- Kryeministri shqiptar mbështet idenë e krijimit të Komunitetit së komunave serbe në veri të Kosovës
Kryeministri shqiptar Edi Rama thotë se nuk ka asgjë të keqe që Serbia të mbështesë financiarisht Komunitetin e Komunave Serbe (KKS) në veri të Kosovës dhe theksoi se Kosova duhet t’i përmbahet me zell planit franko-gjerman për të arritur qëllimin e saj, që është njohja përfundimtare e saj nga Beogradi. Sipas tij, Serbia e humbi luftën dhe nuk mund të ëndërrojë për hakmarrje ushtarake. Kjo konsiderohet joreale pasi Kosova ka vulosur njohjen nga një komunitet vendesh, të cilat nuk do të lejojnë kurrë kthimin e statusit të mëparshëm ekzistues pavarësisht se çfarë. Gjithashtu, Bashkësia e Komunave Serbe do të themelohet në kuadër të kornizës kushtetuese të Republikës së Kosovës dhe do të vijë si rezultat i një marrëveshjeje të bazuar në këtë. Prandaj, atëherë nuk do të ketë vend për burra të armatosur që do të vinin dhe do të pretendonin se janë anëtarë të këtij Komuniteti. “Kjo do të jetë një hapësirë për komunat, ku do të kenë vetëqeverisjen e tyre, në kuadër të shtetit të Kosovës dhe mundësinë për të marrë mbështetje financiare nga Beogradi. Pse jo?” tha Rama.
Pas kritikave nga Prishtina për idenë e mbështetjes së krijimit të KKS-së, Rama theksoi se është e rëndësishme të shikojmë nga e ardhmja dhe të bëjmë gjithçka për afrim, në vend që të ngulemi në të kaluarën, që nuk është opsion.
Duhet të theksohet se kryeministri i Kosovës Albin Kurti ka kohë që po promovon kërkesën për krijimin e një Bashkësie të Komunave Serbe në veri të Kosovës, duke vënë në dukje se Prishtinës po i imponohet plani për krijimin e një Republike të dytë Serbe, duke aluduar në rolin shkatërrues që Banja Luka po luan aktualisht në përpjekjet për t’u shkëputur nga Bosnja dhe Hercegovina. Këto shqetësime mund të justifikohen nëse KKS do të kishte statusin e një entiteti si Republika Serbe në BiH. Mirëpo, nuk është kështu. Ndoshta zyrtarët në Beograd e kanë dëshiruar një status të tillë, por komuniteti ndërkombëtar është i vetëdijshëm se ai nuk duhet të jepet dhe nuk parashikohet as në marrëveshjet ndërkombëtare dhe as në marrëveshjet serbo-kosovare. Prandaj, Kurti qëllimisht kërkon të shkatërrojë planin për krijimin e KKS-së, nga i cili Beogradi dhe popullata serbe e veriut të Kosovës nuk do të dorëzohen kurrë. Për shkak të këtij qëndrimi, Prishtina u vu nën sanksionet e BE-së, por tani, pas përshkallëzimit në Banjska nga ekstremistët serbë, Brukseli do të shqyrtojë çështjen e heqjes së këtyre sanksioneve, por vetëm nëse kryeministri kosovar realisht fillon të përmbushë marrëveshjen dhe detyrimet lidhur me krijimin e KKS-së. Këto ditë në Tiranë do të mbahet samiti i procesit të Berlinit në nivel krerësh shtetesh dhe qeverish, ndaj kryeministri shqiptar sheh mundësi për një takim dypalësh mes Albin Kurtit dhe kryeministres serbe Ana Brnabiç. Nëse kryeministri i Kosovës vazhdon me kokëfortësi të refuzojë zbatimin e vendimit për krijimin e KKS-së, do të rrezikojë edhe një herë të përplaset me Brukselin dhe Uashingtonin. Kjo mund të përbëjë një kërcënim të izolimit të caktuar të Kosovës, i cili vetëm do të dëmtojë sigurinë e saj dhe situatën e përgjithshme në rajon.
- Procesi i formimit të qeverisë së Malit të Zi është drejt përfundimit
Është përgatitur një projekt-traktat për formimin e qeverisë së 44-të të Malit të Zi. Drafti thekson se politika e jashtme do të përqendrohet në anëtarësimin në NATO, besnikërinë ndaj BE-së dhe bashkëpunimin me të gjithë fqinjët. Koalicioni pro-serb për të Ardhmen e Malit të Zi (ZBCG) do të duhet të marrë përsipër të ruajë përputhjen e plotë me politikën e jashtme dhe të sigurisë të BE-së, e cila përfshin mbështetjen e vazhdueshme për sanksionet ndaj Rusisë, duke respektuar detyrimet dhe marrëveshjet ndërkombëtare të Malit të Zi. Kjo vjen si kusht për pjesëmarrjen e Koalicionit në qeverinë e ardhshme.
Megjithëse projekti nuk specifikon se sa anëtarë do të jenë në qeverinë e re, aneksi thotë se kryetari i tij merr përsipër, nëse marrëveshja për qeverinë dhe shumicën parlamentare nuk shkelet, të propozojë përfundimisht rindërtimin e pushtetit ekzekutiv, në të cilin anëtarët e Koalicionit për të Ardhmen e Malit të Zi – Demokracia e Re Serbe (NSD) e Andrij Mandiqit dhe Partia Popullore Demokratike (DNP) e Milan Knezheviqit do të marrin postet e Zëvendëskryeministrit për Infrastrukturën me Ministrinë e Transportit, Ministrat e Arsimit, Turizmit, si dhe Planifikimin Hapësinor dhe Urbanistikën.
Sipas draftit, kryeministri do të propozohet nga fituesi i zgjedhjeve, Lëvizja Evropa Tani (PES), e cila gjithashtu do të ketë njerëzit e saj të udhëheqin 10 ministri dhe postin e nënkryetarit të parlamentit. Demokratët pritet të marrin postin e Zëvendëskryeministrit të Parë, Zëvendëskryeministrit, katër ministrave, si dhe zëvendëskryetarin e Kuvendit. Partia Popullore Socialiste (PKSH) do të marrë dy poste ministrore, Aleanca Shqiptare do të marrë një dhe forumi shqiptar do të vulosë postin e zëvendëskryeministrit me një portofol ministror dhe një post tjetër ministror. Një përfaqësues i Aleancës Qytetare CIVIS do të marrë postin e Zëvendëskryeministrit.
Aktualisht, PES nuk ka ndërmend të heqë dorë nga procesi i formimit të qeverisë së pakicës dhe të zhvlerësojë mbështetjen e ZBCG në parlament, megjithëse SHBA dhe partnerët e tjerë ndërkombëtarë kanë disa rezerva për këtë qëllim.
Duhet të kujtojmë se mandati për të formuar qeverinë e re i takon kreut të PES, Milojko Spajiq, i cili mori përgjegjësinë për zgjedhjen e partnerëve të koalicionit. Megjithatë, partnerët perëndimorë duket se janë vërtet të alarmuar nga pjesëmarrja në formimin qeveritar të Koalicionit për të Ardhmen e Malit të Zi, i njohur për axhendën e tij pro-ruse. Askush në Perëndim nuk do të donte t’i shihte aleatët e Moskës si pjesë e pushtetit ekzekutiv të një shteti anëtar të NATO-s. Megjithatë, duket se ZBCG është gati të mbështesë kursin pro-evropian të qeverisë së re, gjë që nuk mund të bëhej pa pëlqimin e Beogradit. Rezulton se fillimisht, për rreth një vit, qeveria do të veprojë pa pjesëmarrjen e përfaqësuesve të ZBCG në pushtetin ekzekutiv, por nëse ZBCG do të zbatojë angazhimet e saj për të stimuluar zhvillimin evropian të vendit, qeveria do të rindërtohet dhe përfaqësuesit e Koalicioni për të Ardhmen e Malit të Zi do të bashkohet. Në këtë fazë të parë ata do të mbështesin qeverinë vetëm nga parlamenti, ku përfaqësuesi i tyre do të marrë postin e kryetarit.
Një anëtar i Forumit Shqiptar, Nik Đeljošaj, tha se “ne mund të jemi pjesë e qeverisë nëse – dhe vetëm nëse – kjo qeveri dënon agresionin rus dhe mbron të drejtat e Ukrainës, mbështet sanksionet e BE-së kundër Rusisë, mbron të drejtat e pakicave dhe respekton sovranitetin e vendeve fqinje të njohur nga shteti i Malit të Zi”. Ky është në fakt qëndrimi i Ambasadës Amerikane në Podgoricë.
Senatorët amerikanë Shaheen dhe Welch, të cilët janë në një vizitë zyrtare në Podgoricë, thanë se shumica e qytetarëve malazezë mbështesin anëtarësimin në NATO dhe rrugën drejt Bashkimit Evropian, kështu që do të ishte turp të kishim përfaqësues në qeveri që kanë një mendim të ndryshëm dhe ndjekin synime të tjera. Në fakt, Uashingtoni dërgon një sinjal për mospranimin e forcave anti-evropiane në qeverinë e re. Megjithatë, nëse kryeministri i ri garanton se kursi pro-evropian i vendit do të mbetet në vend, ai mund t’i fusë këta njerëz në koalicionin qeveritar nën përgjegjësinë e tij personale.
- Konferenca e Sigurisë e Beogradit: Fokusi në Ballkanin Perëndimor
Përfaqësuesi i Lartë i Gjermanisë për Ballkanin Perëndimor, Manuel Sarrazin, tha se procesi i reformës po ngec kur bëhet fjalë për vendet e Ballkanit Perëndimor. Ai vuri në dukje se kombet në të gjithë rajonin vendosën të ndiqnin rrugën evropiane, por në të njëjtën kohë nuk ndaluan kurrë së shikuari tek të tjerët. “Ne, si nënë Evropë, po përpiqemi të shmangim që rajoni të bjerë në dashuri me një nga ato rrugë të tjera, sepse atëherë ai do të kthehet të qajë mbi supet tona,” tha Sarrazin, duke folur në Konferencën e Sigurisë në Beograd. Ai vuri në dukje se BE-ja dhe Ballkani Perëndimor tashmë e njohin njëri-tjetrin shumë mirë dhe se rajoni është i vetëdijshëm se zgjidhjet e propozuara nga blloku i 27 vendeve nuk ofrojnë magji dhe nuk japin rezultate të menjëhershme. Vendet e rajonit janë ende në vend, të preokupuar me krizat që po ndodhin, dhe në një farë mënyre “vë bast se gjërat e mëdha do të ndodhin në një çast”, tha ai, duke shtuar se nuk ishte i sigurt se do të ndodhte, por situata në Ballkan është më e mirë se disa dekada më parë. Ai vuri në dukje se mundësitë vazhdimisht po humbasin, e cila do të jetë një çështje keqardhjeje pas disa vitesh.
Ambasadori amerikan në Serbi Christopher Hill tha në të njëjtin debat se do të dëshironte që Serbia të kuptojë dhe të njohë se Kosova është shtet i pavarur, por problemi është më kompleks. Duke folur për ngjarjet në veri të Kosovës, Hill theksoi se është e rëndësishme të kuptohet se çfarë ndodhi gjatë sulmit të armatosur serb në Banjskë. Së pari dhe më e rëndësishmja, për të zgjidhur problemin duhet të kërkojmë përgjegjësi për atë që ndodhi, në mënyrë që të mos përsëritet më, tha Hill, duke shtuar se hapi i dytë do të ishte qetësimi i situatës dhe më pas gjetja e një zgjidhje politike. Është e rëndësishme që SHBA dhe BE të punojnë së bashku për të zgjidhur problemet e Ballkanit Perëndimor, sepse Kosova është ende një problem shumë i vështirë për një arsye. Njerëzit thonë se Serbia duhet vetëm të kuptojë se Kosova është shtet i pavarur, ta kapërcejë dhe të vazhdojë tutje, tha Hill.
I pyetur nëse e sheh presidentin serb Aleksandar Vuçiq si partner, Hill tha se SHBA-të po përpiqen të gjejnë një zgjidhje, duke vënë në dukje se ai gjithashtu ka një mendim personal dhe e kupton rëndësinë e deklaratave publike, por ato gjëra bëhen përmes kanaleve tradicionale diplomatike, dhe kjo është ajo që po bën SHBA. Ai vuri në dukje se vetë qytetarët e Serbisë do të vendosin se kush do të jetë në pushtet. Hill shtoi se kërcënimi i Rusisë për rajonin është real, edhe pse Moska nuk ka shumë për të ofruar. Vendet e rajonit thjesht duhet të bëhen anëtarë të BE-së dhe NATO-s. Këto organizata kanë standarde të larta, por ato ia vlen të arrihen kështu që nuk ka alternativë.
Ambasada ruse dhe forcat radikale në Serbi nuk e pëlqejnë një qëndrim kaq të sinqertë të ambasadorit amerikan në Serbi. Në një nga ndërtesat në Beograd u shfaqën mbishkrime me thirrjen për të vrarë ambasadorin amerikan. Njerëzit e Moskës në Serbi shumë shpesh përdorin kërcënime me vdekje ndaj atyre që guxojnë hapur të thonë se Kosova për Serbinë ka humbur përgjithmonë. Ndonjëherë policia lokale injoron kërcënime të tilla, gjë që shpjegohet me ndikimin e madh të ideologjisë shoviniste në zbatimin e ligjit. Jo më kot përfaqësuesi i posaçëm i Gjermanisë në Ballkanin Perëndimor u bën thirrje njerëzve të mos mbështesin idetë që ngatërrojnë shoqërinë serbe dhe qytetarët e vendeve të rajonit dhe i vënë kundër zbatimit të kursit evropian dhe euroatlantik. Përhapja e thirrjeve shoviniste për agresion janë të papranueshme në Bashkimin Evropian, ato vetëm sa i largojnë vendet e rajonit nga anëtarësimi në BE. Thirrjet ruse për një mision historik të popujve të veçantë janë vetëm një rrëfim i shpikur nga Kremlini, i cili duhet të shpërqendrojë kombet e Ballkanit Perëndimor nga zbatimi i reformave dhe zhvillimit ekonomik, dhe vetëm të mbjellë armiqësi dhe mosmarrëveshje. Kremlini thjesht ëndërron një konflikt të armatosur në rajon, ndaj po punon fort për të përshkallëzuar situatën, para së gjithash, në Kosovë dhe Bosnje-Hercegovinë. Kjo situatë po provokohet nga kreshnikët e Kremlinit, të cilët nën maskën e mbrojtjes së interesave kombëtare, në fakt po çojnë përpara qëllimet e Moskës.
- Zgjedhjet e jashtëzakonshme në Serbi
Presidenti serb Aleksandar Vuçiq do të shpallë zgjedhjet e jashtëzakonshme parlamentare më 17 dhjetor. Zgjedhjet me shumë gjasa do të shpallen më 1 nëntor, pra 45 ditë para mbajtjes së tyre. Duke folur për vendimin e fundit për mbajtjen e zgjedhjeve të parakohshme, Vuçiq tha se i është përgjigjur apelit të opozitës dhe është i gatshëm që në dhjetor të mbajë zgjedhje në Serbi në të gjitha nivelet. Ai vuri në dukje se ka folur me shumë njerëz, mes të cilëve disa ishin për këtë ide, e disa ishin kundër. Sipas tij, kjo nuk është çështje kyçe, por duhet respektuar opozita, pavarësisht se çfarë mendon kush për punën e saj. Ne do të donim më shumë përgjegjësi për vendin, kështu që autoritetet janë të gatshme të zhvillojnë zgjedhje nga 17 dhjetori. Më pas ato mund të zhvillohen. Do të ketë zgjedhje parlamentare, lokale, në kryeqytet dhe në disa komuna, tha Vuçiq.
Që në fillim të 11 shtatorit, përfaqësuesit e opozitës, të cilët organizojnë protestat “Serbia kundër dhunës”, paraqitën një kërkesë duke i kërkuar presidentit Vuçiq që të thërrasë zgjedhjet e jashtëzakonshme parlamentare dhe të Beogradit deri në fund të vitit 2023. Opozita pro-evropiane në parlamentin serb më herët nënshkroi të ashtuquajturën Marrëveshje të Fitores, e cila synon bashkëpunimin e të gjitha partive dhe lëvizjeve opozitare në sigurimin e zgjedhjeve të lira, të drejta dhe të barabarta, në të cilat ata do të sfidojnë qeverinë aktuale, të udhëhequr nga Partia Progresive Serbe (SNS).
Çështja e mbajtjes së zgjedhjeve të parakohshme ka qenë prej kohësh e hapur dhe qeveria aktuale në Serbi e ka kuptuar se shtyrja e tyre i jep opozitës vetëm një atu për akuza të mëtejshme kundër presidentit dhe rrethit të tij politik për uzurpim të pushtetit. Partia Progresive Serbe dhe koalicioni Partia Socialiste e Serbisë kanë elektoratin e tyre të përhershëm, vendimet e të cilit nuk ndikohen nga veprimet e opozitës. Ky ndikim mund të shtrihet vetëm tek ata që nuk kanë vendosur për preferencat e tyre politike, por nuk janë pasivë dhe do të dalin patjetër në votime. Në një farë mase, ata do të jenë një forcë vendimtare që do të mbështesë ose forcat në pushtet ose opozitën e bashkuar, e cila në fakt ndonjëherë nuk mund t’i koordinojë mirë veprimet e tyre.
Një pjesë e opozitës i bëri thirrje kreut të shtetit për të mbajtur zgjedhje të jashtëzakonshme parlamentare dhe komunale të Beogradit para fundit të vitit, por më pas, në fund të majit, presidenti Vuçiç u përgjigj se zgjedhjet “nuk ishin burim dëshirash” dhe se ato mund të mbaheshin vetëm pranverën e ardhshme. Megjithatë, performancat e vazhdueshme të fuqishme të forcave opozitare dhe marshimet e tyre në qytete të ndryshme anembanë Serbisë e detyruan lidershipin politik të Serbisë të rishqyrtojë. Pra, në tavolinë janë ndryshime në konfigurimin e forcave politike në parlamentin e vendit dhe shumë autoritete lokale në Serbi, përfshirë edhe kryeqytetin.
- Partia më e madhe e boshnjakëve në Bosnje dhe Hercegovinë mban kongresin
Sarajeva priti kongresin e 8-të të partisë politike më të madhe dhe më me ndikim të boshnjakëve në BiH – Partia e Veprimit Demokratik (PDA). Duke qenë se kandidati për postin e kryetarit të PDA-së ishte vetëm një, u vendos që drejtuesi të zgjidhet me votim publik, pra me aklamacion. Bakir Izetbegoviq u rizgjodh për të tretën herë. Në aktivitet, përveç anëtarëve të partisë, ishin të pranishëm edhe afro 1300 delegatë me të drejtë vote. Kongresi është një moment kyç në përcaktimin e drejtimit politik të PDA për mandatin e ardhshëm dhe zgjedhjen e kryesisë së partisë që do të udhëheqë. Vendimet e marra në kongres do të formësojnë të ardhmen e partisë dhe do të ndihmojnë në formimin e agjendës politike në Bosnje dhe Hercegovinë. Gjithashtu u zgjodhën nëntë nënkryetarë të PDA. Mes tyre janë dy nga Republika Serbe dhe një femër.
Duhet theksuar se rizgjedhja e kreut të PDA-së pa asnjë konkurrencë shkaktoi një breshëri kritikash nga boshnjakët, të cilët nuk janë anëtarë të kësaj force politike. U hodhën akuza për liderin aktual të partisë që praktikisht e privatizoi forcën. Babai i tij, Alija Izetbegoviç, ishte themeluesi i një force politike që mbajti peshën kryesore të operacioneve të përgjakshme ushtarake në Bosnje dhe Hercegovinë në vitet 1992-1995. Në mesin e 1300 deputetëve të Kongresit, vetëm tetë delegatë votuan kundër kandidatit dhe një abstenoi. Kjo mund të flasë vetëm për autoritetin e madh që gëzon lideri në detyrë, si dhe për mungesën e një demokracie reale partiake. Raporti i Izetbegoviç ishte plot me kritika ndaj partive të tjera politike në Bosnje dhe Hercegovinë, që përfaqësonin si boshnjakët, kroatët dhe serbët. Në fund të fundit, gjatë formimit të qeverisë në Bosnje-Hercegovinë dhe Federatës së Bosnjë-Hercegovinës, PDA, e cila mbeti jashtë koalicioneve qeverisëse edhe pse mori një numër të madh votash, ndonëse pak më pak se më parë. Kundërshtarët akuzuan PDA-në dhe kryetarin e saj si pjesë e skandaleve korruptive dhe marrjen e vendimeve vullnetare në dëm të interesave të përgjithshme shtetërore. Megjithatë, në raportin e tij, Izetbegoviç mohoi të gjitha akuzat e tilla, duke deklaruar se PDA është një komponent i rëndësishëm politik i të gjithë shtetësisë së BeH.
Në Kongres ishin të pranishëm ambasadorët e Turqisë dhe Kinës, si dhe ai i Palestinës. Ky i fundit u prit me një duartrokitje të zhurmshme, gjë që dëshmon për orientimin e rëndësishëm fetar të PDA-së, të shprehur në solidaritet islamik.
