- Sjeverna Makedonija očekuje drugi krug predsjedničkih izbora
Kandidatkinja opozicione VMRO-DPMNE Gordana Šiljanovska Davkova osvojila je 40% glasova u prvom krugu predsjedničkih izbora u Sjevernoj Makedoniji 24. aprila. Aktuelni predsjednik Stevo Pendarovski, podržan od strane vladajuće stranke SDSM, dobio je nešto manje od 20%.
Drugi krug predsjedničkih izbora, na kojem će se suočiti Gordana Siljanovska Davkova i Stevo Pendarovski, održaće se 8. maja uz parlamentarne izbore.
Treće i četvrto mjesto u prvom krugu zauzela su dva predstavnika albanske manjine: ministar vanjskih poslova, kandidat DUI Bujar Osmani (13%) i gradonačelnik Gostivara, kandidat opozicione koalicije „Vredi“, Arben Taravari (9%). Doprinos albanskih birača mogao bi postati odlučujući u drugom krugu. Stručnjaci predviđaju da bi glasovi pristalica Osmanija mogli otići Pendarovskom, dok bi opoziciono orijentisani Albanci koji su glasali za Taravarija možda odlučili da odbiju oba kandidata.
- EP glasa za Plan rasta zapadnog Balkana
Novi plan Evropske unije predviđa finansiranje zemalja Zapadnog Balkana u iznosu od 6 milijardi evra, od čega će 2 milijarde biti obezbjeđene u vidu grantova, a preostale četiri – u vidu kredita.
Plan rasta bi trebao nadopuniti postojeće pristupne fondove, ali dodjela sredstava iz novog paketa finansijske pomoći podliježe nizu dodatnih uslova. Pretpostavlja se da zemlje kandidati za finansiranje u okviru Plana rasta za zapadni Balkan moraju u potpunosti uskladiti svoju vanjsku i bezbjednosnu politiku sa politikom EU, uključujući i evropske sankcije Rusiji.
Drugi uslov za Kosovo i Srbiju je napredak u procesu normalizacije odnosa.
Dodatni uslovi čine dobijanje sredstava po novom Planu rasta izuzetno problematičnim, prije svega za Srbiju.
- Srbija se obavezala na normalizaciju odnosa sa Kosovom za ulazak u EU
Ministri inostranih poslova EU usvojili su izmjene i dopune poglavlja 35 u pristupnim pregovorima sa Srbijom, čime su obavezama Srbije dodati koraci u cilju normalizacije odnosa sa Kosovom. Riječ je o primjeni sporazuma koje su podržali Beograd i Priština u okviru dijaloga uz posredovanje EU prošle godine u Briselu i Ohridu.
Među glavnim klauzulama sporazuma su i obaveza obju strana da međusobno priznaju dokumenta i nacionalne simbole, uključujući pasoše, diplome i registarske tablice, kao i obavezu Srbije da se ne protivi članstvu Kosova u bilo kojoj međunarodnoj organizaciji.
U stvari, radi se o potrebi de facto priznanja nezavisnosti Kosova od strane Beograda i okončanja srpske kampanje protiv članstva Kosova u Savjetu Evrope. Ovi uslovi postaju značajna prepreka za evropske integracije Srbije.
- GS UN odgađa razmatranje rezolucije o Srebrenici
Odgođena je sjednica Generalne skupštine UN-a na kojoj je 2. maja trebalo da bude glasanje o Rezoluciji o genocidu u Srebrenici.
Tekst rezolucije se šalje na doradu ukoliko zemlje članice UN-a imaju bilo kakve druge prijedloge, rekao je ambasador BiH u UN-u Zlatko Lagumdžija. Ponuđeno je više vremena svima, uključujući i one koji se sada protive dokumentu, da se upoznaju sa stvarnim činjenicama i da iznesu svoje prijedloge.
Rezolucija o Srebrenici sadrži poziv da se 11. jul proglasi Međunarodnim danom sjećanja na žrtve genocida u Srebrenici 1995. godine i da se podaci o zločinu uvrste u nastavne planove i programe u zemljama članicama UN. Srbi Bosne i Hercegovine i Srbije kategorički se protive Nacrtu jer se slažu da je u Srebrenici počinjen zločin, ali ne i čin genocida.
Odgađanje glasanja o Rezoluciji u Generalnoj skupštini UN-a obrazloženo je aktivnim zalaganjem Beograda u vanjskopolitičkoj areni i radikalizacijom stavova među Srbima i Bošnjacima u Bosni i Hercegovini.
- SB UN održava još jedan sastanak o Kosovu
Savjet bezbjednosti UN razmatrao je redovni izvještaj generalnog sekretara UN Antonija Gutereša o radu Misije UN na Kosovu (UNMIK).
U izvještaju za period od 19. septembra 2023. do 15. marta 2024, koji je na sjednici predstavila šefica UNMIK-a Karolin Zijade, generalni sekretar UN je posebno osudio incident 24. septembra prošle godine u selu Banjska, kada je došlo do oružanog sukoba srpske paravojne grupe i kosovske policije. Gutereš je pozvao da se istraga završi i da se počinioci odmah privedu pravdi.
U izvještaju je izražena i zabrinutost zbog zabrane korišćenja dinara u gotovinskom prometu na Kosovu jer je to negativno uticalo na srpsku zajednicu. Generalni sekretar UN pozvao je na hitnu raspravu o otvorenim pitanjima u okviru dijaloga uz posredovanje Evropske unije.
U izvještaju se ukazuje na hitnost formiranja Zajednice srpskih opština, što je obaveza Prištine prema ranije potpisanim sporazumima u okviru dijaloga uz posredovanje EU.
Većina stalnih i nestalnih članica Savjeta bezbjednosti, podržavajući glavne tačke izvještaja generalnog sekretara UN-a, izrazila je zabrinutost zbog nedostatka napretka u istrazi i procesuiranju počinilaca oružanog incidenta u selu Banjska prošlog septembra i navela potrebu da obje strane ispune svoje obaveze prema ranije potpisanim sporazumima.
Sjednica je održana u prilično napetoj atmosferi. Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić bio je izuzetno nezadovoljan što su sastanku, pored predsjednice Kosova Vjose Osmani, prisustvovale kosovske žene koje su stradale od Srba tokom rata.
Naime, sastanak SB UN postao je dio kampanje za i protiv članstva Kosova u Savjetu Evrope, koju ovih dana intenzivno vode Beograd i Priština.
Evropski parlament odobrio liberalizaciju viza za građane Srbije koji žive na Kosovu.
Za ukidanje viza nosiocima pasoša koje izdaje Koordinacioni ured Srbije glasalo je 23. aprila 406 od 597 poslanika Evropskog parlamenta, 97 je bilo protiv, a 94 uzdržano.
Vijeće EU tek treba da odobri odluku.
Sve zemlje zapadnog Balkana imaju bezvizni režim putovanja prema zemljama Evropske unije.
Državljani Srbije na Kosovu koji imaju pasoše izdate od strane Koordinacione uprave Srbije ostaju jedini stanovnici regiona kojima je potrebna viza za putovanje u EU. Srpske vlasti su više puta isticale da je ova situacija diskriminacija građana Srbije koji žive na Kosovu.
- U Mađarskoj održani forumi o bezbjednosnoj saradnji između CIE i Zapadnog Balkana
U Budimpešti je održan sastanak Centralnoevropske odbrambene saradnje (CEDC) i Budimpeštanskog bezbjednosnog dijaloga (BSD), u sklopu kojeg je održana izložba odbrambene industrije. Pet zemalja srednje Evrope (Austrija, Češka, Hrvatska, Mađarska (koja trenutno predsjedava CEDC), Slovačka i Slovenija) i šest zemalja zapadnog Balkana (Albanija, Bosna i Hercegovina, Kosovo, Crna Gora, Sjeverna Makedonija, Srbija) učestvovalo je u događajima.
Glavne teme pregovora CEDC-a bile su aktuelni bezbjednosni izazovi sa kojima se suočava Zapadni Balkan i evropske i evroatlantske integracije regiona, kao i osnivanje Akademije bezbjednosti i odbrane Zapadnog Balkana u Crnoj Gori.
Budimpeštanski bezbjednosni forum raspravljao je o mjestu Centralne Evrope i Zapadnog Balkana u novoj evropskoj bezbjednosnoj arhitekturi.
Ministar nacionalne odbrane Mađarske Krištof Šalaj Bobrovnički je u svom uvodnom govoru u BSD-u naglasio: “svi pričaju o ratu, a mir je naše najvažnije blago”, ono se mora sačuvati i iskoristiti svaka moguća prilika da se naglasi važnost mira. O ovom izuzetno važnom pitanju treba da se čuje glas Centralne Evrope i Zapadnog Balkana, istakao je on. Naša dužnost je da “budemo branioci mira”, naglasio je Šalaj Bobrovnički.
Događaji pokazuju da Mađarska aktivno radi na promociji svoje vizije evropske bezbjednosne politike, prije svega, u vezi s ratom u Ukrajini i formiranjem kruga istomišljenika kako unutar EU, tako i izvan Evropske unije – na Zapadnom Balkanu. Intenzivna interakcija mađarskih vlasti sa zapadnim Balkanom ima za cilj ne samo promovisanje uspostavljanja Mađarske kao regionalnog lidera, već i uticaj na vanjsku i bezbjednosnu politiku zemalja Zapadnog Balkana kako bi se približila poziciji koju održava Budimpešta.
- Dodik se sastaje sa Patruševom
Predsjednik Republike Srpske Milorad Dodik učestvovao je na “Međunarodnom sastanku visokih predstavnika za bezbjednosna pitanja” u Sankt Petersburgu. Dodik se na marginama foruma sastao sa sekretarom Savjeta bezbjednosti Rusije, Nikolajem Patruševom.
Patrušev je istakao da Moskva posebno cijeni “principijelni stav” Republike Srpske “protiv usklađivanja sa sankcijama” i “čvrstu i dosljednu liniju u vezi s ukrajinskom krizom”.
Dodik je zauzvrat zahvalio Patruševu na načinu na koji se Republika Srpska “tretira u Rusiji” – “Vama lično, predsjedniku Putinu, i ruskoj državi”. Prema njegovim riječima, radi se o strateškoj saradnji koja je “od ključnog značaja” za “dalju egzistenciju” Republike.
Još jedan sastanak lidera bosanskih Srba sa predstavnicima ruskog rukovodstva vjerovatno je trebao pokazati podršku koju Ruska Federacija pruža Republici Srpskoj, te postati dio srpske spoljnopolitičke kampanje protiv usvajanja Rezolucije o Srebrenici u Generalne skupštine UN-a. Međutim, zvanični izvještaji koji dolaze sa ruske strane nakon sastanka Patruševa sa Dodikom stavljaju fokus na podršku Rusiji koju je izrazila Republika Srpska. Izvještavanje o sastanku u ruskim medijima pokazalo je da Moskva pati od nedostatka podrške u međunarodnoj areni ništa manje nego Republika Srpska.
