- Provokim i përgjakshëm në veri të Kosovës
Policia e Kosovës raportoi për një përleshje me serbët etnikë në hyrje të fshatit Banjska afër Leposaviqit, ku një polic mbeti i vrarë dhe një tjetër – u plagos. Policia u përpoq për t’iu përgjigjur një raporti për dy kamionë që bllokonin rrugën, por u qëllua në një pritë ku përfshiheshin armë zjarri, granata dore dhe granatahedhës. Njësia e patrullës që mbërriti si përforcim u vu nën zjarr gjithashtu. Më vonë, sipas palës kosovare, rreth 30 burra të armatosur hynë në manastirin e Kishës Ortodokse Serbe në Banjska. Rojet kufitare të Kosovës më pas mbyllën dy pikat kyçe të kalimit në kufirin me Serbinë dhe shpallën një operacion anti-terrorist në territorin e katër qyteteve. Miroslav Lajçak, përfaqësuesi special i BE-së për dialogun ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës, mbërriti urgjentisht në Kosovë, ndërsa kreu i EULEX-it, Giovanni Barbano, nxitoi në stacionin policor në Mitrovicën e Veriut për të monitoruar personalisht zhvillimet. Më vonë, policia e Kosovës njoftoi se tre nga sulmuesit janë eliminuar dhe pesë janë arrestuar. Autoritetet e Kosovës akuzuan Beogradin për një akt provokimi kundër Kosovës. “Ne e dënojmë këtë sulm kriminal dhe terrorist. Krimi i organizuar me mbështetjen politike, financiare dhe logjistike të zyrtarëve të Beogradit po sulmon vendin tonë. Në këtë luftë ne mbrojmë dhe sigurojmë respektimin e ligjit, mbrojmë qytetarët dhe Kosovën e pavarur”, tha kryeministri i Kosovës Albin Kurti. Presidentja e Kosovës Vjosa Osmani tha se vrasja dhe plagosja e policëve në veri të Kosovës ishte planifikuar, organizuar dhe ekzekutuar nga bandat kriminale serbe, në atë që ai e quajti sulm ndaj rendit dhe ligjit në veri të vendit, sulm ndaj Kosovës. Nga ana tjetër, presidenti serb Aleksandar Vuçiq, në një fjalim drejtuar kombit, akuzoi kryeministrin e Kosovës për provokime ndaj serbëve, duke shtuar se Kosova kërkon ta fusë Serbinë në luftë me NATO-n. Ai ka theksuar se nuk e ka arsyetuar vrasjen e policit, por është habitur se pse operacionin nuk e ka kryer KFOR-i, por policia e Kosovës. Serbia synon të thërrasë një takim të Këshillit të Sigurisë Kombëtare për të vendosur mbi hapat e tyre të ardhshëm. Incidenti në veri të Kosovës e përkeqësoi ndjeshëm situatën në rajon, i cili ishte pikërisht pika në të cilën mbështeteshin fajtorët dhe organizatorët e provokimit. Shtetet e Bashkuara të Amerikës dënuan ashpër sulmet e organizuara të dhunshme ndaj policisë së Kosovës, siç tha ambasadori amerikan në Prishtinë, Jeffrey Hovenier. Policia e Kosovës, theksoi ambasadori, mban përgjegjësi të plotë dhe ligjore për ruajtjen e sundimit të ligjit në përputhje me kushtetutën dhe ligjet e Kosovës. Domethënë, SHBA-ja e njeh rolin e saj si reagues i parë në situata emergjente dhe krize, dhe në të njëjtën kohë vlerëson koordinimin e vazhdueshëm ndërmjet Policisë së Kosovës, Misionit të BE-së për Sundimin e Ligjit në Kosovë dhe Forcës së NATO-s në Kosovë (KFOR). Është interesante se në prag të incidentit, një kolonë e gjatë e mjeteve të blinduara luftarake të ushtrisë serbe është vërejtur në rrugën kryesore Kraljevë-Rashkë, duke lëvizur drejt zonës së sigurisë tokësore nga ana e Kosovës. Nëse kjo është një rastësi apo një masë parandaluese e llogaritur e Beogradit do të bëhet e qartë në të ardhmen e afërt, por është e qartë se ka forca të caktuara atje që janë të interesuara për përshkallëzim. Duhet të theksohet se Moska dhe aleatët e saj në Ballkanin Perëndimor përfitojnë më shumë nga kjo. Në një skenar negativ, Serbia mund të guxojë të nisë një operacion ushtarak me kthimin e mëvonshëm nën kontrollin e Beogradit të komunave serbe në territorin e Kosovës. Është një precedent serioz që Republika Serbe të njoftojë tërheqjen nga BiH dhe bashkimin me Serbinë. Por Uashingtoni dhe Brukseli nuk do të rrinë duarkryq, duke vëzhguar provokimet. Është e qartë se do të bëhen të gjitha përpjekjet për të shmangur përshkallëzimin e mëtejshëm.
- Maqedonia e Veriut dëbon edhe një herë diplomatët rusë të përfshirë në spiunazh
Presidenti i Maqedonisë së Veriut Stevo Pendarovski thotë se vendi i tij ka dëbuar 21 diplomatë rusë për spiunazh gjatë dy viteve të fundit. “Në të gjitha rastet, në secilin prej 18 plus këtyre tre, agjencitë tona, me ndihmën e agjencive partnere nga NATO, kanë dëshmuar deri në germën e fundit se rusët po shkojnë përtej statusit që iu dha kur arritën në Maqedoninë e Veriut. Prandaj ata nuk kanë qenë diplomatë dhe për këtë janë dëbuar”, tha Pendarovski. Për shkak të kësaj, shtoi ai, marrëdhëniet midis Shkupit dhe Moskës janë në nivelin më të ulët në histori. Pendarovski pret që për shkak të dëbimit të fundit të tre diplomatëve, Rusia ka të ngjarë të përgjigjet me të njëjtën mënyrë, por Maqedonia e Veriut nuk kishte zgjidhje tjetër veçse të vazhdonte me këtë masë. “Të gjitha agjencitë kompetente në vendin tonë, si inteligjenca e huaj dhe kundërzbulimi, kanë hartuar një raport të përbashkët për aktivitetet e këtyre tre diplomatëve dhe vendimi i lidershipit shtetëror është se nuk ka zgjidhje apo asnjë opsion, është shumë e qartë se ata nuk kanë qenë të angazhuar në veprimtari diplomatike, siç parashihet me Konventat e Vjenës”, thotë Pendarovski. Duhet kuptuar se Maqedonia e Veriut ka dëbuar numrin më të madh të spiunëve rusë, që punojnë nën mbulesë diplomatike, nga të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor, duke pasur parasysh territorin dhe popullsinë e saj. Brukseli vlerësoi qëndrimin parimor të Shkupit, duke marrë parasysh dëmet e shkaktuara në unitetin Atlantik nga shërbimet e inteligjencës ruse. Vlen të përmendet se një nga diplomatët rusë të dëbuar nga Maqedonia e Veriut u rishfaq më vonë në Ambasadën Ruse në Bosnje dhe Hercegovinë, gjë që shkaktoi bujë për verifikimin e pakujdesshëm nga agjencitë e sigurisë të BiH. Ministri i Jashtëm i BiH u detyrua t’i shpjegonte publikut vendas se si mund të ndodhte kjo në radhë të parë. Përveç kësaj, një prift rus me bazë në Sofje, i cili shërben në Kishën Ortodokse Ruse, por ishte i angazhuar në operacione të inteligjencës në Maqedoninë e Veriut, u dëbua gjithashtu nga Maqedonia e Veriut. Vasian Zmeev është një ministër rus i kishës i Patriarkanës së Moskës, i cili vitin e kaluar vizitoi shpesh Maqedoninë e Veriut ku pati takime të shpeshta me Kryepeshkopin Stefan dhe Mitropolitanët Grigorij dhe Pjetër. Ai doli të ishte koordinatori ballkanik i politikës kishtare ruse, me ndikim të veçantë të ushtruar në Bullgari dhe Maqedoni. Javën e kaluar, Agjencia e Sigurisë Kombëtare e Bullgarisë, pas vendimit të autoriteteve bullgare, dëboi tre klerikë të lidhur me shërbimet speciale ruse për të njëjtat arsye. Siç shihet, agjencitë e sigurisë në vendet e Ballkanit po vëzhgojnë nga afër agjentët e ndikimit rus në të gjithë rajonin – jo vetëm në qarqet diplomatike, por edhe fetare.
- Vlerësimi i kryeministrit shqiptar për veprimet e homologut të tij Kosovar ndaj zgjidhjes së Kosovës
Pas raundit të fundit të pasuksesshëm të negociatave në Bruksel mes Presidentit të Serbisë dhe Kryeministrit të Kosovës, ndërmjetësit ndërkombëtarë dhe pala serbe akuzuan Albin Kurtin për sabotim të bisedimeve. Ai nga ana e tij akuzoi përfaqësuesin special të BE-së për dialogun ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës, Myroslav Lajçak, për komplot me presidentin serb Aleksandar Vuçiq, i cili me sa duket është fajtor për mungesën e progresit në negociatat në Bruksel. Përtej kësaj, Kurti i dërgoi një letër presidentit francez dhe kancelares gjermane, duke hedhur poshtë këto akuza. Në këtë drejtim, kryeministri shqiptar Edi Rama tha se këto janë gjëra që “na lënë gojëhapur të gjithëve” dhe që shkaktojnë më shumë dëm sesa të mirë. Edi Rama deklaroi se një qasje e tillë nga ana e Prishtinës vetëm e ndihmon Beogradit, pasi Serbia kthehet në viktimë në sytë e gjithë komunitetit ndërkombëtar dhe miqve dhe partnerëve të Kosovës. Reagimi i kryeministrit Kurti ishte thjesht i paprecedentë. “Nuk më kujtohet një rast i ngjashëm që lideri i Kosovës të akuzonte drejtpërdrejt një përfaqësues të BE-së dhe t’u dërgonte një letër ankese zyrtarëve – kancelares së Gjermanisë dhe presidentit të Francës. Këto janë gjëra që vetëm e bëjnë atë edhe më të dëmshme. sepse gjoja po përpiqen ta rregullojnë situatën për shkak të marrëveshjes në dukje së fshehtë mes Serbisë dhe të dërguarit special të BE-së, gjë që nuk është ajo që duhet bërë.Njëkohësisht Rama theksoi se nuk dyshon në dëshirën e Kurtit për të bërë më të mirën për Kosovën, por asnjëherë nuk mjafton dëshira e madhe dhe vullneti i mirë: për të arritur qëllimin duhet një vizion strategjik, i cili thjesht nuk është aty. Pyetjes se Shqipëria kryeson Këshillin e Sigurimit, por është e pafuqishme të ndikojë në Prishtinë, Rama u përgjigj se ai nuk dëshiron ta bëjë këtë sepse ka një qeveri të Kosovës, e cila bazohet në vullnetin e popullit dhe është ai që e mban përgjegjësinë, thelbi është se rruga e zgjedhur nga Kurti nuk të çon në arritjen e objektivit, por në një përplasje me SHBA-në dhe BE-në. Sido që të duket, ka shpresë se kriza është e përkohshme. Nuk sjell rezultatin e dëshiruar që Kosova të përfundojë normalizimin dhe më pas të dalë nga “ngërçi i njohjes”, në radhë të parë me vendet e BE-së. Ky është edhe qëllimi i planit franko-gjerman, i cili duhet të jetë arritja më e madhe e mundshme – njohja de facto e vendit nga Serbia, pavarësisht nëse Beogradi e njeh zyrtarisht Kosovën apo jo. Kosova do të merrte vendin e saj dhe do të çlirohej nga barra e konfliktit në vazhdimin e procesit të integrimit evropian. Ai po ashtu ka vlerësuar se përpjekjet e “Serbisë dhe Rusisë” për të rishqyrtuar çështjen e Kosovës në OKB janë të kota sepse Kosova e fitoi luftën dhe Gjykata Ndërkombëtare e OKB-së e konfirmoi atë. Është një përpjekje e kotë propagandistike dhe nuk do t’i çojë askund. Vlen të theksohet se mendimin e kryeministrit shqiptar e ndajnë edhe shumë politikanë të tjerë. Kështu, zëvendësndihmës sekretari amerikan i Shtetit Gabriel Escobar tha se pas negociatave të dështuara në Bruksel, për qeverinë e Kosovës, e cila funksionon në parimin “merre ose lëre”, është koha që të ndryshojë qasjen e saj në dialogun mes Kosovës. dhe Serbisë. Ai ishte shumë skeptik për mendimin e kryeministrit të Kosovës për ndonjë konspiracion me Aleksandar Vuçiqin dhe Miroslav Lajçakun. Me veprimet e tij të paparashikueshme, Kurti e futi veten në një ngërç ku aleatët perëndimorë nuk e pranojnë qëndrimin e tij. Në fund të fundit, mënyra e zgjidhjes kërkon kompromise të caktuara. Mungesa e gatishmërisë së Prishtinës për ta shihet nga Brukseli dhe Uashingtoni si një dëshirë për t’i bërë gjërat sipas mënyrës së tyre, përkundër faktit se Kosova është larg nga të qenit në gjendje të përballojë diçka të tillë.
- Takimi i ministrave të jashtëm të Evropës Juglindore në margjinat e OKB-së
Rajoni i Ballkanit Perëndimor ka bërë përparim të rëndësishëm gjatë dy dekadave të fundit, por nuk është vendi ku qytetarët e tij apo paqeruajtësit e huaj shpresonin për njëzet e vjet më pas, tha Majlinda Bregu, Sekretarja e Përgjithshëm i Këshillit të Bashkëpunimit Rajonal (RCC) në hapjen e mëngjesit ministror të Procesit të Bashkëpunimit të Evropës Juglindore (SEECP), i bashkëorganizuar në Nju Jork nga KBR dhe Maqedonia e Veriut si kryesues i SEECP gjatë javës së takimeve të nivelit të lartë të Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së. Për fat të keq, shtoi Bregu, dallimet mes ekonomive mbeten në vend, dhe konfliktet mund të pengojnë investimet dhe rritjen ekonomike në rajon. Duke pasur parasysh këtë, si dhe ndryshimet e mëdha gjeopolitike, shtetet anëtare duhet të marrin në konsideratë zhvillimin e organeve rajonale si SEECP, vlera e të cilit mund të qëndrojë në aftësinë e tij për të negociuar herët, funksionet e tij janë të parandalojë dhe zgjidhë dallimet përpara se ato të rriten në kuadër të negociatave dhe konsultimeve shumëpalëshe. Shtrohet një pyetje logjike nëse SEECP mund të perceptohet si një bastion rajonal, një pasqyrim i saktë i veçorive unike të Evropës Juglindore, të lidhura me vlera të përbashkëta që pasqyrojnë kuptimin e Bashkimit Evropian. Kështu, takimi i ministrave të vendeve të Evropës Juglindore në margjinat e Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së u bë një tjetër dëshmi e rëndësisë së vazhdimit të bashkëpunimit rajonal në kuadër të SEECP. Si mbrojtës të bashkëpunimit rajonal, vendet në të gjithë rajonin janë të vetëdijshëm për shkelje të rënda të rendit global, siç është agresioni rus kundër Ukrainës. Në fjalën e saj, Bregu theksoi se historia e përbashkët u tregoi vendeve të rajonit se kur institucionet dhe strukturat globale mbingarkohen, organet rajonale mund të ndërhyjnë dhe të sigurojnë stabilitet, qëndrueshmëri dhe rrugë zhvillimi.
- Fjalimi i presidentit serb Aleksandër Vuçiq në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së
“Ne jemi në rrugën evropiane, por nuk duam të humbasim miqësinë që kemi ndërtuar prej kohësh”, tha presidenti serb Aleksandar Vuçiç në një fjalim në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së. Presidenti serb vuri në dukje se mbështet tezën e presidentit amerikan Joe Biden për respektimin e integritetit territorial dhe të drejtave të njeriut; megjithatë, sipas tij, pothuajse të gjitha vendet perëndimore shkelën Kartën e OKB-së dhe Rezolutën 1244, dhe pa një vendim të KS të OKB-së e nënshtruan vendin e tij ndaj një sulmi brutal, dhe në vitin 2008 u mor një vendim i paligjshëm që një pjesë e Serbisë të shkëputej. Ai tha gjithashtu se “të gjithë ata që kryen agresion kundër Serbisë sot flasin për integritetin territorial të Ukrainës. Ne e mbështesim atë dhe nuk i ndryshojmë parimet tona pasi për ne e gjithë dhuna është e njëjtë. Megjithatë, në botën e sotme, rregullat duhet të zbatohen për të gjithë.” Kështu, akuzat ndaj Perëndimit në lidhje me njohjen e Kosovës ishin në fokus të fjalimit të presidentit Serb. Në fjalimin e tij, Vuçiq u bëri thirrje vendeve perëndimore për “shkeljen brutale” të Kartës së OKB-së dhe Rezolutës 1244 të OKB-së duke njohur Kosovën. Ai kujtoi ngjarjet që i paraprinë shpalljes së pavarësisë së Kosovës në vitin 2008. Disa ekspertë e kontrolluan fjalimin e presidentit. Në veçanti, krimet e forcave ushtarake dhe policore kundër civilëve shqiptarë gjatë luftës në Kosovë u vërtetuan me aktgjykimet kundër anëtarëve të udhëheqjes politike dhe ushtarake të RS të Jugosllavisë në gjykatën ndërkombëtare në Hagë. Gjatë luftës në Kosovë, nga viti 1998 deri në vitin 1999, janë vrarë më shumë se 10.000 civilë, prej të cilëve më shumë se 8.000 ishin me origjinë shqiptare. Pothuajse 1000 trupa të shqiptarëve të vrarë të Kosovës janë gjetur në varreza masive në Serbi. Në të njëjtën kohë, duhet theksuar se në margjinat e Asamblesë së Përgjithshme, Presidenti Aleksandar Vuçiq u takua me zëvendëspresidentin e Komisionit Evropian, Maros Shefçoviç, i cili është përgjegjës për axhendën e gjelbër, marrëdhëniet ndërinstitucionale dhe parashikimet strategjike. U diskutua për investime, qasje të përbashkët dhe projekte. Është nënshkruar një Letër Qëndrimi ndërmjet Republikës së Serbisë dhe Bashkimit Evropian. Në pritjen zyrtare të presidentit amerikan Joe Biden, Presidenti i Serbisë konfirmoi përkushtimin e tij për përmirësimin e mëtejshëm të marrëdhënieve me Shtetet e Bashkuara. Pra, krahas përplasjes së Perëndimit për njohjen e Kosovës, u mbajtën takime të rëndësishme për të përmirësuar marrëdhëniet e Beogradit me Brukselin dhe Uashingtonin.
