- Politička kriza u Hrvatskoj
Hrvatski predśednik Zoran Milanović izjavio je da će se kandidovati kao nosilac liste opozicione Socijaldemokratske partije (SDP) i kandidat za premijera na parlamentarnim izborima zakazanim za 17. april, a da će ostati u predśedničkoj funkciji.
Međutim, analizirajući situaciju, Ustavni sud Hrvatske zaključio je da sadašnji predśednik ne može učestvovati u političkom djelovanju nijedne stranke. Ako odluči da se kandiduje, prvo mora podnijeti ostavku. U tom slučaju dužnost privremenog predśednika preuzima Hrvatski sabor.
Komentarišući stav Ustavnog suda, Milanović je autore presude označio „gangsterima“ i ocijenio da je to „čisti puč“. Naglasio je da neće podnijeti ostavku na tu funkciju.
Premijer Andrej Plenković, koji je lider vladajuće Hrvatske demokratske zajednice (HDZ), radnje i izjave Socijaldemokratske partije i predśednika Milanovića ocijenio je pokušajem „mini-državnog udara“.
Trenutna politička kriza u Hrvatskoj najakutnija je posljednjih godina, a njene posljedice mogle bi biti prilično nepredvidive. Glavni rizik je kompromitovanje vladinih institucija, gubitak povjerenja javnosti u političke snage i političke ličnosti te haos u javnom i političkom životu. S obzirom na to da su Hrvati koji žive u Bosni i Hercegovini uglavnom hrvatski državljani koji učestvuju na izborima i u svom se političkom životu fokusiraju na Zagreb, nestabilnost u Hrvatskoj zasigurno će uticati i na suśednu Bosnu i Hercegovinu.
- SAD stavile na crnu listu predśedničkog kandidata, bivšeg tužioca Śeverne Makedonije i bivšeg gradonačelnika sa Kosova
Američki Stejt department uveo je sankcije bivšoj specijalnoj glavnoj tužiteljki Śeverne Makedonije Katici Janevoj, aktuelnom gradonačelniku Karpoša (Śeverna Makedonija) i jednom od predśedničkih kandidata Stevču Jakimovskom i bivšem gradonačelniku Kačanika (Kosovo) Džabiru Žarkuu. Djelovanje tih osoba narušilo je vladavinu prava i vjeru javnosti u demokratske institucije i društvene procese, navodi se u zvaničnom saopštenju.
Kaznama su podvrgnuti i najbliži srodnici navedenih lica.
Prema informacijama Stejt departmenta, Janeva je zloupotrijebila politički uticaj i službenu moć za ličnu korist, dok su Jakimovski i Žarkuu iskoristili svoj službeni položaj miješajući se u procese nabavki.
Sankcije potvrđuju američku posvećenost podršci vladavini prava i jačanju demokratskih institucija na Balkanu, naglašava Stejt department.
Predśednički kandidat, lider stranke GROM (Građanska opcija za Makedoniju) Stevčo Jakimovski rekao je da je iznenađen potezom Stejt departmenta o imenovanju, ali to neće uticati na njegovu izbornu kampanju. Naprotiv, dodao je, ovo će mu postati još veća motivacija.
Stručnjaci napominju da sankcionisanje Jakimovskog u predizbornom periodu neće imati direktne implikacije, jer zakon Śeverne Makedonije o restriktivnim mjerama koje strani akteri nameću pojedincima tek treba da prođe parlament.
- EU možda neće uskoro otvoriti pristupne pregovore s Bosnom i Hercegovinom
Nekoliko država članica EU, uključujući Holandiju i Dansku, izrazilo je nespremnost Evropskog vijeća da otvori pristupne pregovore s Bosnom i Hercegovinom, kako je ranije preporučila Evropska komisija.
Prema medijskim izvještajima, predstavnici nekoliko zemalja članica Evropske unije zatražili su pojašnjenje o iznenađujuće pozitivnom izvještaju Evropske komisije o naporima BiH za evropske integracije.
Diplomate koji se ne slažu s vizijom EK o momentalnom otvaranju punopravnih pregovora o članstvu Bosne i Hercegovine u EU, nude kompromis na osnovu primjera odluke Evropskog vijeća za Ukrajinu i Moldaviju, donešene u decembru. Sadržao je određene uslove za zvanično pokretanje pregovaračkog procesa. Pravi pregovori neće biti pokrenuti ako zemlja ne sprovodi više reformi, rekao je diplomata jedne zemlje EU, prenosi Politico.
Kašnjenje u evropskim integracijama može dovesti do porasta euroskepticizma u BiH. S druge strane, mnogi posmatrači su iznenađeni pozitivnim zaključcima Evropske komisije o BiH u kontekstu radikalno proruskih poteza i izjava čelnika Republike Srpske.
- Srbija možda gleda na vojne fabrike u Republici Srpskoj kako bi pokrenule proizvodnju dronova
Predśedavajući Doma naroda Parlamentarne skupštine Bosne i Hercegovine Kemal Ademović podnio je upit Ustavnom sudu BiH u vezi s ustavnošću Zakona o proizvodnji oružja i vojne opreme u Republici Srpskoj.
Zakonom koji je Narodna skupština Republike Srpske usvojila 22. decembra 2023. godine, a stupio na snagu 12. januara 2024. godine, predviđeno je da dozvole za proizvodnju i remont naoružanja i vojne opreme izdaje Republika Srpska. Dakle, napominje Ademović, Zakon o proizvodnji naoružanja i vojne opreme u Republici Srpskoj krši Ustav BiH, koji kaže da takve dozvole izdaje Ministarstvo vanjske trgovine i ekonomskih odnosa BiH, a ne vlada entiteta koji je dio BiH.
Istovremeno, lokalni posmatrači ukazuju na još jednu kontroverznu odredbu novog zakona.
Zakon koji je usvojila Narodna skupština Republike Srpske omogućava stranim kompanijama da posjeduju 49% akcija vojnih fabrika RS, dok važeći Zakon o proizvodnji oružja i vojne opreme u Bosni i Hercegovini ne dozvoljava prodaju preduzeća stranim subjektima. Posluju u specijalizovanoj (odbrambenoj) industriji.
Razlog za usvajanje novog zakona u Republici Srpskoj, kako prenose mediji, je priprema za prodaju srpskim preduzećima preduzeća kao što su ORAO (Bijeljina) (remont turbomlaznih motora), Kosmos (Banja Luka) (remont radarski i raketni sistemi) i Fabrika motora posebne namjene (Pale). Interes Srbije za ove proizvodne kapacitete vrti se oko planova za masovnu proizvodnju dronova, koje je ranije najavio predśednik Aleksandar Vučić.
- Predstavnici Srbije, BiH (Republike Srpske) i Crne Gore služe kao posmatrači na ruskim izborima
Na predśedničkim izborima u Rusiji delegaciju „međunarodnih posmatrača“ iz Srbije predvodio je predśednik Srpske narodne partije, bivši ministar Nenad Popović.
Među posmatračima je bio i sekretar Socijalno-ekonomskog saveta Srbije, bivši ministar Dušen Petrović i član Gradskog veća u Nišu Nenad Stanković. Poslanik niške Skupštine opštine, bivši poslanik Narodne skupštine Srbije, Miloš Banđur, posmatrao je birališta u Sevastopolju koji su Rusi okupirali, a šef beogradskog izdanja Ruski ekspres Goran Šimpraga, bio je u ruskom okupiranom okrugu Zaporoške oblasti.
Tri predstavnika iz Bosne i Hercegovine (Republike Srpske) takođe su bili posmatrači.
To su bili Miroslav Vujičić, poslanik u Predstavničkom domu Parlamenta BiH, Srđan Mazalica, poslanik u Narodnoj skupštini Republike Srpske i Siniša Vidović, savjetnik predśednika Narodne skupštine Republike Srpske.
Sva trojica su članovi vladajuće koalicije u Republici Srpskoj. Vujičić i Mazalica predstavljaju Savez nezavisnih socijaldemokrata (SNSD) na čelu s Miloradom Dodikom, dok je Vidović član Ujedinjene Srpske.
Crnu Goru je predstavljao Boban Radović, generalni sekretar Slobodne Crne Gore i poslanik Opštinskog vijeća u Podgorici. Komentarišući relevantne izvještaje, lider ove stranke i šef javnog servisa glavnog grada Crne Gore, Vladislav Dajković, rekao je novinarima da ne vidi ništa sumnjivo u takvom učešću.
Ipak, najviše su odjeknuli izvještaji o crnogorskom političaru koji je bio posmatrač. Uostalom, Srbiju i Republiku Srpsku (BiH) predstavljale su već poznate proruske ličnosti, ali političar koji je u Rusiju došao iz Crne Gore dio je vladajuće koalicije koja se pozicionira kao prozapadna snaga. Predstavnici stranke Slobodna Crna Gora uvršteni su na listu vladajućeg Pokreta Evropa sad (Pokret Evropa sad) na posljednjim lokalnim izborima.
Situacija oko „izbornog posmatrača“ u Rusiji iz crnogorske vladajuće koalicije ponovo postavlja pitanje koliko je prihvatljivo učešće prokremljskih političkih snaga u radu vlasti u Crnoj Gori, saveznici u NATO-u.
- Podrška javnosti za članstvo u NATO najniža je u Crnoj Gori
Crna Gora ima najmanju podršku javnosti za članstvo u NATO-u i najveći broj građana koji podržavaju izlazak iz Alijanse među svim članicama bloka. O tome svjedoči najnovije istraživanje javnog mnjenja objavljeno u redovnom godišnjem izvještaju NATO-a za 2023. godinu.
Da je danas održan referendum o članstvu u NATO-u, 46% ispitanika bi glasalo za ostanak u NATO-u, 44% – za izlazak, a 10% je ostalo neodlučno.
U odnosu na prethodni izvještaj, broj onih koji su za izlazak iz NATO-a povećan je za 12%, dok je broj pristalica NATO-a opao za 2%. U posljednjih pet izvještaja podrška članstvu u NATO-u u Crnoj Gori nikada nije bila manja nego prošle godine, a istovremeno protivljenje članstvu u Alijansi nikada nije bilo veće.
Ni u jednoj drugoj državi članici NATO podrška članstvu nije niža od 50%, a samo u Crnoj Gori udio protivnika učešća u Alijansi prelazi 35%.
Kao što je poznato, Crna Gora je postala članica NATO-a 5. juna 2017. godine.
Crnogorski ministar odbrane Dragan Krapović rekao je da će ministarstvo detaljno analizirati posljednju anketu o podršci članstvu u NATO-u i u skladu s tim prilagoditi komunikacijsku strategiju.
Opozicija ističe da je pad povjerenja javnosti u NATO rezultat napora antizapadnih, proruskih partija u Crnoj Gori, koje su članice vladajuće koalicije.
