Shfaqja e fundit e flamujve rusë nga tifozët e “Crvena Zvezda”-s në një nga ndeshjet e kampionatit serb, del përtej kufirit të entuziazmit thjesht sportiv, duke zbuluar një ndërveprim interesant midis tifozëve të futbollit, aktivitetit politik dhe rrymave historike në Serbi. Ky akt nuk është thjesht një shfaqje e izoluar e simpatisë gjeopolitike, por një kapitull i rëndësishëm në narrativen e vazhdueshme për përfshirjen e grupeve të tifozëve të futbollit serb në manifestime politike dhe nacionaliste, me gjasa të organizuara nga inteligjenca serbe.
Ky incident është vetëm një nga shembujt e aktivitetit pro-rus të huliganëve të futbollit serb. Krijimtaria e tyre, veçanërisht imazhi i varrezave me ngjyrat e flamurit ukrainas (i shfaqur në publik ende para pushtimit rus), së bashku me mbështetjen e disa figurave kontroverse, nënvizon lidhjen e hershme me Rusinë.
Kultura e tifo-grupeve në Serbi, sidomos në grupe të tilla si grupi “Delije” e Crvena Zvezdas-s dhe “Grobari” i Partizanit të Beogradit, përfaqëson një fenomen më global socio-politik të një shoqërie thellësisht të kriminalizuar. Këto grupe historikisht kanë dalë përtej roleve të mbështetësve të thjeshtë të klubeve të futbollit dhe kombëtares së Serbisë. Ata zënë një vend mjaft të rëndësishëm në strategjinë e inteligjencës serbe.
Rrënjët e kësaj marrëdhënieje të ndërlikuar mund të gjurmohen deri në kohërat e shpërbërjes së Jugosllavisë socialiste, kur stadiumet e futbollit u shndërruan në skenat për shprehjen dhe forcimin e ndjesive nacionaliste dhe tensioneve ndëretnike, veçanërisht gjatë ndeshjeve mes skuadrave nga republika të ndryshme jugosllave. Ndeshja famëkeqe e vitit 1990 midis “Crvena Zvezda”-s (Beograd) dhe “Dinamo”-s (Zagreb) në qytetin e Zagrebit, e cila u shndërrua në aksione dhune, simbolizon pleksjen e futbollit me trazirat politike dhe sociale, që çuan deri në luftë në Jugosllavi. James Montague, në artikullin e tij për CNN-in, e përfshiu këtë ndeshje në mesin e pesë ngjarjeve të futbollit të cilat kanë pasur ndikim të ndjeshëm në botë.
Përfshirja e tifo-grupeve të futbollit në konfliktet ushtarake, duke përfshirë lidhjet e tyre me grupet paraushtarake të udhëhequra nga figura si Arkani, thekson nivelin e ndërlidhjes mes botës së tifozëve të futbollit dhe lojtarëve politikë. Transformimi i Arkanit nga kreu i “Delije”-s në komandant të një njësie paraushtarake të implikuar në krimet e luftës, ilustron se si grupet fanatike mund të mobilizohen për të arritur qëllimet politike dhe ushtarake, shpesh me marrëveshjen e heshtur ose të hapur të qeverisë.
Duket se historia e Ballkanit po përsëritet, siç dëshmon edhe gjyqi i fundit ndaj Veljko Belivuk-ut, një huligan i futbollit, i cili u rrit deri në udhëheqës bande. Procesi gjyqësor ka ekspozuar më tej lidhjet dashakeqe mes lidershipit të lartë të Serbisë dhe narkobandave të dhunshme, duke hedhur më shumë dritë në lidhjet e shtetit me elementët kriminalë, siç tregohet në artikullin e fundit të “New York Times”-it. Pretendimet e Belivukut, se ai ka vepruar sipas urdhrave të presidentit Aleksandar Vuçiç, nënvizojnë lidhjet e thella midis pushtetit politik, krimit të organizuar dhe tifo-grupeve të futbollit në Serbi.
Transformimi i Belivukut nga një tifoz futbolli në një kriminel të mprehtë në sfondin e lidhjeve të tij me figura politike me ndikim dhe veprimeve të bandës së tij, të cilat, supozohet së mbështetën nga qeveria, në njëfarë mënyre pasqyron rrugën e përshkuar nga Arkani në fund të viteve 1980 dhe në fillim të 1990-s. Kjo demonstron një ndërthurje të errët të kulturës së tifozëve të futbollit me botën kriminale dhe skemat politike. Një bashkim i tillë nuk ka të bëjë vetëm me veprimtarinë kriminale, por gjithashtu pasqyron një temë më të gjerë të ndikimit rus në Serbi, ku grupimet e tifozëve të futbollit, me prirje tradicionalisht drejt nacionalizmit, tani veprojnë edhe si kanale për shprehjen e animit gjeopolitik, veçanërisht ndaj Rusisë.
Manifestimet e fundit të orkestruara të mbështetjes ndaj Rusisë nga tifozët e “Crvena Zvezda”-s në sfondin e tensioneve gjeopolitike globale ngrenë pyetje në lidhje me përfshirjen e mundshme ose koordinimin në nivel qeveritar. Organizimi i mirëmenduar i këtyre manifestimeve dëshmon për ekzistencën e një kontrolli të caktuar nga jashtë, që tregon pjesëmarrjen e inteligjencës serbe në përdorimin e tifo-grupeve për të promovuar një agjendë politike. Mbase bëhet fjalë për përcaktimin e pozicionit gjeopolitik dhe besnikërinë e Serbisë.
Për më tepër, lidhja e grupeve të qarqeve të tifozëve të futbollit serb me krimin e organizuar dhe rolin në protestat politike nënvizon rëndësinë e saj si një entitet socio-politik. Dritë në këtë aspekt hedh një raport i Iniciativës Globale kundër Krimit të Organizuar Transnacional për grupet e tifozëve të futbollit në Ballkanin Perëndimor.
Faktet e njohura historikisht të rekrutimit të tifozëve të futbollit nga inteligjenca jugosllave dhe serbe për operacione sekrete jashtë vendit, përfshirë vrasjet politike, i shtojnë një dimension tjetër kësaj situate të ndërlikuar. Tifo-grupet kanë vërtet marrëdhënie të vjetra me politikat e qeverive dhe aktivitetet e saj të fshehta, ndaj shfaqja e flamujve rusë në stadiume duhet parë si pjesë e një ndërveprimi të pandërprerë midis shtetit dhe grupeve të tifozëve, që u shërben qëllimeve më të gjera politike.
Rëndësia e pasojave të veprimeve të tilla të organizuara, në kulturën e futbollit serb, thekson nevojën për kuptimin e brishtë të faktorëve që formojnë manifestimet publike të ndjenjës politike dhe identitetit kombëtar. Kjo kërkon një studim të thellë të bindjeve etike, të lidhura me përdorimin e tifo-grupeve për qëllime politike dhe ndikimin afatgjatë të strategjive të tilla në vetë strukturën e shoqërisë.
Ndërveprimi ndërmjet grupeve të tifozëve të futbollit serb, lëvizjeve politike dhe aparatit shtetëror, i konfirmuar nga ngjarjet e fundit dhe i bazuar në precedentë historikë, përshkruan bindshëm dinamikën e ndërlikuar të zhvillimit të shoqërisë serbe. Çështja me tifozët serbë të futbollit dhe me lidhjet e tyre të thella me krimin e organizuar dhe organet e sigurisë, ofron një këndvështrim unik rreth temave më të gjera të sportit, politikës dhe shoqërisë në Ballkan.
