ma šta ko mislio o njenom djelovanju. Željeli bismo više odgovornosti za državu, pa su vlasti spremne da održe izbore od 17. decembra. Onda mogu biti. Biće parlamentarnih, lokalnih u glavnom gradu i nekim opštinama, – rekao je A. Vučić.
Već 11. septembra ove godine Predstavnici opozicije, koji organizuju proteste “Srbija protiv nasilja”, podneli su zahtjev kojim traže od predsednika A. Vučića da raspiše vanredne parlamentarne i beogradske izbore do kraja 2023. godine. Proevropska opozicija u Skupštini Srbije ranije je potpisala takozvani Sporazum pobjede, koji ima za cilj saradnju svih opozicionih stranaka i pokreta u obezbjeđivanju slobodnih, fer i ravnopravnih izbora na kojima će osporiti aktuelnu vlast, koju predvodi Srpska napredna stranka (SNS).
Pitanje održavanja vanrednih izbora već duže vreme visi u vazduhu, a aktuelna vlast u Srbiji shvatila je da njihovo odlaganje daje opoziciji samo adut za dalje optužbe predsjednika i njegovog političkog okruženja za uzurpaciju vlasti. Srpska napredna stranka i koalicijski partner Socijalistička partija Srbije imaju svoje stalno biračko tjelo, na čije odluke ne utiče djelovanje opozicije. Ovaj uticaj se može proširiti samo na osobe koje se nisu opredelile za svoje političke preferencije, ali nisu društveno pasivne i koje će obavezno izaći na izbore. Oni će donekle biti odlučujuća snaga koja će podržati ili vladajuće snage ili ujedinjenu opoziciju, koja zapravo ponekad ne koordinira svoje akcije baš najbolje.
Deo opozicije je pisao šefu države sa zahtjevom da se vanredni parlamentarni i beogradski izbori održe pre kraja godine, još krajem maja ove godine, ali je tada predsjednik A. Vučić odgovorio da izbori „nisu fontana želja“ i da bi se mogli održati tek sljedeće proljetne godine. Međutim, stalni snažni nastupi opozicionih snaga i njihovi marševi po raznim gradovima Srbije natjerali su politički vrh Srbije da preispita svoje mišljenje. Dakle, moguće su promjene u konfiguraciji političkih snaga u parlamentu zemlje i mnogim lokalnim vlastima u Srbiji, uključujući i prestonicu.
- Održan stranački kongres najveće stranke Bošnjaka u Bosni i Hercegovini
Sarajevo je bilo domaćin 8. kongresa najveće i najutjecajnije političke stranke Bošnjaka u BiH – Stranke demokratske akcije (SDA). S obzirom na to da je za predsjednika SDA bio samo jedan kandidat, odlučeno je da se izbor čelnika stranke za naredni mandatni period obavi javnim glasanjem, odnosno aklamacijom. Po treći put je ponovo izabrali Bakira Izetbegovića. Na kongresu je, pored članova stranke, bilo i skoro 1.300 delegata sa pravom glasa. Ovaj Kongres je ključni momenat u određivanju političkog pravca SDA za budući mandat i izboru rukovodstva stranke koje će predvoditi. Odluke donesene na kongresu će oblikovati budućnost stranke i pomoći u oblikovanju političke agende u Bosni i Hercegovini. Izabrano je i devet potpredsjednika SDA. Među njima su dvoje iz Republike Srpske i jedna žena.
Treba napomenuti da je bezalternativni izbor šefa stranke SDA izazvao salvu kritika Bošnjaka, koji nisu članovi ove političke snage. Optužbe za privatizaciju stranke iznijete njenom sadašnjem lideru, čiji je otac Alija Izetbegović bio osnivač političke snage koja je podnijela najveći teret krvavih vojnih operacija u Bosni i Hercegovini 1992-1995. Od 1.300 poslanika kongresa, samo je osam delegata glasalo protiv, a jedan je bio uzdržan. To može samo da govori o velikom autoritetu aktuelnog lidera, u međuvremenu, i nedostatku prave partijske demokratije. Izvještaj B. Izetbegovića bio je pun kritika drugih političkih stranaka u Bosni i Hercegovini, kako Bošnjaka, tako i Hrvata i Srba. Uostalom, prilikom formiranja vlasti u Bosni i Hercegovini i Federaciji BiH, SDA, koja je dobila veliki, ali nešto manji broj glasova nego ranije, ostala je izvan vladajućih koalicija. Protivnici su optuživali SDA i njenog šefa za učešće u korupcijskim aferama i donošenje dobrovoljnih odluka na štetu opštih državnih interesa, međutim B.Izetbegović je u svom izvještaju sve to demantovao i odbacio, navodeći da je SDA važna politička komponenta za cjelokupnu državnost BiH.
Kongresu su prisustvovali ambasadori Turske i Kine, kao i Palestine. Istovremeno, ambasador Palestine dobio je gromoglasan aplauz, što svjedoči o značajnoj vjerskoj orijentaciji SDA-a, izraženoj u isl
