- Mbështetësit e Milorad Dodik mblidhen duke bllokuar rrugët
Prokuroria e Bosnjës dhe Hercegovinës së fundi filloi një procedim penal kundër Presidentit të Republikës Serbe, Milorad Dodik dhe ushtruesit të detyrës së drejtorit të Gazetës Zyrtare të RS, Millosh Lukiq, për moszbatim të vendimeve të Zyrës së Përfaqësuesit të Lartë në Bosnje dhe Hercegovinë. Akuzat u ngritën pasi Gazeta Zyrtare e RS publikoi një dekret të Presidentit të RS që thoshte se vendimet e OHR (Zyra e Përfaqësuesit të Lartë) nuk do të botohen dhe zbatohen më në RS. Në dekret thuhej gjithashtu se vendimet e Gjykatës Kushtetuese të Bosnje-Hercegovinës nuk do të zbatohen më në RS. Me iniciativën e Banja Lukës, mbështetësit politikë të Milorad Dodik dolën në rrugë në disa lokacione për të dënuar “akuzat e drejtuara politikisht”. Tubimet, slogani tjetër i të cilëve ishte “Kufiri ekziston”, u zhvilluan në vijën ndarëse midis RS dhe Federatës së Bosnjë dhe Herzegovinës pranë Sarajevës Lindore, Loparit, Doboj dhe Nevesinje. Megjithatë, sipas shumë vëzhguesve, këto protesta u kthyen në një fiasko. Disa qindra qytetarë u mblodhën në Sarajevën Lindore, megjithë njoftimin e 8,000 pjesëmarrësve që do të mblidheshin jashtë gjykatës dhe prokurorisë së Bosnje-Hercegovinës. Pak më shumë se një mijë qytetarë u mblodhën pranë Doboit, dhe në vende të tjera – grupet e vogla varionin nga disa dhjetëra në disa qindra. Megjithatë, presidenti i Republikës Serbe pretendoi një numër shumë më të madh të protestuesve, 12,000. Dodik vuri në dukje se qytetarët kanë të drejtë të shprehin mendimin e tyre dhe se ekziston një kufi aktual midis njësive, jo një vijë administrative. Zheljka Cvijanoviq, anëtare e Presidiumit të Bosnje-Hercegovinës dhe deputetë të partisë SNSD, të kryesuar nga Dodik, morën pjesë në tubimin në Doboi. Në këtë ngjarje, Cvijanoviç vuri në dukje se “kjo është vetëm një provë e veshjes së asaj që mund të ndodhë. Presidenti i RS nuk duhet të mbahet përgjegjës për një vepër penale që nuk ekziston,” tha Cvijanoviç. Ndërkohë opozita ka një mendim tjetër. “Milorad Dodik pësoi një disfatë të rëndë. Populli nuk ishte i gatshëm të shkonte në protestat e tij të organizuara nën sloganin provokues “Kufiri ekziston”. Shumica u detyruan të vinin. Populli nuk e do më Dodikun, e kanë të qartë të gjithë përveç tij. Ata nuk e donin as në zgjedhje, por ai ndryshoi brutalisht dhe paturpësisht rezultatet e shfaqjes së vullnetit. Gjëja më e mirë për të do të ishte të largohej,” tha Igor Crnadak, kreu i PDP-së opozitare në parlamentin e RS.
E drejta për tubim dhe protestë paqësore janë tipare themelore të çdo demokracie, tha Ambasada e SHBA në Bosnje-Hercegovinë. Megjithatë, çdo përpjekje e demonstruesve për të mbyllur rrugët dhe për të bllokuar trafikun ndërmjet Federatës së Bosnjë-Hercegovinës dhe RS-së janë akte provokimi dhe dëmtojnë interesat publike. Në të njëjtën kohë, Përfaqësuesi i Lartë në Bosnje-Hercegovinë, Christian Schmidt, tha se liria e lëvizjes midis dy njësive duhet të sigurohet gjithmonë. Ai vlerësoi se çdo përpjekje për ta paraqitur vijën e demarkacionit si vijë kufitare është një manipulim i lirë i qytetarëve.
Mund të thuhet se Dodik vazhdon politikën e tij shkatërruese për destabilizimin e Bosnjës dhe Hercegovinës. Është e qartë se ai do të ndjekë veprimet e tij për të përçarë vendin. Vihet qartë linja për të krijuar një krizë që mund të çojë në përplasje ndër-entitetesh ose ndërkombëtare, të cilat mund të shoqërohen me viktima njerëzore, për të deklaruar më pas se bashkëjetesa në një shtet të vetëm është thjesht e pamundur pasi të jetë derdhur gjak. Kjo shihet shumë mirë në Bruksel, Uashington, Paris dhe Berlin. Duket qartë se Dodik nuk do të kishte guxuar një acarim të tillë pa marrë miratimin nga Moska, ku planifikon të udhëtojë sërish për një takim me Vladimir Putin. Protestuesit në Republikën Serbe mbanin gjithashtu flamuj rusë dhe postera me një imazh të Vladimir Putinit, të cilat vetëm mund të konfirmojnë ndikimin e Kremlinit te organizatorët e manifestimeve. Shumë do të varet nga mënyra se si do të veprojnë aleatët e Dodikut në Bosnje dhe Hercegovinë, përkatësisht përfaqësuesit e forcës kryesore politike të kroatëve në BeH dhe pjesës së komunitetit politik në Zagreb, përfshirë presidentin e vendit Zoran Milanoviç, të cilët kanë krijuar marrëdhënie mjaft të ngushta me Banja Luka. Në të njëjtën kohë, Dodik me mjaft mjeshtëri luan telat e kroatëve etnikë në Bosnje dhe Hercegovinë, duke bërë thirrje për përpjekje të përbashkëta për të kufizuar ndikimin e autoriteteve në Sarajevë në mënyrë që të bllokohet çdo lëvizje drejt centralizimit të pjesshëm të vendit dhe funksionimin efektiv të institucioneve mbarëkombëtare, me sa duket në kundërshtim me dispozitat e Marrëveshjes së Paqes të Dejtonit.
- Ndërsa kryeministri i Maqedonisë së Veriut apelon edhe një herë për ndryshime kushtetuese, opozita ende nuk është përgjigjur
Kryeministri i Maqedonisë së Veriut, Dimitar Kovaçevski, vlerësoi se vendi i tij është kampion rajonal për sa i përket gatishmërisë për t’u bërë anëtare e Bashkimit Evropian deri në vitin 2030. Ai tha se “Evropa në mënyrë të shpejtë” zbatohet edhe për vendet e Ballkanit Perëndimor, që do të thotë se të parët që do të anëtarësohen në BE do të jenë ata që janë të parët që do të përgatiten, do të përfundojnë reformat e kërkuara dhe do të harmonizojnë legjislacionin. “Ne kemi pritur për 17 vjet. Së bashku me Kroacinë, ne filluam rrugëtimin tonë evropian. Sot, Kroacia është një anëtare e BE-së, një anëtare e Shengenit dhe një vend që futi euron. Ne filluam negociatat vetëm vitin e kaluar,” tha kryeministri i Maqedonisë së Veriut. Sipas tij, nëse Maqedonia e Veriut dështon të marrë vendimet e nevojshme tani, kjo do të thotë se Mali i Zi, Serbia dhe Shqipëria do t’i kalojnë ato, kështu që vendi i tij do të mbetet prapa, së bashku me Bosnjën dhe Hercegovinën dhe Kosovën. “Jam i bindur se nëse marrim vendimin e nevojshëm parlamentar, Maqedonia e Veriut do të bëhet vendi i parë në Ballkanin Perëndimor që do të bëhet anëtar i BE-së në vitin 2030”, tha Kovaçevski.
Duhet të kuptohet se Maqedonia e Veriut filloi fazën e parë të negociatave të para-anëtarësimit me BE-në që në korrik të vitit 2022, por për të kaluar në fazën e dytë dhe për të filluar hapjen e kapitujve të negociatave, ajo duhet të fusë në Kushtetutë pakicën bullgare. gjë që e bën koalicioni qeverisës nuk ka mbështetjen e nevojshme nga Organizata e Brendshme Revolucionare Maqedonase – Partia Demokratike e Unitetit Kombëtar Maqedonas (VMRO DPMNE). Në mesin e gushtit, parlamenti filloi një seancë plenare mbi ndryshimet kushtetuese për të futur bullgarët në Kushtetutë, por votimi u shty për një kohë të pacaktuar derisa koalicioni qeverisës të sigurojë shumicën e dy të tretave, për të cilën i duhen votat e ligjvënësve të VMRO DPMNE. Afati jozyrtar për miratimin e amendamenteve kushtetuese është fundi i këtij viti, duke qenë se konferenca e dytë mes Maqedonisë së Veriut dhe BE-së do të mbahet pas përfundimit të shqyrtimit të planifikuar për në nëntor. Por nëse opozita do t’i përgjigjet thirrjeve të kryeministrit për të përshpejtuar procesin e bisedimeve me BE-në me ndryshimin e kushtetutës, nuk ka gjasa. Dëshira për zgjedhje të parakohshme, ku ka mundësi për të fituar, dhe egoizmi politik i brendshëm padyshim mbizotërojnë mbi interesat kombëtare. Dhe duket se fakti që do të ketë të paktën një vonesë gjashtëmujore në procesin e negociatave të vendit me Brukselin nuk është një argument nëse dikush kërkon të rimarrë pushtetin pas vitesh të ngecur në opozitë.
- Forcat Ajrore të Kroacisë do të bëhen më të forta në rajon
Kryeministri Andrej Plenkoviç tha se Kroacia do të kishte forca ajrore më e forte në këtë pjesë të Evropës falë investimit në avionët luftarakë shumëfunksionalë të Francës Rafale. Plenković vë në dukje se pozicioni strategjik i Kroacisë do të ndryshojë falë investimeve që priten të japin fryte për dekada të tëra, që janë luftarakë shumëfunksionalë.. “Vitin e ardhshëm, pozicioni strategjik i Kroacisë do të ndryshojë plotësisht nga pikëpamja e mbrojtjes dhe sigurisë. Pothuajse askush në këtë pjesë të Evropës nuk do të ketë një forcë ajrore kaq të fortë, moderne dhe të aftë për luftim midis Gjermanisë dhe Greqisë.” tha Plenkoviç. Ai njoftoi se buxheti i mbrojtjes, pak më shumë se një miliard euro, nuk kishte qenë kurrë më i madh dhe se investimi i ri në forcat ajrore do të pasohej nga financime të reja për marinën. Duhet të kuptohet se qeveria kroate filloi procesin e blerjes së një luftaraku shumëfunksional. në vitin 2019. Më pas disa vende paraqitën ofertat e tyre, duke përfshirë SHBA-në (i ri F-16 C/D Block 70), Suedia (Gripen i ri C/D), Franca (e përdorur Rafale F3-R) dhe Izraeli (i përdorur F-16 C/D Block 30). Qeveria kroate zgjodhi ofertën e Francës, duke vendosur të blejë 12 avionë luftarakë me shumë qëllime Rafale. Ky veprim do të rrisë ndjeshëm aftësitë e Forcave Ajrore Kroate. Me këtë, për herë të parë, Kroacia do të arrijë në 2% të PBB-së që ndahet për forcimin e aftësive mbrojtëse, që është synimi i përcaktuar i të gjithë aleatëve të NATO-s. Aktualisht, forcat ajrore të Kroacisë operojnë avionë luftarakë të epokës sovjetike MiG-21 që do të hiqen në vitin 2024. Ata janë përdorur që kur Kroacia fitoi pavarësinë dhe i janë nënshtruar dy herë riparimeve të mëdha. Avioni i ri luftarak do të lejojë ngritjen e nivelit të sigurisë kombëtare në një nivel të lartë të paprecedentë. Mund të konsiderohet jo vetëm investimi më i madh në forcat e armatosura të Kroacisë që kur kombi fitoi pavarësinë, por edhe investimi më i madh për të siguruar paqe të qëndrueshme në të gjithë Ballkanin Perëndimor.
- Forcat pro-serbe në Mal të Zi po përpiqen të sigurojnë vende në qeverinë e re
Në disa komuna anembanë Malit të Zi, qytetarët kanë bllokuar trafikun duke protestuar për formimin e qeverisë së re, në të cilën, siç është paralajmëruar, nuk do të ketë vend për koalicionin “Për të ardhmen e Malit të Zi”, i përbërë nga partitë pro-serbe Demokracia e Re Serbe dhe Partisë Popullore Demokratike. Një nga pjesëmarrësit në tubim, Ivan Milic, tha se njerëzit ishin mbledhur sepse “ata nuk do të lejojnë tradhtinë. Dhe ne ftojmë negociatorët e formimit të qeverisë së re që t’i kthehen asaj fitoreje të madhe të 30 gushtit 2020. Ne do të qëndrojmë këtu deri në fund”, tha Miliq. Protestuesit në Podgoricë kanë bllokuar qarkullimin në një pjesë të qytetit. Mbështetësit e Për të Ardhmen e Malit të Zi u mblodhën edhe në Tivar, Beran, Nikshiq, Plevla, Bijelo Polje dhe Zetë. Në Mal të Zi po vazhdojnë negociatat për formimin e qeverisë së 44-të, të mandatuar nga Milojko Spajiq me lëvizjen Evropa Tani, i cili njoftoi se kabineti i ardhshëm, përveç Evropa Tani, do të përbëhet nga Mali i Zi Demokratik, Partia Boshnjake, Iniciativa Qytetare Kroate, dhe partive shqiptare. Procesi i ftesës së forcave të tjera politike në qeverinë e re është ende në vazhdim.
Tubimet e partive pro-serbe dhanë një efekt të caktuar informativ, por mund të sugjerohet se ato nuk do të jenë shumë vendimtare për të çuar domosdoshmërisht në një rishikim të vendimit për “Për të Ardhmen e Malit të Zi”. Pasi Mali i Zi u bë aleat i NATO-s, ndikimi i Rusisë dhe Serbisë në politikën e brendshme dhe të jashtme të vendit u tkurr ndjeshëm. Me fillimin e agresionit ndaj Ukrainës, kufiri i ndikimit rus në ngjarjet në Mal të Zi objektivisht u ul edhe më tej dhe mbetet ekskluzivisht brenda segmentit të partive pro-serbe. Presidenti i Serbisë Aleksandar Vuçiq deklaroi publikisht se nuk do të ndërhyjë në procesin e formimit të pushtetit ekzekutiv të Malit të Zi. Kjo është ndryshe nga kryediplomati serb Ivica Daçiç, i cili kryeson Partinë Socialiste pro-Ruse, i cili është i përfshirë në mënyrë aktive. Ai ka deklaruar pamundësinë e neglizhimit të faktorit serb gjatë krijimit të një qeverie të re në Podgoricë. Ekzistojnë disa fërkime brenda vetë lëvizjes Evropa Tani, veçanërisht midis Milojko Spajiqit dhe presidentit të sapozgjedhur nga radhët e kësaj force politike, Jakov Milatoviq. Pra, disa ndryshime të paparashikuara në konfigurimin e qeverisë së ardhshme janë ende të mundshme.
- Shefi i inteligjencës Ruse përhap lajme të rreme për luftën në Bosnje
“Organizatorët e agresionit të NATO-s kundër Republikës Serbe (1995) nuk morën asnjë mësim nga ajo që ndodhi,” tha Sergei Naryshkin, kreu i Shërbimit të Inteligjencës së Jashtme të Rusisë, duke vlerësuar veprimet e Organizatës së Traktatit të Atlantikut të Veriut. Duke folur në një tryezë të rrumbullakët kushtuar 28-vjetorit të Operacionit të Forcës së Qëllimit të NATO-s, i cili shefi i inteligjencës nuk ishte gjë tjetër veçse “sulmi tradhtar i NATO-s mbi Republikën Serbe gjatë konfliktit në Bosnje”, Naryshkin vuri në dukje se rajoni i Ballkanit u u bë “një nga viktimat e para të ambicieve gjeopolitike të Uashingtonit”, të cilat ishin formuar menjëherë pas përfundimit të Luftës së Ftohtë, kur humbi ekuilibri i mëparshëm i pushtetit që siguronte stabilitetin global. “Operacioni i NATO-s kundër serbëve të Bosnjës u bë një shembull i qartë i politikës së standardeve të dyfishta të ndjekura nga Perëndimi. Preteksti formal për fillimin e agresionit ishte shpërthimi në Sarajevë, i cili ndodhi më 28 gusht 1995. Dhe megjithëse autorët e këtij akti provokues nuk u identifikuan asnjëherë, Shtetet e Bashkuara nxituan që të gjithë përgjegjësinë t’ia ngarkonin palës serbe dhe brenda dy ditësh hodhën mbi një mijë bomba mbi serbët e Bosnjës. Bastisjet vazhduan për më shumë se dy javë, derisa pala serbe u detyrua të pranonte të gjitha kushtet e vendosura nga Perëndimi”, tha Naryshkin në fjalimin e tij.
Është e çuditshme që fjalimi i Naryshkin-it synonte qartësisht të inkurajonte udhëheqjen e Republikës Serbe për të ndjekur qëndrimin e tyre antiperëndimor dhe për të përkeqësuar situatën në Bosnje dhe Hercegovinë. Pas përfundimit të luftës, asnjë nga politikanët e RS-së nuk e lejoi kurrë veten të fliste me përçmim për viktimat e shpërthimit në Markale të Sarajevës në fund të gushtit 1995, i cili mori jetën e pothuajse 90 civilëve. Ndonëse, në të vërtetë, nuk kishte një konkluzion përfundimtar se kush e bëri këtë, përpjekjet fillestare të udhëheqjes serbe të Bosnjës për t’ua hedhur fajin muslimanëve boshnjakë që vdiqën, si të gatshëm për të krijuar një provokim në mënyrë që fuqitë perëndimore të reagonin, thjesht shkaktoi përbuzjen nga ana e bashkësisë ndërkombëtare. Rusët përdorën mjete të ngjashme në fillim të pushtimit të tyre në shkallë të gjerë të Ukrainës, kur ata pretenduan se vetë ukrainasit po bombardonin blloqet e tyre të banimit vetëm për të fajësuar rusët përpara kryeqyteteve perëndimore. Mund të thuhet se edhe gjatë luftërave në Bosnje dhe Kroaci, Moska punoi në hartimin e tregimeve provokuese të mashtrimit për të mashtruar komunitetin vendas dhe ndërkombëtar. Asgjë nuk ka ndryshuar që atëherë pasi Moska vazhdon ta bëjë këtë në mënyrë aktive, duke modernizuar vazhdimisht luftën e saj të informacionit kundër të gjithë botës demokratike.
