Procesi i Berlinit është një format i takimeve vjetore që qeveria gjermane e kancelares së atëhershme Angela Merkel nisi në vitin 2014, kur u mbajt një konferencë për Ballkanin Perëndimor në Berlin. Në Tiranë u zhvillua samiti i fundit i Procesit të Berlinit me pjesëmarrjen e liderëve të Bashkimit Evropian dhe vendeve anëtare të BE-së dhe kryeministrave të Ballkanit Perëndimor. Kjo është hera e parë kur Samiti i Procesit të Berlinit u organizua jashtë Bashkimit Evropian. Fokusi ishte integrimi i rajonit në një treg të vetëm, procesi i integrimit evropian, bashkëpunimi rajonal, mbështetja për tranzicionin e gjelbër dhe dixhital në Ballkanin Perëndimor dhe çështje të tjera.
Në fjalën e tij hapëse, kryeministri i Shqipërisë Edi Rama tha se gjatë nëntë viteve të fundit, të gjithë kanë qenë dëshmitarë të takimeve të panumërta. Ballkani Perëndimor do të ishte i paimagjinueshëm pa Procesin e Berlinit. Kryeministri i Shqipërisë pyeti gjithashtu në mënyrë retorike nëse “të gjithë janë të bashkuar në qëndrimin e tyre ndaj veprimeve të Rusisë në Ukrainë, pasi ne parashikojmë apo përgatisim një përgjigje ndaj sfidave politike me të cilat po përballet komuniteti ynë.” Kancelari gjerman Olaf Scholtz në fjalën e tij vuri në dukje se Procesi i Berlinit është mjeti më i mirë jo vetëm për të zbuluar potencialin e plotë të bashkëpunimit rajonal, por edhe për të përshpejtuar integrimin e të gjithë Ballkanit Perëndimor në BE. “Procesi i Berlinit është një forum bashkëpunimi. Lufta e Rusisë kundër Ukrainës ka treguar edhe një herë se sa e rëndësishme është të flasësh me një zë evropian dhe të bashkëpunosh edhe më shumë. Është koha për të kapërcyer konfliktet dhe këto përshkallëzime të fundit në veri të Kosovës”, tha Scholz. Presidenti i Këshillit Evropian, Charles Michel, vuri në dukje në fjalimin e tij se zgjerimi i BE-së është një investim në paqen dhe prosperitetin si të Bashkimit Evropian dhe anëtarëve të saj të ardhshëm. Procesi i Berlinit luan një rol të rëndësishëm në lehtësimin e bashkëpunimit efektiv dhe operacional ndërmjet partnerëve të Ballkanit Perëndimor dhe BE-së, parimi kryesor i të cilëve është integrimi në BE. Të gjithë duhet të përgatiten për pranimin e anëtarëve të rinj deri në vitin 2030, ndonëse ky term u perceptua me njëfarë skepticizmi, theksoi Michel, duke shtuar se në fund të fundit, për Bashkimin Evropian, zgjerimi ishte dhe do të mbetet një proces i bazuar në merita.
Liderët e Ballkanit Perëndimor nënshkruan një marrëveshje për njohjen reciproke të kualifikimeve profesionale të infermierëve, specialistëve të mjekësisë veterinare, farmacistëve dhe mamive. Samiti miratoi deklarata të përbashkëta për Wi-Fi për nismën e Ballkanit Perëndimor, një zonë të vetme pagese në euro (SEPA), memorandum synimet për partneritetin rajonal të klimës, parandalimin e mbetjeve plastike, komunitetin e transportit CEFTA për sa i përket lehtësimit të tregtisë dhe transportit, dhe krijimin e Observatorit të Konvergjencave. Kryeministrja e Serbisë Ana Brnabiç tha se këto marrëveshje do të kontribuojnë në integrimin më të mirë të Ballkanit Perëndimor dhe afrimin me BE-në.
Kryeministri i Spanjës Pedro Sanchez, vendi i të cilit kryeson BE-në, beson se samiti është vendimtar, pasi sfidat me të cilat përballet kontinenti e kanë ngritur çështjen e zgjerimit në axhendën kryesore të BE-së. “Pushtimi rus i Ukrainës është bërë një pikë kthese – por jo e vetmja. Pandemia e Covid-19, transformimi dixhital dhe ekonomik – të gjitha këto probleme me të cilat duhet të përballemi, na kanë treguar se së bashku duhet të ndërtojmë të ardhmen tonë. Ne do të punojmë plotësisht për Evropën e bashkuar”, ka thënë Sanchez.
Duhet kuptuar se Procesi i Berlinit është një iniciativë që synon zgjerimin e bashkëpunimit rajonal në Ballkanin Perëndimor dhe asistencën në integrimin e vendeve të rajonit në Bashkimin Evropian. Procesi i Berlinit mbështetet nga Komisioni Evropian, institucionet financiare ndërkombëtare dhe shtetet anëtare të përfshira në proces, së bashku me vendet e Ballkanit Perëndimor. Qëllimi i Procesit të Berlinit është të përshpejtojë bashkëpunimin me gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor dhe integrimin e rajonit në BE. Nisma fokusohet kryesisht në zgjidhjen e problemeve dypalëshe dhe të brendshme të rajonit dhe përmirësimin e bashkëpunimit ekonomik, i cili do të jetë baza për zhvillimin e qëndrueshëm të rajonit.
Në konferencën përmbyllëse, Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, deklaroi se në Samit prezantoi një plan të ri të rritjes për Ballkanin Perëndimor, i cili ka potencial të dyfishojë madhësinë e ekonomisë së rajonit gjatë dekadës. Plani i ri i rritjes për Ballkanin Perëndimor ka katër shtylla – futjen e Ballkanit Perëndimor në tregun e përbashkët të BE-së, krijimin e një tregu të vetëm rajonal të Ballkanit Perëndimor, reformat dhe investimet. Shtylla e parë është hyrja e Ballkanit Perëndimor në tregun e vetëm të BE-së, e cila në fakt hap derën e tregut të përbashkët të BE-së për Ballkanin Perëndimor në shtatë fusha kyçe, duke përfshirë bashkëpunimin doganor, tregtinë elektronike, pagesat pa para në dorë dhe roaming. Shtylla e dytë nënkupton që aktorët në Ballkanin Perëndimor duhet të përfundojnë krijimin e një tregu të vetëm rajonal që do të dyfishojë produktin e brendshëm bruto të rajonit. Shtylla e tretë është grupi i reformave që kërkohen që Ballkani Perëndimor të anëtarësohet në tregun e BE-së, ta sjellë rajonin më afër anëtarësimit në union dhe ta bëjë atë më tërheqës për investitorët evropianë, duke qenë se tani ekonomia e vendeve të Ballkanit Perëndimor është në nivelin 35 për qind të mesatares së BE-së. Shtylla e katërt përfshin një rritje të financimit të BE-së për Ballkanin Perëndimor, me kusht që gjashtë aktorë në rajon të zbatojnë reformat e nevojshme. Ofrohet një paketë investimi prej 6 miliardë eurosh, 2 miliardë euro grante dhe 4 miliardë euro kredi.
Kështu, samiti konsiderohet i suksesshëm dhe produktiv. Ndërkaq, takimi mes kryeministrave të Kosovës dhe Serbisë nuk u zhvillua kurrë. Sipas Albin Kurtit, ai ka pasur propozime për Ana Brnabiq për intensifikimin e zbatimit të marrëveshjeve të arritura në Okhrid, por nuk ka marrë përgjigje. Gjatë fotoopsionit të përbashkët, kryeministri serb mungonte dhe gjatë një takimi të ministrave të jashtëm, kur kryediplomatët bënë një foto përfundimtare, edhe ministri i Jashtëm i Serbisë Daçiç zgjodhi të mos merrte pjesë. Brnabic u përpoq të shpjegonte veten, pasi në të vërtetë doli se ajo u bashkua përfundimisht në foto. Duket se faqja e samitit nuk ka publikuar një foto të përbashkët me kryeministrin serb, ndërsa qeveria serbe e ka në platformën e saj. Natyrisht, kjo nuk është rastësi pasi Beogradi do të vazhdojë bllokadën e njohjeve ndërkombëtare të Kosovës edhe pse nuk ka asnjë ndikim në ngjarjet që zhvillohen në territorin e Kosovës, përveç në veri. Megjithatë, të gjithë pjesëmarrësit në samit dënuan ngjarjet e 24 shtatorit në Banjska dhe tani pyetjen se si t’i mbanin pjesëmarrësit e tyre përgjegjës, siç mund të zbulonin gjatë gjyqit se kush ishte organizatori i sulmit. Disa analistë besojnë se Serbia do të zvarritet deri në fillimin e procesit zgjedhor, i cili do të shpallet më 1 nëntor. Kjo do të thotë se ata do të përgatiten për zgjedhjet, të cilat padyshim do të mbahen më 17 dhjetor. Por pasi të hidhen votat, do të merren vendime të caktuara. Evropianët dhe amerikanët e kuptojnë këtë dhe do të bëjnë presion para Aleksandër Vuçiqit për këtë çështje.
Ndërkohë, presidenti i Serbisë ka udhëtuar për në Pekin, ku po zhvillohej Samiti Një brez një rrugë. Atje ai nënshkroi një marrëveshje të tregtisë së lirë me RPK (Republika Popullore e Kinës), e cila duhet të hyjë në fuqi në pranverën e vitit 2024. Marrëveshja pritet të mbulojë rreth 10,500 mallra serbe dhe pothuajse 9,000 produkte kineze. Në të njëjtën kohë, Brukseli tashmë i ka kujtuar Serbisë se në ditën e anëtarësimit në BE, Beogradi do të tërhiqet nga të gjitha marrëveshjet bilaterale të tregtisë së lirë, gjë që është parakusht për të gjitha vendet që pretendojnë anëtarësim. Vladimir Putin është gjithashtu i pranishëm në samitin “Një brez një rrugë”, kështu që është e mundur që Serbia të arrijë disa marrëveshje edhe me Federatën Ruse.
